[Lê Gia Hoài]

25. ĐỌC THƠ XƯA

Nghe em đọc thơ xưa

Đúng từng vần, từng chữ

Giọt mát như giọt mưa

Lời muốn chào hoa nở.

*

Tôi đọc lại lần nữa

Nỗi đau còn trong thơ

Bảo một em đọc lại

Giọng vẫn ngời trăng thu.

*

Đếm bước ngang bảng trắng

Tôi thấy lòng cha ông

Nhìn xuống lớp im lặng

Những mắt tròn sáng trong.

*

Một câu hỏi mênh mang

- Người xưa xin chớ giận.

*

Việc tôi làm chưa xong

Những gương mặt trăng xuân

Hiểu sao trăng sẻ nửa

Giếng quê ông gạch đỏ

Cảm sao nổi ao buồn.

*

Thương câu thơ cháy lòng

Những đêm dài quằn quại

Nơi đời thơm sách mới

Trẻ đọc thành thơ vui.

*

Vĩnh Tường tháng 1/1976

*​

Cầm Giang​

 

[Lê Gia Hoài]

26. ĐÔI CÂU ĐỐI

"Mời người mẹ chắt chiu cho các cháu

Nối cuộc đời dang dở với đàn con"

*

Anh muốn tặng em

Đôi câu đối long lanh sắc mật

Từng chữ ánh màu son của đất

Từng lời rung cành quýt chín vàng

Anh muốn ghép tên vàng

Trải thơ lên đất mẹ

Như người xưa đi lấy chồng thiên hạ

Mang gạch hồng về lát quê chung

Muốn mượn ý núi sông

Để em thành tiên bay ngang mây trắng

Đường đưa dâu có rập rìu cánh én

Thắm hoa trời gió vuốt rừng cau

Rồi giữa hội cười ta nắm tay nhau.

*

Nhưng biết làm sao

Khi chiếc áo thay vai em mặc khéo

Đẹp hơn nhiều áo mới

Tay têm trầu thoăn thoắt gọt vôi

Và tiếng cười như tiếng hát bên nôi

Anh nghe dài tưởng sóng vỗ xa xôi

Gợi nhớ mãi con dã tràng xe cát

Như nhớ chiếc bừa hôm nào em vác

Loáng nắng chiều ánh sắc trắng bùn vương

*

Khi nhà em

Gọi bước chân anh lên bậc thềm quên thuộc

Như đã từng hơn mười năm trước

Mặn nghĩa tình từ thuở chưa quen

Nên anh viết tặng em

Những lời thay thông cáo

"Mời người mẹ chắt chiu cho các cháu

Nối cuộc đời dang dở với đàn con"

*

Tháng 12/1970

Cầm Giang.​

 

[Lê Gia Hoài]

27. ĐỜI ĐI Ở

Tôi lớn lên thấy cái núi vẫn cao

Suối vẫn chảy như khi tôi còn nhỏ

Đời tôi không có nhà, có cửa

Đi hầu quan cái bụng quặn đau

Ngựa chạy trước, ôm cháp chạy theo sau

Quan ăn tiệc bưng mâm rót nước

Cơn quan nghiện tôi ngồi tiêm thuốc

Quan xem xòe tôi đứng quạt sau lưng

Quan thèm thịt nai tôi vác súng lên rừng

Quan muốn ăn me tôi trèo kiến đốt

Bao nhiêu ngọn núi, bao nhiêu cái rừng

*

Sao tôi vẫn tức tối cái chân

Muốn bước đi có dây trói lại

Ôi! Ông trời sao bắt tôi khổ mãi

Cái tuổi càng nhiều, cái tức càng to

Nghe tiếng khèn khuya trong bản tôi lo

Con gái đều chê không cha không mẹ

Không giỏi thổi khèn không hát hò vui vẻ

Cái nghèo cái khổ bao bọc quanh thân

Cái bụi lá khô bám chặt áo quần

Gặp mặt quay đi mình tôi lủi thủi

*

Cái hay thì sâu gọi ai mà nói

Ra mộ bà đã thành đống mối

Nhìn lên ngôi sao cao lắm không nghe

Tôi về nói với mẹ bên kia

Mẹ còn khổ hơn tôi chỉ khóc

Tôi muốn thành ra con sóc

Nhảy tung tăng khắp cả khu rừng.

