Ngài James Burton chẳng vui vẻ gì khi em trai mình "đi nghỉ dưỡng tại Thụy Sĩ" cùng Montanelli. Nhưng cực chẳng đã nếu cấm đoán Arthur đi một chuyến du lịch vô thưởng vô phạt với một giáo sư già môn thần học, khi dường như Arthur chẳng biết gì về nguyên nhân thực sự phía sau thì thật ngớ ngẩn và gia trưởng. Ông ngay lập tức sẽ bị mang tiếng là có định kiến về tôn giáo hoặc phân biệt chủng tộc, trong khi gia tộc Burton luôn hãnh diện về sự khoan dung cũng như cởi mở của mình.
Cả gia tộc đã là những tín đồ Tin lành và giữ quan điểm bảo thủ kể từ khi công ty Burton và các con trai thành lập, họ sở hữu nhiều tàu ở London, Leghorn và tham gia vào thương trường từ hơn một thế kỷ trước. Nhưng họ luôn cho rằng các quý ông người Anh phải luôn cư xử hào hiệp, ngay cả với những tín đồ Công giáo; kể cả khi người đứng đầu gia tộc thấy thật cô đơn khi góa vợ và kết hôn với cô gia sư xinh đẹp theo Công giáo của hai con trai mình, James và Thomas. Nhiều khi họ bực tức với sự hiện diện của một người mẹ kế không lớn hơn họ bao nhiêu tuổi, nhưng họ cũng chỉ có thể hờn dỗi mà tuân theo mong muốn của Chúa trời. Kể từ khi người cha qua đời, vị trí của người anh trai cả đã kết hôn trong gia đình vốn đã khó khăn nay còn phức tạp hơn; nhưng theo Arthur nghĩ cả hai anh em họ đã thực lòng cố bảo vệ Gldys khi bà còn sống khỏi miệng lưỡi cay độc của Julia, và làm tròn bổn phận theo cách của họ. Họ thậm chí không thèm giả vờ thích anh, và họ nhận sự hào phóng về mình khi chu cấp cho anh rất xa hoa, túi luôn rủng rỉnh tiền hay đặc biệt cho phép anh đi theo con đường riêng của mình.
Trong bức thư hồi đáp, Arthur nhận được một chi phiếu đính kèm để trang trải chi phí của mình cùng một vài dòng cho phép lạnh nhạt rằng anh được tùy ý sử dụng kỳ nghỉ của mình. Anh chi một nửa số tiền thừa vào những cuốn sách thực vật và vài cặp bìa đựng mẫu vật rồi cùng Padre lên đường, bắt đầu chuyến du ngoạn đầu tiên của mình đến dãy Alps.
Đã rất lâu Arthur không thấy Montanelli có được tinh thần nhẹ nhõm và thư thái đến thế. Sau cú sốc đầu tiên kể từ cuộc đàm thoại trong vườn, ông đã dần dần hồi phục và cân bằng lại tinh thần của mình, tới bây giờ ông đã nhìn vào thực tế với một con mắt bình tĩnh hơn. Arthur còn rất trẻ, non nớt và thiếu kinh nghiệm; quyết định của anh lúc này khó có thể coi là dứt khoát và vẫn có thể thu hồi. Song chắc chắn vẫn còn thời gian để giành lại anh từ con đường nguy hiểm khi anh vẫn chưa kịp bước vào bằng luân lý và sự thuyết phục nhẹ nhàng.
Họ định dừng chân ở Geneva vài hôm. Nhưng khi Arthur vừa trông thấy những đường phố trắng lóa tràn đầy ánh nắng chói chang, cùng đám đông khách du lịch đầy ắp trên các nẻo đường lát đá bụi bặm, anh đã thoáng nhăn nhó khó chịu. Montanelli quan sát thái độ của Arthur với một nụ cười thích thú điềm tĩnh.
- Sao? Con không thích nơi này sao, Carino?
- Con cũng không biết nên nói thế nào nữa. Con vẫn mong được thấy một khung cảnh khác hẳn như thế này, kể ra thì cảnh hồ rất đẹp và con cũng thích hình bóng của đồi núi xinh tươi nơi đây.
Lúc này họ đang đứng trên đảo Rousseauu (*), Arthur đưa tay chỉ lên những nét dài và khắc khổ của rặng núi phía Savoy.
