Free Qua truyện ngắn Chí Phèo, hãy làm rõ ý kiến: Nội tâm nhân vật thường Đặc biệt..... các giai đoạn

Qua truyện ngắn Chí Phèo, hãy làm rõ ý kiến: "Nội tâm nhân vật thường có nét riêng cho thấy những bí ẩn của tâm hồn, phẩm chất, lí tưởng của nhân vật. Đặc biệt là những thay đổi trong ý thức, thái độ sống và tâm lí của nhân vật qua các giai đoạn."

Tô Hoài cho rằng "Nhân vật là nơi duy nhất tập trung hết thảy, giải quyết hết thảy trong một sáng tác". Thật vậy, văn học chính là mặt hồ phản chiếu con người ở hiện thực cuộc sống qua hình tượng của các nhân vật trong tác phẩm. Trong các khía cạnh của 1 nhân vật, nội tâm có lẽ là cái đọng lại bí ẩn nhất, sâu sắc nhất trong lòng bạn đọc. Bàn về yếu tố nội tâm cuẩ nhân vật trong tác phẩm, có ý kiến cho rằng: "Nội tâm nhân vật thường có nét riêng cho thấy những bí ẩn của tâm hồn, phẩm chất, lí tưởng của nhân vật. Đặc biệt là những thay đổi trong ý thức, tháiđộ sống và tâm lí của nhân vật qua các giai đoạn".

Khái niệm nội tâm nhằm chỉ toàn bộ những biểu hiện thuộc cuộc sống bên trong của nhân vật. Ðó là những tâm trạng, những suy nghĩ, những phản ứng tâm lí.. của nhân vật trước những cảnh ngộ, những tình huống mà nhân vật gặp phải trong cuộc đời. Trong quá trình phát triển của lịch sử văn học, việc thể hiện nhân vật qua nội tâm ngày càng có vai trò quan trọng nhất là với truyện ngắn và tiểu thuyết. Một truyện ngắn, một tiểu thuyết có sự biểu hiện hợp lí và sâu sắc về nội tâm, tức là góp phần rất lớn tạo nên sức sống của nhân vật của tác phẩm.

Ngoài yếu tố nội tâm, nhân vật còn được nhà văn thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau: Ngoại hình, hành động, biến cố, ngôn ngữ, các mối quan hệ với các nhân vật và với hoàn cảnh xung quanh. Có vai trò đặc biệt quan trọng với sức sống của một tác phẩm, nội tâm nhân vật có điểm độc đáo riêng biệt giúp bạn đọc thấy rõ"những bí ẩn của tâm hồn, phẩm chất, lí tưởng" của nhân vật. Nội tâm giúp nhân vật được sống, được trải đời với cá tính riêng, cảm xúc riêng, suy nghĩ riêng, giúp họ là họ, không thể nhầm lẫn với bất kì nhân vật nào trong tác phẩm ấy và cả trong kho tàng văn học. Nội tâm nhân vật làm được những điều như thế đòi hỏi nhà văn nhà phải hiểu sâu sắc cuộc sống và con người, nắm bắt được những biểu hiện và diễn biến dù nhỏ nhặt nhất đời sống bên trong của nhân vật. Nhà văn phải luôn chú ý xây dựng "những đổi thay trong ý thức, thái độ sống và tâm lícủa nhân vật qua các giai đoạn", thể hiện nội tâm nhân vật như đặt nhân vật ấy giữa dòng người, giữa cuộc đời nhằm làm nổi bật nhân vật, hơn nữa góp phần thể hiện ý đồ của mình qua nhân vật, qua tác phẩm.

Có thể thấy, nhận định trên đã khảng định vai trò của nội tâm trong việc thể hiện nhân vật. Đó làm cho nhân vật hiện lên có sinh động hơn có hồn hơn. Đồng thời, qua việc thể hiện khía cạnh nội tâm nhà văn như đã khẳng định cá tính sáng tạo củachính mình, ghi dấu ấn trong thế giới văn chương và cảm nhận của bạn đọc. Từ đó giúp bạn đọc có cách định hướng đúng đắn khi cảm nhận truyện ngắn, tiểu thuyết, cũng như là được cung cấp thêm hiểu biết về yếu tố nội tâm trong quá trình xây dựng nhân vật.