*

Tây Bắc 8-10-1957

Cầm Giang​

 

[Lê Gia Hoài]

28. ĐỘI VÕ TRANG TRUNG DŨNG

Đội võ trang ngược đường Tây Bắc

Rừng nối rừng, suối liên tiếp suối con

Đá tai mèo găm vách núi chon von

Rìu vội ngả cây làm cầu qua thung lũng

Vui ríu rít, vài quả bom, cây súng

Gạo quấn ngang, lưng đẫm mồ hôi

Vượn ngơ ngác, sóc giật mình lúng túng

Người vẫn đi lặng lẽ nối chân người

Người lặng lẽ nhưng trong lòng nổi sóng

Biết nhân dân hậu địch ngóng chờ ta

Ruộng bỏ hoang, chàm úa lá Sơn La

Núi cao chắn chim mất đường về tổ

Nghe chăng những gì đằng đó

Những gì đang thèm khát một tin vui

Bao người đang cầm nỏ nép bên đồi

Hoặc trừng mắt nhìn đồn thù nanh sói

Đối!

Lúa rụng đầy nương

Đối!

Bó tay nhìn đất màu mỡ quê hương

Dân hiền ngoan như trâu nằm ven đường

Nhưng cũng mạnh như rừng gặp thác nước

Đoàn quân bước dài, bước gấp

Mang cái tên "Trung Dũng" đẹp biết bao

Dạ sáng ngời như tên một chòm sao

Tâm sác nhọn như tâm người xung kích

Đội "Trung Dũng" đã tiến vào vòng địch

Hoen lĩnh như rỉ sắt giữa mùa mưa

Hoa ban nghẹn ngào, cỏ ngập đường xưa

Lim quen gió đứng đăm chiêu giữa núi

Dân ta không thiết nhìn bóng suối

Gót chân người đạp vào vách hoang vu

Mùa vải thiều còn sót lại quả khô

Sơn la ơi! Hẹn đến bao giờ

Lúa thơm lại trên sườn đồi Mường Chải

Đào thắm hồng trên đỉnh núi Long He

Dân gọi Đảng, Đảng điều quân trở lại

Biến đêm đông thành những chiều hè.

* ******

Nơi trú quân lá chuối lợp ven khe

Ông cơm lam hay mắt người sủi bọt

Toàn đội ngủ ngon lau chùi mệt nhọc

Bóng đèn pin anh đội trưởng kiểm tra

Đôi mắt nhìn sáng rọi tựa sao sa

Dưới vừng trán thương yêu chan chứa

Vai vạm vỡ xòe ngang như cành bứa

Anh lặng nhìn từng đồng chí chắt chiu

Có người quê sông Mã: Mường Khiu

Đôi mày ngủ mịn màng như rêu đá

Có nhười quê Than Uyên: Bản Xá

Mới ngủ im như cánh hoa vòng

Và những người Puộc – Chiềng Tùng

Tựa giấc mộng đang gõ đầu ống nứa

Đây những người Mèo tính như ngọn lửa

Muốn một ngày đốt sạch bóng đêm

Có người quê bên sông Đáy êm đềm

Trán ngủ lặng như lúa vàng Mĩ, Đức

Có người ra đời giữa quê hương Xô – Viết

Má tròn như đồi nhót chín Nghi Xuân

Anh đội trưởng dừng chân

Đứng khá lâu bên một người vùng biển

Nhìn ngực phập phồng cánh buồm rời bến

Hơi thở thơm nước mắm, gió nồm

Bỗng anh tự hỏi thầm

Tiếng trách nhiệm lại dâng đầy đôi mắt

Bên kia Mê – Kông, đứa con chưa biết mặt

Có gặp anh trong giấc mộng quê hương.

* * *

Tinh mơ đội lại lên đường

Xóa dấu vết như không người qua lại

Anh đội trưởng chia đùm muối lớn

Cho mỗi người dặn dè sẻn từng li

Giọng trầm trầm anh nói "Ta đi

Quyết không phải đi về vùng địch

Ta đi về quê hương du kích

Đi vào lòng cha mẹ vọe con ta

Một chuyến đi như đi học về nhà

Dành được lòng dân là dành về tất cả.."

