SÀI THỤC Tác giả: Phạm Duy Nghĩa Thể loại: Truyện ngắn Nhà văn Phạm Duy Nghĩa sinh năm 1973, nguyên quán Hà Nội, từng là biên tập của báo Văn nghệ quân đội. Ông từng đạt giải Nhất cuộc thi truyện ngắn do báo Văn nghệ tổ chức năm 2003- 2004 với truyện ngắn "Cơn mưa hoa mận trắng". Truyện ngắn "Sài thục" là một cột mốc trong sự nghiệp sáng tác của nhà văn, chuyển từ tư duy hiện thực giản đơn đến tư duy huyền thoại hóa và lối viết phúng dụ luận đề (ẩn dụ để thể hiện tư tưởng, suy nghiệm). Khung cảnh thiên nhiên trong truyện vừa thơ mộng vừa hùng vĩ. Con người hiện lên với chiều sâu nội tâm, bản năng và dục tính. Hình tượng độc đáo, nhiều lớp nghĩa. Tình huống truyện mang tính huyền thoại, gợi nhiều suy tư. Truyện ngắn "Sài thục" như một tuyên ngôn về tự do, về sự đổi mới và quyền được sống của con người, lên án sự độc đoán, thủ cựu. *** Năm mười bảy tuổi, tôi bắt đầu chứng kiến sự đổ nát trong gia đình. Nó đến vào một buổi trưa mùa đông, trong tiếng gió lạnh thổi ào ạt từng hồi trên đồi hoang. Hôm ấy, sau khi kết thúc bữa ăn một cách khó nhọc, mẹ tôi dằng cái bát sứt xuống mâm và đứng dậy: - Tao chán ăn sài thục lắm rồi! Câu ấy không biết mẹ nói với ai. Bố tôi đánh rơi cái thìa, sững lại giây lát rồi tiếp tục lặng lẽ nhai nhưng đôi mắt của ông tối sầm như ủ một cơn giông dữ dội. Buổi tối hôm ấy, cũng sau bữa ăn, khi mẹ tôi tuyên bố rằng từ nay bà sẽ khước từ món sài thục và gia đình chúng tôi cần phải chấm dứt việc độc canh cây sài thục đã kéo dài quá nhiều năm thì bố tôi gần như đã nhảy bật lên khỏi chiếc ghế cũ thủng đệm, tiếng thét kèm theo một cú tát khủng khiếp: - Câm ngay! Ông đập nát đầu! Mấy âm tiết bị xé ra trong tiếng gió ào ào. Mẹ tôi lẩm bẩm trong miệng điều gì đó. Hình như bà nói rằng, cái cây sài thục chết tiệt đó không dính dáng gì đến lòng tôn kính tổ tiên, rằng nó đã làm khổ cái nhà này quá lâu rồi, rằng ăn nó khác gì tra tấn, rằng ông cứ việc chung thủy với nó nếu ông muốn, còn mẹ con tôi đã đến lúc phải xin chào. Tôi nhớ khi nói những câu ấy, mẹ tôi rất điềm tĩnh. Cú tát chỉ khiến bà loạng choạng vài giây. Bố tôi điếng người trên ghế, sự kinh ngạc khiến miệng ông đông cứng lại, cái lưỡi đóng băng lâu lắm mới đẩy ra được mấy tiếng lạo xạo như đá vỡ. Thế là đã đến lúc mẹ tôi dám nói ra điều đó sau nhiều năm, với bố tôi, đó là một việc động trời. Đây là linh vật của gia đình chúng tôi, trong nhà không ai được nói đến việc trồng cây gì khác ngoài nó. Dù chỉ xuất hiện trong ý nghĩ, cái điều táng tận ấy. Bố tôi cảnh báo trước, sẽ chặt đứt đầu. Từ ngày mẹ tôi có những ý nghĩ nổi loạn, không khí trong nhà không còn bình lặng như dòng sông chảy qua đồng cỏ ngù gai nữa. Sự lo toan phiền muộn hằn lên gương mặt của bố tôi. Mọi việc làm của ông đều cho thấy một sự quyết tâm lớn lao đưa cái gia đình đang có phần xộc xệch trở lại khuôn khổ. Mỗi sáng ông thường thức dậy từ mờ đất, lúc thung lũng còn ủ sương và im phắt, khua mẹ con tôi cùng dậy, dù chẳng để làm gì. Ông quy định vào bữa ăn, cả ba người chỉ thực hiện nhiệm vụ ăn, không ai được nói. Một buổi trưa đi học về, vượt qua hẻm núi dẫn vào thung lũng, tôi thấy ngợp lên trên trước mặt một khối đậm đặc như cục máu khô. Cả ngôi nhà gỗ thân quen đã bị sơn kín một màu huyết dụ. Màu củ sài thục. Hàng rào gỗ sau nhà để ngăn bò dê, cả gian nhà kho là gian chứa những đồ lỉnh kỉnh và mấy gốc cây quanh nhà cũng bị sơn cùng một màu ấy. Mùi sơn bốc lên sặc sụa từ chiếc xô tôn đựng sơn đổ lênh láng trên bãi cỏ. Tôi chưa kịp bước vào nhà thì một đống bù xù tím tái từ đâu lao đến, run rẩy, rên xiết cọ vào chân tôi, lạnh lẽo và ướt át. Đó là con chó Lốc. Bị sơn bê bết toàn thân chỉ trừ hai mắt, nó kinh hoàng bỏ cơm mấy ngày. Việc làm rõ ràng là ngẫu hứng của bố tôi đã vi phạm một điều trong hiến pháp gia đình vốn được duy trì từ lâu, đó là phải họp cả nhà lấy ý kiến chung và biểu quyết trước khi quyết định làm một việc gì quan trọng, dẫu nhà chỉ có ba người. Cũng cần nói thêm là trước đây bố tôi rất thích họp. Nhiều việc bé con con cũng họp. Thậm chí việc dựng cái nhà xí thay vì mấy năm thả hoang trên đồi bãi, ông cũng triệu tập mẹ con tôi họp. Lần này sơn nhà, việc lớn thế, bố tôi lại điềm nhiên tự quyết, chả hiểu sao. Mẹ tôi nói: - Ông sơn cả nhà, cả cây, cả chó rồi, sơn cả bố con ông nữa cũng được nhưng làm ơn chừa tôi ra nhá! - Mọi thứ chỉ đẹp mắt và yên ổn khi ở trong sự thống nhất thôi, bố tôi vui vẻ nói, tất cả phải thống nhất, tôi thích trật tự. - Mỗi người có trật tự của riêng mình, mẹ tôi đáp lại, không có ý khiêu khích. Bà cũng không ngạc nhiên trước việc bố tôi lôi một gã thợ sơn lạ hoắc về nhà, thậm chí bà con tự tay đếm đồng tiền công xá và trả cho gã một cách tử tế, nhắc gã đi qua đồng cỏ ngù gai cần để mắt kẻo bị gai cào. Mẹ tôi giữ lời, đã nhiều ngày bà không đụng đũa vào món sài thục. Bữa nào bà cũng ăn cho qua quýt và bằng những thứ rau nhì nhằng tự hái trong thung lũng, có khi là món cá nhỏ cất bằng vó, thứ vó làm từ vải màn nhuộm sẫm bằng nhựa củ sài thục. Những món ấy, lần nào bà cũng muốn tôi ăn cùng, bởi cả nhà vẫn chung mâm. Nhưng tôi vẫn im lặng và chỉ ăn sài thục cùng bố. Có lẽ không muốn để tình hình căng thẳng thêm, bố tôi làm ngơ trước việc ăn uống của mẹ. Rồi mùa đông nặng nề, lạnh giá năm ấy cũng qua đi, và mùa xuân, mùa trồng sài thục cũng đã đến. Một