Thực hành tiếng Việt trang 61, 62 – Ngữ văn 6, tập 2, Kết nối tri thức với cuộc sống

Thực hành tiếng Việt trang 61, 62 – Ngữ văn 6, tập 2
Kết nối tri thức với cuộc sống​

Tri thức ngữ văn

​

Lựa chọn từ ngữ và cấu trúc câu trong tạo lập văn bản

Lựa chọn từ ngữ

- Trong nói và viết, lựa chọn từ ngữ và cấu trúc câu là thao tác diễn ra thường xuyên.

- Trong nhiều từ có thể được sử dụng, chỉ có một từ được xem là phù hợp nhất.

Lựa chọn cấu trúc câu

- Trong viết và nói, việc lựa chọn cấu trúc câu phải là hành động có chủ ý, vì mỗi kiểu cấu trúc đưa đến một giá trị biểu đạt riêng.

- Cách tiến hành:

+ Tạo câu đúng ngữ pháp

+ Chú ý tới ngữ cảnh, mục đích viết/ nói, đặc điểm văn bản để chọn cấu trúc phù hợp.

​

Hướng dẫn trả lời câu hỏi trang 61, 62 – Ngữ văn 6 tập 2 – Kết nối tri thức

​

Câu 1. Trả lời các câu hỏi sau:

a. Với câu "Nhớ các bạn trong lớp tôi ngày trước, mỗi người một vẻ, sinh động biết bao." có thể dùng từ kiểu để thay cho vẻ được không? Vì sao?

b. Từ khuất được dùng trong câu "Giờ đây, mẹ tôi đã khuất và tôi cũng đã lớn." có phù hợp hơn so với một số từ khác cũng có nghĩa là chết như: mất, từ trần, hi sinh?

c. Vì sao trong câu "Tôi luôn nhớ về mẹ với niềm xúc động khôn nguôi.", từ xúc động được chọn hợp lí hơn các từ khác như cảm động hay xúc cảm?

Trả lời câu 1 trang 61 - Ngữ văn 6, tập 2 - Kết nối tri thức

a. Không thể dùng từ kiểu để thay cho vẻ được vì:

Từ kiểu nghĩa khá rộng, (bao hàm cả kiểu người xấu trong sự đối lập với kiểu người tốt). Còn từ vẻ trong "mỗi người một vẻ" phù hợp hơn trong việc nói về sự đa dạng của tính cách con người mà không bao hàm nghĩa xấu.

b. Từ "khuất" dùng phù hợp hơn các từ "mất", "từ trần", "hi sinh" vì nó phù hợp văn cảnh khi nhắc đến cái chết của mẹ. Người con dùng từ khuất thể hiện cách nói giảm, nhằm giấu bớt nỗi đau mất mát.

c. Trong tiếng Việt, xúc động, cảm động, xúc cảm là những từ gần nghĩa chứ không hoàn toàn đồng nghĩa với nhau. Xúc động biểu hiện cảm xúc mạnh hơn, phù hợp với nội dung câu văn hơn so với cảm động hay xúc cảm.

Câu 2. Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống:

a. Bị cười, không phải mọi người đều.... giống nhau.

(phản ứng, phản xạ, phản đối, phản bác)

b. Trên đời, không ai.... cả.

(hoàn tất, hoàn toàn, hoàn hảo, hoàn chỉnh)

c. Đi đường phải luôn luôn... để tránh xảy ra tai nạn.

(nhìn ngó, dòm ngó, quan sát, ngó nghiêng)

d) Ngoài... của bản thân, tôi còn được bạn bè, thầy cô thường xuyên động viên, khích lệ.

(sức lực, tiềm lực, nỗ lực)

Trả lời câu 2 trang 62 - Ngữ văn 6, tập 2 - Kết nối tri thức

Từ ngữ thích hợp:

a. Phản ứng

b. Hoàn hảo

c. Quan sát

d. Nỗ lực

Câu 3. Thực hiện các yêu cầu sau

a. Chỉ ra ý nghĩa của cụm từ in đậm trong câu sau và cho biết, nếu bỏ thành phần đó, câu thay đổi như thế nào về cấu trúc và ý nghĩa.

Giờ đây khi hồi trưởng lại, tôi đoán bạn có thể nói rằng bài tập là một kỉ niệm khó quên.

b. Văn bản "Hai loại khác biệt" có câu: "Cậu đã đứng lên trả lời câu hỏi". Nếu câu này được viết thành "Cậu đã trả lời câu hỏi và đứng lên." thì có phù hợp không? Vì sao?

c. Câu "Đến cuối tiết học, cậu tiến lên phía trước và bắt tay thầy giáo như một lời cảm ơn thầm lặng." có thể đổi cấu trúc: "Đến cuối tiết học, cậu bắt tay thầy giáo như một lời cảm ơn thầm lặng và tiến lên phía trước." Vì sao không thể sử dụng câu biến đổi để thay cho câu gốc trong văn bản?

Trả lời câu 3 trang 62 - Ngữ văn 6, tập 2 - Kết nối tri thức

a. Cụm từ Giờ đây khi hồi tưởng lại là trạng ngữ chỉ thời gian hồi tưởng, nhớ lại sự việc xảy ra trong quá khứ.

- Nếu bỏ trạng ngữ thì câu mất đi thông tin trên, trở nên không rõ nghĩa. Cấu trúc câu cũng mất đi 1 thành phần, giảm đi sự mạch lạc, trôi chảy.

b. Nếu đổi cấu trúc như trên thì không phù hợp. Vì hành động đứng lên cần diễn ra trước hành động trả lời câu hỏi.

c. Nếu đổi cấu trúc như trên thì không phù hợp. Vì đổi như vậy thì hành động "tiến lên phía trước" là thừa.

Câu 4. Sau đây là những câu được thay đổi cấu trúc so với câu gốc trong văn bản đã học. Nghĩa của câu được thay đổi cấu trúc khác như thế nào so với nghĩa của câu gốc?

a. Câu gốc: Tôi không rõ tại sao cậu lại làm thế; có lẽ cậu thực sự có điều gì đó muốn nhắn nhủ với chúng tôi.

Câu thay đổi: Có lẽ cậu thực sự có điều gì đó muốn nhắn nhủ với chúng tôi; tôi không rõ tại sao cậu lại làm thế.

b. Câu gốc: Tuy nhiên, đây không phải là điều quá nghiêm trọng, và càng không phải là "căn bệnh" hết cách chữa.

Câu thay đổi: Tuy nhiên, đây không phải là "căn bệnh" hết cách chữa và càng không phải là điều quá nghiêm trọng.

Trả lời câu 4 trang 62 - Ngữ văn 6, tập 2 - Kết nối tri thức

a. Câu văn có 2 vế: vế đầu nếu băn khoăn về một điều chưa rõ, vế sau đưa ra một dự đoán giải thích cho điều chưa rõ ở vế trước. Nếu đổi cấu trúc thì lời giải thích lại xuất hiện trước điều băn khoăn. Như vậy sẽ không phù hợp.

b. Câu gốc: Hai vế "điều quá nghiêm trọng" và "căn bệnh" hết cách chữa được đặt trong quan hệ tăng tiến, phù hợp với điều muốn biểu đạt. Câu thay đổi cấu trúc đã đảo ngược tương quan này, không diễn đạt được quan hệ tăng tiến (vế sau có tính chất cao hơn vế trước).