Anh nói say sưa, nắng soi kẽ lá

Mắt nhìn từng đôi mắt thương yêu

Mắt thướt tha như sóng lúa đồng chiều

Mắt giao phó như những câu mệnh lệnh

Các đồng chí ơi ta mang sứ mệnh

Của toàn dân thay mặt Đảng, Bác Hồ

Mang lại vinh quang cho kháng chiến trường kì

Quyết lấy lòng dân làm chiến lũy

Dù gặp khó khăn, thiếu tình đồng chí

Đừng thở dài trên đau khổ quê hương

Địch hở cơ các đồng chí lên đường

Anh đeo túi đi cùng một nhóm

Anh Trung Dũng khởi công bằng que đóm

Nhóm nhen lên từng bếp lửa nhà sàn

Địch đánh hơi, địch sợ, địch càn

Anh biết trước, anh phòng, anh giữ

Từng cây sắn giữa nương người Lự

Mỗi ngọ kê của bản Thái Đen

Địch chạm đến anh cũng không tha thứ

Lòng vững tin đêm ngọt tiếng khèn

Anh Trung Dũng vẫn cùng dân sát cánh

Đánh địch bằng bom, đánh địch bằng mồm

Gan góc giữ yên từng lũng nhỏ giữa rừng

Thà chết cả chứ không "giơ vải trắng"

Sau mỗi trận càn núi cao im lặng

Cùng suối quanh suy nghĩ hỏi mây vàng

Vẫn ngửng đầu như anh đội võ trang

Khao chiến công bằng rau rừng, ốc đá

Nhiều bữa ăn chỉ có măng, quả vá

Chia đều nhau một khúc củ mài

Nuôi thương binh bằng đọt chuối, cà gai

Hạ cơn sốt bằn quả thông Thường Tín

Hàng tháng, nửa năm một lần thư đến

Mắt quầng sâu vẫn thắp nến thủy chung

Có gì mạnh hơn những tấm lòng

Không công nhận mình đang gian khổ

Lấy tội giặc mở rộng thêm cơ sở

Vẹn lòng tin theo vụ bắp ngắn ngày

Bạt đá trồng bông, đắp ụ trồng khoai

Cất giấu cả tiếng gà nương rộng

Thắng lợi bắt nguồn từ tiếng sa quay trong lũng

Đổi mới bản mường từ tối học bình dân

Anh Trung Dũng người nhà

Anh Trung Dũng giáo viên

Xây đẹp những giấc mơ xã hội

Anh đội trưởng già nhanh trước tuổi

Nhưng mắt nhìn thêm sáng những tia sao

Nụ cười hiền vuốt vừng trán thêm cao

Như con sóc anh đến từng lũng nhỏ

Cho tan sương mù rau sắn ngon miệng thỏ

Chân rỗ hà in gần khắp Sơn La

Cổ lệ từng người "Địch muốn vây ta

Nhưng ta đã thít vòng dây trói

Vây lại quân thù bằng lưới thép lòng dân

Ta có núi rừng là có muối, có cơm

Có nhân dân ắt có trăm thứ có.."

Khắp vùng nghe anh như cây chiều đón gió

Thành hoa ban nhạc ngựa tiếng khèn

Lóe ánh mặt trời từ giữa đêm đen

Đội Trung Dũng thành tên dân Trung Dũng

Sơn La 1958 – 1960.

Cầm Giang.​

 

[Lê Gia Hoài]

29. ĐÓN NHỮNG NGƯỜI CON

Đường chòm tre thêu bóng

Rồng nước cuốn nhịp nhàng

Tiếng trẻ cười chen tiếng loa vang

Màu quân phục lẫn màu chàm ruột thịt

*

Chòm đón các anh những bàn tay thân thích

Rừng quê hương, suối nước mỉm miệng cười

Khi các anh đi bom nổ ngút trời

Chòm sơ tán mươi mái nhà cháy dở

*

Chỉ tay cày cởi dao đưa dặn vợ

Rời nương ngô suối nhỏ lên đường

Buổi tiễn chân câu chúc gói yêu thương

Cũng lời hát tiếng hoa lưng nhòa nước mắt

*

Hôm nay đến thầm tay mất mát

Vắng tên một số người

Không cùng về để nối lại cuộc đời

Nhưng tên tuổi sáng rực lòng tổ quốc

*

Các anh về chòm đông người hơn trước

Đường rộng hơn mó nước rộn chân người

Có những người em vóc dáng tuổi đôi mươi

Mới vừa đi hôm trước

*

Tây Bắc tháng 3/1957

Cầm Giang​

 

[Lê Gia Hoài]

30. ĐƯỜNG MỚI

Bản tôi bao đời lặng lẽ

Rừng vẫn ấp ủ mái tranh

Chầy nước quyện mùi măng đắng

Cheo leo đường đá gập ghềnh

Có đoàn cán bộ người Kinh

Đến đây hỏi thăm chụp ảnh

Ngắm nghía eo rừng suối lạnh

*

Sơ đồ vẽ nét chì tươi

Rừng chào ống kính mỉm cười

Núi đón máy đo vách đá

Hỏi dò ông già bà cả

Sổ tay ghi chép từng lời

Không nề dốc ngược xa xôi

Đồng chí kĩ sư cũng đến

*

Dân bản quây quần trìu mến

Vui cười nói chuyện tương lai

Bản tôi sẽ khảm hoa mai

San sát bên đường mới đắp

Vẫy những đoàn xe vun vút

Phải không đồng chí kĩ sư?