(*) Hòn đảo có dựng tượng của nhà tư tưởng và nhà văn Jean Jacques Rousseau (1712 – 1778).
- Nhưng thành phố thì thô kệch và chỉn chu quá, như đượm một vẻ gì đó.. của đạo Tin lành. Một bầu không khí có vẻ tự mãn. Không, con không ưa thành phố này, nó khiến con nghĩ đến Julia.
Montanelli bật cười:
- Thật không may, con đáng thương của Cha! Nhưng không hề gì, ta đi du lịch chỉ để tìm niềm vui mà thôi, chúng ta cũng không cần lưu lại ở đây lâu. Thôi, hôm nay chúng ta hãy dạo thuyền buồm chơi trên hồ, rồi sáng mai sẽ đi thẳng lên núi, được chứ?
- Nhưng thưa Padre, Cha định ở lại đây nghỉ ngơi kia mà?
- Con yêu quý, Cha đã ngắm những khung cảnh này hàng chục lần rồi. Kì nghỉ này Cha muốn con luôn được vui vẻ kia mà. Thế con muốn đi chơi đâu?
- Nếu ý Cha đi đâu cũng được thì con muốn cùng Cha đi ngược dòng sông, đi tới tận thượng nguồn!
- Đi ngược dòng sông Rhone ấy ư?
- Không, ngược dòng Arve. Sông ấy chảy xiết lắm
- Thế ta đi Chamonix vậy.
Suốt buổi chiều họ lênh đênh trên một chiếc thuyền buồm nhỏ. Những cảnh hồ mĩ lệ không đủ sức hấp dẫn Arthur bằng dòng sông Arve xám đục đầy bùn. Anh lớn lên bên bờ Địa Trung Hải nên đã quá quen với làn sông xanh nước biếc. Bởi thế mà dòng nước xiết bao giờ cũng có sức lôi cuốn kì lạ với tâm hồn Arthur, đến nỗi mà dòng nước cuồn cuộn của sông Arve chảy về từ vùng băng giá lại làm anh say mê vô cùng. Arthur bật thốt lên: "Đây mới thật sự là một dòng sông chảy xiết đúng nghĩa chứ!"
Sáng sớm hôm sau, họ lên đường đến Chamonix. Con đường chạy qua một thung lũng phì nhiêu. Đắm chìm vào cảnh vật xung quanh, Arthur thấy lòng mình phơi phới. Nhưng khi đến gần tới Cluses thì họ phải rẽ vào một đoạn đường núi quanh co. Những ngọn núi lớn hình răng cưa vây chặt lấy họ dường như khiến Arthur trở nên nghiêm nghị và trầm ngâm hơn. Từ St. Martin họ chầm chậm leo lên những con đèo của thung lũng và dừng chân qua đêm tại một vài mái nhà gỗ ven đường, hoặc may mắn hơn là nghỉ nhờ những làng nhỏ ven đường, rồi họ tiếp tục lang thang mà không theo một lộ trình nhất định. Arthur đặc biệt ấn tượng với cảnh hùng vĩ của thiên nhiên núi rừng hoang sơ, và khi gặp được con thác đầu tiên, anh vui sướng rộn ràng tới mức ai nhìn thấy anh cũng phải mỉm cười theo. Càng tới gần những ngọn núi tuyết bao nhiêu, Arthur càng trở nên mơ mộng bấy nhiêu, đây cũng là lần đầu tiên Montanelli thấy một Arthur như thế. Hình như giữa chàng thanh niên và những ngọn núi này có một sợi dây liên kết bí ẩn nào đó. Arthur có thể nằm lặng yên hàng giờ giữa tiếng vang của rừng thông âm u, bí ẩn, đưa mắt nhìn theo những thân cây cao thẳng để nhìn ra một thế giới đầy ánh nắng đang nhuộm vàng những ngọn núi và vách đá trơ trụi. Montanelli quan sát Arthur với một cảm xúc ghen tị đượm buồn.
Một hôm, Montanelli ngước lên từ cuốn sách nhìn Arthur, người đã nằm hơn một tiếng đồng hồ trên mặt đất đầy rêu đang mở to mắt chăm chú vào những ngọn núi chót vót và khoảng trời trong xanh, mà hỏi rằng:
- Cha ước gì đoán được con đang thấy gì ở đó, Carino?
