[Thùy Minh]

Đề kiểm tra đọc hiểu truyện ngắn Bí ẩn của làn nước - Bảo Ninh bao gồm hệ thống các câu hỏi phân bố theo 4 cấp độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao giúp các bạn học sinh củng cố lại phần kiến thức đã học và kỹ năng làm bài đọc hiểu. Các kĩ năng cơ bản đó là: Nhận diện đề tài, chủ đề chính, chủ đề phụ, tư tưởng, giá trị văn hóa, triết lí nhân sinh, sự kiện, nhân vật, chi tiết quan trọng, không gian, thời gian, người kể chuyện toàn tri, hạn tri, sự thay đổi điểm nhìn.. của các văn bản truyện; so sánh được hai văn bản văn học viết cùng đề tài.

Đọc hiểu: Bí ẩn của làn nước - Bảo Ninh​

Đọc đoạn trích sau:

(Lược: Nhân vật "tôi" là người canh gác vị trí hộ đê, dù nghe tin vợ trở dạ nhưng vẫn vì trách nhiệm mà không thể quay về nhà. Năm ấy, vào đúng đỉnh lũ đêm Rằm tháng Bảy, Mỹ ném hàng loạt bom phá tan vệt đê canh giữ đằng trước làng, đê vỡ như cơn đại hồng thủy lấn vào làng. Nhân vật tôi chạy lao về làng cứu vợ con. Mái nhà tranh của gia đình nhân vật tôi bị cuốn đi và vướng vào thân cây đa trước đình làng).

Nhiều giờ trôi qua. Mưa tuôn, gió thổi. Mực nước không dâng cao hơn, nhưng chảy xiết hơn. Cây đa đầy người hơn. Tôi mỏi nhừ. Tay ôm chặt vợ, tay níu mình vào chạc cây. Vợ tôi yếu lả, ướt lướt thướt, lạnh ngắt. Khoảng gần sáng, bỗng có tiếng quẫy nước ngay dưới cành đa của vợ chồng tôi. Một giọng nghẹn sặc với lên:

- Cứu mẹ con tôi mấy.. cứu mấy, người ơi..

Một bàn tay nhớt và lạnh như tay ma rờ vào chân tôi đang buông thõng. Tôi vội cúi xuống, đưa tay ra. Nhưng bàn tay của người đàn bà dưới nước truội đi, chìm nghỉm. Cành đa kêu rắc, chao mạnh. Vợ tôi ối lên một tiếng thảng thốt, và "ùm", con trai tôi, đứa con sơ sinh tôi chưa được nhìn thấy mặt, tuột khỏi bọc ni lông trên tay mẹ nó, sa xuống làn nước tối tăm.

- Con tôi! Vợ tôi hét rú lên và lao ngay lập tức xuống nước hòng chụp lấy con.

Tôi phóng mình theo. Nước lạnh, bùn ngầu, sâu hút và cuốn mạnh. Tôi với kịp thằng con, nhao vội lên, trao nó cho những bàn tay đang chìa xuống, rồi lặn tiếp ngay để cứu vợ. Nhiều người phi xuống theo để trợ sức tôi..

Tôi tỉnh lại, thấy trời sáng rồi và đã tạnh mưa. Tôi nằm trong khoang một ca nô cứu nạn đầy ắp người. Hồi đêm, tôi đã vật lộn điên dại quyết sống mái một phen với làn nước giết người, nhưng tôi đã thua cuộc. Ứa ra cả máu tai máu mũi mà không những không cứu nổi vợ, đến thi thể cô ấy tôi cũng bất lực không tìm thấy. Khi ca nô quân đội tới, mọi người phải dùng sức để buộc tôi rời mặt nước. Kiệt sức, tôi ngất đi. Khổ đau, tôi tỉnh dậy, nước mắt nóng rực, tê nhói. Một chị phụ nữ chen tới bên tôi, lên lời an ủi:

- Phận chị ấy đã vậy, thôi thì anh phải nén lòng lại, giữ sức khoẻ mà nuôi con. Ơn trời, anh còn kịp cứu được cháu. Chao ôi, vừa kịp khóc chào đời đã trải qua một cơn kinh hoàng hú vía. Anh coi con anh này. Cứ như không. Đã bú, đã ngủ rồi đây này. Ngoan chưa này.. Ôi chao, nó tè dầm rồi này.

Chị nựng nịu, và từ từ giở bọc chăn chiên đang ủ kín con tôi. Chị thay tã cho nó. Tôi nhìn, chết lặng.

- Con tôi.. - Tôi khóc, đỡ lấy bọc chăn, - Con tôi.

Từ bấy tới nay, thời gian trôi qua và triền nước trôi đi, tôi đã có tuổi và con gái tôi đã thành một thiếu nữ. Nó là đứa con của làn nước, mọi người đều nói thế bởi vì chuyện nó sa xuống dòng nước lụt rồi được cha nó cứu lên thì cả làng ai cũng biết. Nhưng điều bí mật kia thì không ai hay, kể cả con gái tôi cũng không thể biết. Chỉ có dòng sông biết.

Có ngày nào mà tôi không ra sông để ngắm dòng nước trôi. Vợ tôi, con tôi và người đàn bà vô danh nhìn tôi từ đáy nước. Thời gian, năm tháng cứ trôi, dòng sông và lịch sử, tất cả đổi thay nhưng mà niềm đau của đời tôi thì khôn nguôi bởi ấy là niềm đau không thể nói nên lời.

