Đọc hiểu: Hồi Trống Cổ Thành, Ngữ văn 10, Cánh Diều I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả - La Quán Trung (1330- 1400) - Tên La Bản, tự là Quán Trung, hiệu là Hồ Hải tản nhân. - Quê: Trung Quốc - Là người đầu tiên đóng góp xuất sắc cho trường phái tiểu thuyết lịch sử thời Minh - Thanh ở Trung Quốc. - Các tác phẩm chính: Tam quốc diễn nghĩa; Tùy Đường lưỡng triều chí truyện; Tấn Đường ngũ đại sử diễn nghĩa.. 2. Tác phẩm "Tam quốc diễn nghĩa" Quá trình hình thành và phát triển: - Thời gian ra đời: 1368- 1644 - Dung lượng: 120 hồi - Nội dung: Kể lại quá trình hình thành, phát triển và diệt vong của ba tập đoàn phong kiến Ngô – Thục – Ngụy từ năm 184 cho đến năm 280. Qua đó phơi bày cục diện chính trị Trung Hoa, mà đường nét nổi bật là "cát cứ phân tranh" liên miên nhân dân đói khổ. Tác phẩm này thể hiện khát vọng hòa bình thống nhất của người nhân dân. 3. Văn bản "Hồi trống cổ thành" a. Thể loại - Tiểu thuyết chương hồi B. Xuất xứ: - Vị trí: Đoạn trích thuộc hồi 28 - Tiêu đề: Chém Sái Dương anh em hòa giải Hồi Cổ Thành tôi chúa đoàn viên. C. Người kể chuyện: - Ngôi thứ 3 D. Tóm tắt - Đoạn trích kể chuyện Quan Công sau khi biết Lưu Bị đang ở bên phía Viện Thiệu đã đem hai chị dâu chạy khỏi doanh trại của Tào Tháo, trên đường đi biết tin Trương Phi đã lấy được Cổ Thành nên tìm về đoàn tụ. E. Bố cục - Phần 1: Từ đầu đến Trương Phi ra đón: Hoàn cảnh gặp gỡ của các nhân vật. - Phần 2: Tiếp theo đến cờ Tào: Mâu thuẫn anh em Trương Phi – Quan Công. - Đoạn còn lại: Quan Công chém Sái Dương giải mối hiềm nghi, anh em đoàn tụ II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa Câu 1: Nêu các sự kiện chính của văn bản Hồi trống Cổ Thành. Lí do gì dẫn đến sự hiểu lầm của Trương Tri đối với Quan Công? - Sự kiện chính: Trương Phi hiểu lầm, cho rằng Quan Công hàng tào là bội nghĩa, liền đòi giết Quan Công. Để xua tan mối nghi ngờ, Quan Công đã nhận ngay điều kiện Trương Phi đưa ra: Phải lấy đầu Sái Dương (viên tướng của Tào Tháo) trong ba hồi trống. Chưa dứt một hồi, đầu Sái Dương đã lăn dưới đất. Bấy giờ, Phi mới hiểu được lòng dạ trung thực của Quan Công. - Lí do: Quan Công vì phải hộ tống hai chị dâu (vợ Lưu Bị) nên tạm hàng Tào Tháo với điều hiện hàng Hán chứ không hàng Tào (vua Hán đang bị Tào khống chế). Tào Tháo tìm cách thu phục Quan Công: Ba ngày một tiệc nhỏ, năm ngày một tiệc lớn, lại ban thưởng chức tước, vàng bạc, mỹ nữ.. Câu 2: Người kể chuyện đã khắc họa tính cách của Trương Phi và Quan Công thông qua những chi tiết, sự việc, tình huống nào? Hình tượng nhân vật Trương Phi - Nghe Tôn càn báo tin Quan Công đến: + Trương phi "chẳng nói chẳng rằng, lập tức mặc áo giáp, vác mâu lên ngựa, dẫn một nghìn quân, đi tắt ra cửa bắc". + Cử chỉ: "Mắt trợn tròn xoe", "râu hùm vểnh ngược". + Hành động: "Múa xà mâu chạy lại đâm Quan Công" + Lời nói: Hầm hầm quát Quan Công; gọi anh là "Thằng", xưng "tao"; buộc tội Quan Công là kẻ bội nghĩa, người bất trung. => Trương Phi là người cứng cỏi, ngay thẳng, không dung thứ cho kẻ hai lòng. - Khi thử thách Quan Công: + Gạt phắt lời thanh minh hộ cho Quan Công của hai chị dâu và Tôn Càn Trương Phi lấy quan hệ vua tôi ra làm chuẩn mực để luận tội Quan Công. + Khi quân Sái Dương kéo đến: Trương Phi buộc tội Quan Công là kẻ bất nhân;"múa bát xà mâu hăm hở xông lại đâm Quan Công"; "thẳng cánh đánh trống" thái độ mạnh mẽ và dứt khoát. => Tấm lòng trong sáng, một lòng một dạ trung nghĩa, vì lí tưởng của người anh hùng. - Khi nhận