Chiều nay họ đã rẽ khỏi con đường lớn, vì muốn qua đêm trong một xóm làng tĩnh mịch cách thác nước Diosaz không xa nên họ đã leo lên mỏm núi mọc đầy thông để ngắm hoàng hôn đang buông dần trên những ngọn núi lô nhô và trên đỉnh Mont Blanc. Arthur ngẩng đầu, với đôi mắt chứa nỗi hoài nghi bí ẩn, trả lời Montanelli:
- Con trông thấy gì ư, Padre?
- Con tưởng như nhìn thấy một sinh linh vĩ đại màu trắng trên khoảng không gian xanh thẳm vô cùng vô tận kia qua một tấm kính mờ sẫm. Hàng bao năm trôi qua, con thấy sinh linh ấy đã và vẫn đang chờ đội ơn Thánh linh Thiên Chúa.
Montanelli thở dài.
- Xưa kia Cha cũng đã từng thấy những cảnh tượng như con nói.
- Thế bây giờ thì sao? Cha có còn thấy những cảnh đó không?
- Giờ thì không. Không bao giờ Cha còn thấy những cảnh tượng như thế nữa. Cha biết rằng những cảnh tượng ấy vẫn còn đâu đóm nhưng Cha đã không còn đôi mắt có thể nhìn thấy cảnh tượng đó nữa rồi. Giờ Cha nhìn thấy những cảnh tượng khác hẳn.
- Vậy Cha nhìn thấy gì?
- Nhìn thấy gì ư, Carino? Khi nhìn lên cao Cha thấy khoảng trời xanh và đỉnh núi tuyết phủ trắng xóa, nhưng ở dưới kia Cha nhìn thấy một cảnh tượng trái ngược hẳn - Montanelli chỉ tay xuống dưới chân đèo.
Arthur quỳ gối, cúi người trên bờ đứng của mép vực nhìn xuống những cây thông lớn đắm mình dưới ánh hoàng hôn, đứng thẳng tắp dọc theo hai bờ sông nhỏ hẹp như những người lính gác. Một lát sau, mặt trời như cục than hồng rực lửa đã khuất mình sau mỏm đá lô nhô, quang cảnh thiên nhiên tối sầm đi như bị tước mất cả sự sống và ánh sáng. Một thế lực đen tối dữ tợn trùm lên khắp thung lũng một không khí ảm đạm khủng khiếp bằng một thứ vũ khí ma quái nào đó. Nơi mỏm đá gập ghềnh phía tây, những vách đá dựng ngược chĩa thẳng lên trời như chiếc móng vuốt sắc nhọn của một con quái vật hung bạo nào đó, chực chờ nhảy xuống vồ lấy con mồi rồi tha xuống cửa miệng đang há hốc của vực thẳm, nơi tiếng rên xiết của gió rít đương phát ra. Những ngọn thông cao lớn vươn lên như những lưỡi dao nhọn, thầm thì trong tiếng reo vi vút: "Hãy rơi xuống đây!". Suối nước gầm thét ầm ầm trong đêm tối, tuyệt vọng xô mình vào những vách đá đứng sừng sững như vách nhà tù.
- Cha! - Arthur nhỏm dậy rùng mình lui khỏi bờ vực thẳm - Thật giống địa ngục!
- Không, con ạ! – Môngtaneli nhẹ nhàng nói – Nó giống như linh hồn con người.
- Linh hồn của những kẻ đang chơi vơi trong tăm tối và dưới bóng đen của tử thần ư?
- Linh hồn của những kẻ mà hàng ngày ta vẫn lướt qua trên đường phố!
Arthur co rúm mình, nhìn vào bóng đêm phía dưới vực thẳm. Sương mù mờ trắng dần xâm lấn vào giữa rừng thông, chầm chậm len lỏi bên dòng suối đang tuyệt vọng hấp hối như một bóng ma ủ rũ, không đủ sức thốt ra một lời an ủi.
Bỗng Arthur nói:
- Trông kìa! Những kẻ chơi vơi trong tăm tối đã nhìn thấy Chúa trời rồi!
Phía đằng đông, những đỉnh núi tuyết bừng cháy rực rỡ dưới ráng chiều. Nhưng rồi, ngay sau khi những tia nắng mờ đó tắt đi, Montanelli quay lại đặt tay lên vai Arthur:
- Thôi về đi, Carino. Ánh sáng đang dần tắt hết rồi. Chúng ta sẽ lạc đường trong bóng tối nếu còn nán lại đây lâu hơn nữa.