Nam Cao – nhà văn hiện thực xuật sắc của nền văn học việt Nam trước Cách Mạng. Ông không chỉ có tài trong cách kể chuyện, ngôn ngữ uyển chuyển, gần gũi mà ông còn là một cây đa cây đề trong việc phân tích nội tâm nhân vật. Có lẽ vì thếmà những trang văn của Nam Cao có sức sống mãnh liệt trong lòng người với những nhân vật ngàn đời "lăn lóc giữa trần ai" . Chí Phèo là một nhân vật minh chứng cho đỉnh cao tài năng thể hiện nội tâm ấy. Chí phèo – một nhân vật trong văn học nhưng dưới ngòi bút của Nam Cao, hắn như một người đang sống. Và hẳn nhiên, Chí Phèo cũng có nét riêng, cũng có "những bí ẩn của tâm hồn, phẩm chất, lí tưởng" trong nội tâm của mình.

Một trong những nét riêng, phẩm chất riêng của con người Chí phải kể đến là bản chất thật thà, chất phác, hiền lành, ngay thẳng, chịu thương chịu khó. Tất nhiên đến môt hoàn cảnh khác, môi trường khác, bản chất ấy không còn trọn "mười phân vẹn mười", không tinh khiết thậm chí là biến chất nhưng dù thế nào, sâu trong con người ấy vẫn là lương thiện, khao khát lương thiện, khao khát đến chết. Bản tính "hiền như đất" ấy là bản tính được chính Bá Kiến, sau này là Thị Nở xác nhận.

Chí Phèo hiền đến mức nhút nhát, đáng thương khi bị bỏ rơi ngay từ khi chào đời, hiền đến mức phải nhịn nhục cố hữu khi bị bà Ba lợi dụng, hiền đến mức không biết làm gì khi bị lão Bá tống vào tù trong 7, 8 năm trời, hiền đến mức ngơ dại khi ra tù, môt lòng hơn căm trả thù mà lại bị lời ngon tiếng ngọt xoa dịu, dụ dỗ, thậm chí khi muốn hòa nhập với cộng đồng. Chí chỉ có thể chửivà muốn được nghe chửi để còn thấy được mình cũng bình thường như họ. Hiền hơn nữa khi Chí gặp Thị Nở, lần đầu tiên, Chí được môt tay người đàn bà chăm sóc, lần đầu tiên. Chí khóc, Chí tỉnh rượu, thấy cuộc đời bình yên đến lạ và khao khát được hoàn lương.

Có thể thấy, ở trong con người ấy luôn tồn tại hạt nhân cốt lõi của lòng tự trọng, của bản chất lương thiện trong nội tâm của một con người yếu thế- thấp cổ bé họng. Đây là điểm sáng lấp lánh là nét riêng đặc sắc Nam Cao xây dựng cho Chí Phèo, để rồi sau đó là một chuỗi các bi kịch xoay quanh điểm sáng – đáng nhẽ được ca ngợi ấy.

Không chỉ có nét riêng biệt, có cá tính, phẩm chất riêng, tâm hồn, nội tâm của Chí Phèo còn có "những đổi thay trong ý thức, thái độ sống và tâm lí" qua các giai đoạn. Nếu như trong quá trình tha hóa, từ môt anh nông dân đơn thuần đến môttên lưu manh, bản chất lương thiện của Chí tồn tại và tỏa sáng. Môt đứa trẻ mồ côi được nhặt về nuôi, môt anh canh điền khỏe mạnh, thật thà, siêng năng, môt nỗi nhục khi bị bà ba sai khiến là việc sai trái, môt ước mơ giản đơn môt gia đình nhỏ chồng cày thuê cuốc mướn thì sau khi ra tù, Chí đã bị xã hội cào xé nhân hình nhuộm đen nhân tính. Chí dữ dằn gớm chết, cái đầu trộc lốc, cỏi răng cạo trắng hớn..