ngày đầu xuân, bố gọi mẹ và tôi ngồi lại họp. Hôm ấy ông tỏ ra vui vẻ lạ và đưa ra một tuyên bố thật bất ngờ: - Cả nhà mình, ai đồng ý năm nay tiếp tục trồng sài thục thì giơ tay. Nếu số đông đều không muốn trồng thì tôi không trồng nữa. Lần này, tao để cho mẹ con mày tuyệt đối tự do thoải mái nhé. Bố tôi nhấn mạnh vào hai chữ "tuyệt đối" và dứt lời. Ông nhìn thẳng vào mắt tôi. Mắt ông trông rất sợ. Dù chỉ thoáng qua trong khoảnh khác, tôi hiểu bố muốn tôi làm gì. Chúng tôi biểu quyết. Tôi và bố đưa tay lên cùng một lúc. Hai trên ba, đã là quá bảng. Mẹ trở tahnfh thiểu số, ngồi im. Hôm sau, tôi cùng bố đi trồng sài thục. Những quả đồi sau nhà nhiều năm canh tác đã thành những cái vú khô kiệt sữa, chúng tôi phải đi xa hơn vào núi. Thì ra trong núi, bố tôi đã đốt nương và đào hâm sẵn từ lúc nào. Giữa núi đồi hoang vắng, ông quảy gánh đi trước, tôi vác cuốc theo sau. Con Lốc sục sạo ngửi hít trên đất ẩm lạnh. Gió lồng lộng thổi, trời xám ngắt, một cánh quạ đơn chiếc bay ngang, để lại tiếng kêu quà quà tan loãng giữa thinh không bát ngát. Tôi để ý thấy trên đường chạy ngoắt nghéo như là một diễn viên xiếc cừ khôi và tự trọng. Con Lốc luôn tránh giẫm vào những bước chân của bố tôi. Trong những ngày bố con tôi vất vả trồng sài thục trên núi, mẹ tôi cũng đi vào một khe núi khác và lén lút trồng những cây lương thực của riêng mình. Việc này không ai ngờ được, chỉ nhiều tháng sau, khi những loại ngũ cốc và rau củ lạ mắt bà mang về xuất hiện trên bàn trong một bữa ăn tối thì bố tôi thất kinh. Ông hất đổ mâm bát và đứng dậy bỏ ra ngoài. Gió từ thảo nguyên qua khe núi đổ về giật những tấm ván lịa quanh nhà rung bần bật và miếng tôn đậy trên mái va đập kêu lanh canh. Bố tôi đứng trong gió rất lâu như là một cây thông đen sì trước giông bão lớn. Rồi ông đi thẳng vào gian giữa, thắp hương lên bàn thờ. Đêm hôm đó, chúng tôi nhịn đói đi ngủ. Những món ăn mẹ tưởng rằng có thể làm tôi vui thích trở thành bữa tiệc cho chuột và kiến. Con Lốc bị cấm không được đụng mõm vào. Ngày hôm sau, bố bắt tôi dùng tro bếp cọ rửa từng chiếc bát thật kĩ, dường như chúng đã được dùng để đựng một thứ gì rất ghê tởm. Còn những món ăn rơi vãi trên đất, ông bão tôi mang ra xa ngoài thung lũng, trút vào một bụi ngù gai. Buổi trưa, ông lặng lẽ bước vào căn buồng nhỏ của tôi, hai ổ mắt sâu có tia sáng xanh giận dữ. Ông nói, giọng thống thiết: - Mẹ con đã phạm vào điều cấm kị của gia đình, tuyệt tình với nguồn cội tổ tiên. Tội ấy thật là khủng khiếp. Con thấy đó, bao năm qua bố đã hết lòng xây đắp cái nhà này, nhưng một phút điên rồ, mẹ con đã phá tan tành hết cả. Con người ấy, thực không xứng đáng làm mẹ của con nữa. Vì con, bố vẫn chấp nhận một sự sống chung. Nhưng con gái ạ, bố rất lo vì mày có thể nhiễm những thói hư từ mẹ mày. Bố muốn con tỉnh táo, nhìn rõ trái phải, trắng đen. Trong những ngày này, con càng phải đứng vững. Tôi đáp lại bố bằng sự im lặng chia sẻ. Ở ông bao giờ cũng toát ra một cái gì đó vừa uy hiếp vừa thuyết phục. Ông nói: - Mẹ mày nói rằng ăn mãi sài thục sẽ có ngày suy kiệt nòi giống, làm hại đời con đời cháu sau này. Tao cho đó là thứ lí luận của loài rắn độc. Thử hỏi, bao đời nhà ta sống bằng sài thục, đã có ai suy? Cái gì đã nuôi con lớn lên, lại đẹp nhất vùng nhất xứ? Bố dừng lại, đau đáu nhìn tôi, lúc ấy như tìm kiếm một đồng minh. Lần đầu tiên tôi thấy ông cô độc. Nỗi phiền muộn trong ngôi nhà nhỏ chưa kịp tiêu tan thì ít lâu sau gia đình tôi lại có biến. Mẹ tôi mất tích trong núi với một gã mục đồng. Khi ấy bố tôi đang ốm do bị cái dằm gỗ đâm vào tay trong một lần dùng thanh củi quật vợ. Ông nói: - Mẹ con đã đang tâm từ bỏ ngôi nhà của chúng ta giữa lúc chồng đang đau ốm. Quân phản trắc. Từ lâu bố đã ngờ đến ngày này. Con gái kiên trung của bố, con hãy thay bố đi vào núi tìm manh mối của bọn gian dâm ấy, kẻ có tội phải đền tội. Can đảm lên con.. Tôi ra đi cùng con Lốc, mang theo ít bánh sài thục để ăn đường. Sứ mệnh cha giao và sự tin cậy của ông làm tôi vững tâm dấn bước. Lúc ấy là mùa thu, hoa mộc kinh nở trên núi như những đốm lửa xanh thoảng trong gió se se một mùi thơm hắc. Mênh mang bên đường mòn những nương lúa mì vàng hoe trải dài, nhắc đời tôi chưa một lần ăn mì. Ven dòng sông lạnh chảy ra thảo nguyên, có chiếc thuyền nhỏ nhoi của một ngư dân khiến tôi nhớ mình chưa hề ăn cá. Đó đây trên những triền núi xám, vương vấn vệt khói xanh từ những mục đồng. Họ thường theo đàn dê của mình xuống đồi bãi và thảo nguyên vào mùa hè để mùa khô lại trở về núi. Ai trong số những con người cô độc ấy là người tình của mẹ tôi? Từ thuở bé, tôi đã được bố giáo dục rằng làm người cần phải sống có bản lĩnh, hãy sống cho kiên cường con gái ạ. Không được rung động trước bất cứ cái gì, lòng trắc ẩn chỉ là phù phiếm, hãy để mọi thứ cúi rạp dưới chân mình. Năm ấy, mười tám tuổi, như lời của cư dân vùng đồi, tôi đẹp đến kinh sợ. Cao một mét bảy. Mỗi đường cong và cử động của tôi làm điếng lòng những thằng con trai. Thừa hưởng tính cách kiên định của bố, tôi không mảy may có chút xao động giới tính từ khi đến tuổi dậy thì. Vậy mà mẹ tôi, đã nửa đời người còn trốn lên núi với một gã mục đồng. Sự tha hóa này, biết lí giải thế nào? Tôi cùng con Lốc hướng lên các ngọn núi, men theo dòng sông mà đi. Người mẹ tội lỗi của tôi, bà đang ở đâu, sao không về với