- Mỏm đá kia thật giống như một người đã chết.
Arthur nói như vậy, mắt rời khỏi đỉnh núi tuyết còn lóng lánh ở đằng xa trong ánh hoàng hôn chạng vạng. Họ từ từ xuống núi, luồn lách giữa những hàng cây đen tối, tiến dần về phía ngôi nhà gỗ giữa núi mà họ dừng chân tối nay.
Khi bước vào phòng ăn, nơi Arthur đang ngồi đợi, Montanelli thấy rằng cậu bé có vẻ đã lãng quên khung cảnh đen tối ảm đạm vừa qua và dường như đã biến thành một con người khác.
- Cha, mời Cha lại đây xem này! Cha xem con chó ngộ nghĩnh chưa này! Nó nhảy nhót được bằng hai chân sau đấy!
Chàng trai say mê con chó và những bước nhảy tung tăng của nó, chẳng khác gì một giờ trước đây cậu đã say mê cảnh hoàng hôn trên dãy Alpes.
Bà chủ nhà, một người đàn bà má đỏ với chiếc tạp dề trắng cùng hai tay đẫy đà chống ngang hông, mỉm cười nhìn Arthur đùa nghịch với con chó. Bà nói với con gái bằng tiếng địa phương:
- Trông cậu ấy nô nghịch như thế thì chắc chắn bình thường cậu ấy chẳng phải lo nghĩ nhiều. Cậu ấy xinh trai quá nhỉ.
Arhtur đỏ mặt như một cô học trò, còn bà chủ nhà thấy anh hiểu câu nói của mình thì liền bỏ đi, phá lên cười vì sự ngượng ngùng của anh.
Trong bữa cơm anh chẳng nói gì ngoài bàn về kế hoạch du ngoạn sắp tới, bàn chuyện leo núi, chuyện tìm cây cỏ và các loài thực vật. Những hình ảnh huyền ảo vừa qua dường như chẳng có gì ảnh hưởng đến tâm tình hay khẩu vị của anh cả.
Sáng sớm hôm sau, khi tỉnh dậy Montanelli đã không thấy Arthur đâu nữa. Trước lúc rạng đông, Arthur đã khởi hành lên trên đồng cỏ cao để "giúp Gaspard (*) chăn dê" rồi.
(*) Tiếng Pháp: Mục đồng.
Nhưng bữa sáng được dọn không bao lâu thì Arthur bất ngờ chạy ào vào phòng, đầu không đội mũ, trên vai anh cõng một cô bé nhỏ nhắn miền thôn dã chừng ba tuổi, và hai tay ôm bó hoa đồng nội lớn.
Montanelli nhìn Arthur mỉm cười. Trông anh bây giờ trái ngược hẳn với một Arthur nghiêm nghị trầm lặng tại Pisa và Leghorn trước đây.
- Đi đâu về thế, cậu bé tinh quái? Chưa ăn gì vào bữa sáng mà đã chạy khắp núi rồi sao?
- A, thưa Cha, trên ấy hay lắm! Khi mặt trời mọc trời mọc trên đỉnh núi, cảnh vật thật tráng lệ làm sao! Sương xuống dày quá! Này, Cha trông!
Arthur nhấc chân, giơ chiếc giày ướt át và lấm lem bùn đất lên.
- Lúc đi chúng con có mang theo một ít bánh mì và pho mát, và lúc đến đồng cỏ chúng con được uống sữa dê.. Khiếp lắm cơ! Nhưng con lại thấy đã đói rồi. Vả lại con cũng muốn cho cô bé này ăn một chút gì nữa. Này, em có muốn uống mật không Annette?
Arthur ngồi xuống, bế cô bé vào lòng rồi giúp cô bé xếp gọn hoa lại.
Montanelli vội ngăn:
- Thôi, thôi! Cha không thể để con bị cảm đâu. Hãy đi thay ngay quần áo đi.. Annette, lại đây con. Arthur, con thấy cô bé này ở đâu vậy?
- Ở đầu làng ạ. Em ấy là con gái ông thợ sửa giày mà chúng ta gặp hôm qua đấy. Cha trông cô bé có đôi mắt đáng yêu không kìa! Trong túi bé còn có một con rùa nữa, em đặt tên nó là Caroline.
