35. GIAO THÔNG KA – TĂM Hang sâu mùi rêu ẩm Rừng vắng, lũng Ka – Tăm Mươi chiếc túi âm thầm Nhưng gan góc của một đoàn em nhỏ Bốn năm trời gối cây thay nhà cửa Nối bàn chân làm mạch máu tuần hoàn * Địch chặn đường Tu Nang Em vòng eo núi Khán Địch đóng ngăn chiềng bản Em đi tắt Phiêng Lôi Sông lũ em cũng bơi Gặp vách núi níu rễ cây leo ngược Lạc đường tìm lối ra bằng mạch nước Sờ lưng cây đoán hướng mặt trời Trong gian nan vẫn cười Giữa rừng sâu vẫn tìm ra cách nghịch Đem trứng le le đặt vào ổ bìm bịp Để rình xem đôi chim mẹ chọi nhau * Quần áo vá nhiều màu Mỏng manh qua mùa rét Nhiều lần gạo, muối hết Khoai môn, thịt rắn thay cơm Vẫn xung phong "Hỏa tốc" đi đêm Nhảy tót lên cây mỗi khi gặp cọp Dù bão mưa công văn không thể ướt Địch phục đường thư vẫn đến đầu dây Các em từ đâu đến đây? Quê tận Chiềng Đi, Mường Pồn, Nặm Khúa Nơi có rừng đào, đồi cam, ruộng lúa. Nơi hai mùa bí quấn quýt nương ngô Bố mẹ cho đi theo tiếng Bác Hồ Đi giữ nước, góp công đánh giặc * Khi nào độc lập Đưa các anh bộ đội đến ăn đào Trường điện đài mái ngói rợp cờ sao Các em sẽ vào trường làm sinh viên Tây Bắc Gặp bộ đội, xin bài hát Anh cho miếng vải dù Em biếu tảng ong mật Tình ngọt như mùa thu Chuyển thư xong em lại đi Rụng trên mũ một cành hoa tai "Thỏ" In vào chiến công những bàn chân nhỏ Khắc lên núi rừng tên chiến sĩ Ka – Tăm. * Ba Háng tháng 8/1951 Cầm Giang.
36. HAI LẦN Lần trước tiến quân vào Tây Bắc Chân người rung lá rừng xanh Lần này hành quân lên Tây Bắc Bon bon xe lượn nối hàng Lần trước tiến quân về Tây Bắc Nhìn trong mường bản tan hoang. * Mó nước đường mòn sẫm vết máu loang Bóng tối vây quanh những mắt tròn ngơ ngác Núi vắng tiếng người, rừng úa vàng sơ sác Những cột rung trơ trọi giục trả thù Lần này hành quân lên Tây Bắc Ngạc nhiên nhìn những bản chưa quen. * San sát mái nhà dưới chân núi bình yên Xây dựng tưởng chừng nhanh quá Những câu hỏi reo vui những tiếng cười vồn vã Rừng áo lam uống những trận cười Bộ đội mạnh thêm, dân ấm no rồi Họ nói chuyện ngày mai nhiều hơn hiện tại. * Lần trước tiến quân vào Tây Tiến Đem máu xương nhổ hàng loạt đồn thù Giải phóng bản mường, xây dựng chiến khu Vun thắng lợi mọc thành rừng thắng lợi Lần này hành quân lên Tây Bắc Đem mồ hôi tưới nhão đất đồi. * Xây đắp quê hương mầu mỡ tốt tươi Cho tiếng hát nông trường loang dần toàn miền Bắc Hai lần tuy khác Nhưng bàn tay đôi mắt một con người Phấn đấu dẻo dai xây dựng cuộc đời Phấn đấu cuộc đời thành bản tình ca. * Tây Bắc đêm 28/04/1958 Cầm Giang
37. LÒNG BẢN TÔI Mẩu tin ngắn ngủi Reo thương xót băn khoăn Tám bản Ba Na của Tây Nguyên Bị mất mùa năm nay đói kém Ba Na – Tây Nguyên bản tôi chưa ai đến Nhưng cùng dân tộc núi cao Dẽ gợi thương yêu, dẽ cảm thông nhau. * Chắc cũng suối, cũng rừng, cũng rừng cây, bếp lửa Cũng phát cây thành đồi ngô, nương lúa Có không tiếng khèn quyện guồng sa Dưới ánh trăng soi đất nước chung nhà Soa không được giúp nhau khi đói kém Chính phủ ta đã bao lần lên tiếng Quân thù đã ngậm chám làm ngơ. * Năm xưa thời Tây cũng mất mùa liên tiếp Bắp, mài đằng đẵng thay cơm Teo tóp mặt già, héo hắt trẻ con Chân bước run run buồn tênh bản nhỏ Khổ gì bằng đói khó Càng sợ ngày xưa càng lo bạn ngày nay Ước gì có cánh vút bay Chở lúa dư đem vào trong ấy Chở cả tấm lòng bản tôi người Thái. * San sẻ cùng buôn rẫy Ba Na Để đừng teo tóp những mặt già Đừng teo tóp những bé em bụ bẫm Mĩ Diệm lòng hùm ngăn cấm Mặc dân đói khổ mỏi mòn Cả bản tôi đỏ mắt căm hờn. * Nhìn đồng lúa góp rồi nhưng nghĩ lối Nhắc lại bao lần tiếng "đói" Âm thanh xoáy nhọn trong tim Lòng bản tôi đã đến tận Tây Nguyên Giới tuyến nào ngăn nổi. * Mùa hè 1958. Cầm Giang.