Trả lời câu hỏi:

Câu 1. Xác định thể loại của văn bản.

Câu 2. Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Nhân vật chính trong đoạn trích là nhân vật nào?

Câu 3. Tình huống bất ngờ, éo le được kể trong đoạn trích là tình huống gì?

Câu 4. Nhân vật tôi đã có hành động như thế nào khi người đàn bà lạ kêu cứu?

Câu 5. Nhân vật tôi có cứu được vợ con không? Tại sao "tôi" lại chết lặng khi một chị phụ nữ gỉ bọc chăn của đứa bé?

Câu 6. Nhân vật "tôi" đối xử với con gái như thế nào? Theo em, điều bí mật mà chỉ có "dòng nước" biết là bí mật gì? Tại sao nhân vật "tôi" lại giữ bí mật đó trong lòng?

Câu 7. Theo em, giá trị nhân văn của đoạn trích thể hiện ở những phương diện nào?

Câu 8. Nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích trên là gì?

Gợi ý trả lời câu hỏi:

Câu 1. Thể loại của văn bản: Truyện ngắn.

Câu 2.

- Truyện được kể theo ngôi thứ nhất (Người kể chuyện xưng tôi) ;

- Nhân vật chính trong đoạn trích là nhân vật "tôi".

Câu 3. Tình huống bất ngờ, éo le được kể trong đoạn trích là tình huống trong khi tránh lũ trên ngọn cây, vợ và con của nhân vật "tôi" bị sa xuống dòng nước.

Câu 4. Nghe tiếng kêu cứu của người đàn bà, dù trong hoàn cảnh hiểm nguy, giữa mong manh sống chết, nhưng nhân vật tôi vẫn chìa tay ra cứu người đàn bà và đứa con của bà nhưng không thể được.

Câu 5.

- Nhân vật tôi không cứu được vợ con

- Nhân vật "tôi" lại chết lặng khi một chị phụ nữ giở bọc chăn của đứa bé vì khi mở bọc chăn, anh nhận ra đó là bé gái của người đàn bà xa lạ chứ không phải con trai của anh. Anh ngỡ rằng khi cứu được em bé, đứa bé đó là con anh. Nhưng sự thực thì con anh đã bị dòng nước cuốn trôi. Cái "chết lặng" của anh là tâm trạng bàng hoàng, đau đớn vì nhận ra sự thật phũ phàng là con anh đã không được cứu.

Câu 6.

- Nhân vật "tôi" đối xử với con gái đầy yêu thương, mặc dù con gái không phải con anh, nhưng anh vẫn coi con như con ruột.

- Điều bí mật mà chỉ có "dòng nước" biết chính là đứa bé anh cứu được, bây giờ là cô gái xinh đẹp nhất làng lại không phải là con gái anh. Con anh là bé trai đã bị dòng nước cuốn trôi cùng người mẹ bất hạnh.

- Nhân vật "tôi" lại giữ bí mật đó trong lòng vì:

+ Sự mất mát người thân yêu là hoàn cảnh không thể nào thay đổi, cách tốt nhất là sống trọn vẹn với những gì đang có nên hãy để bí mật đó trội theo dòng nước.

+ Nếu nói ra, người con gái sẽ đau khổ và chịu thêm tổn thương mất mát. Khi im lặng nghĩa là giữ lại hạnh phúc cho con, hãy coi hạnh phúc trao đi để đón lại hạnh phúc.

Việc giữ bí mật đó thể hiện anh là người giàu lòng nhân ái.

Câu 7. Theo em, giá trị nhân văn của đoạn trích thể hiện ở những phương diện:

- Đồng cảm, xót xa cho bi kịch cuộc đời nhân vật "tôi" - trong khoảnh khắc mất cả vợ lẫn con, chẳng những vậy còn mang nỗi đau khổ dằn vặt suốt cuộc đời.

- Ca ngợi vẻ đẹp của tình người, vẻ đẹp của lòng vị tha, nhân ái - sẵn sàng một mình chịu nỗi đau để mang đến sự thanh thản cho người khác.

Câu 8. Nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích trên:

Bạn đăng kí tài khoản miễn phí tại LINK và like bài viết để đọc tiếp nha!

[HIDETHANKS=1]- Cốt truyện nhiều biến cố bất ngờ, tình huống éo le, thử thách, việc đảo trật tự thời gian khiến các sự kiện được đồng hiện, đem đến cái nhìn toàn diện.

- Nghệ thuật trần thuật từ người kể chuyện ở ngôi thứ nhất, với điểm nhìn từ bên trong đã giúp độc giả đi sâu vào thế giới nội tâm của nhânvật, khiến tác phẩm trở nên chân thực, giàu chất trữ tình.

- Nghệ thuật phân tích tâm lý nhân vật sâu sắc, kết hợp các yếu tố tự sự, miêu tả.. bộc lộ rõ chủ đề, tư tưởng của tác phẩm.

- Chi tiết nghệ thuật đặc sắc, giàu sức gợi, đem đến nhiều cảm xúc đặc biệt là các chi tiết lặp lại ở phần mở đầu và kết thúc tác phẩm.[/HIDETHANKS]