Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và đặc sắc về nghệ thuật của một truyện đã học

​

Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và đặc sắc về
nghệ thuật của một truyện đã học​

1. Định hướng cần viết:

- Viết đúng dạng văn nghị luận về tác phẩm văn học

- Cần lập luận: Chặt chẽ, mạch lạc, rõ ràng, thuyết phục độc giả.

- Mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu đã đáp ứng được đúng yêu cầu của kiểu bài phân tích, đánh giá một truyện kể. Cụ thể:

+Mở bài: Giới thiệu truyện kể sẽ phân tích và hướng làm của bài viết (truyền thuyết, thần thoại, truyện cổ tích).

+Thân bài: Trình bày được các đặc điểm nổi bật:

^ Chủ đề và ý nghĩa của chủ đề,

^ Những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật (trong đó có phân tích rõ từng hình thức nghệ thuật).

+ Kết bài: Đưa ra sự nhận xét về chủ đề và hình thức nghệ thuật và ý nghĩa của tác phẩm đối với bản thân.

>> Chọn tác phẩm Thần trụ trời

2. Thực hành viết theo quy trình

A. Bước 1: Chuẩn bị viết

- Chọn 1 tác phẩm truyện kể cụ thể trong số các loại như thần thoại, truyền thuyết, truyện ngụ ngôn, truyện cười, truyện cổ tích sẽ viết.

(Các em nên chọn 1 tác phẩm truyện đã học. Ví dụ, trong chương trình Ngữ văn 10, bộ Chân trời sáng tạo, đã học thần thoại: Thần Trụ Trời, Đi san mật đất, Cuộc tu bổ lại các giống vật)

- Xác định mục đích viết:

+ Phân tích, đánh giá chủ đề

+ Phân tích, đánh giá một số nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện

+Từ đó đánh giá ý nghĩa, giá trị của truyện

- Đọc lại tác phẩm, hiểu giá trị nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của tác phẩm.

- Tìm những nguồn tư liệu liên quan đến truyện (qua báo, tạp chí, sách chuyên luận, sách tham khảo, tài liệu trên các trang mạng đáng tin cậy) cũng như liên quan đến kĩ năng viết bài văn nghị luận về tác phẩm văn học.

B. Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý

*Tìm ý

- Xác định vấn đề nghị luận:

- Phân tích, đánh giá một số nét đặc sắc về chủ đề của truyện

+ Chủ đề của truyện: Lý quá trình hình thành thế giới, con người, muôn loài

+Nhận xét: Qua đó thể hiện sự sự tôn kính thiêng liêng của co người với văn hóa tâm linh, tín ngưỡng và với trời đất.

- Tìm ý cho việc phân tích, đánh giá nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm:

+ Về thể loại: Thần thoại

+ Về nhân vật,

+Về cốt truyện

+điểm nhìn

+ lời kể..

=>Nhận xét: Các đặc điểm hình thức của truyện đã góp phần thể hiện chủ để như thế nào?

- Đánh giá ý nghĩa, giá trị, những đặc sắc của tác phẩm

- Liên hệ: Những tác phẩm gần gũi về chủ đề..

*Lập dàn ý:

- Mở bài

- Thân bài:

+ Phân tích, đánh giá một số nét đặc sắc về chủ đề của truyện (dẫn chứng, phân tích dẫn chứng)

+Tìm ý cho việc phân tích, đánh giá nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm về thể loại; ngôn từ thuần Việt, cách xây dựng nhân vật độc đáo; hình tượng nhân vật tiêu biểu, điển hình; sử dụng yếu tố kỳ lạ, phi thường.

(dẫn chứng, phân tích dẫn chứng)

+ Nhận xét, đánh giá của người viết về những nét đặc sắc của tác phẩm

Có vai trò quan trọng trrong việc giữ gìn di sản văn hóa cộng đồng; thể hiện niềm tin vào trời đất của nền văn hóa tâm linh nguyên thủy

+Liên hệ với những tác phẩm gần gũi về chủ đề..

