Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi: Mấy hôm sau, về tới quê nhà. Cái hang bỏ hoang của tôi, cỏ và rêu xanh đã kín lối vào. Nhưng đằng cuối bãi, mẹ tôi vẫn mạnh khoẻ. Hai mẹ con gặp nhau, mừng quá, cứ vừa khóc vừa cười. Tôi kể lại từ đầu chí cuối những ngày qua trong may rủi và thử thách mà bấy lâu tôi trải. Bắt đầu từ chuyện anh Dế Choắt khốn khổ bên hàng xóm. - Con ơi, mẹ mừng cho con đã qua nhiều nỗi hiểm nguy mà trở về. Nhưng mẹ mừng nhất là con đã rèn được tấm lòng chín chắn thật đáng làm trai. Bây giờ con muốn ở nhà mấy ngày với mẹ, rồi con đi du lịch xa mẹ cũng bằng lòng, mẹ không áy náy gì về con đâu. Thế là con của mẹ đã lớn rồi. Con đã khôn lớn rồi. Mẹ chẳng phải lo gì nữa. Mẹ tôi nói thế rồi chan hòa hàng nước mắt sung sướng và cảm động. Tôi nhìn ra cửa hang, nơi mới ngày nào còn trứng nước ở đây và cũng cảm thấy nay mình khôn lớn. Tôi ở lại với mẹ: - Mẹ kính yêu của con! Không bao giờ con quên được lời mẹ. Rồi mai đây con lên đường, con sẽ hết sức tu tỉnh được như mẹ mong ước cho con của mẹ. (Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu ký, NXB Văn học, Hà Nội, 2006, tr. 41) Câu 1. Đoạn trích được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ mấy? Em căn cứ vào yếu tố nào để xác định ngôi kể? Câu 2. Đoạn trích trên nằm ở vị trí trước hay sau đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên ? Những chi tiết nào giúp em nhận biết được điều đó? Câu 3. Lời nói của mẹ Dế Mèn thể hiện những cảm xúc gì sau khi nghe con kể lại những thử thách đã trải qua? Câu 4. Điều gì khiến mẹ Dế Mèn thấy con đã lớn khôn và không còn phải lo lắng về con nữa? Câu 5. Nêu cảm nhận về nhân vật Dế Mèn trong đoạn trích trên. Em hãy so sánh với Dế Mèn trong đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên và cho biết sự khác biệt lớn nhất ở Dế Mèn trong hai đoạn trích này là gì. Câu 6. Giải thích nghĩa của các từ in đậm trong những câu sau: Tôi nhìn ra cửa hang, nơi mới ngày nào còn trứng nước ở đây và cũng cảm thấy nay mình khôn lớn. Rồi mai đây con lên đường, con sẽ hết sức tu tỉnh được như mẹ mong ước cho con của mẹ. Gợi Ý Câu Trả Lời Câu 1: Đoạn trích được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ nhất Người kể chuyện xưng "Tôi" kể lại cuộc hành trình thức tỉnh lớn lên và trưởng thành của mình và niềm vui, hạnh phúc khôn siết khi trở về gặp lại mẹ. Câu 2: Đoạn trích trên nằm ở vị trí sau đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên. Chi tiết giúp em nhận biết: - Câu chuyện được tiếp nối với câu: "Mấy hôm sau, về tới quê nhà." Còn đoạn trước là cả một hành trình dài. - Đoạn trích trên thuộc đoạn sau, đó là nhân vật tôi quay trở về nhà bắt gặp: "Cái hang bỏ hoang của tôi, cỏ và rêu xanh đã kín lối vào" - Nhân vật tôi kể về "Dế Choắt khốn khổ bên hàng xóm." Và kể lại cho mẹ nghe hành trình gian nan, đầy khó khăn và thử thách. - Nhân vật tôi trở về nhà gặp lại mẹ với niềm vui sướng dâng trào. Câu 3: Lời nói của mẹ Dế Mèn thể hiện những cảm xúc: - Hạnh phúc khi con mình lớn khôn và trưởng thành, chín chắn hơn rất nhiều - Tin tưởng con sẽ vượt qua mọi khó khăn, thử thách trên đoạn đường vươn tới thành công - Tự hào khi con mình học được nhiều bài học hữu ích khi nhận ra lỗi lầm và tìm được hướng đi đúng đắn - Yên tâm khi thấy con biết nhận thức, hành động trở nên đúng mực hơn và trở nên mạnh mẽ, kiên cường hơn sau những lần vấp ngã. Câu 4: Điều khiến mẹ Dế Mèn thấy con đã lớn khôn và không còn phải lo lắng về con nữa: - Khi mẹ nhìn thấy con rèn luyện, trau dòi bản thân trở nên hoàn thiện hơn khi con đã biết thay đổi suy nghĩ, nhận thức lẫn hành động theo chiều hướng tích cực, đúng đắn: "Mừng nhất là con đã rèn được tấm lòng chín chắn thật đáng làm trai" Câu 5: Cảm nhận về nhân vật Dế Mèn trong đoạn trích trên, ta thấy được sự dũng cảm, mạnh mẽ, kiên cường của chú Dế Mèn khi ý thức được bổn phận, trách nhiệm làm người con có hiếu đối với mẹ. Dế Mèn phiêu lưu kí khác biệt với Dế Mèn trong đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên ở điểm: - Dế Mèn phiêu lưu kí biết nhận lỗi và bắt đầu thay đổi nhận thức, trách nhiệm đối với gia đình. Sau thời gian lớn lên và trưởng thành, Dế Mèn phiêu lưu kí biết yêu thương mẹ nhiều hơn. Dế Mèn biết học hỏi, nỗ lực, phấn đấu không ngừng để rèn luyện bản thân trở nên mạnh mẽ và kiên cường hơn trước mọi sóng gió, bão giông của cuộc đời. - Dế Mèn trong đoạn trích: "Bài học đường đời đầu tiên" nông nổi, háo thắng, hung hăng, ngổn nghịch, nóng tính luôn bắt nạt, xem thường người khác để rồi gây ra nhiều hậu quả khôn lường. Câu 6: Giải thích nghĩa từ: - Trứng nước: Lúc mới sinh ra còn nhỏ bé, yếu ớt cần phải được sự bảo bọc, chở che và tình yêu thương to lớn của mẹ. - Tu tỉnh: Là khi ta tỉnh ngộ, biết nhận thức và sửa chữa lỗi lầm theo chiều hướng tốt đẹp.