ngôi nhà có ngọn lửa ấm? Ở trên núi buồn thê lương và nhiều bất trắc nữa. Ai bảo đó rằng trên ấy có tự do? Tự do là gì? Cái đó có cần không nếu như con người ta vẫn có thể sống ở một nơi tù túng mà an toàn? Tôi trở về nhà thì thấy mẹ. Bà nhìn tôi với ánh nhìn xót xa và lặng lẽ mỉm cười bằng đôi môi rách đọng máu. Không biết ai đã đánh bà, gã mục đồng hay là bố tôi? Bố tôi đang ngồi đẽo khúc cây thành cái thuyền để bán, điềm tĩnh như không có chuyện gì xảy ra, ông nói: - Mẹ mày đã nhận ra lỗi lầm của mình và tự trở về, không ai ép buộc cả. Trên núi đầy sương băng lạnh lắm, có cả loài khỉ đá đôi khi vẫn hiếp đàn bà. Ở nhà này, lửa lúc nào cũng ấm, lại có món sài thục dầm tỏi, vạn lần hơn. - Con đi vào núi tìm bắt mẹ đấy à? Khi chỉ còn riêng hai mẹ con, mẹ tôi thều thào hỏi như vậy. - Dạ con làm theo lệnh của bố thôi.. Tôi trả lời rồi đi giặt quần áo cho cả nhà. Việc này thường ngày mẹ tôi vẫn làm. Từ chiếc quần dài ướt đẫm của mẹ, máu chảy ra đỏ lừ cái chậu. Tôi mất khá lâu mới làm nước trong trở lại. Chẳng biết máu do bị đánh hay là bà bị hành kinh. Ngày ấy đàn bà con gái có kinh phải thấm bằng vải xô, nhà nghèo thì đôi khi vải xô cũng thiếu. - Nếu phải ở với bố mãi, con có thấy ổn không? Lúc khác mẹ lại hỏi tôi bằng đôi môi sưng vều. - Con được ăn no mẹ ạ. Sách học thì bố vẫn mua đủ. Nhu cầu của con cũng chẳng nhiều. Mẹ tôi thở dài. Bà định nói gì đó nhưng rồi lại thôi. Những ngày cuối cùng sống ở nhà, mẹ tôi dật dờ như là một bóng ma. Tôi và bố đã quen với cảm giác bà là một tội phạm đầu thú đang được hưởng sự khoan hồng của gia đình. Đến bữa, bố tôi cho phép bà ngồi cùng mâm và được dùng các thức ăn riêng của bà. Mẹ tôi đã thề đến chết là không ăn sài thục. Nhưng phải dùng bát và thìa riêng, ăn xong phải tự đi rửa sạch. Đây là sự nhượng bộ lớn của bố mà tôi cũng thấy bất ngờ. Tuy nhiên về phần con Lốc, nếu như nó có ý định la liếm chút thức ăn thừa của bà chủ, sẽ bị bố tôi đá vào bụng rất đau. Những ngày ổn thỏa ấy không kéo dài. Một hôm có người báo, tôi và bố tức tốc vào cái nương sài thục ở trong núi. Bố tôi gần như cấm khẩu vì kinh hãi. Hàng vạn củ sài thục non mới nhú lên đều bị bẻ gãy, nằm la liệt trên đất như những cục thịt hồng hồng. Từ các củ ứa ra một thứ nhựa non nhờn nhợt như máu. Cảnh tượng ấy gợi nghĩ đến một chiến trường trung cổ sau trận huyết chiến mang rợ. Đó đây còn vương vãi các dương vật bị kẻ thù cắt xẻo của hàng vạn chiến binh. Con Lốc sục sạo quanh nương và sủa gắt, có vài vết chân đàn bà in hằn trên đất và vô số vết gì đó, không hẳn giống chân người. - Ai đã móc cơm khỏi ruộng bố con tôi thế này!.. Con rắn độc! Về đến nhà, bố tôi đập cửa