Khi Arthur thay xong đôi tất ướt và trở xuống dùng bữa sáng, cô bé đã yên vị trên đầu gối vị linh mục và đang liến thoắng kể ông nghe câu chuyện về con rùa đang nằm ngửa trong lòng bàn tay mũm mĩm để "monsieur" (*) có thể thấy mấy cái cẳng của nó đang gắng hết sức ngọ nguậy.
(*) Tiếng Pháp: Ông, ngài.
Cô bé nói nghiêm trang với giọng địa phương khá khó nghe:
- Monsieur trông này! Caroline nó đi giày này!
Montanelli ngồi chơi với Annette, vuốt mái tóc của cô bé, xem con rùa ngộ nghĩnh và kể cho cô bé nghe những câu chuyện thú vị.
Bà chủ nhà vào dọn bàn, khi thấy Annette đang nhét tay vào túi áo vị mặc đồ cố đạo trang nghiêm thì rất đỗi ngạc nhiên. Bà nói:
- Đúng là Chúa soi đường cho con trẻ nhận ra người tốt. Annette tường hay sợ người lạ, thế mà bây giờ ở cùng với Cha con bé lại chẳng rụt rè chút nào. Thật là điều kì diệu! Annette, con mau quỳ xuống xin Cha ban phép lành trước khi Cha khởi hành đi. Cha sẽ ban ba điều phúc lành cho cháu đấy.
Một giờ sau, khi hai người đi tản bộ ngang qua đồng cỏ chói nắng, Arthur nói:
- Thưa Cha, con thật không ngờ Cha lại khéo vui đùa với trẻ con thế. Cô bé không dời mắt khỏi Cha. Cha biết không, con vừa nghĩ..
- Sao nào?
- Con chỉ vừa định nói rằng.. con rất tiếc tại sao Giáo hội lại cấm không cho các linh mục kết hôn. Con thật không hiểu vì sao. Giáo dục trẻ con là một việc quan trọng lắm chứ! Ngay từ lúc lọt lòng, nếu trẻ em được sống giữa những ảnh hưởng tốt thì hay biết bao. Con tưởng rằng, người nào sự nghiệp càng cao quý, cuộc sống càng trong sạch bao nhiêu thì người đó càng xứng đáng với nhiệm vụ làm cha bấy nhiêu. Thưa Cha, con tin rằng nếu Cha không bị ràng buộc bởi lời thề, nếu Cha lập gia đình thì con cái của Cha chắc sẽ rất..
- Đừng nói nữa con!
Câu nói ấy thốt ra bằng một giọng thì thầm vội vã nên càng làm sâu sắc thêm sự im lặng.
Thấy nét mặt Montanelli sa sầm, Arthur rất thất vọng bảo rằng:
- Thưa Cha, Cha nghĩ con đã nói những điều sai ư? Tất nhiên, cũng có thể con lầm nhưng đây cũng chỉ là điều con tự nhiên nghĩ tới mà thôi.
Montanelli dịu dàng đáp:
- Có lẽ con chưa thật hiểu rõ những lời con nói. Vài năm nữa con sẽ biết nhiều điều khác nữa. Bây giờ tốt hơn hết là ta nên nói về chủ đề khác.
Đó là vết rạn nứt đầu tiên trong không khí thoải mái hòa hợp giữa hai người từ lúc bắt đầu kì nghỉ hè lí tưởng này.
Từ Chamonix, Montanelli và Arthur vượt qua đỉnh Tete-Noire. Đến Martigny, họ tạm dừng chân vì thời tiết quá oi ả. Sau bữa ăn, họ lên sân thượng của khách sạn, nơi khuất khỏi ánh nắng gay gắt từ mặt trời. Ở đó, khung cảnh núi rừng mĩ lệ mở rộng trước tầm mắt. Arthur đem hộp mẫu cây cỏ ra nói chuyện với Montanelli về thực vật học, họ say sưa thảo luận bằng tiếng Ý.
