Bài viết: 43 
625
1
Nguyễn Duy là nhà thơ chiến sĩ từng trải qua đời sống chiến tranh hết sức gian khổ. Thơ Nguyễn Duy thường viết về những vấn đề gần gũi trong cuộc sống như chứa đựng chiều sâu triết lý. Bài thơ "Ánh trăng" được xem là tác phẩm thành công nhất trong sự nghiệp văn học của ông. Bài thơ như một lời tự nhắc nhở về những năm tháng gian lao đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước, đồng thời nhắc nhở về thái độ sống ân tình, ân nghĩa, thủy chung.
(Trích thơ)
Bài thơ "Ánh trăng" sáng tác năm 1978 và được in trong tập thơ cùng tên. Tập thơ "Ánh trăng" đã đạt giải A hội nhà văn Việt Nam. Bài thơ như một lời tự nhắc nhớ về những 5 tháng gian lao đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước, đồng thời nhắc nhở về thái độ sống ân tình, ân nghĩa, thủy chung.
Mở đầu bài thơ, hình ảnh đầu tiên xuất hiện trong tiềm thức của nhà thơ là hình ảnh vầng trăng trong quá khứ. Tác giả gợi lại những kỷ niệm đẹp, trong sáng, tình nghĩa giữa con người và vầng trăng trong quá khứ. Hình ảnh vầng trăng trong quá khứ gắn liền với tuổi thơ của nhà thơ:
Với nghệ thuật liệt kê "đồng, sông, bể" gợi ra một không gian bao la, rộng lớn, tươi đẹp, trong sáng của thiên nhiên. Cách sử dụng điệp từ "với" nhấn mạnh sự gắn bó, gần gũi, thân thiết giữa con người với thiên nhiên.
Và khi trở thành người lính, trăng và người lính vẫn luôn gắn bó bên nhau
Với nghệ thuật nhân hóa "trăng thành tri kỷ" trăng giống như người bạn, trăng càng trở nên gắn bó, gần gũi với con người như những người bạn tri kỷ (hiểu bạn như hiểu mình), vâng trăng đẹp đẽ, ân tình gắn với kỷ niệm tuổi thơ với những 5 tháng chiến tranh đầy gian lao, trăng đều gắn bó, sẻ chia với con người kể cả cuộc sống khó khăn, gian khổ nơi núi rừng. Trăng đến với con người bằng tình cảm chân thành, đằm thắm như những người bạn tri kỷ.
Bên cạnh đó, con người khi ấy sống rất giản dị, mộc mạc, hòa hợp với thiên nhiên:
Hình ảnh "trần trụi" kết hợp với phép so sánh "hồn nhiên như cây cỏ" gợi vẻ đẹp mộc mạc, hoang sơ, trong sáng, giản dị của con người và vầng trăng. Tình cảm ấy được hình thành tự nhiên như một quy luật tất yếu của cuộc sống, chân thật, giản dị như nó vốn có. Trăng là sự hiện diện của quá khứ, ký ức chan hòa đầy tình nghĩa.
Cụm từ "ngỡ không bao giờ quên" như một lời khẳng định, một lời tâm niệm về tình cảm bền chặt mãi mãi của con người vào vầng trăng. Nhưng từ "ngỡ" xuất hiện trước cụm từ "không bao giờ quên" báo trước sự biến chuyển trong câu chuyện cũng như trong tình cảm của nhân vật trữ tình.
Kế tiếp đó, tác giả đưa người đọc trở về hiện tại với những thay đổi trong mối quan hệ giữa nhân vật trữ tình và vầng trăng:
Khi chiến tranh kết thúc, đất nước được giải phóng, người lính từ chiến trường trở về thành phố, sống trong ánh điện, cửa gương, tức là cuộc sống của người lính đã có thay đổi, được sống trong sự sung sướng, đầy đủ tiện nghi, trong sự xa hoa hiện đại cho nên người lính đã thay lòng đổi dạ quên đi người bạn tri kỷ mà "ngỡ không bao giờ quên", đó là một sự thay đổi phũ phàng còn vầng trăng thì vẫn "đi qua ngõ"
[HIDETHANKS=1]Với phép nhân hóa "vầng trăng đi" tác giả sử dụng thật gợi cảm, trăng vẫn thủy chung, tình nghĩa, gắn bó, theo dõi và chia sẻ với người lính nhưng người lính đã quay lưng lại với vầng trăng, coi trăng như "người dưng qua đường". Người dưng tức là những người xa lạ, không hề quen biết. Tác giả sử dụng phép so sánh, nhân hóa thật thấm thía gợi cho ta thấy được thái độ thờ ơ, vô tình, sự phản bội, lãng quên của con người với vầng trăng.
