Quốc Âm Thi Tập - Nguyễn Trãi

Đào hoa thi 4

Khí dương hoà há có tây ai,
Nừng một hoa này nhẫn mọi loài.
Toan kể chỉn còn ba tháng nữa,
Gặp xuân mựa để má đào phai.

Cước chú:
khí dương hoà: khí lành ấm áp của trời xuân
há có tây ai: nào có riêng ai
nừng: chỉ có
nhẫn: đến, cho đến.
Toan kể: đếm ra, tính ra, kê khai ra.
chỉn: chỉ
mựa: chớ, không

 

Đào hoa thi 5

Má đào phai hết bởi xuân qua,
Nẻo lại đâm thì liền luống hoa.
Yến thửa Dao Trì đà có hẹn,
Chớ cho Phương Sóc đến lân la.

Cước chú:
nẻo: nếu có
đâm: nở ra, mọc ra, nẩy ra
liền: ngay lập tức
luống: uổng, phí, lưu tích còn trong "luống công"
yến thửa: bữa tiệc
đà: đã
Dao Trì: nơi ở của Tây Vương Mẫu
Phương Sóc: kẻ ba lần lấy trộm đào của Tây Vương Mẫu.

Xem thêm:

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

 

Đào hoa thi 6

Phương sóc lân la đã hở cơ,
Ba phen trộm được há tình cờ.
Có ai ướm hỏi tiên Vương Mẫu,
Tin khá tin, thì ngờ khá ngờ.

Cước chú:
Phương Sóc: kẻ ba lần lấy trộm đào của Tây Vương Mẫu.
hở cơ: bị lộ chuyện
há: lẽ nào lại là

Xem thêm:

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

 

Hoa mẫu đơn

Một thân hoà tốt lại sang,
Phú quý âu chăng kém hải đường.
Lai láng lòng thơ ngâm chửa đủ,
Ngồi nâng toàn ngọc, triện còn hương.

Cước chú:

hòa... lại: vừa...lại vừa
chăng kém: chẳng kém
hải đường: loài hoa quý
chửa đủ: chưa đủ
ngọc: loại đá đẹp, nhuần sáng và quý hiếm, hay dùng trong văn chương để chỉ sự trang trọng, đẹp đẽ.
nâng toàn ngọc: nâng niu ngọc đẹp trên tay (ví hoa mẫu đơn như ngọc đẹp)
triện hương: khói hương theo hình chữ triện.

Xem thêm:

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

 

Hoàng tinh

Đất dư dưỡng được cụm hoàng tinh,
Cấu phương lành để dưỡng mình.
Ai rặng túi sày chăng đủ thuốc,
Hay vườn đã có vị trường sinh.

Cước chú:
hoàng tinh: giống củ thục địa, là vị thuốc bổ
cấu: tạo nên
phương: hương thơm
rặng: rằng, nói
túi sày: túi của người thầy thuốc, người chữa bệnh
chăng: không, chẳng (ai bảo trong túi thày không có thuốc, nói cho hay, trong vườn đã có vị thuốc quý - trường sinh)

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

 

Thiên tuế thụ

Cây lục vờn vờn bóng lục in,
Xuân nhiều tuổi đã kể dư nghìn.
Ngày ngày đã có tiên làm bạn,
Đưa thuốc tiên lại chẳng phải xin.

Cước chú:
lục: xanh
in: soi xuống, in xuống mặt đất, mặt nước
dư nghìn: hơn ngàn, hơn nghìn
Câu 1: miêu tả cây thiên tuế xanh tốt, với tán lá xanh rợp bóng in xuống mặt đất. Hình ảnh cây xanh tượng trưng cho sự trường tồn, khỏe mạnh và sự sống vững bền.
Câu 2: "Xuân" ở đây có thể hiểu là tuổi đời, thể hiện qua nhiều mùa xuân đi qua, tức là cây đã tồn tại qua ngàn năm. Điều này nhấn mạnh đến sự lâu đời và vẻ đẹp trường tồn của thiên nhiên, hay của người sống thọ, sống lâu.
Câu 3: Câu này miêu tả hình ảnh người hoặc vật gắn bó với thế giới tâm linh hay thần tiên. "Tiên" ở đây có thể là những vị thần tiên, hay những người bạn đặc biệt, tạo nên không khí thanh thoát, gần gũi với thiên nhiên.
Câu 4: Thuốc tiên ở đây là biểu tượng của sự bất tử, trường sinh. Câu thơ mang ý nghĩa rằng người sở hữu "cây thiên tuế" không cần cầu xin mà vẫn có được những điều tốt đẹp, biểu thị cuộc sống đầy may mắn và phúc lành.
Bài thơ "Thiên tuế thụ" ca ngợi sức sống bền bỉ, trường tồn của thiên nhiên, đồng thời ẩn dụ cho cuộc sống an lành, viên mãn của người tu dưỡng tâm hồn, sống hòa mình với tự nhiên.