*Bước 3: Viết bài

Bài làm tham khảo:

Dạng bài viết tập làm văn, môn ngữ văn, phần nghị luận văn học

Trong hệ thống thần thoại của dân tộc Việt Nam ta về sự sáng lập vũ trụ, Trần Trụ Trời được coi như truyện mở đầu. Truyện được các nhà khảo cứu văn hóa dân gian sưu tầm, kể lại bằng bản văn trong cuốn "Hợp tuyển thơ văn Việt Nam". Truyện thể hiện giá trị đặc sắc trên nhiều phương diện như chủ đề, hình thức nghệ thuật. Qua đó thể hiện sự tôn kính thiêng liêng của co người với văn hóa tâm linh, tín ngưỡng và với trời đất.

Truyện kể rằng vào thời kì trời đất còn hỗn độn, tối tăm, chưa có thế gian và vạn vật, muôn loài, có một vị thần với ngoại hình và sức mạnh phi thường xuất hiện. Thần ngẩng đầu để đội trời lên rồi tự mình đào đất, đập đá tạo thành một cái cột chống trời. Khi trời đã cao và khô, thần đã phá cột đi và lấy đất đá ném tung khắp nơi tạo thành núi, đảo, đồi cao và biển rộng. Vì vậy, ngày nay, mặt đất không được bằng phẳng. Vị thần ấy được gọi là Trời hay Ngọc Hoàng. Sau đó, các vị thần khác tiếp tục xây dựng thế giới.

Qua cốt truyện Thần Trụ Trời, ta có thể dễ dàng nhận ra giá trị của truyện trước hết thể hiện qua chủ đề và bài học cuộc sống mà nó gửi gắm. Đây là một tác phẩm văn học dân gian thuộc nhóm truyện thần thoại suy nguyên (giải thích các hiện tượng tự nhiên), được nhân dân sáng tạo, lưu truyền từ xa xưa, lưu truyền từ xa xưa nhằm lý giải sự hình thành trời đất, núi sông, biển cả của những người xưa cổ bằng trực quan và tưởng tượng. Truyện thể hiện cái nhìn của con người cổ đại về hiện tượng thế giới được hình thành, được sắp đặt trật tự như bây giờ rất đơn giản nhưng chứa đựng nhiều giá trị, thông điệp sâu sắc về cuộc sống. Qua đó thể hiện sự tôn kính và thiêng liêng của con người đối với văn hóa tâm linh, niềm tin vào tín ngưỡng, trời đất.

Ngay từ thời nguyên thuỷ, cuộc sống sinh hoạt, lao động đã luôn đòi hỏi con người phải quan sát, suy ngẩm về các hiện tượng tự nhiên liên quan mật thiết tới mình. Truyện cho thấy người Việt cổ cũng như nhiều dân tộc khác trên thế giới này đã cố gắng tìm để hiểu rõ thế giới tự nhiên xung quanh họ. Vì trình độ của con người bấy giờ chưa đủ để nhận thức đúng các hiện tượng ấy nên từ những điều quan sát được kết hợp với trí tưởng tượng hồn nhiên, chất phác, ngây thơ, họ đã sáng tạo ra những yếu tố siêu nhiên, những vị thần linh để giải thích sự hình thành thế giới tự nhiên. Qua đó thể hiện ước mơ chinh phục thiên nhiên của người Việt cổ từ thời xa xưa.

