[Admin]

Đêm nay Bác không ngủ là bài thơ do nhà thơ Minh Huệ sáng tác năm 1951. Bài thơ viết về đề tài Bác Hồ và đã được đưa vào chương trình sách giáo khoa. Bài thơ đã thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc của Bác Hồ với nhân dân và bộ đội Việt Nam và tình cảm khâm phục, kính yêu của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ của dân tộc. Đêm nay Bác không ngủ đã trở thành bài thơ nổi tiếng nhất của Minh Huệ.

Năm 1950, Bác Hồ trực tiếp tham gia, chỉ huy Chiến dịch biên giới. Đến cuối năm 1950 đầu năm 1951, Minh Huệ đã sáng tác bài thơ đêm nay Bác không ngủ dựa theo trí tưởng tượng về một đêm Bác Hồ không ngủ vì thương bộ đội, chiến sĩ tham gia cách mạng trong sự kiện 1950 đã nói trên.

Đêm nay Bác không ngủ​

Anh đội viên thức dậy

Thấy trời khuya lắm rồi

Mà sao Bác vẫn ngồi

Đêm nay Bác không ngủ


Lặng yên bên bếp lửa

Vẻ mặt Bác trầm ngâm

Ngoài trời mưa lâm thâm

Mái lều tranh xơ xác


Anh đội viên nhìn Bác

Càng nhìn lại càng thương

Người Cha mái tóc bạc

Đốt lửa cho anh nằm


Rồi bác đi dém chăn

Từng người từng người một

Sợ cháu mình giật thột

Bác nhón chân nhẹ nhàng


Anh đội viên mơ màng

Như nằm trong giấc mộng

Bóng Bác cao lồng lộng

Ấm hơn ngọn lửa hồng


Thổn thức cả nỗi lòng

Thầm thì anh hỏi nhỏ:

Bác ơi! Bác chưa ngủ?

Bác có lạnh lắm không?


Chú cứ việc ngủ ngon

Ngày mai đi đánh giặc!

Vâng lời anh nhắm mắt

Nhưng bụng vẫn bồn chồn


Không biết nói gì hơn

Anh nằm lo Bác ốm

Lòng anh cứ bề bộn

Vì Bác vẫn thức hoài


Chiến dịch hãy còn dài

Rừng lắm dốc lắm ụ

Đêm nay Bác không ngủ

Lấy sức đâu mà đi!


Lần thứ ba thức dậy

Anh hốt hoảng giật mình

Bác vẫn ngồi đinh ninh

Chòm râu im phăng phắc


Anh vội vàng nằng nặc:

Mời Bác ngủ Bác ơi!

Trời sắp sáng mất rồi

Bác ơi, mời Bác ngủ


Chú cứ việc ngủ ngon

Ngày mai đi đánh giặc

Bác thức thì mặc Bác

Bác ngủ không an lòng


Bác thương đoàn dân công

Đêm nay ngủ ngoài rừng

Rải lá cây làm chiếu

Manh áo phủ làm chăn...


Trời thì mưa lâm thâm

Làm sao cho khỏi ướt

Càng thương càng nóng ruột

Mong trời sáng mau mau


Anh đội viên nhìn Bác

Bác nhìn ngọn lửa hồng

Lòng vui sướng mênh mông

Anh thức luôn cùng Bác


Đêm nay Bác ngồi đó

Đêm nay Bác không ngủ

Vì một lẽ thường tình

Bác là Hồ Chí Minh.


1951

Minh Huệ

Cảm nhận bài thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ​

Đêm Nay Bác Không Ngủ là một trong những bài thơ cảm động nhất viết về Bác Hồ – vị lãnh tụ vĩ đại nhưng gần gũi, giản dị và chan chứa yêu thương. Bài thơ khiến người đọc xúc động bởi hình ảnh Bác thức suốt đêm, không vì bản thân mà vì lo cho bộ đội, lo cho dân công, lo cho cuộc kháng chiến còn gian khổ phía trước. Hình ảnh ấy nhẹ nhàng mà lớn lao, hiền hậu mà xúc động đến nghẹn lòng.

Bài thơ không miêu tả Bác bằng những từ ngữ cao siêu, mà bằng những chi tiết đời thường: Bác nhóm lửa, Bác đi dém chăn cho từng người, Bác nhón chân sợ anh em giật mình. Những hành động nhỏ nhặt ấy lại làm sáng lên nhân cách lớn lao của Người. Tình thương của Bác ấm hơn cả ngọn lửa hồng, lan vào tim đội viên và lan vào trái tim người đọc.