Với cách sử dụng từ láy "thình lình" được đảo lên đầu câu thơ nhấn mạnh sự đột ngột, bất ngờ thay đổi cuộc hoàn cảnh mà không hề báo trước. Trong hoàn cảnh ấy, con người "vội bật tung cửa sổ". Ba động từ mạnh xuất hiện liên tiếp trong cùng một câu thơ "vội, bật, tung" diễn tả hành động khẩn trương, hối hả, vội vàng của con người đi tìm nguồn sáng. Lúc ấy, "đột ngột vầng trăng tròn". Từ láy "đột ngột" được đảo lên đầu câu thơ, diễn tả cảm xúc ngơ ngàng, bất ngờ của nhân vật trữ tình khi gặp lại vầng trăng. Hình ảnh "vầng trăng tròn" là vẻ đẹp tròn đầy, vẹn nguyên, một vẻ đẹp viên mãn. Trăng vẫn thủy chung với con người, còn con người đã quay lưng lại với quá khứ, với vầng trăng. Trăng xuất hiện bất ngờ và tự nhiên như thế đã đánh thức bao kỷ niệm tình nghĩa, ấm áp trong ký ức của nhà thơ.
Khổ thơ tiếp theo là cảm xúc của tác giả khi gặp lại vầng trăng giữa chốn thành thị thật xúc động, nhẹ nhàng:
Tác giả sử dụng điện từ "mặt" kết hợp với phép nhân hóa "mặt trăng" nhấn mạnh hoàn cảnh con người đối diện với vầng trăng trong khoảng khắc bất ngờ có phần bối rối. Đồng thời cũng nhấn mạnh cảm xúc tha thiết, có phần thành kính trong tư thế im lặng, trang nghiêm hướng về tri kỷ, trăng với người đối diện mặt đối mặt "có cái gì rưng rưng". Từ láy "rưng rưng" diễn tả sự xúc động muốn khóc nhưng cứ nghẹn ngào của nhân vật trữ tình.
Cuộc sống hiện tại như ngừng lại để con người soi vào quá khứ-một thời họ đã lãng quên.
Với dòng thơ trầm lắng, chậm rãi cùng các điệp ngữ "như là" như dồn về làn sóng của hoài niệm, trăng gợi lên bao liên tưởng sâu sắc, trăng nhắc nhở về quá khứ, về đất nước, quê hương, về thiên nhiên, con người, về lao động và chiến đấu. Đối diện với vầng trăng là đối diện với một thời thơ ấu, một thời trai trẻ, một phần của cuộc đời. Câu thơ liền mạch, nhịp thơ ngân nga như một lời tâm sự chân thành, sâu lắng và vô cùng xúc động.
Khép lại bài thơ là những suy ngẫm của nhân vật trữ tình và bài học làm người.
Hình ảnh "trăng tròn vành vạnh" là một hình ảnh đẹp, đầy sức gợi cảm. Từ láy "vành vạnh" kết hợp với từ "cứ" đây là phó từ diễn tả vẻ đẹp tròn đầy, vẹn nguyên không thay đổi của ánh trăng, dù thời gian và lòng người có thay đổi. Phép nhân hóa thể hiện thái độ bao dung, độ lượng của vầng trăng. Trang không hề trách cứ con người mà chỉ "im phăng phắc". Phép nhân hóa được sử dụng thật sâu sắc, thể hiện thái độ phê bình, nghiêm khắc trong sự im lặng của vầng trăng bởi đôi khi im lặng chính là sự trừng phạt nghiêm khắc nhất. Hình ảnh "giật mình" là hình ảnh ẩn dụ chị sự thức tỉnh lương tâm của con người, con người chợt nhận ra sự ân tình, bạc bẽo, sự nông nổi trong cách sống của mình, đó là cái giật mình để ăn năn, day dứt, để thay đổi bản thân, để hoàn thiện mình và nhận ra mình phải sống ân tình với thiên nhiên. Cái giật mình ấy là sự sáng tạo độc đáo của Nguyễn Duy.