 

Ba tiêu

Từ bén hơi xuân tốt lại thêm,
Đầy buồng lạ mầu thâu đêm.
Tình thư một bức phong còn kín,
Gió nơi đâu gượng mở xem.

Cước chú:
ba tiêu: cây chuối
"Bén hơi xuân" nghĩa là cây chuối đang đón nhận những điều kiện tốt nhất của mùa xuân, giúp cây thêm tươi tốt. Đây là cách miêu tả sự sung mãn, sức sống mãnh liệt của thiên nhiên vào thời khắc giao mùa.
"Đầy buồng lạ màu thâu đêm" gợi lên hình ảnh buồng chuối trổ đầy hoa trái, và màu sắc của chúng hiện lên rõ rệt ngay cả trong đêm.
"Tình thư một bức phong còn kín" chỉ buồng chuối đang kết trái, giống như một bức thư tình còn phong kín, chưa mở. Điều này ngầm so sánh buồng chuối với một tình cảm e ấp, chứa đựng, chưa được bộc lộ. Sự phong kín ấy tạo nên cảm giác bí ẩn và kín đáo, gợi lên nét duyên dáng của cây chuối trong thiên nhiên.
"Gió nơi đâu gượng mở xem" cho thấy sự chuyển động của gió trong nỗ lực hé mở bức "tình thư" của buồng chuối, như muốn khám phá những gì cây đang che giấu bên trong. Hình ảnh này tạo nên một sự tương tác đầy ý nhị giữa thiên nhiên và cảm xúc con người, gợi lên nét trữ tình và lãng mạn của khung cảnh.

 

Mộc cận

Ánh nước hoa in một đóa hồng,
Vện nhơ chẳng bén, "Bụt là lòng".
Chiều mai nở chiều hôm rụng,
Sự lạ cho hay tuyệt sắc không.

Cước chú:
mộc cận: cây hoa dâm Bụt, còn gọi là bông Bụt
Vện nhơ: vết bẩn
bụt là lòng: bụt ở trong tâm, trong lòng
mai nở, hôm rụng: sớm nở, tối tàn
Tuyệt sắc không" có nghĩa là cái đẹp tuyệt vời đó hóa ra lại là hư không.

Xem thêm:

Bấm để xem

Bài thơ Mộc cận của Nguyễn Trãi có thể hiểu là một bài thơ tả cảnh bông hoa mộc cận (còn gọi là hoa phù dung), một loài hoa đẹp nhưng chóng tàn, với ý nghĩa biểu trưng cho vẻ đẹp thoáng qua và sự vô thường của cuộc sống.
"Ánh nước hoa in một đóa hồng":

Câu đầu miêu tả cảnh hoa mộc cận nở, phản chiếu ánh sáng dưới mặt nước. Hoa được so sánh như một "đóa hồng" vì sắc hồng tươi tắn và vẻ đẹp thuần khiết, khiến cảnh hoa nở rộ trở nên vô cùng lung linh và thanh thoát. Hình ảnh này còn gợi lên một nét duyên dáng và đẹp đẽ trong sự phản chiếu của hoa và nước.
"Vện nhơ chẳng bén, 'Bụt là lòng'":

Câu này ca ngợi vẻ đẹp tinh khiết của hoa mộc cận. Dù nở giữa đất trời, hoa không vướng phải bất kỳ "vện nhơ" hay bụi bẩn nào. "Bụt là lòng" có nghĩa là sự thanh khiết của hoa giống như tâm hồn của Bụt (Phật), không vướng bụi trần, ngụ ý rằng sự trong sạch, cao quý thực sự là từ bản chất bên trong, không bị tác động từ môi trường bên ngoài.
"Chiều mai nở chiều hôm rụng":

