Bài viết: 7437 
1002
29
Lời người sưu tập: Hỡi ai nô lệ trên đời
Hỡi ai cực khổ đồng thời đứng lên
Bất bình này chịu sao yên
Phá cho tan nát một phen cho rồi!...
Với sự kiện vĩ đại mà bi tráng - Công xã Pari (1871), nhà nước vô sản đầu tiên trên thế giới ra đời. Sau đó, Chính phủ tư sản Pháp đã dìm cuộc khởi nghĩa của thợ thuyền Paris trong biển máu, kết thúc 2 tháng tồn tại của nhà nước vô sản đầu tiên. Cuộc đấu tranh của các chiến sĩ công xã là nguồn cảm hứng để nhà thơ, ca sĩ công nhân ở Paris, Ủy viên Hội đồng công xã – Eugène Pottier (1816-1887) sáng tác bài thơ kêu gọi sự thống nhất lực lượng vô sản của tất cả các nước, lấy đầu đề "Quốc tế" (L'Internationale – cách gọi tắt tên tổ chức Hội Liên hiệp Lao động Quốc Tế - tức Quốc Tế I). Eugène Pottier may mắn sống sót khỏi cuộc tàn sát của chính quyền tư sản Pháp. Ông bị kết án tử hình vắng mặt và phải trốn sang Mỹ. Năm 1888, một nhạc sỹ công nhân Pierre Degeyter (1848–1932) đã phổ nhạc bài thơ thành bài "Quốc tế ca". Năm 1894, bài Quốc Tế Ca được in cả bản nhạc và lời ca tại thành phố Lilơ (Pháp), cả người sáng tác nhạc lẫn chủ nhà in bị lùng bắt. Năm 1899, đại hội đầu tiên thống nhất các tổ chức của Đảng xã hội Pháp đã lấy Quốc tế ca làm đảng ca chính thức.
Quốc Tế Ca sau này đã được nhà cách mạng Nguyễn Ái Quốc (sau này là Hồ chủ tịch) đã dịch ra thơ lục bát đầu tiên. Quốc Tế Ca là bài thơ, bài ca bi tráng kêu gọi những người cùng khổ phất cao lá cờ đấu tranh giai cấp, là tiếng kêu thống thiết mọi người hãy cùng vùng lên chống lại sự bóc lột bất công của giai cấp tư bản. Các chiến sĩ cách mạng Việt Nam, trong đó có Nguyễn Thị Minh Khai, trước khi ra pháp trường vẫn thường đọc và hát bài thơ bất khuất này trong xà lim của bọn giặc Pháp thực dân xâm lược.
Nguyên bản tiếng Pháp: L'internationale
Debout ! les damnés de la terre !
Debout ! les forçats de la faim !
La raison tonne en son cratère :
C'est l'éruption de la fin.
Du passé faisons table rase,
Foule esclave, debout ! debout !
Le monde va changer de base :
Nous ne sommes rien, soyons tout !
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
Il n'est pas de sauveurs suprêmes :
Ni Dieu, ni César, ni tribun,
Producteurs, sauvons-nous nous-mêmes !
Décrétons le salut commun !
Pour que le voleur rende gorge,
Pour tirer l'esprit du cachot,
Soufflons nous-mêmes notre forge,
Battons le fer quand il est chaud !
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
L'État opprime et la loi triche ;
L'Impôt saigne le malheureux ;
Nul devoir ne s'impose au riche ;
Le droit du pauvre est un mot creux.
C'est assez, languir en tutelle,
L'égalité veut d'autres lois ;
« Pas de droits sans devoirs, dit-elle
« Égaux, pas de devoirs sans droits ! »
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
Hideux dans leur apothéose,
Les rois de la mine et du rail
Ont-ils jamais fait autre chose
Que dévaliser le travail ?
Dans les coffres-forts de la bande
Ce qu'il a créé s'est fondu
En décrétant qu'on le lui rende
Le peuple ne veut que son dû.
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
Les Rois nous soûlaient de fumées,
Paix entre nous, guerre aux tyrans !
Appliquons la grève aux armées,
Crosse en l'air, et rompons les rangs !
S'ils s'obstinent, ces cannibales,
À faire de nous des héros,
Ils sauront bientôt que nos balles
Sont pour nos propres généraux
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
Ouvriers, paysans, nous sommes
Le grand parti des travailleurs ;
La terre n'appartient qu'aux hommes,
L'oisif ira loger ailleurs.
Combien de nos chairs se repaissent !
Mais si les corbeaux, les vautours,
Un de ces matins, disparaissent,
Le soleil brillera toujours !