Bài thơ giống như một câu chuyện ân tình giữa người vào trăng, thiệt thơ năm chữ chị viết hoa chữ cái đầu dòng thơ đầu tiên ở mỗi khổ thơ. Với kết cấu độc đáo của đoạn thơ đã sáng tạo nên tính chân thực và sức truyền cảm sâu sắc. Bài thơ là lời nhắc nhở cậu thầm kín về thái độ sống, về tình cảm với những 5 tháng quá khứ gian lao, tình nghĩa với thiên nhiên, đất nước. Bài thơ nằm trong mạch cảm xúc "uống nước nhớ nguồn" ngựa đạo lý ân tình thủy chung-một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
"Ánh trăng" là bài thơ xúc động của nhà thơ Nguyễn Duy gợi nhắc về những ân tình thủy chung trong quá khứ. Sử dụng những ngôn ngữ đời thường, giản dị cùng lời dắt dắt tự nhiên tựa như lời trần thuật lại tha thiết như lời giãi bày, tâm sự Nguyễn Duy không chỉ đơn giản mang đến một câu chuyện hấp dẫn mang tính nút thắt về cuộc hội ngộ bất ngờ giữa người chiến sĩ xưa với người bạn tri kỉ "ánh trăng" mà còn chứa đựng những triết lí sâu sắc về sự thủy chung, đọc bài thơ độc giả cũng chợt "giật mình" để nhìn nhận, xem xét lại chính bản thân mình về thái độ, tình cảm với những kỉ niệm, ân tình trong quá khứ, bài thơ hướng chúng ta đến lối sống nghĩa tình, thủy chung hơn. Từ đó giúp cho con người ta rút ra được những bài học bổ ích và làm theo.[/HIDETHANKS]
(Trích thơ)
Bài thơ "Ánh trăng" sáng tác năm 1978 và được in trong tập thơ cùng tên. Tập thơ "Ánh trăng" đã đạt giải A hội nhà văn Việt Nam. Bài thơ như một lời tự nhắc nhớ về những 5 tháng gian lao đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước, đồng thời nhắc nhở về thái độ sống ân tình, ân nghĩa, thủy chung.
Mở đầu bài thơ, hình ảnh đầu tiên xuất hiện trong tiềm thức của nhà thơ là hình ảnh vầng trăng trong quá khứ. Tác giả gợi lại những kỷ niệm đẹp, trong sáng, tình nghĩa giữa con người và vầng trăng trong quá khứ. Hình ảnh vầng trăng trong quá khứ gắn liền với tuổi thơ của nhà thơ:
"Hồi nhỏ sống với đồng
Với sông rồi với bể."
Với sông rồi với bể."
Với nghệ thuật liệt kê "đồng, sông, bể" gợi ra một không gian bao la, rộng lớn, tươi đẹp, trong sáng của thiên nhiên. Cách sử dụng điệp từ "với" nhấn mạnh sự gắn bó, gần gũi, thân thiết giữa con người với thiên nhiên.
Và khi trở thành người lính, trăng và người lính vẫn luôn gắn bó bên nhau
"Hồi chiến tranh ở rừng
Vầng trăng thành tri kỷ"
Vầng trăng thành tri kỷ"
Với nghệ thuật nhân hóa "trăng thành tri kỷ" trăng giống như người bạn, trăng càng trở nên gắn bó, gần gũi với con người như những người bạn tri kỷ (hiểu bạn như hiểu mình), vâng trăng đẹp đẽ, ân tình gắn với kỷ niệm tuổi thơ với những 5 tháng chiến tranh đầy gian lao, trăng đều gắn bó, sẻ chia với con người kể cả cuộc sống khó khăn, gian khổ nơi núi rừng. Trăng đến với con người bằng tình cảm chân thành, đằm thắm như những người bạn tri kỷ.
Bên cạnh đó, con người khi ấy sống rất giản dị, mộc mạc, hòa hợp với thiên nhiên:
"Trần trụi với thiên nhiên
Hồn nhiên như cây cỏ"
Hồn nhiên như cây cỏ"
Hình ảnh "trần trụi" kết hợp với phép so sánh "hồn nhiên như cây cỏ" gợi vẻ đẹp mộc mạc, hoang sơ, trong sáng, giản dị của con người và vầng trăng. Tình cảm ấy được hình thành tự nhiên như một quy luật tất yếu của cuộc sống, chân thật, giản dị như nó vốn có. Trăng là sự hiện diện của quá khứ, ký ức chan hòa đầy tình nghĩa.
