[Bài Thơ] Ức Trai Thi Tập - Nguyễn Trãi

70. Họa hữu nhân Yên hà ngụ hứng kỳ 1

Bấm để xem

Bồng Lai Nhược Thủy diểu vô nha (nhai),

Tục cảnh đê hồi phát bán hoa.

Vân ngoại cố cư không huệ trướng,

Nguyệt trung thanh mộng nhiễu sơn gia.

Tâm như dã hạc phi thiên tế,

Tích tự chinh hồng đạp tuyết sa.

Nham huyệt thê thân hà nhật thị?

Thiên môn hồi thủ ngũ vân xa.

Dịch nghĩa

Non Bồng nước Nhược mịt mờ không bờ bến,

Cảnh tục quẩn quanh tóc đã hoa râm một nửa.

Nơi ở cũ ngoài mây, bỏ không trướng huệ,

Giấc mộng thanh đêm trăng, dạo quanh nhà trên núi.

Lòng như hạc nội bay giữa bầu trời,

Dấu tựa chim hồng dẫm trên bãi tuyết.

Ngày nào mới được về nương thân nơi hang đá,

Quay đầu nhìn cửa trời, năm thức mây đã xa.

 

71. Họa hữu nhân Yên hà ngụ hứng kỳ 2

Bấm để xem

Mao ốc tam gian dã thủy nha (nhai),

Thiếu niên bác lạc cựu phân hoa.

Đắc an phận xứ nhưng tùy phận,

Vị xuất gia thì thả trú gia.

Hạm lý vân sơn vô sủng nhục,

Thành trung hiên miện tổng trần sa.

Cát ông nhất khứ kim thiên tải,

Đơn táo hàn yên tuế nguyệt xa.

Dịch nghĩa

Ba gian nhà cỏ ở bờ nước trong đồng nội

Buổi thiếu niên đã tránh được (bỏ rơi) cảnh sống phồn hoa

Được chỗ yên phận thì cứ yên phận

Chưa đến lúc xuất gia (phò việc nước) thì cứ phải ở nhà

Trong cửa nhìn ra mây núi không thấy vinh nhục nữa

Xe cộ áo mão trong thành thảy đều là cát bụi cả

Cát Ông đã ra đi đến nay là nghìn năm rồi

Bếp luyện linh đơn đã tàn tro lạnh khói bao nhiêu năm tháng xa xưa.

 

72. Họa hữu nhân Yên hà ngụ hứng kỳ 3

Bấm để xem

Tiên thư sổ quyển cựu sinh nha (nhai),

Cơ thực tùng căn tước nhật hoa.

Trúc hữu thiên can lan tục khách,

Trần vô bán điểm đáo tiên gia.

Diêu giai hạc lệ song tà nguyệt,

Điếu chử ngư hàn trạo các sa.

Đồ giác hồ trung phong nguyệt hảo,

Niên niên bất dụng nhất tiền xa.

Dịch nghĩa

Vài cuốn sách tiên vốn sinh nhai cũ

Đói thì ăn rễ tùng và hớp ánh sáng mặt trời

Trúc có cả nghìn cây để ngăn khách tục khỏi đến

Không có lấy nửa hạt bụi vướng cảnh nhà tiên (nhà trong núi)

Hạc kêu ở thềm ngọc, trăng chiếu qua song cửa

Bến câu cá lạnh lẽo, mái chèo gác trên cát

Tự mình biết có trăng đẹp trong bầu thời gian

Năm này qua năm khác chẳng hề tốn tiền mua.

 

73. Tống tăng Đạo Khiêm quy sơn

Bấm để xem

Ký tằng giảng học thập dư niên,

Kim hựu tương phùng nhất dạ miên.

Thả hỷ mộng trung phao tục sự,

Cánh tầm thạch thượng thoại tiền duyên.

Minh triêu Linh phố hoàn phi tích,

Hà nhật Côn Sơn cộng thính tuyền?

Lão khứ cuồng ngôn hưu quái ngã,

Lâm kỳ ngã diệt Thượng Thừa Thiền.

Dịch nghĩa

Nhớ từng giảng học hơn mười năm

Nay lại gặp nhau ngủ một đêm với nhau

Vả mừng trong mộng bỏ hết việc tục

Lại tìm lên núi để nói chuyện tiền duyên

Rạng mai sẽ bay gậy về bến Chí Linh

Ngày nào mới cùng nghe suối ở Côn Sơn được?

