Hình tượng quỷ trong văn học và văn hóa Hình ảnh quỷ xuất hiện trong văn học đã được sử dụng trong nhiều thể loại văn học khác nhau, từ thần thoại, truyền thuyết đến tiểu thuyết, truyện ngắn và thơ ca. Hình ảnh quỷ thường được mô tả như một sinh vật ác quỷ, có sức mạnh siêu nhiên và thường được đặt trong tình huống liên quan đến sự đen tối và ác quỷ. Trong thần thoại và truyền thuyết, quỷ thường được mô tả như là các sinh vật có sức mạnh siêu nhiên, thường gây hại cho con người. Ví dụ như trong thần thoại Hy Lạp, quỷ Cerberus được mô tả là một con chó ba đầu bảo vệ cửa ngõ đến địa ngục. Trong truyền thuyết Kitô giáo, quỷ được mô tả là các thực thể ác quỷ gây hại cho linh hồn con người. Trong tiểu thuyết và truyện ngắn, hình ảnh quỷ thường được sử dụng để tạo ra tình huống kinh dị, đáng sợ hoặc để miêu tả nhân vật tàn ác. Ví dụ như trong tiểu thuyết "Frankenstein" của Mary Shelley, nhân vật quái vật được tạo ra bởi Victor Frankenstein có hình dạng kinh hoàng và được mô tả như một "quái vật". Ngoài ra, trong thơ ca, hình ảnh quỷ thường được sử dụng để miêu tả tâm trạng u sầu, đen tối của nhân vật hoặc để đưa ra thông điệp về cái ác trong xã hội. Ví dụ như trong bài thơ "Paradise Lost" của John Milton, Satan được mô tả là một con quỷ tàn ác và đầy tham vọng. Hình tượng quỷ thường được mô tả như một sinh vật có hình hài kì dị. Hình dạng quỷ cũng được miêu tả rất phong phú, đa số là các thực thể đội lốt những sinh vật. Trong các câu chuyện về quỷ vương Asmodeus và trong Dictnaire Infernal của Collin de Plancy đã miêu tả con quỷ này với hình dạng có ba đầu: Gồm đầu của một con yêu tinh, một con cừu và một con bò, có cánh dơi và đuôi rắn. Hắn ta cưỡi một con ác thú tựa như sư tử hoặc rồng. Trong sách Job cũng có miêu tả hình hài con quỷ Leviathan như một con quái vật biển, với hàm răng sắc nhọn hung hãn và trái tim cứng như đá "Ai sẽ mở cửa họng nó ra? Sự kinh khủng vây chung quanh răng nó." "Các yếm thịt nó dính chắn nhau, Nó như đúc liền trên thân nó, không hề chuyển động." "Các yếm thịt nó dính chắn nhau, Nó như đúc liền trên thân nó, không hề chuyển động." (Phan Khôi, (), ()) hay Trong thần thoại Hy Lạp, quỷ Cerberus được mô tả là một con chó ba đầu bảo vệ cửa ngõ đi đến địa ngục và trong Thần Khúc: "Thế đấy, ba cái mõm thú vật, Của quỷ Sécbêrô quấy rầy quá đáng." (Nguyễn Văn Hoàn, 2009, tr. 64) Như vậy, hình hài các con quỷ trong cảm quan văn học thường mang nét hung hãn, mạnh mẽ và dữ tợn. Hình tượng quỷ trong văn học là hình tượng mang sức mạnh siêu nhiên và thường được đặt trong các tình huống liên quan đến sự đen tối, địa ngục, ma thuật và gây hại cho con người. Tính cách và bản chất của các con quỷ thường tàn bạo, độc đoàn, lọc lõi và đại diện cho cái ác. Các con quỷ gây hại cho con người bằng cách ăn thịt, hút linh hồn hoặc lợi dụng lòng tham, sự ngây thơ lừa lọc con người bán linh hồn cho nó. Trong truyền thuyết Kitô giáo, quỷ được mô tả là các thực thể ác quỷ hút đi linh hồn con người. Các thần thoại, truyền thuyết phương Đông có quỷ đội lốt hồ ly trong thần thoại Nhật Bản, Kitsune là một loại hồ ly có thể ám người. Kitsune có thể lấy hình dáng một thiếu nữ xinh đẹp, hút sự sống ra từ nạn nhân bằng cách quan hệ giống như Succubus. Kitsune đã xuất hiện nhiều lần trong thần thoại dân gian ở Nhật, thậm chí cả trong văn thơ về yêu tinh. Trong Sự Tích Phật Lực Thứ Nhì – Ðức Phật Cảm Thắng Dạ Xoa Ālavaka cũng có truyện về quỷ Dạ Xoa "Dạ xoa Ālavaka rất hung ác, tàn bạo, ăn thịt người, lại có nhiều phép mầu cực kỳ nguy hiểm hơn cả Ác Ma Thiên." (Dhamma Nanda, 2020, ()) Hình tượng quỷ xuất hiện đã xuất hiện trong nhiều nền văn hóa và tôn giáo khác nhau. Tuy nhiên, không có bằng chứng rõ ràng cho thấy hình tượng quỷ xuất hiện lần đầu tiên vào thời điểm nào. Trong các tôn giáo Phương Tây, hình tượng quỷ thường được liên kết với Satan hoặc Lucifer, người được cho là thiên thần đã bị đày xuống địa ngục sau khi phản bội Thiên Chúa. Tuy nhiên, ngay cả trước khi các tôn giáo này ra đời, hình tượng của các sinh vật có tính chất ma quỷ đã tồn tại trong nhiều truyền thuyết và thần thoại của các nền văn hóa cổ đại khác nhau. Do đó, không thể chỉ định chính xác thời điểm xuất hiện đầu tiên của hình tượng quỷ trong văn hóa và tôn giáo. Trong văn học, hình tượng quỷ xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử văn học thế giới, đặc biệt là trong văn học châu Âu. Một số tác phẩm văn học nổi tiếng về hình tượng quỷ bao gồm: "Địa ngục" (Inferno) của Dante Alighieri: Tác phẩm này mô tả hành trình của Dante qua các tầng địa ngục và miêu tả hình ảnh các loại ác nhân bị đày xuống địa ngục, bao gồm cả Satan. "Tragedy of Dr. Faustus" của Christopher Marlowe: Tác phẩm này mô tả câu chuyện của nhà khoa học và phù thủy Dr. Faustus, người đã bán linh hồn của mình cho quỷ để đổi lại quyền lực và kiến thức. "Paradise Lost" của John Milton: Tác phẩm này mô tả câu chuyện của Satan và các thiên thần phản bội Thiên Chúa và bị đày xuống địa ngục. "The Exorcist" của William Peter Blatty: Tác phẩm này kể về câu chuyện của một cậu bé bị ám bởi một con quỷ và các nỗ lực của một linh mục để giải thoát cậu bé khỏi sự ám ảnh của quỷ. Hình tượng quỷ đã trở thành một đề tài phổ biến trong văn học và có mặt trong nhiều thể loại, từ thơ ca, kịch, tiểu thuyết đến truyện tranh và phim ảnh. Tóm lại, hình ảnh quỷ là một trong những hình tượng phổ biến trong văn học và được sử dụng để miêu tả tình huống kinh dị, tàn ác hoặc để đưa ra thông điệp về cái ác.