"Ngỡ không bao giờ quên
Cái vầng trăng tình nghĩa"
Cái vầng trăng tình nghĩa"
Cụm từ "ngỡ không bao giờ quên" như một lời khẳng định, một lời tâm niệm về tình cảm bền chặt mãi mãi của con người vào vầng trăng. Nhưng từ "ngỡ" xuất hiện trước cụm từ "không bao giờ quên" báo trước sự biến chuyển trong câu chuyện cũng như trong tình cảm của nhân vật trữ tình.
Kế tiếp đó, tác giả đưa người đọc trở về hiện tại với những thay đổi trong mối quan hệ giữa nhân vật trữ tình và vầng trăng:
"Từ hồi về thành phố
Quen ánh điện cửa gương"
Quen ánh điện cửa gương"
Khi chiến tranh kết thúc, đất nước được giải phóng, người lính từ chiến trường trở về thành phố, sống trong ánh điện, cửa gương, tức là cuộc sống của người lính đã có thay đổi, được sống trong sự sung sướng, đầy đủ tiện nghi, trong sự xa hoa hiện đại cho nên người lính đã thay lòng đổi dạ quên đi người bạn tri kỷ mà "ngỡ không bao giờ quên", đó là một sự thay đổi phũ phàng còn vầng trăng thì vẫn "đi qua ngõ"
"Vầng trăng đi qua ngõ
Như người dưng qua đường"
Như người dưng qua đường"
[HIDETHANKS=1]Với phép nhân hóa "vầng trăng đi" tác giả sử dụng thật gợi cảm, trăng vẫn thủy chung, tình nghĩa, gắn bó, theo dõi và chia sẻ với người lính nhưng người lính đã quay lưng lại với vầng trăng, coi trăng như "người dưng qua đường". Người dưng tức là những người xa lạ, không hề quen biết. Tác giả sử dụng phép so sánh, nhân hóa thật thấm thía gợi cho ta thấy được thái độ thờ ơ, vô tình, sự phản bội, lãng quên của con người với vầng trăng.
"Thình lình đèn điện tắt
Phòng buyn- đing tối om
Vội bật tung cửa sổ
Đột ngột vầng trăng tròn."
Phòng buyn- đing tối om
Vội bật tung cửa sổ
Đột ngột vầng trăng tròn."
Với cách sử dụng từ láy "thình lình" được đảo lên đầu câu thơ nhấn mạnh sự đột ngột, bất ngờ thay đổi cuộc hoàn cảnh mà không hề báo trước. Trong hoàn cảnh ấy, con người "vội bật tung cửa sổ". Ba động từ mạnh xuất hiện liên tiếp trong cùng một câu thơ "vội, bật, tung" diễn tả hành động khẩn trương, hối hả, vội vàng của con người đi tìm nguồn sáng. Lúc ấy, "đột ngột vầng trăng tròn". Từ láy "đột ngột" được đảo lên đầu câu thơ, diễn tả cảm xúc ngơ ngàng, bất ngờ của nhân vật trữ tình khi gặp lại vầng trăng. Hình ảnh "vầng trăng tròn" là vẻ đẹp tròn đầy, vẹn nguyên, một vẻ đẹp viên mãn. Trăng vẫn thủy chung với con người, còn con người đã quay lưng lại với quá khứ, với vầng trăng. Trăng xuất hiện bất ngờ và tự nhiên như thế đã đánh thức bao kỷ niệm tình nghĩa, ấm áp trong ký ức của nhà thơ.
Khổ thơ tiếp theo là cảm xúc của tác giả khi gặp lại vầng trăng giữa chốn thành thị thật xúc động, nhẹ nhàng:
"Ngửa mặt lên nhìn mặt
Có cái gì rưng rưng"
Có cái gì rưng rưng"
Tác giả sử dụng điện từ "mặt" kết hợp với phép nhân hóa "mặt trăng" nhấn mạnh hoàn cảnh con người đối diện với vầng trăng trong khoảng khắc bất ngờ có phần bối rối. Đồng thời cũng nhấn mạnh cảm xúc tha thiết, có phần thành kính trong tư thế im lặng, trang nghiêm hướng về tri kỷ, trăng với người đối diện mặt đối mặt "có cái gì rưng rưng". Từ láy "rưng rưng" diễn tả sự xúc động muốn khóc nhưng cứ nghẹn ngào của nhân vật trữ tình.