Già rồi hay nói cuồng, đừng lạ ta

Từ biệt nhau rồi thì ta cũng sẽ tu đạo Thiền Thượng Thừa

 

74. Hải khẩu dạ bạc hữu cảm (II)

Bấm để xem

Hồ hải niên lai hứng vị lan,

Càn khôn đáo xứ giác tâm khoan.

Nhãn biên xuân sắc huân nhân túy,

Chẩm thượng triều thanh nhập mộng hàn.

Tuế nguyệt vô tình song mấn bạch,

Quân thân tại niệm thốn tâm đan.

Nhất sinh sự nghiệp thù kham tiếu,

Doanh đắc phù sinh lạc thế gian.

Dịch nghĩa

Hứng hải hồ những năm lại đây chưa thấy tàn

Đến đâu trong trời đất cũng cảm thấy lòng khoan khoái ung dung

Sắc mùa xuân như xông vào mắt khiến ngây ngất

Thủy triều vỗ mạnh trên gối nghe lạnh lùng

Năm tháng qua không ngờ mái tóc đã bạc

Vẫn để dạ một lòng với vua và cha

Sự nghiệp một đời qua là đáng cười

Lãi chăng là được chút danh hão giữa thế gian.

 

75. Giang hành

Bấm để xem

Tây tân sơ nghĩ trạo,

Phong cảnh tiện giang hồ.

Vũ quá sơn dung sấu,

Thiên trường nhạn ảnh cô.

Thương Lang hà xứ thị?

Ngư điếu hảo vi đồ.

Hồi thủ Đông Hoa địa,

Trần ai giác dĩ vô.

Dịch nghĩa

Vừa ghé bên bến phía tây

Quả là cảnh đẹp tiện ngao du

Dáng núi gầy đi sau cơn mưa

Bên trời xa lẻ loi một bóng nhạn

Dòng sông Thương Lang ở đâu đây?

Vui đánh bạn với dân chài cũng tốt lắm

Nghoảnh lại nhìn đất Đông Hoa

Tự thấy ta như rũ sạch bụi trần.

 

76. Đề Vân oa

Bấm để xem

Bán liêm hoa ảnh mãn sàng thư,

Đình ngoại tiêu tiêu thủy trúc cư.

Tận nhật Vân Oa vô cá sự,

Hắc điềm nhất chẩm bán song hư.

Dịch nghĩa

Bóng hoa in trên nửa bức rèm, giường đầy những sách

Ngoài sân tĩnh mịch có những thủy trúc

Suốt ngày ở am mây chẳng làm gì cả

Một chiếc gối, ngủ ngon giấc bên song cửa khép hờ.

 

77. Mộng sơn trung

Bấm để xem

Thanh Hư động lý trúc thiên can,

Phi bộc phi phi lạc kính hàn.

Tạc dạ nguyệt minh thiên tự thủy,

Mộng kỳ hoàng hạc thượng tiên đàn.

Dịch nghĩa

Trong động Thanh Hư có hàng nghìn cây trúc

Thác nước bay xuống như lớp kính lạnh

Đêm qua trăng sáng trời như nước

Chiêm bao thấy cưỡi hạc vàng lên cõi tiên.

 

78. Mộ xuân tức sự

Bấm để xem

Nhàn trung tận nhật bế thư trai,

Môn ngoại toàn vô tục khách lai.

Ðỗ Vũ thanh trung xuân hướng lão,

Nhất đình sơn vũ luyện hoa khai.

Dịch nghĩa

Nhàn rỗi suốt ngày đóng cửa phòng sách

Ngoài cửa vắng khách tục đến

Trong tiếng đỗ vũ kêu ý chừng xuân đã muộn

Cả một sân hoa soan nở dưới mưa phùn.

 

79. Trại đầu xuân độ

Bấm để xem

Ðộ đầu xuân thảo lục như yên,

Xuân vũ thiêm lai thủy phách thiên.

Dã kính hoang lương hành khách thiểu,

Cô chu trấn nhật các sa miên.

Dịch nghĩa

Cỏ xuân ở đầu bến đò, xanh biếc như khói,

Lại thêm mưa xuân nước tiếp ngang trời.

Ðường đồng nội vắng tanh, ít người qua lại,

Ngày thường chiếc đò cô độc ghếch mái chèo lên bãi cát mà nằm yên.