Bản chất hiền lành đã bị khuất lấp bởi môt tâm hôn chai lì, bởi những hành động phá phách, đâm thuê chém mướn, rạch mặt ăn vạ. Rồi khi từ một tên lưu manh trở thành tên quỷ dữcủa làng Vũ Đại. Bản tính ấy không những đã khuất lấp mà thậm chí dã biến chất, Chí trở thành môt con quỷ dữ đúng nghĩa, quỷ dữ về nhân hình lẫn nhân tính. Mặt Chí Phèo không còn là mặt của con người nữa. Cái mặt không trẻ không già, chi chít là lằn ngang lằn dọc. Cái mặt của môt con vật lạ. Nhân hình tha hóa một, nhân tính chí biến chất gấp trăm lần, phá phách bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát bao cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc, làm chảy máu và nước mắt của biết bao nhiêu người dân lương thiện. Nhưng có phải ngay từ đâu Chí đã thế không, có phải Chí muốn sống như thế không?

Câu trả lời ta đã hiểu quá rõ ngay từ giai đoạn từ một anh canh điền đến một tên lưu manh. Điều đó có thể giúp ta hiểu được tâm lí, thái độ sống của nhân vật thay đổi trong từng gia đoạn là như thế nào. Sẽ còn thấy rõ khi bước tiếp vào quá trình hồi sinh của Chí, con quỷ dữ ngược tàn là thế, vậy mà khi gặp Thị Nở, được ăn bát cháo hành, được thị chăm sóc ân cần giản dị, được sống trong ttinhf yêu vỏn vẹn chưa đến môt tuần, mà Chí đã thay đổi, thực ra không phải thay đổi mà quay về chính con người của mình, trở thành một con người có bản chất lương thiện tỏa sáng. Một con quỷ dữ trong mấy chục năm trời biết tỉnh dậy, tỉnh rượu biết lắng nghe tiếng chim, tiếng xôn xao ngoài chợ, biết nhinnf lại quá khứ, biết nghĩ về tương lai.

Thực sự có thể thấy trong gia đoạn này, Thị Nở như một liều thuốc hồi sinh giúp Chí Phèo quay trở lại, khát khao được hoàn lương, được sống một cuộc sống hạnh phúc. Giai đoạn này diễn ra ngắn ngủi, ngắn đến mức khi bắt đầu cho môt bi kịch đau đớn nhất của con người Chí Phèo chưa kịp thức tỉnh khỏi khát khao hạnh phúc ấy. Khi bị Thị Nở từ chối, Chí lắc đầu, không hiểu, nghĩ ngợi một tí, hình như hắn chợt hiểu, rồi bỗng nhiên ngẩn người. Thoáng môt cái hắn hít cái hơi cháo hành, ngồi ngẩn mặt không nói. Khi Thị Nở ngoay ngoảy ra về, hắn mới sửng sốt, đứng lên gọi lại, chạy theo níu giữ nhưng rồi bị giúi một cái, hắn ngã lăn khoèo.

Đã lăn phải kêu hắn toan đập đầu. Nhưng muốn đập thì phải say, Chí Phèo uống thêm nữa. Nhưng tức quá càng uống lại càng tỉnh, hắn nhớ hơi cháo hành. Đau đớn, phẫn uất tột cùng hắn xách dao đi, định đến nhà Thị Nở, nhưng sự thức tỉnh ý thức dẫn hắn đến nhà Bá Kiến. Và giây phút tuyệt cọng nhất của Chí có lẽ là giây phút hắn kêu lên tiếng đau đớn cuối cùng: "Tao muốn làm người lương thiện? Ai cho tao lương thiện" . Ta có thể thấy diễn biếm nội tâm của Chí Phèo rất phức tạp mỗi giai đoạn là mỗi khác nhau. Ngòi bút nội tâm bậc thầy của Nam Cao đã cho thấy cả quá trình diễn biến đó. Đó không chỉ là tài năng, mà ở chính ý đồ của ông. Nam Cao kêu lên tiếng kêu đau đớn của những con người trong xã hội thực tại qua bi kịch nhân phẩm của Chí Phèo.