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
Paris, 6-1871
Eugène Pottier
Bản địch: Quốc Tế Ca
Vùng lên! hỡi những tội đồ trên trái đất
Vùng lên! Hỡi những ai đói rét lầm than
Lửa chân lý sục sôi trong miệng núi
Vụt bùng lên trong trận sống còn
Chế độ cũ chúng ta phá sạch
Hỡi những người nô lệ, vùng đứng lên thôi
Cả thế giới sẽ đổi thay tận gốc
Ta chẳng là chi, nay chủ cả cuộc đời
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Làm gì có những vị cứu thế
Không Chúa trời cũng chẳng thánh nhân
Người sản xuất, phải trả đồ cướp giật
Để tinh thần ta thoát khỏi chốn lao lung
Ta phải tự thổi lò kéo bễ
Rèn sắt lên khi sắt đã hồng
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Nhà nước đang áp bức, luật pháp đang dối lừa
Sưu thuế nạo dân nghèo đến tuỷ
Bọn giàu sang không gánh vác việc gì
Quyền người đói chỉ là bánh vẽ
Kêu rên hoài trong sự chăm non
Sự bình đẳng đòi phải theo luật khác
Không lợi quyền nào không nghĩa vụ kèm gánh vác
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Quá xấu xa trong hào quang chói lọi
Những tên vua hầm mỏ với đường ray
Chúng nó đã làm những điều gì khác
Ngoài cướp công lao động ta đây?
Trong tủ sắt nhà băng chất chứa
Những cái gì lao động làm ra
Ta chỉ đòi chúng đem nộp cả
Của ta làm, chúng phải trả cho ta
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Bọn vua chúa chỉ cho ta ăn khói
Hoà với nhau ta đánh với cường quyền
Việc đánh chác, ta ngừng cả lại
Súng chúi nòng, bỏ ngũ cho yên!
Bọn côn đồ nếu chúng còn ngoan cố
Bắt chúng ta thành những yêng hùng
Thì lập tức súng ta sẽ nổ
Bắn vào đầu lũ tướng cường hung
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Các thợ thuyền, dân cày tất cả
Đảng hùng cường của giới cần lao
Ruộng đất thuộc về người cày ruộng
Lũ ký sinh trùng hãy cút đi mau
Bao xương thịt của ta chúng nuốt
Những lũ diều hâu với lũ quạ đen
Một ngày kia sạch sành sanh diệt hết
Mặt trời vĩnh viễn sáng bừng lên
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Hoàng Trung Thông dịch
Hỡi ai cực khổ đồng thời đứng lên
Bất bình này chịu sao yên
Phá cho tan nát một phen cho rồi!...
Với sự kiện vĩ đại mà bi tráng - Công xã Pari (1871), nhà nước vô sản đầu tiên trên thế giới ra đời. Sau đó, Chính phủ tư sản Pháp đã dìm cuộc khởi nghĩa của thợ thuyền Paris trong biển máu, kết thúc 2 tháng tồn tại của nhà nước vô sản đầu tiên. Cuộc đấu tranh của các chiến sĩ công xã là nguồn cảm hứng để nhà thơ, ca sĩ công nhân ở Paris, Ủy viên Hội đồng công xã – Eugène Pottier (1816-1887) sáng tác bài thơ kêu gọi sự thống nhất lực lượng vô sản của tất cả các nước, lấy đầu đề "Quốc tế" (L'Internationale – cách gọi tắt tên tổ chức Hội Liên hiệp Lao động Quốc Tế - tức Quốc Tế I). Eugène Pottier may mắn sống sót khỏi cuộc tàn sát của chính quyền tư sản Pháp. Ông bị kết án tử hình vắng mặt và phải trốn sang Mỹ. Năm 1888, một nhạc sỹ công nhân Pierre Degeyter (1848–1932) đã phổ nhạc bài thơ thành bài "Quốc tế ca". Năm 1894, bài Quốc Tế Ca được in cả bản nhạc và lời ca tại thành phố Lilơ (Pháp), cả người sáng tác nhạc lẫn chủ nhà in bị lùng bắt. Năm 1899, đại hội đầu tiên thống nhất các tổ chức của Đảng xã hội Pháp đã lấy Quốc tế ca làm đảng ca chính thức.
Quốc Tế Ca sau này đã được nhà cách mạng Nguyễn Ái Quốc (sau này là Hồ chủ tịch) đã dịch ra thơ lục bát đầu tiên. Quốc Tế Ca là bài thơ, bài ca bi tráng kêu gọi những người cùng khổ phất cao lá cờ đấu tranh giai cấp, là tiếng kêu thống thiết mọi người hãy cùng vùng lên chống lại sự bóc lột bất công của giai cấp tư bản. Các chiến sĩ cách mạng Việt Nam, trong đó có Nguyễn Thị Minh Khai, trước khi ra pháp trường vẫn thường đọc và hát bài thơ bất khuất này trong xà lim của bọn giặc Pháp thực dân xâm lược.