Năm xưa kháng chiến trường kì

*

Nghĩ đến hôm nay xa lắm

Mộng đời ôm màu bộ thắm

Con đường vắt chéo trong tim

Bản reo tiếng hát biết ơn

Hòa trong tiếng mìn phá đá

Tiếng búa, tiếng cồng rộn rã

Nối theo lớp lớp chân người

*

Tây Bắc tháng 6/1958

Cầm Giang​

 

[Lê Gia Hoài]

31. ĐƯỜNG THẲNG SONG SONG

Giảng bài "Đường thẳng song song"

Nghĩ đến cuộc đời tiến thẳng

Tay thước dài, tay phấn trắng

Muốn đưa đường kẻ khôn cùng.

*

Đây đường đê thẳng sông Hồng

Ca – nô kéo phà đầy chuối

Cầu dài soi màu sơn mới

Những đăng cá bột dập dềnh.

*

Song song đường sắt vươn mình

Trên những hố bom sâu hoáy

Tàu Đất tổ chở thương binh

Tưởng tàu chẳng cần đầu máy.

*

Đường thẳng lò cao cao mãi

Lâm Thao khói trắng mây hồng

Suýp – pe gọi đồng lúa mẩy

Càng thơm ngọt bưởi Đoan Hùng.

*

Đường băng thẳng tắp song song

Lao vút tầng không phản lực

Tên lửa thẳng lao vào giặc

Giữ quê thẳng những bờ vùng.

*

Trường Sơn thẳng những đường mòn

Chiến công song song tiếp nối

Càng gian khổ càng xốc tới

Đường đi từ những trái tim.

*

Kẻ đi em, viết đi em

Đường thẳng trong lòng đất nước

Những cần song song nhớ trước

Là đường độc lập tự do.

*

Đầu năm học 1973 1974.

*

Cầm Giang.​

 

[Lê Gia Hoài]

32. EM ĐI LÀM NGHĨA VỤ

(Viết cho em trai Lê Gia Cảnh và các chiến sĩ trẻ lên đường kháng Mỹ)

*

Cành bàng mát ngã ba

Tiếng cười chen câu dặn

Đôi giọt lệ lăn nhanh

Lời thì thầm trong nắng

*

Những bàn chân khỏe mạnh bước lên đê

Mũ lá áo nâu đậm màu sắc đồng quê

Tôi nhìn theo đứa em trai vạm vỡ

Tuổi chớm đôi mươi hoa môi luôn nở

Vừng chán căng như buồm lộng gió nồm

Nhìn thấy em tưởng thấy thao trường

Đồi nắng bỏng chiến hào rung rinh lá

Thấp thoáng hàng bia vút nòng cao xạ

Mồ hôi em chảy thấm quân trang

Nhưng trên môi vẫn đẹp cánh hoa ngàn

Đêm sương lạnh giữ bình yên tổ quốc

*

Vị trí của tôi tháng trước

Có em đến đứng thay

Song vẫn vương luyến tiếc

Thủa công đồn đạn bay

Em tòng quân đi giữa ban ngày

Tầm mắt rộng gió đồng reo ngọn

Khác xưa tôi đi giữa đêm mưa giầm

Mảnh nón tơi nghẹn rợn lòng tê tái

Đồng nội reo vui khi đón tôi về

Như nay tiễn em đi làm nghĩa vụ

*

Em cứ đi

Dù mưa bụi quân trang dần cũ

Dù bùn gai làm nứt da chân

Nhưng vẫn giữ nguyên dòng máu quân nhâ

Thấm gốc mạ từng lời thề danh dự

*

Tháng 12/1957

Cầm Giang​

 

[Lê Gia Hoài]

33. EM HẸ

(Hi sinh ở Ta Liếng 1952)

Hẹ nằm nghiêng tay chắc cán dao găm

Răng nghiến chặt vẫn cắn vào lựu đạn

Tu Nang ơi! Quê hương đừng giận

Đứa con trai đi mãi chẳng về

Cho ngày mai đầu bản nở đầy nê

Soi quả đẹp xuống dòng suối mát.