Hai họa sĩ người Anh cũng đang ngồi ở sân thượng. Một người ngồi phác họa phong cảnh, người kia thì lười nhác tán dóc. Anh ta hoàn toàn không ngờ hai người kia hiểu được tiếng Anh. Anh ta nói:
- Thôi nào, Willie, vứt cái trò vẽ phong cảnh lăng nhăng ấy vào góc đi! Vẽ cậu bé người Ý đẹp trai đang ngồi mải mê với mấy cái lá lưỡi mèo kia kìa! Chỉ cần nhìn đôi lông mày của cậu ấy thôi! Cậu ấy mà thay chiếc kính lúp trong tay bằng một cây thánh giá, rồi chiếc quần soóc và áo khoác bằng một bộ áo Rome thì ta sẽ có ngay một tín đồ Thiên chúa giáo điển hình của những thế kỉ đầu tiên.
- Thiên chúa đầu tiên cái quái gì! Khi ăn tối tớ ngồi cạnh cậu bé đó.
Nhóc thích gà gô quay như thích đám cỏ dại bẩn thỉu kia vậy. Cậu bé thực điển trai nhỉ, nước da màu ôliu kia thật là tuyệt hảo. Nhưng cậu nhóc không đáng vẽ bằng một nửa ông bố đâu.
- Ông bố ấy à, ai thế?
- Ông bố đang ngồi ngay trước mặt cậu ấy ấy. Đừng bảo cậu không chú ý đến ổng đấy nhé? Gương mặt ông ta hoàn hảo như thế cơ mà!
- Gì cơ? Cậu đúng là đồ đầu đất! Đến cả cố đạo Thiên chúa cũng không nhận ra à?
- Cố đạo ư! Chúa ơi! Đúng rồi nhỉ! Tớ quên mất, họ thề không phá giới và không gì gì ấy linh tinh nữa mà. Thôi thế thì ta cũng có thể rủ lòng từ thiện mà giả định thằng bé là cháu gọi ông ta bằng bác vậy.
Với đôi mắt tươi cười, Arthur nhìn lên phía Montanelli và nói thầm:
- Thật là những kẻ ngớ ngẩn nhỉ! Dù sao họ cũng khá hay khi thấy con giống Cha. Con cũng muốn làm cháu thật của cha.. Cha, sao thế! Sao mặt Cha tái đi?
Monntanelli đứng dậy, đưa tay sờ trán. Giọng ông khàn khàn và yếu ớt khi cất lời:
- Cha hơi chóng mặt. Chắc sáng nay cha đi nắng nhiều quá. Cha đi ngả lưng một lát nhé Carino. Không có vấn đề gì đâu, chỉ là trời nóng quá thôi.
Sau hai tuần nghỉ ngơi bên bờ hồ Lucerne, Arthur và Montanelli vượt đèo St. Gothard trở về Ý. Nhờ thời tiết suốt chuyến đi khá thuận lợi nên họ đã có một cuộc dạo chơi thú vị. Nhưng niềm vui trong lòng họ dần vơi bớt và chẳng còn được như những ngày đầu tiên.
Montanelli luôn luôn băn khoăn nghĩ cách nói với Arthur câu chuyện nghiêm túc mà ông cho rằng kì nghỉ này là dịp thích hợp nhất để giãi bày. Khi còn ở thung lũng Arve, Montanelli cố ý tránh nhắc tới đề tài họ đã bàn với nhau trong vườn, dưới cây mộc lan. Montanelli nghĩ rằng nếu đem câu chuyện nặng nề ấy làm tối đi những nguồn vui đầu tiên mà thiên nhiên vùng Alpes đã đem lại cho một tâm hồn nghệ sĩ như Arthur thì thật tàn nhẫn quá. Từ ngày ở Martigny đến nay, cứ mỗi buổi sáng Montanelli tự nhủ thầm: "Hôm nay phải nói với nó mới được", nhưng cứ đến khi màn đêm buông xuống thì lại "Thôi, để mai".
Kì nghỉ hè sắp trôi qua hết mà Montanelli vẫn tự nhủ thầm "Mai, mai". Điều kìm hãm Montanelli chính là một cảm nghĩ mơ hồi, tê buốt trong lạnh giá khi thấy rằng quan hệ giữa hai người không còn như cũ nữa, mà dường như có một tấm màn vô hình ngăn cách họ. Mãi đến buổi chiều cuối cùng của kì nghỉ hè, Montanelli mới đột nhiên hiểu rằng hôm nay là cơ hội cuối cùng để ông nói về đề tài nhạy cảm này.