Hành động đầu tiên khi Thần Trụ Trời xuất hiện là "vươn vai đứng dậy, ngẩng cao đầu đội trời lên" cũng là hành động có tính phổ biến của nhiều vị thần tạo thiên lập địa khác trên thế giới. Giống hệt như hình ảnh ông Bàn Cổ trong thần thoại Trung Quốc. Tuy nhiên vẫn có điểm khác biệt chính là sau khi đã xuất hiện trong cõi hỗn độn mà vũ trụ giống như quả trứng khổng lồ, ông đạp cho quả trứng tách đôi, nửa trên là trời, nửa dưới là đất. Rồi bằng sự biến hóa lớn lên không ngừng của bản thân, ông tiếp tục đẩy trời lên cao, đạp đất xuống thấp chứ không phải như Thần Trụ Trời đã xây cột chống trời. Tuy truyện có nhiều yếu tố hoang đường, phóng đại nhưng cũng có cái lõi của sự thật là con người thời cổ đã khai khẩn, xây dựng, tạo lập đất nước. Như vậy cho thấy việc khai thiên lập địa của ông Thần Trụ Trời ở Việt Nam và ông Bàn Cổ ở Trung Quốc vừa có điểm giống nhau vừa có điểm khác nhau. Và đó cũng chính là nét chung và nét riêng có ở trong thần thoại của các dân tộc. Dù vốn hiểu biết ít ỏi, nhưng từ thuở sơkhai, người Việt cổ cũng như các dân tộc khác trên thế giới không ngừng bổ sung, sáng tạo làm cho nền văn học, nghệ thuật ngày một đa dạng hơn. Nhờ vậy, hệ thống các truyện giải thích về vũ trụ, tự nhiên, vạn vật đã góp phần tạo nên kho tàng thần thoại phong phú, đồ sộ. Đồng thời truyện Thần trụ trời cũng giúp cho con người Việt Nam có nếp cảm, nếp nghĩ, nếp tư duy đầy hình tượng phóng đại và khoáng đạt. Cũng nhờ nghệ thuật phóng đại mà các nhân vật thần thoại có được sức sống lâu bền, vượt qua mọi thời gian để còn lại với chúng ta ngày nay. Qua đó thể hiện thái độ tôn kính thiêng liêng của mỗi người với văn hóa tâm linh, tín ngưỡng, trời đất cũng như sự trân trọng, khâm phục ước mơ chinh phục thiên nhiên, mở rộng hiểu biết, khám phá thế giới của thế hệ con cháu chúng ta với cha ông từ thời sơ khai.

Như vậy có thể thấy Thần trụ trời là một trong những truyện thần thoại đầu tiên, tiêu biểu, đặc sắc trong kho tàng truyện thần thoại dân gian Việt Nam.

Góp phần tạo nên thành công cho câu chuyện, ngoài giá trị của chủ đề thì các hình thức nghệ thuật cũng rất đặc sắc, ấn tượng, làm nên giá trị của tác phẩm. Chính những hình thức nghệ thuật đặc sắc ấy đã giúp cho chủ đề và ý nghĩa truyện trở nên sâu sắc, thấm thía hơn và hấp dẫn độc giả hơn.

Nét hấp dẫn đầu tiên về đặc sắc nghệ thuật của truyện là về đặc trưng thể loại. Đây là một truyện thần thoại đặc sắc hấp dẫn với 4 đặc trưng tiêu biểu của thể loại. Đó là đặc trưng về không gian, thời gian, cốt truyện, nhân vật. Truyện lấy bối cảnh không gian sơ khai, rộng lớn là vũ trụ đang trong quá trình tạo lập. Thời gian của truyện được nhắc đến là "thuở ấy, từ đó". Đây cũng mang tính chất cổ sơ, không xác định cụ thể, không rõ ràng. Cốt truyện xoay quanh việc giải thích quá trình tạo lập ra vũ trụ, trời, đất, thế giới tự nhiên. Nhân vật được kể trong truyện cũng mang đặc trưng thể loại thần thoại. Tất cả các nhân vật đều là các vị thần. Từ nhân vật trung tâm là thần Trụ Trời đến các nhân vật phụ khác như thần Đếm cát, thần Tát bể (biển), thần Kể sao, thần Đào sông, thần Trồng cây, thần Xây rú (núi). Và tất cả các vị thần đều có vóc dáng khổng lồ và sức mạnh phi thường để thực hiện việc làm vĩ đại, phi thường, mang đậm giá trị nhân văn.

Thứ hai, truyện có cách xây dựng nhân vật độc đáo, mang đặc trưng của thể loại thần thoại. Nhân vật trung tâm của truyện là một vị thần. Đó là thần tối cao – thần Trụ Trời. Thần là năng lực siêu phàm, có khả năng phi thường, có ý chí, mạnh mẽ, tài năng, có công sáng tạo ra vũ trụ, thế giới tự nhiên và vạn vật. Vị thần ấy được gọi là Trời hay Ngọc Hoàng. Như vậy, hình tượng nhân vật trung tâm được kể trong truyện rất tiêu biểu, điển hình, rất sinh động, lôi cuốn.

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

d. Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa

- Đọc lại bài viết

- Chỉnh sửa, bổ sung bố cục, nội dung bài viết

- Tự đánh giá theo bảng điểm để có hướng phấn đấu, hoàn thiện cho những bài viết sau:



Xem thêm:

Soạn Bài: Ôn Tập Bài 1 Trang 34 - Ngữ Văn 10 Chân Trời Sáng Tạo