38. MÍA Tặng: Chắt Phải chăng yêu mía Vĩnh Tường Mà anh về, ấm mái trường nơi đây Sông hồng ngọt nước, ngọt cây Bãi dài xanh mướt, đất dày phù sa. * Yêu rồi, đất hóa quê ta Đọt xanh mía nhọn thành hoa trắng trời Khi em vun luống mồ hôi Tưởng em tưới mật cho đời, cho anh. * Mía xanh tít tắp mía xanh Lá vung gươm giữ yên lành quê ta Sông dâng, mía ngấm phù sa Em chăm bóc lá phơi da mía hồng * Có em, mía lịm mật ong Cốc đường thắng trận ngọt lòng quê xa. Nhìn em chất mía lên phà Tưởng em xếp súng gửi ra chiến trường. * Khách Nhi, Vĩnh Thịnh 1972 * Cầm Giang.
39. MỘT PHÚT Kèn xung phong Chân người rầm rầm ào ào lửa đạn Vọt qua cửa mở Tôi liếc nhìn người bạn Bị tụt giày chân quằn quại góc chanh Theo lệnh thoắt nhanh Bạn tôi vẫn tiến Chân băng băng như tiếng xe đang nghiến Nhưng bánh xe bằng thịt bằng da Cắn nghiến răng ghìm đau đớn lao qua Sao bọn tôi không xin dừng một phút Một phát thôi tọt giày rồi lại tiếp Có hề chi một phút ở thao trường Cho da khỏi sứt, cho máu khỏi chảy Không! Bạn tôi đã vào sâu phía trước Tuyến một, tuyến hai, tuyến ba Xung phong liên tiếp Tôi hiểu rồi! Bọn tôi đã hiểu Vì trước mặt chúng tôi là hào lũy Chúng tôi đã vượt qua và chiến thắng. Tháng 2/1957 Cầm Giang
40. MÙA CHUỐI NỞ Muốn ăn chuối lấy chuối về trồng Muốn nuôi con phải đừng có giặc Ta trồng chuối lúc rẫy chưa tốt Rễ chuối uống nước suối này Lá chuối nó hát hơn ta Cây chuối vui nó nở hoa Nó làm cho ta đẹp con mắt Khi có gió lá chuối nó hát * Nó hát ù ù Nước suối chảy ầm ầm Cây chuối nó vui nó đẻ ra cái bắp Cái bắp nó vui nó đẻ ra cái buồng Con mắt quan thêm lửa còn mòn đá Mắt quan liếc lá lá chiết khô Khi chuối chín phải chặt về Con dao dính nước mắt * Cái tay nó buồn không muốn cầm dao Cái dao nó như là muốn cùn lại Cái mồm của con gái nó thèm muốn ăn Cái mắt của con trai Nó nhìn định trộm Cái mắt mẹ muốn ăn, cái mắt mẹ muốn ăn Tay con hàng xóm chỉ sang Mắt nó khóc cũng đòi ăn * Mắt con tôi nó cũng chảy nước Lòng tôi nó cũng như lánh nước ngang Nhưng chưa bằng cái chuồng ngựa nhà quan Chưa bằng cái ngày bị phạt Đi phạt làm cho quan cỏ nương cỏ rậm Đi phạt làm cho quan con khỉ nó ăn ngô Đi phạt làm cho quan bẫy con chuột chết thôi * Đi phạt làm cho quan con gái, con trai nó khóc thầm Ô ố ô! Đi phạt làm cho quan Ố ô muốn ăn chuối lấy chuối về trồng Muốn nuôi con phải đừng có giặc Ta chồng chuối lúc rẫy chưa tốt Nay chuối chín ta đem nộp quan Xin quan ba bốn quả không cho * Con trai con gái nó khóc Nó bỏ xa không kéo vải Nó bỏ nỏ không đi săn Cái lòng bố muốn cho ăn Cái tay bố đem lên cho quan Cái mồm quan nói muốn cho con Cái lòng quan lại muốn ăn hết Con khóc bố cũng muốn khóc theo * Con khóc mẹ cũng khóc theo Con hàng xóm cũng khóc theo Bố mang về cho con nắm vỏ Vỏ chuối vàng mà lòng bố đỏ Vỏ chuối mềm mà lòng bố muốn cứng ra Ố ồ ô muốn ăn chuối lấy chuối về trồng Muốn nuôi con phải đừng có giặc * Châu Mai Sơn tháng 10/1957 Cầm Giang.
41. MƯỜI TAY Bồng bồng, con ngủ con ơi! Dưới sông cá lội, trên trời chim bay Ước gì mẹ có mười tay Tay kia bắt cá, tay này bắn chim Một tay chuốt chỉ luồn kim Một tay làm ruộng, tay tìm hái rau Một tay ôm ấp con đau Một tay vay gạo, tay vào cúng ma Một tay khung vải guồng sa Một tay bếp nước cửa nhà nắng mưa Một tay chẻ củi, muối dưa Còn tay van lạy, bẩm thưa đỡ đòn Tay nào để giữ lấy con? Tay lau nước mắt, mẹ còn thiếu tay Bồng bồng, con ngủ cho say Dưới sông cá lội, chim bay trên trời.. Tháng 12/1952 Cầm Giang
42. MƯỜNG BẢN CHƯA YÊN Em khoe tóc em xanh Chưa xanh bằng rêu suối Em khoe mắt em đẹp Chưa đẹp bằng hoa lim Em khoe má em đỏ Chưa đỏ bằng mặt trời Em khoe môi em tươi Chưa tươi bằng nương sắn Em khoe da em trắng Chưa trắng bằng búp bông Em khoe em yêu chồng Chưa yêu bằng mường bản Em khoe em can đảm Chưa bằng đời cha ông. * Anh yêu em cạn lòng Chưa bằng yêu rừng núi Anh không quen nói dối Nhiều khi yêu em hơn Nhưng mường bản chưa yên Nhà ta còn sợ cháy Giặc muốn giết ân ái Muốn cướp lợn, cướp trâu Em đẹp có yêu đâu Em tươi không thắng giặc Tai muốn nghe em hát Nhưng còn phải tuần tra Để giữ yên bản mường. * Châu Mai Sơn tháng 02/1957. Cầm Giang
43. NGƯỜI MẸO Ngắm trên trời cao Thấy nhiều ông sao Trông xuống dưới núi Thấy nhiều bản Thái * Trông về phía dưới Thấy cái đồng bằng Dưa mắt trông ngang Thấy nhiều nương lúa * Nhìn con công múa Ngô đã trổ hoa Trông thấy đàn gà Lo thằng Tây đến * Hái bông lúa miến Chăm con lợn to Cái bụng cứ lo Thằng quan, thằng ngụy * Cái người Mèo quý Nó muốn cướp không Đi chặt cây cong Về đặt cái bẫy * Đi chặt cây sậy Về làm cái lao Đi tìm đá cao Về pha thuốc súng * Người Mẹo còn sống Còn lợn, còn gà Còn nương, còn lúa Còn bản, còn làng * Thằng giặc còn đó Người Mẹo còn đây Sẽ có một ngày Thằng giặc chết hết * Tây Bắc 1957. * Cầm Giang.
44. NGƯỜI PUỘC Ai bảo người Puộc ngu Ai chê người Puộc nhác Ai nói láo rằng ta sợ giặc * Người Puộc chỉ nghèo, chỉ đói vì quan Người Puộc chỉ khổ vì thiếu dao thiếu vải Người Puộc có nhiều con trai con gái * Có cái tay giỏi bắn, giỏi đan Bao nhiêu người đến mua đến đổi Cái mồm không giỏi nói Nhưng có nhiều con suối nói hộ ta Váy con gái Puộc không có hoa Nhưng có hoa trên môi trên mắt * Có cái hoa mọc ở tay ở ngực Ai muốn thăm mời đến tận đây Nghe tiếng đàn bằng cật nứa bằng dây Cái nhà hẹp nhưng rừng rất rộng Cái bát cái mâm có bẩn Nhưng ép cơm vừa trắng vừa thơm Thịt con chuột con nai đầy sàn Cái lũng đấu tranh ở kín * Thằng Tây đào nát núi cũng chẳng ra Chặt hết cây rừng không thấy một nhà Nhưng khi về là gặp ngay du kích Nuôi bộ đội người Puộc nhiều gạo nhất Có cụ Hồ người Puộc giỏi từ đây * Từ khi nào người puộc giỏi thế này Giỏi bằng người Mẹo, giỏi như người Tày Người Puộc yêu mường ghét giặc Tay chăm làm lòng yêu cháu thương con Cúi đau lưng rồi nay phải ngẩng lên Và ngửng mãi không bao giờ cúi nữa. * Châu Mai Sơn tháng 11/1957 * Cầm Giang.
