Ông hoàng thơ tình Xuân Diệu từng tâm sự: Yêu là chết ở trong lòng một ít/Vì mấy khi yêu mà ta được yêu. Nếu như trước cách mạng ông là một nhà thơ điển hình với cái tôi mạnh mẽ thì sau cách mạng và cuộc kháng chiến chống Pháp cái tôi ấy như được dung hòa lại. Là một nhà thơ luôn có khát khao cháy bỏng về tình yêu, Xuân Diệu đã một lần nữa phải ngậm ngùi viết bài thơ Em đi với biết bao lời tâm sự của một người ở hậu phương. Kho vàng thơ tình của Xuân Diệu đã được tiếp tục với bài thơ Em đi. Cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đã rơi vào giai đoạn ác liệt, đòi hỏi quân dân ta phải ra sức chiến đấu để giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Đó là năm 1965 - thời điểm đế quốc Mĩ trực tiếp đổ bộ vào Việt Nam. Với tình hình đó, Hoàng Cát - người em trai kết nghĩa thân thiết với Xuân Diệu đã đi theo tiếng gọi của tổ quốc để lên đường kháng chiến. Bối cảnh ấy đã để lại cho Xuân Diệu biết bao nỗi nhớ da diết về người em kết nghĩa này. Điều đó đã thôi thúc ông cất lên "tiếng lòng" của mình với bài thơ này. Em đi là một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt gửi tặng Hoàng Cát. Xuân Diệu đã thông qua bài thơ này gửi gắm tâm tình, sự tiếc nuối đến đứt lòng nhưng cũng gửi gắm hi vọng và lời tạm biệt tới Cát hi vọng anh có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Hơn nữa, Em đi còn là một lời hứa của đôi kết nghĩa sẽ quyết chung thuỷ tới cùng. Do đó, bài thơ đã nhắc nhở thế hệ trẻ chúng ta rằng tình cảm dù có gặp khó khăn cũng phải cùng nhau vượt qua. Em đi Tặng Hoàng Cát Em đi, để tấm lòng son mãi Như ánh đèn chong, như ngôi sao. Em đi, một tấm lòng lưu lại Anh nhớ thương em, lệ muốn trào. Ôi Cát! Hôm vừa tiễn ở ga Chưa chi ta đã phải chia xa! Nụ cười em nở, tay em vẫy Ôi mặt em thương như đóa hoa. Em hỡi! Đường kia vướng những gì Mà anh mang nặng bước em đi Em ơi, anh thấy như anh đứng Ôm mãi chân em chẳng chịu lìa. Nhưng bóng em đi khuất rồi, Đứa lìa khúc ruột của anh thôi! Tình ta như mối dây muôn dặm Buộc mãi đôi chân, dẫu cách vời. Em hẹn sau đây sẽ trở về Sống cùng anh lại những say mê Áo chăn em gửi cho anh giữ Xin gửi cùng em cả hẹn thề! Một tấm lòng em sâu biết bao Để anh thương mãi, biết làm sao! Em đi xa cách, em ơi Cát Em chớ buồn, nghe! Anh nhớ, yêu.. 23 giờ 30 ngày 11/7/1965