Đây là hình ảnh đặc trưng của hoa phù dung (hoa mộc cận) – loài hoa nở nhanh và tàn nhanh. Buổi sáng hoa nở tươi thắm, nhưng đến chiều đã tàn úa. Câu thơ này mô tả sự ngắn ngủi của cái đẹp, nhấn mạnh vào tính chất mong manh, phù du của đời sống.
"Sự lạ cho hay tuyệt sắc không":
Câu thơ cuối mang triết lý sâu sắc về vẻ đẹp và sự vô thường. "Tuyệt sắc không" có nghĩa là cái đẹp tuyệt vời đó hóa ra lại là hư không, một vẻ đẹp tuy hoàn mỹ nhưng cũng thoáng qua, không bền lâu. Đây cũng là lời nhắc nhở về sự vô thường của cuộc sống và giá trị của những vẻ đẹp không tồn tại mãi mãi.
Ý nghĩa chung của bài thơ:
Bài thơ Mộc cận không chỉ miêu tả vẻ đẹp thoáng qua của hoa mộc cận mà còn gửi gắm triết lý nhân sinh về sự phù du, ngắn ngủi của cái đẹp và cuộc đời. Vẻ đẹp của hoa là một minh chứng cho sự mong manh của cuộc sống, dù rực rỡ đến đâu cũng sẽ đến lúc tàn phai. Nguyễn Trãi qua bài thơ này nhắn nhủ về sự vô thường trong đời sống và giá trị của tâm hồn thanh khiết, như câu "Bụt là lòng", khuyên con người nên hướng đến sự trong sạch, không để bị vấy bẩn bởi những điều trần tục.

 

Giá

Viện xuân đầm ấm nắng sơ duôi,
Áo tía hung hung khuở mặc thôi.
Ăn nước kìa ai được thú,
Lần từng đốt mới hay mùi.

Cước chú:
giá:
viện: vườn có tường rào vây quanh
sơ duôi: bắt đầu rọi lên
áo tía hung hung: áo tím, hung hung
- Cảnh vật: Hai câu đầu mô tả khung cảnh mùa xuân, với ánh nắng ấm áp và cảm giác tươi mới. "Viện xuân đầm ấm nắng sơ duôi" có thể hiểu là một không gian tràn ngập ánh nắng, mang lại sự ấm áp và dễ chịu.
- Áo tía hung hung: Hình ảnh "áo tía" có thể biểu trưng cho một sắc màu tươi vui, có thể liên quan đến trang phục của người phụ nữ trong mùa xuân, biểu thị sự trẻ trung, sức sống.
- Thưởng thức thiên nhiên: Câu "Ăn nước kìa ai được thú" thể hiện sự thưởng thức và tận hưởng vẻ đẹp của thiên nhiên, có thể là hình ảnh của việc thưởng thức nước, một cách gần gũi với thiên nhiên.
- Khám phá: "Lần từng đốt mới hay mùi" có thể diễn tả sự khám phá sâu sắc, tìm hiểu những điều giản dị nhưng tinh tế trong cuộc sống.
=> bài thơ gợi lên cảm giác yêu thiên nhiên, sự tươi vui của mùa xuân, và những niềm vui giản dị trong cuộc sống. Mỗi hình ảnh đều chứa đựng sự tinh tế và gợi cảm, khơi dậy trong người đọc cảm xúc tích cực và gần gũi với thiên nhiên.

 

Lão dung

Tìm được lâm tuyền chốn dưỡng thân,
Một phen xuân tới một phen xuân.
Tuy đà chưa có tài lương đống,
Bóng cả như còn rợp đến dân.

Cước chú:
lão dung: cây đa cổ thụ
lâm tuyền: rừng và suối, nơi ở ẩn
Một phen xuân tới một phen xuân: gợi lên sự lặp đi lặp lại của mùa xuân
lương đống: rường cột, ví với những người tài gánh vác trách nhiệm lớn trong triều đình.
Ý 2 câu cuối: nhấn mạnh rằng dù chưa đạt được nhiều điều, chưa có tài xuất chúng, nhưng vẫn có bóng cả che chở cho mọi người. Tả cây đa, nhưng ẩn ý về chính mình.