Đọc hiểu văn bản Chái bếp - Lý Hữu Lương, Ngữ văn 8 - Chân trời sáng tạo

CHÁI BẾP - LÝ HỮU LƯƠNG

Cho tôi về chái bếp nhà tôi

Ngọn khói cong ngủ rồi chưa dậy

Nồi cám bao năm mẹ đun dở

Chái bếp nằm nghe nằng nặng đêm

Chái bếp vườn nhà cha gọi tên

Cho cánh nữ cong hình lưỡi hái

Cho tuổi mình là hoa là trái

Chái bếp thông mình xình xịch mưa

Cho tôi về chái bếp của tôi

Nhà ba gian quá giang một chái

Có thần bếp ngủ trong than củi

Có mặt người dợm năng dợm sương

Có tiếng cười tiếng khóc trên nội

Hồn người chờ thuyền về quê cũ

Chái nhà tôi bao lần vàng cọ

Nước đầu nguồn về máng rong chơi.

Cho tôi về chái bếp nhà tôi

Củi lửa non đêm đầy sương giá

Tiếng ngô giòn tiếng mẹ giòn hơn

Cho tôi về chái bếp nhà tôi..

* TÁC GIẢ LÝ HỮU LƯƠNG

- Nhà thơ Lý Hữu Lương - dân tộc Dao, sinh năm 1988 tại Yên Bái, hiện công tác tại Tạp chí Văn nghệ Quân đội.

- Tác phẩm đã xuất bản: Người đàn bà cõng trăng đỉnh cô-san (Thơ, NXB Hội Nhà văn, 2013) ; Bình nguyên đỏ (Trường ca, NXB Lao động, 2016) ; Mùa biển lặng (Bút ký, NXB Quân đội Nhân dân, 2020) ; Yao (Thơ, NXB Hội Nhà văn, 2021).

- Thơ Lý Hữu Lương giàu hình tượng, truyền thuyết nhưng đi kèm đó cũng là tính thực tại đời sống của người Dao

* BỐ CỤC BÀI THƠ

- Phần 1 (Khổ 1) : Hình ảnh "chái bếp" hiện ra trong tâm tưởng của tác giả

- Phần 2 (Khổ 2, 3, 4) : Nhắc nhớ hình ảnh quê nhà với hình ảnh thân thuộc, gắn bó

- Phần 3 (Khổ 5) : Khao khát trở về nơi "chái bếp" những người thân yêu.

* ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

Câu 1: Cách thể hiện hình ảnh chái bếp của bài thơ này có gì đặc sắc?

- Gắn với nhũng kỉ niệm tuổi thơ của nhân vật trữ tình

- Gắn với kí ức của gia đình, những người thân yêu

- Những ngọn khói "cong ngủ", "nằm nghe", "thõng mình" giống như một đứa trẻ đang được mẹ ru ngủ. Đó vừa là những hình ảnh nhân hóa độc đáo, vừa khiến người đọc cảm nhận được cái ngộ nghĩnh, đáng yêu mà tác giả dành cho căn chài bếp thân thương này.

=> Tác giả miêu tả chi tiết về không gian và thời gian của căn bếp, khiến cho các hình ảnh hiện lên rất mộc mạc và giản dị.

Câu 2: Từ hình ảnh về chái bếp ở dòng thơ đầu tiên, hồi ức của tác giả mở rộng sang những hình ảnh nào? Điều đó thể hiện nét đặc biệt gì trong bố cục của bài thơ?

- Chái bếp → Ngọn khói, nồi cám → Cánh nỏ → quá giang than củi → cọ, máng → củi lửa, tiếng ngô, tiếng mẹ

=> Từ ngọn khói bên nồi cám của mẹ đến thần bếp trong than củi, tất cả những hình ảnh được tác giả miêu tả đều sinh động và chân thật. Những âm thanh như tiếng cười, tiếng khóc của những đứa trẻ cùng với tiếng bếp lửa tí tách, khiến cho căn chái bếp luôn nhộn nhịp và đầy sống động

- Bố cục của bài thơ đi từ hồi tưởng, nhớ thương đến khao khát muốn trở về.

Câu 3: Nêu tác dụng của việc sử dụng điệp từ "cho" trong bài thơ. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ này là gì?

- Lặp lại 6 lần => Nhấn mạnh hình ảnh quen thuộc, tình cảm da diết, khao khát muốn trở về của tác giả.

- Cảm hứng chủ đạo: Nỗi nhớ da diết của nhân vật trữ tình về hình ảnh chái bếp

Câu 4: Nêu chủ đề của bài thơ. Dựa trên cơ sở nào để em xác định như vậy?

- Chủ đề của bài thơ: Tác giả thể hiện sự trân trọng với những giá trị văn hóa tốt đẹp, truyền thống gia đình và hơn hết là muốn lưu giữ và truyền lại cho thế hệ sau.

- Chủ đề này được thể hiện qua việc sử dụng các từ ngữ và biện pháp tu từ (liệt kê, điệp ngữ, hình ảnh nhân hóa), những hình ảnh sinh hoạt, bố cục văn bản và giọng thơ..

* NGHỆ THUẬT

- Tác giả sắp xếp các hình ảnh, sự vật theo bố cục mở rộng, từ những thứ gần gũi giản dị đến những hình ảnh, sự vật rộng lớn hơn.

- Sử dụng điệp từ nhấn mạnh nỗi nhớ thương da diết của tác giả, kỉ niệm tuổi thơ.

- Sử dụng nhiều hình ảnh nhân hóa độc đáo: Ngọn khói "cong ngủ", "nằm nghe", "thõng mình"