Họ ở lại Lugano nghỉ đêm và dự định sáng hôm sau lên đường về Pisa. Montanelli định ít nhất cũng tìm hiểu xem đứa con yêu quý của mình đã sa vào vũng lầy chính trị tai họa ở nước Ý nhiều tới mức nào.
Sau hoàng hôn, Montanelli nói:
- Trời tạnh mưa rồi, con yêu quý ạ. Bây giờ sẽ là dịp duy nhất để chúng ta đi ngắm cảnh hồ. Đi nào, Cha muốn nói chuyện với con.
Họ men theo bờ hồ, tới một nơi vắng vẻ tĩnh mịch, rồi ngồi lên bức tường đá thấp, bên cạnh họ là một bụi hồng dại chi chít đầy quả đỏ tía. Trên cành cao còn run rẩy một vài đóa hồng nhỏ nở muộn màu trắng sữa đã phai tàn, ướt đầm những giọt mưa như đang rưng rưng khóc. Trên mặt hồ phăng lặng và xanh biếc là một con thuyền nhỏ với những cánh buồm trắng nhẹ, nó lung linh mờ ảo trong làn sương mờ trắng. Con thuyền trông nhẹ nhàng và mảnh khảnh tựa cành hoa thược dược màu bạc lãng đẵng trôi trên mặt nước. Cao cao trên ngọn Monte Salvatore, cửa sổ trên vài ngôi nhà cô quạnh của dân chăn cừu mở rộng, trông giống như những con mắt màu vàng đang phát sáng. Những đóa hồng cúi đầu mơ màng dưới bầu trời mây tháng chín; nước hồ rì rào xô từng đợt mềm mại lên những viên cuội ven bờ.
Montanelli bắt đầu nói:
- Đã lâu nay, chỉ tới giờ phút này cha mới có thể bình tĩnh nói chuyện được với con. Rồi đây con sẽ trở về với công việc nhà trường, với chúng bạn, còn cha thì cũng sẽ rất bận trong suốt mùa đông tới. Cha muốn biết rõ sự quan tâm của con dành cho Cha ra sao, và Cha cũng muốn con hiểu Cha quan tâm con đến nhường nào. Và nếu con..
Montanelli ngừng một khoảng rồi chậm rãi tiếp tục:
- Và nếu con cảm thấy rằng vẫn có thể tin Cha được như xưa thì Cha muốn con tâm sự với Cha rõ hơn về những điều chúng ta từng nói trong vườn của chủng viện, hãy nói thật cho Cha hay rằng con đã tham gia vào vấn đề này sâu tới mức độ nào.
Arthur nhìn khắp mặt hồ, trầm ngâm lắng nghe và im lặng.
Montanelli tiếp:
- Nếu con có thể trả lời được thì Cha muốn biết liệu con có phải ràng buộc bản thân với sự nghiệp con đang theo đuổi bằng một lời thề hoặc.. bằng một cái gì khác.
- Cha thân yêu, con chẳng có gì nói với Cha cả, con chẳng ràng buộc gì mình cả, nhưng con vẫn bị ràng buộc.
- Cha không hiểu..
- Những lời thề có ý nghĩa gì? Thứ ràng buộc con người chưa bao giờ là một lời thề. Chỉ cần ta tự cảm thấy thiết tha với một điều nào đó, thế là đủ để ràng buộc rồi. Ngoài cái đó ra, chẳng có gì ràng buộc được ta cả.
- Thế nghĩa là điều đó.. điều đó không thể thay đổi được ư? Arthur, con đã nghĩ kĩ về những lời con nói chưa?
- Thưa Cha, Cha hỏi con có tin Cha không. Vậy thì Cha cũng có thể tin con không? Bởi vì nếu có gì thì con đã nói cho Cha nghe. Nhưng những chuyện ấy nói cũng chẳng ích gì. Con vẫn không quên và sẽ không bao giờ quên những lời Cha nói với con chiều hôm ấy. Nhưng con phải đi theo con đường của con đi, tới phía ánh sáng đang bừng lên trước mặt con.
Montanelli ngắt một đóa hoa khỏi bụi hồng, bứt từng cánh hoa và thả xuống mặt nước.
- Con nói đúng, Carino. Chúng ta sẽ không nói thêm gì về chuyện ấy nữa. Dường như nhiều lời cũng chẳng ích gì.. Thôi nào, chúng ta hãy trở về thôi.
2126
4