đánh sầm và lôi xềnh xệch mẹ tôi vào gian nhà kho. Ngồi gọt củ ở gian ngoài, tôi chỉ nghe thấy tiếng khò khè, tiếng lục đục khó hiểu và những tiếng rú giật lên. Hình như bố tôi đang bẻ từng đốt tay của vợ.. Đêm hôm ấy, tôi lén lút mở khóa vào nhà kho. Trăng lên xối bạc khắp núi đồi thảo nguyên. Nhưng chỗ này thì rất tối. Dùng tay rờ rẫm, với sự hỗ trợ của chút ánh trăng dè xẻn lọt qua vách gỗ. Tôi thấy giữa những đồ lỉnh kỉnh sực mùi mốc ẩm, mẹ tôi nằm dạng chân như là một con thạch sùng mềm nhũn, trên người lổn nhổn những củ sài thục non đã được bố tôi mang về từ núi. Sau này tôi mới hiểu tại sao những củ ấy được trút lên người mẹ. Nhưng thà chịu nhiều lần chết đói, mẹ tôi không để lại vết răng ở một củ nào. Bà nằm yên, lịm dần. Tôi đoán bằng cách này, bố sẽ giết mẹ nay mai. Vùng chúng tôi dân ở rất thưa, giết một người cũng như là giết một con dê không ai biết. Không hiểu bố tôi cố tình làm như vậy để làm gì. Mẹ mà chết thì ai sẽ giặt quần áo cho cả nhà. Nước sông về mùa khô lạnh lắm, tôi thì chẳng bao giờ muốn ra sông giữa thời tiết này rồi. Dù sao thì bố tôi cũng là người đại lượng, ông đã không giết vợ. Nhờ thế mà mẹ tôi được sống. Và cũng do vậy mà ngôi nhà nhỏ trong thung lũng của chúng tôi vĩnh viễn mất bà.. Hôm ấy vào lúc nhá nhem tối, tôi đang bận làm món súp sài thục trong gian bếp thì nghe bố gọi giật giọng: - Lên đây xem! Mẹ mày trốn mất rồi! Ở góc nhà, chiếc hòm gỗ đựng quần áo mở toang, trống hoác. Chúng tôi vượt khe núi ra thảo nguyên, bóng tối bò lan trên đồng cỏ xóa dần những đốm tím của hoa ngù gai. Chân trời phía đông ửng lên một màu xanh biếc, người và chó hối hả lội qua khúc sông cạn đầy sỏi. - Tiến lên con gái! Chúng nó chưa thể đi xa được đâu. Bố tôi hét lên như vậy. "Chúng nó" ở đây là mẹ tôi và gã nhân tình mà bố tôi đoán là tòng phạm của bà. Cũng theo dự đoán của bố tôi, mẹ tôi đã được cõng đi bằng tấm lưng chắc rất khỏe của gã. Con Lốc lao bắn như một mũi tên. Trong tiếng gió hoang dại, tôi có cảm giác hưng phấn của người đang ở trong cuộc truy đuổi với ham muốn mãnh liệt sẽ tóm được kẻ thù. Sự kiên quyết ghê người hiện trên nét mặt của bố trong bóng tối cùng tiếng gió rít đã kích thích tôi. Đang chạy, con Lốc đột nhiên dừng lại và rẽ tạt sang phải, chui vào một bãi ngù gai mọc dày. Bám theo nó, tôi bị ngã chúi mặt vào đám lá đầy gai đau nhói, vừa nhổm dậy thì thấy lấp ló giữa đám cây mọc lúp xúp có hai người dìu nhau chạy. Tôi nhận ra mẹ ở cái bóng trắng đội mũ. Con Lốc sững lại nhìn nhưng nó không sủa. Tôi ngạc nhiên và sắp buộc miệng kêu lên thì chợt thấy con Lốc ngoạm mõm vào quần mình và giật mạnh. Rồi nó trở lui ra quãng trống, vọt