ra tấm lòng của Quan Công: + Trương Phi đã "rỏ nước mắt khóc, thụp lạy Vân Trường". Trương Phi là người giàu tình cảm, biết chịu nghe điều phải. Tóm lại: Tác giả miêu tả Trương Phi rất sống động: Cương trực, thẳng thắng, quyết liệt, trong sáng và trung nghĩa, biết phục thiện trước cái đúng và rất tình cảm Nhân vật Quan Công - Vượt qua năm cửa quan, chém sáu tướng Tào, đưa hai phu nhân về với Lưu Bị. - Khi gặp Trương Phi: Vô cùng mừng rỡ. Rất trọng nghĩa - Khi bị Trương Phi hiểu lầm: + Gọi Trương Phi là "hiền đệ". + Lời lẽ mềm mỏng. + Nhờ hai chị dâu giải thích hộ. => Quan Công là người có cách cư xử rất đúng mực của một người anh, còn là người điềm đạm, bình tĩnh, nhũn nhặn khẳng định lòng trung nghĩa - Khi quân Sái Dương kéo đến: + Nói với Trương Phi: Để Quan Công chém Sái Dương chứng tỏ lòng thực + Cử chỉ: Chẳng nói một lời khi giáp mặt Sái Dương + Hành động: "múa long đao xô lại", "chưa dứt một hồi, đầu Sái Dương đã lăn dưới đất". Quan Công là người bản lĩnh, dũng cảm, khí phách oai phong Tóm lại: Quan Công tỏ ra rất độ lượng, từ tốn, dũng cảm và trung thành tuyệt đối với lời thề kết nghĩa vườn đào. Câu 3: Phân tích và đánh giá ý nghĩa của câu chuyện được kể trong văn bản Hồi Trống Cổ Thành. Ý nghĩa "Hồi trống Cổ Thành" - Hồi trống là một biểu tượng nghệ thuật được xây dựng bằng cảm hứng anh hùng, đẫm màu sắc sử thi, mang ý vị chiến trận. - Thể hiện nội dung, tư tưởng của đoạn trích: + Đó là hồi trống thách thức, minh oan và đoàn tụ. + Hồi trống biểu dương tính cương trực của Trương Phi, lòng trung nghĩa của Quan Công. Ca ngợi tình nghĩa anh em, bạn bè trong sáng của 3 anh em. => Linh hồn của đoạn trích thâu tóm trong ' hồi trống'. Câu 4: Em hãy viết một đoạn văn (khoảng 6-8 dòng) so sánh tính cách của hai nhân vật Trương Phi và Quan Công được thể hiện qua đoạn trích Hồi trống Cổ Thành. Đoạn trích Hồi trống Cổ Thành đã phần nào cho người đọc cảm nhận được những nét tính cách có phần đối lập của hai anh em Trương Phi, Quan Vũ. Trong đoạn trích, Quan Công tỏ ra là người độ lượng, từ tốn trong khi đó Trương Phi lại hết sức nóng nảy. Trước lời kết tội của em (Trương Phi), Quan Vân Trường vẫn nhún mình, cầu cứu hai chị dâu và cuối cùng chấp nhận điều kiện khắc nghiệt để minh oan.. Ở Hồi trống Cổ Thành, tác giả đặt Quan Công trong quan hệ đối sánh với Trương Phi. Trương Phi là con người cương trực, thẳng như làn tên bắn, sáng như tấm gương soi, không chấp nhận sự quanh co, lắt léo, đen trắng rõ ràng, với kẻ thù chỉ có thể nói chuyện bằng gươm giáo. Đó chính là lý do tại sao nhân vật này nghi ngờ tấm lòng người anh của mình, tức giận múa bát xà mâu chạy lại đâm Quan Công, xưng mày - tao với anh, gọi Quan Công là thằng phụ nghĩa rồi ra điều kiện Trương Phi đánh ba hồi trống thì Quan Công phải chém được tướng Tào. Tất cả những hành động ấy có phẫn bộc phát, nóng nảy, thiếu điềm tĩnh nhưng thể hiện rõ nét tính cách vốn có của Trương Phi. Hồi trống Cổ Thành đã khắc họa được tính cách tưởng chừng đối lập của hai nhân vật của Tam quốc: Trương Phi ngay thẳng, Quan Công trung nghĩa. Câu 5: Với em, bài học gì sâu sắc sau khi học văn bản Hồi trống Cổ Thành? Với em, bài học sâu sắc nhất sau khi học văn bản Hồi trống Cổ Thành đó chính là tình cảm huynh đệ cảm động, những con người sẵn sàng hi sinh mạng sống vì nhau nhưng không chấp nhận sự bội tín, phản bội. Đồng thời ta nhận ra giá trị của lòng tin và chữ tín của mỗi người đối với các mối quan hệ xung quanh là vô cùng quan trọng.