Ka Tâm 1952

Cầm Giang.​

 

[Lê Gia Hoài]

34. EM XIN QUÂN HIỆU

Gió đưa nắng nhạt nương kê

Anh đi tuần đến em khoe hoa vàng

Bế em, em hỏi sẽ rằng

"Em thích sao vàng anh có cho không"

Làn môi chúm chím má hồng

Bàn tay bụ bẫm kéo vành mũ nan

Hơi thơm thỏ thẻ ngoan ngoan

Lọt vào tai lấp tiếng vang thao trường

*

Bông kê vờn gió đưa hương

Lặng yên anh thấy mảnh nương thêm dài

Tiếng em vẫn đục bên tai

"Cho em anh nhé" suối ngoài vẫn reo

Em đòi xin quân hiệu

Ướm vào chiếc mũ tí hon

Câu nói gì để trả lời em

Miệng chim chím dục hoài câu "anh nhé"

*

Anh gật đầu hôn nhẹ

Đôi má ấm tròn tròn

Mắt đen tràn hy vọng

Ngôi sao vàng mườn mượt ngón tay non

Gió trưa hè lất phất mái nhà nương

Tay bụ bẫm xoay tròn vành mũ lưới

*

"Anh bộ đội nói dối"

Em phụng phịu nhìn theo

Anh muốn nói trăm điều

Nhưng với em một điều khó nói

- Không! Anh không nói dối

Đấy tất cả của em

*

Vừng sao này anh vẫn giữ nguyên

Mai em nhận vầng sao càng tươi đẹp

Suối réo, bọt tung bàn tay mát thép

Trên mũ vương đôi cành lá sạc sào

Rừng sâu núi thẳm rọi ánh sao

Khóe mắt đen trong ngước nhìn mơ ước

Cho em vầng sao – cho em đất nước.

*

Tháng 4/1957.

Cầm Giang.​

 

[Lê Gia Hoài]

35. GIAO THÔNG KA – TĂM

Hang sâu mùi rêu ẩm

Rừng vắng, lũng Ka – Tăm

Mươi chiếc túi âm thầm

Nhưng gan góc của một đoàn em nhỏ

Bốn năm trời gối cây thay nhà cửa

Nối bàn chân làm mạch máu tuần hoàn

*

Địch chặn đường Tu Nang

Em vòng eo núi Khán

Địch đóng ngăn chiềng bản

Em đi tắt Phiêng Lôi

Sông lũ em cũng bơi

Gặp vách núi níu rễ cây leo ngược

Lạc đường tìm lối ra bằng mạch nước

Sờ lưng cây đoán hướng mặt trời

Trong gian nan vẫn cười

Giữa rừng sâu vẫn tìm ra cách nghịch

Đem trứng le le đặt vào ổ bìm bịp

Để rình xem đôi chim mẹ chọi nhau

*

Quần áo vá nhiều màu

Mỏng manh qua mùa rét

Nhiều lần gạo, muối hết

Khoai môn, thịt rắn thay cơm

Vẫn xung phong "Hỏa tốc" đi đêm

Nhảy tót lên cây mỗi khi gặp cọp

Dù bão mưa công văn không thể ướt

Địch phục đường thư vẫn đến đầu dây

Các em từ đâu đến đây?

Quê tận Chiềng Đi, Mường Pồn, Nặm Khúa

Nơi có rừng đào, đồi cam, ruộng lúa.

Nơi hai mùa bí quấn quýt nương ngô

Bố mẹ cho đi theo tiếng Bác Hồ

Đi giữ nước, góp công đánh giặc

*

Khi nào độc lập

Đưa các anh bộ đội đến ăn đào

Trường điện đài mái ngói rợp cờ sao

Các em sẽ vào trường làm sinh viên Tây Bắc

Gặp bộ đội, xin bài hát

Anh cho miếng vải dù

Em biếu tảng ong mật

Tình ngọt như mùa thu

Chuyển thư xong em lại đi

Rụng trên mũ một cành hoa tai "Thỏ"

In vào chiến công những bàn chân nhỏ

Khắc lên núi rừng tên chiến sĩ Ka – Tăm.

