Phù tục thăng trầm ngũ thập niên,

Cố sơn tuyền thạch phụ tình duyên.

Hư danh thực họa thù kham tiếu,

Chúng báng cô trung tuyệt khả liên.

Số hữu nan đào tri thị mệnh,

Văn như vị táng dã quan thiên.

Ngục trung độc bối không tao nhục,

Kim khuyết hà do đạt thốn tiên.

Dịch nghĩa

Nổi chìm trong cảnh phù tục đã năm mươi năm

Đành phụ với khe đá núi cũ

Danh hư mà họa thực, thật đáng buồn cười

Chúng nhạo kẻ trung thành đơn độc thật đáng thương hại

Khó chạy khỏi số trời, biết là có mạng

Nền văn cũng chưa mai một nhờ trời

Trong ngục xem lưng tờ giấy, thật là nhục nhã

Làm sao đạt được tờ giấy (khiếu oan) đến cửa khuyết vàng (cung vua) ?

Trãi quan nga nga diện tự thiết,

Bất độc ái mai kiêm ái tuyết.

Ái mai ái tuyết ái duyên hà,

Ái duyên tuyết bạch mai thanh khiết.

Thiên nhiên mai tuyết tự lưỡng kỳ,

Cánh thiêm đài bách chân tam tuyệt.

La Phù tiên tử băng vi hồn,

Khoảnh khắc năng linh quỳnh tác tiết.

Dạ thâm kỳ thụ toái linh lung,

Nguyệt hộ phong song hàn lẫm liệt.

Nhược phi phong đệ ám hương lai,

Phân phân nhất sắc hà do biệt.

Tuần thiềm bất phạ ngọc lâu hàn,

Ngân hải dao quang cánh thanh triệt.

Cửu trùng chẩn niệm cập hà manh,

Vạn lý cẩm y dao trú tiết.

Sương phong quyển địa khí hoành thu,

Thân tại viêm hoang lâm ngụy khuyết.

Giao nam thập nguyệt noãn như xuân,

Mộng trung chỉ hữu hoa kham chiết.

Tương tâm thác vật cổ hữu chi,

Cao trục thâm kỳ đạo tiền triết.

Đông Pha vị trúc bất khả vô,

Liêm Khê ái liên diệc hữu thuyết.

Càn khôn vạn cổ nhất thanh trí,

Bá Kiều thi tứ Tây Hồ nguyệt.

Thế thượng hoàng lương nhất mộng dư,

Giác lai vạn sự tổng thành hư.

Như kim chỉ ái sơn trung trú,

Kết ốc hoa biên độc cựu thư.

Dịch nghĩa

Đời là kết quả của một giấc mộng kê vàng

Tỉnh ra mới biết vạn sự đều hóa thành không cả

Như nay ta chỉ thích ở chốn núi non

Làm nhà bên hoa mà đọc sách xưa.

Trường thiên mạc mạc thủy du du,

Hoàng lạc sơn hà thuộc mộ thu.

Tiện sát hoa biên song bạch điểu,

Nhân gian lụy bất đáo thương châu.

Dịch nghĩa

Trời rộng bát ngát, nước mênh mông

Lá vàng rụng, nước non đã vào cuối thu

Lòng mến bắt gặp đôi chim trắng bên hoa

Lụy nhân gian chẳng đến nơi cồn bãi này.

Thâm sơn tịch tịch điểu hô nhân,

Họa lý khan lai diệc bức chân.

Nhàn quải ngọ song triêu thoái nhật,

Mộng hồi nghi thị cố viên xuân.

Quân thân nhất niệm cửu anh hoài,

Giản quý lâm tàm túc nguyện quai.

Tam thập dư niên trần cảnh mộng,

Sổ thanh đề điểu hoán sơ hồi.

Dịch nghĩa

Một niềm (trung hiếu) nhớ mãi đối với vua và cha

Thẹn với núi rừng vì đã sai lời nguyền xưa

Ba chục năm thừa mộng ở cõi trần

Vài tiếng chim kêu thức tỉnh lại như trước.

Sầu lai đốt đốt mạn thư không,

Thiên địa vô cùng thán chuyển bồng.

Thế sự hôi tâm đầu hướng bạch,

Suy nhan tá tửu vựng sinh hồng.

Lâm huy nghĩ học minh dương phụng,

Viễn hại chung vi tị dặc hồng.

Luân lạc thiên nhai câu thị khách,

Niên lai xuất xứ lược tương đồng.

Dịch nghĩa

Chao ôi (cha cha) mối sầu đến viết lên đầy trời!

Khó (cho ta) là di chuyển như ngọn cỏ bồng trong trời đất vô biên này

Cuộc đời khiến lòng người nguội lạnh như tro tàn, tóc bạc dần

Thần sắc kém, mượn rượu để làm ửng đỏ lên

Nhìn ánh sáng muốn bắt chước chim phượng hót trong ánh dương

Rốt cuộc làm chim hồng tránh tên để xa nguy hại

(Chúng ta) đều là khách luân lạc ở chân trời

Lâu nay xuất hay xử cũng giống nhau.

Thế lộ sa đà tuyết thượng điên,

Nhất sinh lạc thác cánh kham liên.

Nhi tôn chủng phúc lưu tâm địa,

Ngư điểu vong tình lạc tính thiên.

Tảo tuyết chử trà hiên trúc hạ,

Phần hương đối án các mai biên.

Cố sơn tạc dạ triền thanh mộng,

Nguyệt mãn Bình Than tửu mãn thuyền.

Ô thố thông thông vãn bất lưu,

Hồi đầu vạn sự tổng nghi hưu.

Không hoa huyễn nhãn miên tiêu lộc,

Tục cảnh kinh tâm suyễn nguyệt ngưu.

Ải ốc thê thân kham độ lão,

Thương sinh tại niệm độc tiên ưu.

Bành thương tang cốc đô hưu luận,

Cổ vãng kim lai lạc nhất khưu.

Dịch nghĩa

Ngày và đêm qua vùn vụt không ngừng lại

Quay nhìn mọi việc thấy đều nên ngưng là vừa

Hoa mắt tưởng chiêm bao thấy lá chuối giấu con hưu

Nhìn cảnh tục lòng sợ như trâu sợ trăng thở phì phào

Mái nhà nhỏ nương mình có thể qua tuổi già

Vì dân đen luôn luôn để dạ lo trước cho họ

Sống lâu hay chết yểu (như Tang và Cốc) khỏi bàn luận làm gì

Xưa nay xem như loài chồn ở cùng một gò cả.

Bán sinh khâu hác phế đăng lâm,

Loạn hậu gia hương phí mộng tầm.

Thạch bạn tùng phong cô thắng thưởng,

Giản biên mai ảnh phụ thanh ngâm.

Yên hà lãnh lạc trường kham đoạn,

Viên hạc tiêu điều ý phỉ câm.

Bằng trượng nhân gian cao họa thủ,

Bút đoan tả xuất nhất ban tâm.

Dịch nghĩa

Nửa đời phải bỏ cái thú đi ngoạn thưởng gò núi hang hốc khe suối

Sau loạn, uổng công tìm quê hương trong giấc chiêm bao

Cạnh ghềnh đá, gió thông không ai thưởng thức

Bên khe nước, bóng mai đành phụ thú ngâm nga

Khói ráng chiều quạnh quẽ, buồn muốn đứt ruột

Vượn hạc tiều điều, cảm xúc khó cầm

Muốn nhờ tay vẽ giỏi trên đời

Lấy bút tả hết nỗi lòng ta.