qua bố tôi. Được một quãng, nó sủa ráo riết và cứ thế vừa sủa vừa chạy tiến lên phía trước. Bố tôi ngất ngưởng chạy theo nó. Bãi ngù gai xào xạc lùi lại phía sau. Cuối thảo nguyên, chân trời vô định như mở ra, nuốt gọn chúng tôi vào một vùng xanh biếc. Nhiều năm sau này, tôi vẫn không hiểu cái gì đã diễn ra nơi thẳm sâu tăm tối của nó trong giây phút ấy, một con chó, khiến cho nó trở thành đồng minh giấu mặt của kẻ chạy trốn ngay khi đang rượt đuổi quyết liệt cùng với con người. Ít lâu sau, tôi nhận được thư của mẹ gửi về trường học. Thư không đề địa chỉ người gửi. Bà viết: "Mẹ đang ở một nơi rất xa và bình an, con chỉ cần biết như vậy. Năm trước mẹ từ núi trở về nhà với ý định đưa con theo cùng nhưng đành thôi vì nhận ra con chưa bao giờ hiểu mẹ. Việc các nương sài thục bị phá một cách bí hiểm, mẹ cũng thấy lạ lùng. Nhưng dù mẹ đã kêu oan thế nào, bố con vẫn muốn hành hạ mẹ đến chết. Năm nay nhà đói, con và bố hãy đi vào khe núi phía bắc thung lũng, nương lúa, nương rau của mẹ còn đó. Mùa xuân năm trước mẹ và bác chăn dê bạn mẹ đã trồng. Con hãy khuyên bố mở lòng đón nhận nguồn sống ấy, đừng chết vì tự trói mình. Mọi thứ chỉ do con người đặt ra, cũng tự con người phế bỏ." Và năm ấy, nương rau và lúa mì trong khe núi vắng của mẹ đã cứu bố con tôi. Để khỏi chết đói, bố tôi buộc phải đưa vào máu mình những chất dinh dưỡng mà ông coi là thù địch. Buổi đầu tập ăn thứ lạ, ông thấy ghê sợ và nôn ọe rồi cũng quen và thích thú dần. Dù luôn đề cao bản lĩnh kiên cường, ông không có gan tuyệt thực như mẹ. Điều húy kị ghê gớm của gia đình tôi đã được xóa bỏ, trong một ngày như vạn ngày thường. Giờ thì tôi đang đứng trên triền núi phía bắc thung lũng, nơi mùa xuân xưa mẹ đã đặt nhát cuốc đầu. Trước mắt tôi, ngọn núi hùng vĩ ngập vào mây ngồn ngộn một màu xanh rợn. Trăm loại cây, củ, hạt tựa vào nhau, lấn sang nhau, cùng phất ngọn xanh mà trỗi dậy. Tỏa lên bát ngát triền cao, nơi hội ngộ giữa trời và đất, hoa dã xuân nở từng vầng xanh biếc, khi xuân về lại đồng loạt chuyển sắc, ngùn ngụt dâng lên như là một đám sương mù màu hồng. Cảnh siêu phàm như trong truyện thần tiên. Sài thục không được trồng trên núi nữa. Trong những giấc mơ của tôi về tương lai, thứ củ ấy chỉ còn trong những nhà kính ấm áp, củ nào cũng phỗng phao và ít xơ, nhiều bột, mỗi năm được chuyển hàng tấn về thành phố bằng công- tê- nơ. Trên những nương sài thục củ của nhà tôi bây giờ, hoa mộc kinh màu xanh lam đã phủ kín. Bông hoa nào cũng nặng trĩu và thanh khiết. Tôi đứng trong gió cuồn cuộn thổi, chợt thấy u hoài da diết. Giã biệt nhé, sài thục. Cuộc chia tay nào chẳng chạnh lòng.. (Nguồn: Truyện đọc VOV)
