Cảm nhận về bài thơ
Trong nền thơ ca trung đại Việt Nam, Hồ Xuân Hương là một hiện tượng đặc biệt với phong cách thơ Nôm độc đáo, táo bạo, giàu tính trào phúng và gợi cảm. Bài thơ
"Giếng Nước" là một trong những thi phẩm tiêu biểu, cho thấy tài năng sử dụng ngôn từ và nghệ thuật ẩn dụ bậc thầy của bà.
Thoạt nhìn, bài thơ vẽ nên một bức tranh làng quê quen thuộc: Ngõ nhỏ, giếng trong, cầu ván, cỏ gà, cá giếc. Tất cả toát lên vẻ đẹp mộc mạc, thanh khiết và gắn bó với đời sống sinh hoạt thường ngày. Nhưng ẩn sau những hình ảnh giản dị ấy là một tầng nghĩa sâu xa mang tính biểu tượng. Giếng nước trong thơ Hồ Xuân Hương không chỉ là cảnh vật thiên nhiên, mà còn gợi đến vẻ đẹp nữ tính, sự e ấp kín đáo mà vẫn hấp dẫn, quyến rũ của người phụ nữ.
Đặc biệt, hai câu kết "Giếng ấy thanh tân ai đã biết? / Đố ai dám thả nạ rồng rồng" thể hiện rõ nét giọng điệu vừa thách thức, vừa trào lộng, táo bạo. Ở đây, nhà thơ không chỉ gợi nhắc đến khát vọng nhục cảm mà còn ngầm khẳng định bản lĩnh nữ quyền: Người phụ nữ có quyền bộc lộ và giữ gìn giá trị của chính mình, đồng thời dám đối thoại, thách thức xã hội vốn còn nhiều định kiến.
Qua
"Giếng Nước", ta thấy rõ phong cách thơ Hồ Xuân Hương: Lấy cái dân dã đời thường để nói những vấn đề lớn lao về thân phận và khát vọng của con người, đặc biệt là khát vọng tình yêu, hạnh phúc của người phụ nữ. Đây chính là giá trị nhân văn sâu sắc và nét độc đáo khiến thơ bà trở nên bất hủ trong lòng người đọc.
1. Nghĩa tả thực – Bức tranh làng quê
"Ngõ sâu thăm thẳm tới nhà ông / Giếng ấy thanh tân, giếng lạ lùng" : Mở đầu bằng hình ảnh con ngõ nhỏ dẫn đến một chiếc giếng trong lành. Giếng là công trình quen thuộc ở làng quê, nơi gắn liền với sinh hoạt hằng ngày.
Các chi tiết "cầu trắng phau phau", "nước trong leo lẻo", "cỏ gà lún phún", "cá giếc le te" gợi ra một khung cảnh thanh bình, mộc mạc, giàu sức sống.
2. Nghĩa ẩn dụ – Dưới góc nhìn gợi tình
Hồ Xuân Hương vốn nổi tiếng với lối thơ "nói lái", gợi tình, giàu ẩn dụ nhục thể. Trong "Giếng Nước", toàn bộ hình ảnh giếng trở thành biểu tượng ẩn dụ cho người phụ nữ và sự hấp dẫn của nữ tính:
Giếng nước: Biểu tượng cho cơ thể, cho sự kín đáo nhưng giàu sức hút của người con gái.
"Thanh tân, lạ lùng" : Vừa mới mẻ, vừa gợi sự tò mò, như vẻ đẹp xuân thì.
"Cầu trắng phau phau đôi ván ghép" : Có thể hiểu vừa là chiếc cầu gỗ bắc qua giếng, vừa gợi liên tưởng đến thân thể mềm mại, trắng trẻo.
"Nước trong leo lẻo một dòng thông" : Nước trong ngần, gợi sự tinh khiết, đồng thời "một dòng thông" còn mang nghĩa gợi nhục cảm.
"Cỏ gà lún phún leo quanh mép" : Hình ảnh mang tính gợi tình rõ rệt, tượng trưng cho vùng kín của phụ nữ.
"Cá giếc le te lách giữa dòng" : Gợi sự chuyển động nhỏ, tinh nghịch, như một ẩn dụ cho sự va chạm tình dục.
3. Câu hỏi tu từ và thách thức
"Giếng ấy thanh tân ai đã biết? / Đố ai dám thả nạ rồng rồng" : Câu kết táo bạo, vừa là lời thách đố, vừa là tiếng nói bản lĩnh của người phụ nữ. Hồ Xuân Hương không né tránh mà còn dám đưa vấn đề nhục cảm vào thơ, song vẫn giữ được sự duyên dáng bằng cách ẩn dụ.
4. Giá trị nghệ thuật
Nghệ thuật ẩn dụ: Biến cảnh vật đời thường thành biểu tượng gợi tình.
Giọng điệu nửa nghiêm nửa trào lộng: Vừa tả cảnh thanh tao, vừa gửi gắm những ngụ ý táo bạo.
Chơi chữ, nói lái: "Nạ rồng rồng" là một cách nói gợi nhục cảm, thách thức.
Như vậy, "Giếng Nước" vừa là một bức tranh quê trong trẻo, vừa là một biểu tượng nhục thể giàu sức gợi, thể hiện tiếng nói nữ quyền mạnh mẽ và cá tính sáng tạo đặc biệt của Hồ Xuân Hương – người phụ nữ dám bày tỏ những khát khao thầm kín trong một xã hội còn đầy khuôn phép.
1948
47