*

Ba Háng tháng 8/1951

Cầm Giang.​

 

[Lê Gia Hoài]

36. HAI LẦN

Lần trước tiến quân vào Tây Bắc

Chân người rung lá rừng xanh

Lần này hành quân lên Tây Bắc

Bon bon xe lượn nối hàng

Lần trước tiến quân về Tây Bắc

Nhìn trong mường bản tan hoang.

*

Mó nước đường mòn sẫm vết máu loang

Bóng tối vây quanh những mắt tròn ngơ ngác

Núi vắng tiếng người, rừng úa vàng sơ sác

Những cột rung trơ trọi giục trả thù

Lần này hành quân lên Tây Bắc

Ngạc nhiên nhìn những bản chưa quen.

*

San sát mái nhà dưới chân núi bình yên

Xây dựng tưởng chừng nhanh quá

Những câu hỏi reo vui những tiếng cười vồn vã

Rừng áo lam uống những trận cười

Bộ đội mạnh thêm, dân ấm no rồi

Họ nói chuyện ngày mai nhiều hơn hiện tại.

*

Lần trước tiến quân vào Tây Tiến

Đem máu xương nhổ hàng loạt đồn thù

Giải phóng bản mường, xây dựng chiến khu

Vun thắng lợi mọc thành rừng thắng lợi

Lần này hành quân lên Tây Bắc

Đem mồ hôi tưới nhão đất đồi.

*

Xây đắp quê hương mầu mỡ tốt tươi

Cho tiếng hát nông trường loang dần toàn miền Bắc

Hai lần tuy khác

Nhưng bàn tay đôi mắt một con người

Phấn đấu dẻo dai xây dựng cuộc đời

Phấn đấu cuộc đời thành bản tình ca.

*

Tây Bắc đêm 28/04/1958

Cầm Giang​

 

[Lê Gia Hoài]

37. LÒNG BẢN TÔI

Mẩu tin ngắn ngủi

Reo thương xót băn khoăn

Tám bản Ba Na của Tây Nguyên

Bị mất mùa năm nay đói kém

Ba Na – Tây Nguyên bản tôi chưa ai đến

Nhưng cùng dân tộc núi cao

Dẽ gợi thương yêu, dẽ cảm thông nhau.

*

Chắc cũng suối, cũng rừng, cũng rừng cây, bếp lửa

Cũng phát cây thành đồi ngô, nương lúa

Có không tiếng khèn quyện guồng sa

Dưới ánh trăng soi đất nước chung nhà

Soa không được giúp nhau khi đói kém

Chính phủ ta đã bao lần lên tiếng

Quân thù đã ngậm chám làm ngơ.

*

Năm xưa thời Tây cũng mất mùa liên tiếp

Bắp, mài đằng đẵng thay cơm

Teo tóp mặt già, héo hắt trẻ con

Chân bước run run buồn tênh bản nhỏ

Khổ gì bằng đói khó

Càng sợ ngày xưa càng lo bạn ngày nay

Ước gì có cánh vút bay

Chở lúa dư đem vào trong ấy

Chở cả tấm lòng bản tôi người Thái.

*

San sẻ cùng buôn rẫy Ba Na

Để đừng teo tóp những mặt già

Đừng teo tóp những bé em bụ bẫm

Mĩ Diệm lòng hùm ngăn cấm

Mặc dân đói khổ mỏi mòn

Cả bản tôi đỏ mắt căm hờn.

*

Nhìn đồng lúa góp rồi nhưng nghĩ lối

Nhắc lại bao lần tiếng "đói"

Âm thanh xoáy nhọn trong tim

Lòng bản tôi đã đến tận Tây Nguyên

Giới tuyến nào ngăn nổi.

*

Mùa hè 1958.

Cầm Giang.​

 

[Lê Gia Hoài]

38. MÍA

Tặng: Chắt

Phải chăng yêu mía Vĩnh Tường

Mà anh về, ấm mái trường nơi đây

Sông hồng ngọt nước, ngọt cây

Bãi dài xanh mướt, đất dày phù sa.

*

Yêu rồi, đất hóa quê ta

Đọt xanh mía nhọn thành hoa trắng trời

Khi em vun luống mồ hôi

Tưởng em tưới mật cho đời, cho anh.

*

Mía xanh tít tắp mía xanh

Lá vung gươm giữ yên lành quê ta

Sông dâng, mía ngấm phù sa

Em chăm bóc lá phơi da mía hồng

*

Có em, mía lịm mật ong

Cốc đường thắng trận ngọt lòng quê xa.