Nguyên bản tiếng Pháp: L'internationale
Debout ! les damnés de la terre !
Debout ! les forçats de la faim !
La raison tonne en son cratère :
C'est l'éruption de la fin.
Du passé faisons table rase,
Foule esclave, debout ! debout !
Le monde va changer de base :
Nous ne sommes rien, soyons tout !
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
Il n'est pas de sauveurs suprêmes :
Ni Dieu, ni César, ni tribun,
Producteurs, sauvons-nous nous-mêmes !
Décrétons le salut commun !
Pour que le voleur rende gorge,
Pour tirer l'esprit du cachot,
Soufflons nous-mêmes notre forge,
Battons le fer quand il est chaud !
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
L'État opprime et la loi triche ;
L'Impôt saigne le malheureux ;
Nul devoir ne s'impose au riche ;
Le droit du pauvre est un mot creux.
C'est assez, languir en tutelle,
L'égalité veut d'autres lois ;
« Pas de droits sans devoirs, dit-elle
« Égaux, pas de devoirs sans droits ! »
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
Hideux dans leur apothéose,
Les rois de la mine et du rail
Ont-ils jamais fait autre chose
Que dévaliser le travail ?
Dans les coffres-forts de la bande
Ce qu'il a créé s'est fondu
En décrétant qu'on le lui rende
Le peuple ne veut que son dû.
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
Les Rois nous soûlaient de fumées,
Paix entre nous, guerre aux tyrans !
Appliquons la grève aux armées,
Crosse en l'air, et rompons les rangs !
S'ils s'obstinent, ces cannibales,
À faire de nous des héros,
Ils sauront bientôt que nos balles
Sont pour nos propres généraux
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
Ouvriers, paysans, nous sommes
Le grand parti des travailleurs ;
La terre n'appartient qu'aux hommes,
L'oisif ira loger ailleurs.
Combien de nos chairs se repaissent !
Mais si les corbeaux, les vautours,
Un de ces matins, disparaissent,
Le soleil brillera toujours !
C'est la lutte finale :
Groupons-nous, et demain,
L'Internationale
Sera le genre humain
Paris, 6-1871
Eugène Pottier
Bản địch: Quốc Tế Ca
Vùng lên! hỡi những tội đồ trên trái đất
Vùng lên! Hỡi những ai đói rét lầm than
Lửa chân lý sục sôi trong miệng núi
Vụt bùng lên trong trận sống còn
Chế độ cũ chúng ta phá sạch
Hỡi những người nô lệ, vùng đứng lên thôi
Cả thế giới sẽ đổi thay tận gốc
Ta chẳng là chi, nay chủ cả cuộc đời
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Làm gì có những vị cứu thế
Không Chúa trời cũng chẳng thánh nhân
Người sản xuất, phải trả đồ cướp giật
Để tinh thần ta thoát khỏi chốn lao lung
Ta phải tự thổi lò kéo bễ
Rèn sắt lên khi sắt đã hồng
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Nhà nước đang áp bức, luật pháp đang dối lừa
Sưu thuế nạo dân nghèo đến tuỷ
Bọn giàu sang không gánh vác việc gì
Quyền người đói chỉ là bánh vẽ
Kêu rên hoài trong sự chăm non
Sự bình đẳng đòi phải theo luật khác
Không lợi quyền nào không nghĩa vụ kèm gánh vác
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Quá xấu xa trong hào quang chói lọi
Những tên vua hầm mỏ với đường ray
Chúng nó đã làm những điều gì khác
Ngoài cướp công lao động ta đây?
Trong tủ sắt nhà băng chất chứa
Những cái gì lao động làm ra
Ta chỉ đòi chúng đem nộp cả
Của ta làm, chúng phải trả cho ta
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Bọn vua chúa chỉ cho ta ăn khói
Hoà với nhau ta đánh với cường quyền
Việc đánh chác, ta ngừng cả lại
Súng chúi nòng, bỏ ngũ cho yên!
Bọn côn đồ nếu chúng còn ngoan cố
Bắt chúng ta thành những yêng hùng
Thì lập tức súng ta sẽ nổ
Bắn vào đầu lũ tướng cường hung
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Các thợ thuyền, dân cày tất cả
Đảng hùng cường của giới cần lao
Ruộng đất thuộc về người cày ruộng
Lũ ký sinh trùng hãy cút đi mau
Bao xương thịt của ta chúng nuốt
Những lũ diều hâu với lũ quạ đen
Một ngày kia sạch sành sanh diệt hết
Mặt trời vĩnh viễn sáng bừng lên
Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-ter-na-xi-ô-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai
Hoàng Trung Thông dịch
Chỉnh sửa cuối:
