939 ❤︎ Bài viết: 162 Tìm chủ đề
324 0
Kiếm tiền
Mạc Vấn đã kiếm được 3240 đ
Từng nghe

Việc tranh đấu không chỉ nhân gian

Chốn lều tranh vẫn nghe diễu võ

Như Nguyệt tiểu thư từ trước

Vốn cũng là tàng kiếm giai nhân

Núi sông Trung Bắc đã chia

Quan điểm hai ta càng khác

Từ diễn đàn thơ, văn bao lần tương đối

Đến nay mình viết cáo biện luận thêm

Việc gỡ gạc lần trước chưa xong

Thi nhân thấy cần nên múa bút

Hôm trước

Nơi Đêm buồn có người đưa luận cứ

Để cho rằng không muối cá ươn

Nhắc nhở rằng ta chớ có quên

Con trái ý cha trăm lần con hư đốn

Tiếc là

Gặp kẻ tao nhã phiêu du tứ hải

Soi sử xưa thấy còn lắm hiềm nghi

* * *

"Đất Ca tỳ có thái tử Mâu Ni

Tất Đạt Đa mà rời xa ngôi báu

Nơi xứ Việt dòng hoàng gia khanh tướng

Quốc Tuấn ngày nào, bỏ qua ý An Sinh"

* * *

Người thấy Thích Ca thuận ý mình thuận đạo

Người nói Hưng Đạo vương vì xã tắc nhân sinh

Mới nghe qua có chút hợp tình

Ngẫm kỹ lại chỉ e tiêu chuẩn kép

* * *

Thi nhân

Sách thánh hiền tuy rằng chưa tỏ hết

Vẫn biết rằng đạo chẳng có phân chia

Tâm ai hẹp ai rộng khó phân bì

Nhưng đánh giá cần dựa trên bản chất

Toán logic chỉ đong đo sự thật

Há khác vì bậc thánh với phàm nhân?

* * *

Lẽ nào rằng với thân phận vương, quân

Trái ý cha thì cho là kiêm ái

Còn đâu những thường dân áo vải

Bỏ buộc ràng thành bất hiếu bất trung?

* * *

Những lời xưa luôn ý nghĩa vô cùng

Nhưng cũng cần sửa theo thời đại

Chỉ có một điều luôn sống mãi

Công hầu, tôn giả cũng từ dân

* * *

Từ ngàn xưa Chiến quốc đã tranh minh

Nho, Pháp, Mặc, Âm Dương.. Và nhiều nữa

Trong số đó có người danh Mạnh Tử

Dân quý, quân khinh - ngay lúc phong kiến xưng hùng

* * *

Mấy ngàn năm, quân chủ cáo chung

Khẩu hiệu tân thời: Chúng sinh bình đẳng

Trước pháp luật, sông Hằng hay sông Bạch

Hành động nào, cũng theo hiến như nhau

* * *

Hàn Phi viết Tể tướng từ châu

Đại tướng quân đi lên từ sĩ tốt

Thánh với phàm nếu trước sau như một

Há đem thành bại luận anh hùng?

- Vấn -
 
2,455 ❤︎ Bài viết: 932 Tìm chủ đề
Cao nhân quả nhiên cao nhân, làm tiểu nữ đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.

Bài bình thông tuệ thế này, chắc chắn phải có câu trả lời cân xứng, mong cao nhân cho tiểu nữ thời hạn 1 ngày để đưa ra câu trả lời xác đáng.

Cảm ơn cao nhân

Bài này là đặt gạch - đánh dấu chủ quyền.
 
2,455 ❤︎ Bài viết: 932 Tìm chủ đề
Từng nghe

Việc tranh đấu không chỉ nhân gian

Chốn lều tranh vẫn nghe diễu võ

Như Nguyệt tiểu thư từ trước

Vốn cũng là tàng kiếm giai nhân

Núi sông Trung Bắc đã chia

Quan điểm hai ta càng khác

Từ diễn đàn thơ, văn bao lần tương đối

Đến nay mình viết cáo biện luận thêm

Việc gỡ gạc lần trước chưa xong

Thi nhân thấy cần nên múa bút

Hôm trước

Nơi Đêm buồn có người đưa luận cứ

Để cho rằng không muối cá ươn

Nhắc nhở rằng ta chớ có quên

Con trái ý cha trăm lần con hư đốn

Tiếc là

Gặp kẻ tao nhã phiêu du tứ hải

Soi sử xưa thấy còn lắm hiềm nghi

* * *

"Đất Ca tỳ có thái tử Mâu Ni

Tất Đạt Đa mà rời xa ngôi báu

Nơi xứ Việt dòng hoàng gia khanh tướng

Quốc Tuấn ngày nào, bỏ qua ý An Sinh"

* * *

Người thấy Thích Ca thuận ý mình thuận đạo

Người nói Hưng Đạo vương vì xã tắc nhân sinh

Mới nghe qua có chút hợp tình

Ngẫm kỹ lại chỉ e tiêu chuẩn kép

* * *

Thi nhân

Sách thánh hiền tuy rằng chưa tỏ hết

Vẫn biết rằng đạo chẳng có phân chia

Tâm ai hẹp ai rộng khó phân bì

Nhưng đánh giá cần dựa trên bản chất

Toán logic chỉ đong đo sự thật

Há khác vì bậc thánh với phàm nhân?

* * *

Lẽ nào rằng với thân phận vương, quân

Trái ý cha thì cho là kiêm ái

Còn đâu những thường dân áo vải

Bỏ buộc ràng thành bất hiếu bất trung?

* * *

Những lời xưa luôn ý nghĩa vô cùng

Nhưng cũng cần sửa theo thời đại

Chỉ có một điều luôn sống mãi

Công hầu, tôn giả cũng từ dân

* * *

Từ ngàn xưa Chiến quốc đã tranh minh

Nho, Pháp, Mặc, Âm Dương.. Và nhiều nữa

Trong số đó có người danh Mạnh Tử

Dân quý, quân khinh - ngay lúc phong kiến xưng hùng

* * *

Mấy ngàn năm, quân chủ cáo chung

Khẩu hiệu tân thời: Chúng sinh bình đẳng

Trước pháp luật, sông Hằng hay sông Bạch

Hành động nào, cũng theo hiến như nhau

* * *

Hàn Phi viết Tể tướng từ châu

Đại tướng quân đi lên từ sĩ tốt

Thánh với phàm nếu trước sau như một

Há đem thành bại luận anh hùng?

- Vấn -

Được Cao nhân khen, tiểu nữ là tàng kiếm giai nhân, vốn danh xưng của Mỹ nhân đệ nhất Lâm tiên nhi. Tiểu nữ tự thấy bản thân, quả thật trèo cao, xin không dám nhận.

Trước đây, tiểu nữ từng thưa cùng Cao nhân: Giai nhân danh giả, thôi xin miễn,

Ma đầu đích thị bản quyền ta!

Cao nhân đã tốn công soạn bài luận; dưới đây, tiểu nữ xin chấp bút ghi vài lời. Kiến thức hạn hẹp, lời văn vụng về, chỉ mong có thể gửi gắm trọn vẹn ý mình tới Cao nhân, để phần nào được minh chứng và cùng thấu rõ.


dzô đề:

Cao nhân viết:

Hôm trước

Nơi Đêm buồn có người đưa luận cứ

Để cho rằng không muối cá ươn

Nhắc nhở rằng ta chớ có quên

Con trái ý cha trăm lần con hư đốn

Tiếc là

Gặp kẻ tao nhã phiêu du tứ hải

Soi sử xưa thấy còn lắm hiềm nghi

* * *

"Đất Ca tỳ có thái tử Mâu Ni

Tất Đạt Đa mà rời xa ngôi báu

Nơi xứ Việt dòng hoàng gia khanh tướng

Quốc Tuấn ngày nào, bỏ qua ý An Sinh"

* * *

Người thấy Thích Ca thuận ý mình thuận đạo

Người nói Hưng Đạo vương vì xã tắc nhân sinh

Mới nghe qua có chút hợp tình

Ngẫm kỹ lại chỉ e tiêu chuẩn kép

Biện luận của tiểu nữ:

Từ bao đời, đạo hiếu được xem là nền tảng của nhân luân. Trong kho tàng tục ngữ Việt Nam, câu "Cá không ăn muối cá ương, con cãi cha mẹ trăm đường con hư" khắc sâu quan niệm ấy, răn dạy con người phải biết nghe lời, thuận thảo và tôn kính bậc sinh thành.

Câu nói ấy không sai, nhưng không phải chân lý tuyệt đối cho mọi cảnh đời, mọi thời đại.