Nhìn em chất mía lên phà

Tưởng em xếp súng gửi ra chiến trường.

*

Khách Nhi, Vĩnh Thịnh 1972

*

Cầm Giang.​

 

[Lê Gia Hoài]

39. MỘT PHÚT

Kèn xung phong

Chân người rầm rầm ào ào lửa đạn

Vọt qua cửa mở

Tôi liếc nhìn người bạn

Bị tụt giày chân quằn quại góc chanh

Theo lệnh thoắt nhanh

Bạn tôi vẫn tiến

Chân băng băng như tiếng xe đang nghiến

Nhưng bánh xe bằng thịt bằng da

Cắn nghiến răng ghìm đau đớn lao qua

Sao bọn tôi không xin dừng một phút

Một phát thôi tọt giày rồi lại tiếp

Có hề chi một phút ở thao trường

Cho da khỏi sứt, cho máu khỏi chảy

Không! Bạn tôi đã vào sâu phía trước

Tuyến một, tuyến hai, tuyến ba

Xung phong liên tiếp

Tôi hiểu rồi! Bọn tôi đã hiểu

Vì trước mặt chúng tôi là hào lũy

Chúng tôi đã vượt qua và chiến thắng.

Tháng 2/1957

Cầm Giang​

 

[Lê Gia Hoài]

40. MÙA CHUỐI NỞ

Muốn ăn chuối lấy chuối về trồng

Muốn nuôi con phải đừng có giặc

Ta trồng chuối lúc rẫy chưa tốt

Rễ chuối uống nước suối này

Lá chuối nó hát hơn ta

Cây chuối vui nó nở hoa

Nó làm cho ta đẹp con mắt

Khi có gió lá chuối nó hát

*

Nó hát ù ù

Nước suối chảy ầm ầm

Cây chuối nó vui nó đẻ ra cái bắp

Cái bắp nó vui nó đẻ ra cái buồng

Con mắt quan thêm lửa còn mòn đá

Mắt quan liếc lá lá chiết khô

Khi chuối chín phải chặt về

Con dao dính nước mắt

*

Cái tay nó buồn không muốn cầm dao

Cái dao nó như là muốn cùn lại

Cái mồm của con gái nó thèm muốn ăn

Cái mắt của con trai

Nó nhìn định trộm

Cái mắt mẹ muốn ăn, cái mắt mẹ muốn ăn

Tay con hàng xóm chỉ sang

Mắt nó khóc cũng đòi ăn

*

Mắt con tôi nó cũng chảy nước

Lòng tôi nó cũng như lánh nước ngang

Nhưng chưa bằng cái chuồng ngựa nhà quan

Chưa bằng cái ngày bị phạt

Đi phạt làm cho quan cỏ nương cỏ rậm

Đi phạt làm cho quan con khỉ nó ăn ngô

Đi phạt làm cho quan bẫy con chuột chết thôi

*

Đi phạt làm cho quan con gái, con trai nó khóc thầm

Ô ố ô! Đi phạt làm cho quan

Ố ô muốn ăn chuối lấy chuối về trồng

Muốn nuôi con phải đừng có giặc

Ta chồng chuối lúc rẫy chưa tốt

Nay chuối chín ta đem nộp quan

Xin quan ba bốn quả không cho

*

Con trai con gái nó khóc

Nó bỏ xa không kéo vải

Nó bỏ nỏ không đi săn

Cái lòng bố muốn cho ăn

Cái tay bố đem lên cho quan

Cái mồm quan nói muốn cho con

Cái lòng quan lại muốn ăn hết

Con khóc bố cũng muốn khóc theo

*

Con khóc mẹ cũng khóc theo

Con hàng xóm cũng khóc theo

Bố mang về cho con nắm vỏ

Vỏ chuối vàng mà lòng bố đỏ

Vỏ chuối mềm mà lòng bố muốn cứng ra

Ố ồ ô muốn ăn chuối lấy chuối về trồng

Muốn nuôi con phải đừng có giặc

*

Châu Mai Sơn tháng 10/1957

Cầm Giang.​

 

[Lê Gia Hoài]

41. MƯỜI TAY

Bồng bồng, con ngủ con ơi!

Dưới sông cá lội, trên trời chim bay

Ước gì mẹ có mười tay

Tay kia bắt cá, tay này bắn chim

Một tay chuốt chỉ luồn kim

Một tay làm ruộng, tay tìm hái rau

Một tay ôm ấp con đau

Một tay vay gạo, tay vào cúng ma

Một tay khung vải guồng sa

Một tay bếp nước cửa nhà nắng mưa

Một tay chẻ củi, muối dưa

Còn tay van lạy, bẩm thưa đỡ đòn

Tay nào để giữ lấy con?

Tay lau nước mắt, mẹ còn thiếu tay

Bồng bồng, con ngủ cho say

Dưới sông cá lội, chim bay trên trời..

Tháng 12/1952

Cầm Giang​

 

[Lê Gia Hoài]

42. MƯỜNG BẢN CHƯA YÊN

Em khoe tóc em xanh

Chưa xanh bằng rêu suối

Em khoe mắt em đẹp

Chưa đẹp bằng hoa lim

Em khoe má em đỏ

Chưa đỏ bằng mặt trời

Em khoe môi em tươi

Chưa tươi bằng nương sắn

Em khoe da em trắng

Chưa trắng bằng búp bông

Em khoe em yêu chồng

Chưa yêu bằng mường bản

Em khoe em can đảm

Chưa bằng đời cha ông.

*

Anh yêu em cạn lòng

Chưa bằng yêu rừng núi

Anh không quen nói dối

Nhiều khi yêu em hơn

Nhưng mường bản chưa yên

Nhà ta còn sợ cháy

Giặc muốn giết ân ái

Muốn cướp lợn, cướp trâu

Em đẹp có yêu đâu

Em tươi không thắng giặc

Tai muốn nghe em hát

Nhưng còn phải tuần tra

Để giữ yên bản mường.

*

Châu Mai Sơn tháng 02/1957.

Cầm Giang​

 

[Lê Gia Hoài]

43. NGƯỜI MẸO

Ngắm trên trời cao

Thấy nhiều ông sao

Trông xuống dưới núi

Thấy nhiều bản Thái

*

Trông về phía dưới

Thấy cái đồng bằng

Dưa mắt trông ngang

Thấy nhiều nương lúa

*

Nhìn con công múa

Ngô đã trổ hoa

Trông thấy đàn gà

Lo thằng Tây đến

*

Hái bông lúa miến

Chăm con lợn to

Cái bụng cứ lo

Thằng quan, thằng ngụy

*

Cái người Mèo quý

Nó muốn cướp không

Đi chặt cây cong

Về đặt cái bẫy

*

Đi chặt cây sậy

Về làm cái lao

Đi tìm đá cao

Về pha thuốc súng

*

Người Mẹo còn sống

Còn lợn, còn gà

Còn nương, còn lúa

Còn bản, còn làng

*

Thằng giặc còn đó

Người Mẹo còn đây

Sẽ có một ngày

Thằng giặc chết hết

*

Tây Bắc 1957.

*

Cầm Giang.​

 

[Lê Gia Hoài]

44. NGƯỜI PUỘC

Ai bảo người Puộc ngu

Ai chê người Puộc nhác

Ai nói láo rằng ta sợ giặc

*

Người Puộc chỉ nghèo, chỉ đói vì quan

Người Puộc chỉ khổ vì thiếu dao thiếu vải

Người Puộc có nhiều con trai con gái

*

Có cái tay giỏi bắn, giỏi đan

Bao nhiêu người đến mua đến đổi

Cái mồm không giỏi nói

Nhưng có nhiều con suối nói hộ ta

Váy con gái Puộc không có hoa

Nhưng có hoa trên môi trên mắt

*

Có cái hoa mọc ở tay ở ngực

Ai muốn thăm mời đến tận đây

Nghe tiếng đàn bằng cật nứa bằng dây

Cái nhà hẹp nhưng rừng rất rộng

Cái bát cái mâm có bẩn

Nhưng ép cơm vừa trắng vừa thơm

Thịt con chuột con nai đầy sàn

Cái lũng đấu tranh ở kín

*

Thằng Tây đào nát núi cũng chẳng ra

Chặt hết cây rừng không thấy một nhà

Nhưng khi về là gặp ngay du kích

Nuôi bộ đội người Puộc nhiều gạo nhất

Có cụ Hồ người Puộc giỏi từ đây

*

Từ khi nào người puộc giỏi thế này

Giỏi bằng người Mẹo, giỏi như người Tày

Người Puộc yêu mường ghét giặc

Tay chăm làm lòng yêu cháu thương con

Cúi đau lưng rồi nay phải ngẩng lên

Và ngửng mãi không bao giờ cúi nữa.

*

Châu Mai Sơn tháng 11/1957

*

Cầm Giang.​