Xuyên suốt bài thơ là sự biết ơn, kính trọng lặng lẽ của người chiến sĩ trẻ. Anh thương Bác, lo cho Bác, muốn dìu Bác đi ngủ nhưng Bác chỉ cười hiền và bảo: "Chú cứ việc ngủ ngon / Ngày mai đi đánh giặc". Bác thức vì bộ đội, vì dân công còn ngủ ngoài rừng, vì đất nước còn nhiều khó khăn. Sự hi sinh ấy làm cho hình ảnh Bác trở nên thiêng liêng mà gần gũi vô cùng.

Bài thơ kết lại bằng một chân lý giản dị: Bác là Hồ Chí Minh. Một câu thôi nhưng đủ gói trọn tất cả: sự vĩ đại, sự thương dân, tình yêu nước, lòng nhân ái và tinh thần lo cho người khác hơn cả chính mình.

Đêm Nay Bác Không Ngủ vì thế không chỉ là bài thơ kể chuyện, mà còn là bài ca về đạo đức, về tấm lòng, về nhân cách vĩ đại của vị cha già dân tộc. Đọc xong, lòng ai cũng thấy ấm lại, thấy yêu kính và biết ơn vô hạn đối với Người.

 

[Wall-E]

Phân tích bài thơ Đêm Nay Bác Không Ngủ – Minh Huệ

Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh Bác ngồi bên bếp lửa giữa đêm mưa rừng lạnh lẽo:

"Anh đội viên thức dậy

Thấy trời khuya lắm rồi

Mà sao Bác vẫn ngồi

Đêm nay Bác không ngủ"

Câu thơ giản dị nhưng đầy xúc động. Người chiến sĩ thức dậy, còn Bác thì vẫn thức, âm thầm lo lắng trong cái rét buốt của núi rừng Việt Bắc.

Bác hiện lên với dáng vẻ trầm tư:

"Lặng yên bên bếp lửa

Vẻ mặt Bác trầm ngâm

Ngoài trời mưa lâm thâm

Mái lều tranh xơ xác"

Khung cảnh hoang lạnh càng làm nổi bật tấm lòng của Người: Không màng điều kiện gian khổ, vẫn lặng lẽ trăn trở cho bộ đội.

Bác chăm lo cho từng người lính:

"Rồi Bác đi dém chăn

Từng người từng người một

Sợ cháu mình giật thột

Bác nhón chân nhẹ nhàng"

Những cử chỉ nhỏ nhưng vô cùng cảm động. Bác gọi chiến sĩ là "cháu", tự tay dém chăn, nhón chân từng bước để không ai thức giấc. Đó là tình thương của một người Cha.

Người chiến sĩ trẻ xúc động:

"Anh đội viên mơ màng

Như nằm trong giấc mộng

Bóng Bác cao lồng lộng

Ấm hơn ngọn lửa hồng"

"Ấm hơn ngọn lửa hồng" không chỉ là hơi ấm của bếp lửa, mà là hơi ấm của tình thương bao la từ Bác.

Anh đội viên thương Bác:

"Bác ơi! Bác chưa ngủ?

Bác có lạnh lắm không?"

Nhưng Bác chỉ nhẹ nhàng đáp:

"Chú cứ việc ngủ ngon

Ngày mai đi đánh giặc!"

Bác lo cho mọi người, không lo cho mình. Sự hi sinh này càng khiến người lính bồn chồn, trăn trở.

Nguyên nhân Bác không ngủ được giải thích ở phần sau:

"Bác thương đoàn dân công

Đêm nay ngủ ngoài rừng

Rải lá cây làm chiếu

Manh áo phủ làm chăn.."

Tấm lòng ấy vượt xa khỏi căn lều nhỏ. Bác thương những người dân công còn nghèo khó, đang dãi dầu trong gió mưa. Chính sự thương dân đó không cho Bác ngủ.

Khổ cuối mang ý nghĩa tổng kết:

"Đêm nay Bác ngồi đó

Đêm nay Bác không ngủ

Vì một lẽ thường tình

Bác là Hồ Chí Minh."

"Lẽ thường tình" ở đây chính là tấm lòng thương dân, lo nước. Với Bác, việc thức đêm vì bộ đội là điều tự nhiên như hơi thở. Câu kết khiến bài thơ trở thành khúc ca tôn vinh nhân cách vĩ đại của Người.