Trước hết, xét theo nghĩa gốc, câu tục ngữ ra đời trong xã hội nông nghiệp: Phụ quyền - nơi cha mẹ là trung tâm đạo lý, là biểu tượng của "trời" trong gia đình. "Cá không ăn muối cá ương" : Nghĩa đen là cá muốn tươi phải có muối giữ, nghĩa bóng là người muốn nên thân phải biết nghe lời dạy dỗ. Với bậc thường dân, đây là đạo làm người cơ bản, là khuôn vàng thước ngọc cho nếp nhà, nếp sống.

Tuy nhiên, mở rộng ra triết học và nhân sinh, ta thấy đạo lý ấy chưa đủ bao quát.


Theo Nho giáo, hiếu là gốc của nhân, nhưng Tuân Tử từng nói: "Hiếu hữu tam: Đại hiếu tôn thân, kỳ thứ dưỡng chí, kỳ hạ năng dưỡng." nghĩa là: Hiếu có ba bậc: Cao nhất là làm cho cha mẹ được rạng danh; thứ đến là sống xứng đáng với chí hướng của cha mẹ; thấp nhất mới là nuôi dưỡng về vật chất. Vậy thì, nếu người con "cãi" cha mẹ để giữ chí lớn, làm nên công đức khiến cha mẹ được thơm lây, thì đó không phải là bất hiếu mà là đại hiếu.

Theo Phật giáo, hành động của Thái tử Tất Đạt Đa rời bỏ cung vàng điện ngọc, lìa cha mẹ để tìm con đường giải thoát, thoạt nhìn là nghịch hiếu, nhưng kỳ thực là mở rộng lòng hiếu đến vô lượng chúng sinh. Bởi trong tư tưởng từ bi, mọi sinh linh đều là cha mẹ của ta trong vô số kiếp (Kinh Đại Bảo Tích). Giải thoát cho muôn loài cũng là cách báo hiếu tối thượng. (* có phần mở rộng xin xem cuối bài )

Theo Đạo giáo, "thuận thiên giả tồn, nghịch thiên giả vong" (Đạo Đức Kinh) : Điều thuận theo tự nhiên mới là đạo. Nếu cha mẹ lầm lạc mà con vẫn mù quáng vâng theo, đó là trái đạo, chẳng phải hiếu. Người con biết giữ chính tâm, dám cãi để làm điều hợp với thiên lý, ấy mới là thuận đạo.

Nhìn vào lịch sử, Hưng Đạo Vương từng mang mối thù nhà sâu nặng: Phụ thân ông- An Sinh Vương Trần Liễu, bị ép chết, còn trăn trối:

"Con không vì cha lấy được thiên hạ, thì cha chết dưới suối vàng cũng không nhắm mắt được?"

Thế nhưng khi giặc Nguyên Mông xâm lăng, Trần Quốc Tuấn gác thù riêng, lấy đại nghĩa dân tộc làm trọng, đặt chữ trung với xã tắc lên trên hiếu với cha. Ở bậc phàm, đó có thể là nghịch hiếu ; nhưng ở tầm thánh nhân, đó là đại hiếu.

Vì vậy, câu "Cá không ăn muối cá ương, con cãi cha mẹ trăm đường con hư" đúng, nhưng chỉ trong phạm vi đạo đức bình dân. Với bậc đại trí, với người mang tâm cầu đạo hay gánh trách nhiệm lớn lao, cái "cãi" ấy không còn là ngỗ nghịch, mà là sự thức tỉnh vượt lên luân lý tiểu tiết để giữ trọn đạo lớn của nhân sinh.


Cao nhân viết:

Sách thánh hiền tuy rằng chưa tỏ hết

Vẫn biết rằng đạo chẳng có phân chia

Tâm ai hẹp ai rộng khó phân bì

Nhưng đánh giá cần dựa trên bản chất

Toán logic chỉ đong đo sự thật

Há khác vì bậc thánh với phàm nhân?


Lẽ nào rằng với thân phận vương, quân

Trái ý cha thì cho là khiêm ái

Còn đâu những thường dân áo vải

Bỏ buộc ràng thành bất hiếu bất trung?

Tiểu nữ phản biện:

Cao nhân nói rằng: "Đạo chẳng có phân chia, bậc thánh hay phàm đều nên cùng một chuẩn mực."

Nghe qua tưởng là công bằng, nhưng nếu hiểu sâu về đạo lý, sẽ thấy đó chỉ là một cách nhìn bề mặt.

Đạo vốn không phân chia - đúng.

Nhưng người hiểu đạo lại chẳng đứng chung một bậc.

Thái tử Tất Đạt Đa rời bỏ cha mẹ không phải vì chán đời, mà vì thương đời.

Ngài chọn con đường giác ngộ để giải thoát chúng sinh: Trong đó có cả cha mẹ của mình.

Đó không phải là phản hiếu, mà là mở rộng hiếu đến mức vô lượng.

Trần Hưng Đạo gác lại lời cha để giữ nước, không phải vì quên gốc, mà vì hiểu rằng:

Nếu non sông mất, dân tộc diệt, thì nỗi thù nhà cũng hóa hư không.

Giữ nước, cứu dân chính là hiếu với trăm họ; mà trong trăm họ ấy, cha mẹ cũng được tồn tại.

Nếu nói rằng ai cũng phải bị đo cùng một thước đạo lý, thì khác nào bắt người chèo đò phải giữ quy củ của bậc quân vương?

Người phàm trái lời cha mẹ vì sân si, vì ích kỷ là bất hiếu.


Bậc đại trí trái lời vì thấy xa hơn, vì muốn cứu nhiều hơn, là thuận đạo.

Đó không phải tiêu chuẩn kép, mà là phân tầng nhận thức.

Đó cũng không phải đặc quyền của bậc thánh nhân, mà là gánh nặng của người giác ngộ.

Người phàm chưa đến tầm ấy thì chẳng nên bắt chước. Nhưng cũng không thể vì mình chưa giác ngộ được mà phán thánh nhân là sai.


Cao nhân viết:

Những lời xưa luôn ý nghĩa vô cùng

Nhưng cũng cần sửa theo thời đại

Chỉ có một điều luôn sống mãi

Công hầu, tôn giả cũng từ dân

Tiểu nữ phản biện :

Cao nhân cho rằng đạo lý xưa cần được "sửa" theo thời đại?

Đây là quan điểm tiến bộ, nhưng cũng dễ gây lẫn giữa "thích nghi""thay đổi gốc rễ".

Đạo không phải là một hệ quy chiếu tùy hứng của thời thế, mà là nguyên tắc phổ quát của nhân tâm. Cái có thể thay đổi là cách thực hành đạo, chứ không phải bản chất của nó.

Câu "Công hầu, tôn giả cũng từ dân" gợi tinh thần bình dân, song cũng cần phân biệt rõ: Bình đẳng về nguồn gốc không đồng nghĩa bình đẳng về đức hạnh hay năng lực.

Xã hội nào cũng khởi nguồn từ dân, nhưng người giữ được đạo lớn, gánh trách nhiệm quốc gia, tất nhiên có vị thế khác: Không phải vì cao sang, mà vì gánh nặng.

Do đó, đạo hiếu, đạo trung hay đạo nhân đều có thể mở rộng theo thời thế, nhưng không thể "sửa" theo cảm tính.


Cao nhân nói:

Từ ngàn xưa Chiến quốc đã tranh minh


Nho, Pháp, Mặc, Âm Dương.. Và nhiều nữa

Trong số đó có người danh Mạnh Tử


Dân quý, quân khinh - ngay lúc phong kiến xưng hùng

Tiểu nữ phản biện:

Việc trích dẫn Mạnh Tử là xác đáng, nhưng cần hiểu đúng ngữ cảnh.


Khi ông nói "Dân vi quý, quân vi khinh", ý của ông không phải phủ nhận trật tự xã hội, mà là nhấn mạnh đạo trị quốc phải lấy dân làm gốc, lấy nhân nghĩa làm nền.

Mạnh Tử chưa bao giờ chủ trương "dân chủ tuyệt đối" theo nghĩa hiện đại. Ông vẫn giữ lễ nghi: quân- thần - phụ - tử rõ ràng.

Do đó, nếu đem lời ông để chứng minh cho tư tưởng "mọi người hoàn toàn ngang hàng", là tách rời Mạnh Tử khỏi triết lý Nho gia.

Ông tôn trọng dân, nhưng không hạ thấp vua; ông đề cao nhân nghĩa, nhưng không xóa bỏ thứ bậc => đó mới là tinh thần chính xác của Nho học.


Cao nhân nói:

Mấy ngàn năm, quân chủ cáo chung


Khẩu hiệu tân thời: Chúng sinh bình đẳng

Trước pháp luật, sông Hằng hay sông Bạch


Hành động nào, cũng theo hiến như nhau.

Tiểu nữ phản biện:

Vấn cao nhân muốn nói rằng: Dù là Thái tử Tất Đạt Đa hay Quốc công Tiết chế Trần Hưng Đạo, khi đứng trước pháp đều như nhau, không ai được quyền "đặc miễn" chỉ vì danh Thánh.

Ấy là một cách nhìn công bằng, hiện đại. Tuy nhiên, nếu mở rộng ra triết học, ta thấy ý ấy có phần cực đoan.

"Chúng sinh bình đẳng" trong Phật học không có nghĩa mọi hành vi đều như nhau, mà là ai cũng có khả năng giác ngộ như nhau.

Còn "bình đẳng trước pháp luật" chỉ thuộc về xã hội thế tục, không thể áp lên bậc Thánh hay hiền triết: Vì đạo không nằm trong hệ thống "hiến".

Thánh nhân hay phàm nhân không bình đẳng ở kết quả, mà bình đẳng ở cơ hội giữ tâm sáng.

Chính sự sai biệt về minh triết và công hạnh mới khiến nhân loại có cái mà noi theo, để "thánh" không chỉ là danh, mà là đích hướng của con người.


Cao nhân nói:

Hàn Phi viết Tể tướng từ châu


Đại tướng quân đi lên từ sĩ tốt

Thánh với phàm nếu trước sau như một

Há đem thành bại luận anh hùng?

Tiểu nữ phản biện:

Thi nhân muốn dùng Hàn Phi để chứng minh cho tinh thần "thánh phàm như nhau", song điều ấy mâu thuẫn với chính tư tưởng Pháp gia.

Hàn Phi chủ trương trọng pháp, thưởng người có công, phạt kẻ bất tài =>tức là thừa nhận sự khác biệt giữa người thường và người phi thường.

Việc "đại tướng quân đi lên từ sĩ tốt" chỉ nói rằng con người có thể vượt phàm để thành thánh, chứ không phải rằng thánh và phàm vốn đã ngang hàng.

Còn câu "há đem thành bại luận anh hùng" cũng cần được hiểu biện chứng: Đúng là không thể chỉ lấy kết quả đo giá trị, nhưng không thể bỏ qua kết quả mà luận anh hùng bằng ý chí suông.

Thắng không khiến người thành anh hùng, nhưng chưa từng dấn thân mà đấu thì sao có đủ tư cách để luận anh hùng?


Kết luận:

Tiểu nữ chẳng dám luận cao thấp cùng bậc cao nhân như ngài, chỉ xin góp một ánh đèn nhỏ trong đêm dài của tri thức.

Đạo không phân chia, song lòng người có sâu có cạn; lời xưa không lỗi thời, chỉ e là người thời nay hiểu lệch.

Vậy nên, xin được ngừng bút nơi đây, mong được soi xét bằng lòng sáng suốt, để lời phản biện này không là ngông cuồng, mà là tâm thành của kẻ học đạo.

Phần mở Rộng về ý Tất đạt Đa bên trên.

Cao nhân từng hỏi tiểu nữ: "Giả dụ, Thích Ca không giác ngộ, lúc đó tiểu thơ nói thế nào?"

Tiểu nữ xin hỏi lại: Các chiến sĩ giải phóng năm xưa, cũng bỏ cha bỏ mẹ, bỏ cả mái nhà êm ấm để ra đi tìm độc lập cho dân tộc, có người nằm lại giữa rừng sâu không bao giờ trở về. Vậy theo cao nhân, họ là người bất hiếu chăng?

Nếu kết quả là tiêu chí duy nhất để định đoạt lòng hiếu, thì chẳng phải ta đã biến đạo hiếu thành một cuộc "mua bán" hay sao? Bởi người con chân chính không đo bằng thành bại, mà bằng tấm lòng hướng thiện và chí nguyện phụng sự điều lớn lao hơn bản thân mình.

Tất Đạt Đa ra đi không vì ham danh, mà vì muốn cứu khổ chúng sinh. Dẫu giả sử Ngài không đắc đạo, thì cái tâm ấy vẫn sáng như đuốc giữa nhân gian - một thứ hiếu vượt lên cả huyết thống, trở thành hiếu của trí tuệ và từ bi.

(phần này giám khảo có thể xem như đọc chơi, vì tiểu nữ muốn Vấn cao nhân thôi bắt bẻ cái phản biện này của tiểu nữ)
 
Chỉnh sửa cuối:

Những người đang xem chủ đề này

Xu hướng nội dung

Back