Cuộc sống hiện tại như ngừng lại để con người soi vào quá khứ-một thời họ đã lãng quên.
"Như là đồng là bể
Như là sông là rừng."
Như là sông là rừng."
Với dòng thơ trầm lắng, chậm rãi cùng các điệp ngữ "như là" như dồn về làn sóng của hoài niệm, trăng gợi lên bao liên tưởng sâu sắc, trăng nhắc nhở về quá khứ, về đất nước, quê hương, về thiên nhiên, con người, về lao động và chiến đấu. Đối diện với vầng trăng là đối diện với một thời thơ ấu, một thời trai trẻ, một phần của cuộc đời. Câu thơ liền mạch, nhịp thơ ngân nga như một lời tâm sự chân thành, sâu lắng và vô cùng xúc động.
Khép lại bài thơ là những suy ngẫm của nhân vật trữ tình và bài học làm người.
"Trăng cứ tròn vành vạnh
Kể chi người vô tình
Ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình."
Kể chi người vô tình
Ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình."
Hình ảnh "trăng tròn vành vạnh" là một hình ảnh đẹp, đầy sức gợi cảm. Từ láy "vành vạnh" kết hợp với từ "cứ" đây là phó từ diễn tả vẻ đẹp tròn đầy, vẹn nguyên không thay đổi của ánh trăng, dù thời gian và lòng người có thay đổi. Phép nhân hóa thể hiện thái độ bao dung, độ lượng của vầng trăng. Trang không hề trách cứ con người mà chỉ "im phăng phắc". Phép nhân hóa được sử dụng thật sâu sắc, thể hiện thái độ phê bình, nghiêm khắc trong sự im lặng của vầng trăng bởi đôi khi im lặng chính là sự trừng phạt nghiêm khắc nhất. Hình ảnh "giật mình" là hình ảnh ẩn dụ chị sự thức tỉnh lương tâm của con người, con người chợt nhận ra sự ân tình, bạc bẽo, sự nông nổi trong cách sống của mình, đó là cái giật mình để ăn năn, day dứt, để thay đổi bản thân, để hoàn thiện mình và nhận ra mình phải sống ân tình với thiên nhiên. Cái giật mình ấy là sự sáng tạo độc đáo của Nguyễn Duy.
Bài thơ giống như một câu chuyện ân tình giữa người vào trăng, thiệt thơ năm chữ chị viết hoa chữ cái đầu dòng thơ đầu tiên ở mỗi khổ thơ. Với kết cấu độc đáo của đoạn thơ đã sáng tạo nên tính chân thực và sức truyền cảm sâu sắc. Bài thơ là lời nhắc nhở cậu thầm kín về thái độ sống, về tình cảm với những 5 tháng quá khứ gian lao, tình nghĩa với thiên nhiên, đất nước. Bài thơ nằm trong mạch cảm xúc "uống nước nhớ nguồn" ngựa đạo lý ân tình thủy chung-một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
"Ánh trăng" là bài thơ xúc động của nhà thơ Nguyễn Duy gợi nhắc về những ân tình thủy chung trong quá khứ. Sử dụng những ngôn ngữ đời thường, giản dị cùng lời dắt dắt tự nhiên tựa như lời trần thuật lại tha thiết như lời giãi bày, tâm sự Nguyễn Duy không chỉ đơn giản mang đến một câu chuyện hấp dẫn mang tính nút thắt về cuộc hội ngộ bất ngờ giữa người chiến sĩ xưa với người bạn tri kỉ "ánh trăng" mà còn chứa đựng những triết lí sâu sắc về sự thủy chung, đọc bài thơ độc giả cũng chợt "giật mình" để nhìn nhận, xem xét lại chính bản thân mình về thái độ, tình cảm với những kỉ niệm, ân tình trong quá khứ, bài thơ hướng chúng ta đến lối sống nghĩa tình, thủy chung hơn. Từ đó giúp cho con người ta rút ra được những bài học bổ ích và làm theo.[/HIDETHANKS]
Chỉnh sửa cuối:
