20253
4,447
Tình huống truyện:
1. Như Nguyễn Minh Châu từng nói: "Tình huống là một khúc cưa của đời sống mà qua đó ta thấy được trăm năm đời thảo mộc"
2. Hay như giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh từng phát biểu: "Tình huống truyện giống như một thứ nước rửa ảnh để làm nổi hình, nổi sắc nhân vật, nổi bật vấn đề tư tưởng của tác phẩm, sáng tạo tình huống trở thành nơi thử thách tài nghệ của nhà văn"
3. Qua tình huống truyện, Nguyễn Minh Châu đã thể hiện rõ cái tâm của một nhà văn chân chính, một "nhà nhân đạo từ trong cốt tủy" (Sê-khốp)
Quan niệm về trách nhiệm của người nghệ sĩ hay mối quan hệ giữa nghệ thuật và hiện thực cuộc sống:
1. Nguyễn Minh Châu quan niệm về vấn đề này: "Cuộc đời và nghệ thuật là hai vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm là con người".
2. Nam Cao nói: "Sống đã rồi hãy viết"
3. Chế Lan Viên: "Chẳng có thơ đâu giữa lòng đóng khép".
Về tấm lòng nhân đạo của nhà văn
Nguyễn Minh Châu viết trong nhật ký: "Bây giờ ta phải chiến đấu cho quyền sống của cả dân tộc. Sau này, ta phải chiến đấu cho từng con người, làm sao cho con người ngày một tốt đẹp. Chính cuộc chiến đấu ấy mới lâu dài".
Về tài năng của Nguyễn Minh Châu
"Người mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học hiện đại" (Nguyên Ngọc).
Vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam truyền thống
Thấp thoáng trong hình ảnh người đàn bà hàng chài là bóng dáng người phụ nữ Việt Nam nhân hậu, bao dung, kiên cường chịu đựng, giàu lòng vị tha và đức hi sinh "biết hi sinh nhưng chẳng nhiều lời" (Tố Hữu).
Hiện thực cuộc sống khắc nghiệt
Thật vậy, liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc, trong cuốn nhật kí nổi tiếng "Mãi mãi tuổi 20" của mình, đã từng viết rằng: "Cuộc sống tuyệt vời biết bao, trong thực tế và trên trang sách. Nhưng cuộc sống cũng bi thảm biết bao. Cái đẹp còn trộn lẫn niềm sầu muộn. Cái nên thơ còn lóng lánh giọt nước mắt ở đời."
Nhận định về sự trường tồn của nghệ thuật
"Nghệ thuật nằm ngoài sự băng hoại của thời gian, chỉ mình nó không thừa nhận cái chết" (Sedrin)
Các nhân vật trong những tác phẩm khác của Nguyễn Minh Châu
1. Nhĩ, một người từng "in gót khắp chân trời xa lạ", bôn ba kiếm tìm những gì phù phiếm để rồi ngỡ ngàng trước những hạnh phúc ấm áp, gần gũi của mái ấm gia đình mà mình bỏ quên bấy lâu (Bến Quê)
2. Một ông họa sĩ biết vượt qua mọi sự biện bạch, giả dối để tự nhìn thẳng, nhìn đúng vào cái phần khuất tối, hèn kém của bản thân mình (Bức tranh)
3. Một người mẹ xót xa khi biết đứa con của mình hóa ra cũng chỉ là một kẻ hèn nhát, cơ hội trong "Mùa trái cóc ở miền Nam"
4. Bà mẹ ngất lịm đi vì đau đớn trước sự hi sinh của con trong "Phiên chợ Giát"
Dẫn chứng 1:
Trong một lần trả lời phỏng vấn đầu xuân của báo Văn nghệ vài năm 1986, Nguyễn Minh Châu đã bày tỏ rất rõ quan điểm của mình.
"Tôi không thể nào tưởng tượng nổi một nhà văn mà lại không mang nặng trong mình tình yêu cuộc sống và nhất là tình yêu thương con người. Tình yêu này của người nghệ sĩ vừa là một niềm hân hoan say mê, vừa là một nỗi đau đớn khắc khoải, một mối quan hoài thường trực về số phận, hạnh phúc của những người chung quanh mình. Cầm giữ cái tình yêu lớn ấy trong mình, nhà văn mới có khả năng cảm thông sâu sắc với những nỗi đau khổ, bất hạnh của người đời, giúp họ vượt qua những khủng hoảng tinh thần và đứng vững được trước cuộc sống."
Dẫn chứng 2:
Tô Hoài khẳng định Nguyễn Minh Châu là một tài năng xuất sắc.
"Đọc Nguyễn Minh Châu, người ta thấy cuộc đời và trang sách liền nhau. Chặng đường đời hôm nay cũng như từng đoạn sáng tạo trên giấy của tài năng. Những cái tưởng như bình thường lặt vặt trong cuộc sống hằng ngày dưới con mắt và ngòi bút của Nguyễn Minh Châu đều trở thành những gợi ý đáng suy nghĩ và có tầm triết lý."
Dẫn chứng 3:
Nguyễn Minh Châu còn đòi hỏi rất cao về trách nhiệm của những người cầm bút.
"Nhà văn tồn tại ở trên đời có lẽ trước hết là vì thế: Để làm công việc giống như kẻ nâng giấc cho những người cùng đường tuyệt lộ, bị cái ác hoặc số phận đen đủi dồn con người ta đến chân tường, những con người cả tâm hồn và thể xác bị hắt hủi và đọa đầy đến ê chề, hoàn toàn mất hết lòng tin vào con người và cuộc đời, để bênh vực cho những con người không có ai để bênh vực."
Dẫn chứng 4:
Nhận xét của Nguyễn Khải làm cho vị trí người tiền trạm đổi mới của Nguyễn Minh Châu trở nên vững vàng hơn bao giờ hết.
"Nguyễn Minh Châu là người kế tục xuất sắc những bậc thầy của nền văn xuôi Việt Nam và cũng là người mở đường rực rỡ cho những cây bút trẻ tài năng sau này."
Dẫn chứng 5:
Chiếc thuyền ngoài xa phản ánh rõ tinh thần đổi mới văn học sau 1975, khi nhà văn không còn nhìn đời bằng cái nhìn đơn tuyến. Điều này tương đồng với truyện ngắn Bến quê của chính Nguyễn Minh Châu, nơi nhân vật Nhĩ nhận ra những giá trị giản dị của cuộc sống khi đã ở bên kia dốc đời.
Toàn bộ tác phẩm là minh chứng tiêu biểu cho tư tưởng của Nguyễn Minh Châu: Nhà văn phải đi tìm "hạt ngọc ẩn giấu trong tâm hồn con người", giống như nhiều tác phẩm văn học nhân đạo khác trong nền văn học Việt Nam, nơi con người dù đau khổ vẫn mang trong mình ánh sáng của tình thương và sự hi sinh.
1. Như Nguyễn Minh Châu từng nói: "Tình huống là một khúc cưa của đời sống mà qua đó ta thấy được trăm năm đời thảo mộc"
2. Hay như giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh từng phát biểu: "Tình huống truyện giống như một thứ nước rửa ảnh để làm nổi hình, nổi sắc nhân vật, nổi bật vấn đề tư tưởng của tác phẩm, sáng tạo tình huống trở thành nơi thử thách tài nghệ của nhà văn"
3. Qua tình huống truyện, Nguyễn Minh Châu đã thể hiện rõ cái tâm của một nhà văn chân chính, một "nhà nhân đạo từ trong cốt tủy" (Sê-khốp)
Quan niệm về trách nhiệm của người nghệ sĩ hay mối quan hệ giữa nghệ thuật và hiện thực cuộc sống:
1. Nguyễn Minh Châu quan niệm về vấn đề này: "Cuộc đời và nghệ thuật là hai vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm là con người".
2. Nam Cao nói: "Sống đã rồi hãy viết"
3. Chế Lan Viên: "Chẳng có thơ đâu giữa lòng đóng khép".
Về tấm lòng nhân đạo của nhà văn
Nguyễn Minh Châu viết trong nhật ký: "Bây giờ ta phải chiến đấu cho quyền sống của cả dân tộc. Sau này, ta phải chiến đấu cho từng con người, làm sao cho con người ngày một tốt đẹp. Chính cuộc chiến đấu ấy mới lâu dài".
Về tài năng của Nguyễn Minh Châu
"Người mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học hiện đại" (Nguyên Ngọc).
Vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam truyền thống
Thấp thoáng trong hình ảnh người đàn bà hàng chài là bóng dáng người phụ nữ Việt Nam nhân hậu, bao dung, kiên cường chịu đựng, giàu lòng vị tha và đức hi sinh "biết hi sinh nhưng chẳng nhiều lời" (Tố Hữu).
Hiện thực cuộc sống khắc nghiệt
Thật vậy, liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc, trong cuốn nhật kí nổi tiếng "Mãi mãi tuổi 20" của mình, đã từng viết rằng: "Cuộc sống tuyệt vời biết bao, trong thực tế và trên trang sách. Nhưng cuộc sống cũng bi thảm biết bao. Cái đẹp còn trộn lẫn niềm sầu muộn. Cái nên thơ còn lóng lánh giọt nước mắt ở đời."
Nhận định về sự trường tồn của nghệ thuật
"Nghệ thuật nằm ngoài sự băng hoại của thời gian, chỉ mình nó không thừa nhận cái chết" (Sedrin)
Các nhân vật trong những tác phẩm khác của Nguyễn Minh Châu
1. Nhĩ, một người từng "in gót khắp chân trời xa lạ", bôn ba kiếm tìm những gì phù phiếm để rồi ngỡ ngàng trước những hạnh phúc ấm áp, gần gũi của mái ấm gia đình mà mình bỏ quên bấy lâu (Bến Quê)
2. Một ông họa sĩ biết vượt qua mọi sự biện bạch, giả dối để tự nhìn thẳng, nhìn đúng vào cái phần khuất tối, hèn kém của bản thân mình (Bức tranh)
3. Một người mẹ xót xa khi biết đứa con của mình hóa ra cũng chỉ là một kẻ hèn nhát, cơ hội trong "Mùa trái cóc ở miền Nam"
4. Bà mẹ ngất lịm đi vì đau đớn trước sự hi sinh của con trong "Phiên chợ Giát"
Dẫn chứng liên hệ Chiếc thuyền ngoài xa
Dẫn chứng 1:
Trong một lần trả lời phỏng vấn đầu xuân của báo Văn nghệ vài năm 1986, Nguyễn Minh Châu đã bày tỏ rất rõ quan điểm của mình.
"Tôi không thể nào tưởng tượng nổi một nhà văn mà lại không mang nặng trong mình tình yêu cuộc sống và nhất là tình yêu thương con người. Tình yêu này của người nghệ sĩ vừa là một niềm hân hoan say mê, vừa là một nỗi đau đớn khắc khoải, một mối quan hoài thường trực về số phận, hạnh phúc của những người chung quanh mình. Cầm giữ cái tình yêu lớn ấy trong mình, nhà văn mới có khả năng cảm thông sâu sắc với những nỗi đau khổ, bất hạnh của người đời, giúp họ vượt qua những khủng hoảng tinh thần và đứng vững được trước cuộc sống."
Dẫn chứng 2:
Tô Hoài khẳng định Nguyễn Minh Châu là một tài năng xuất sắc.
"Đọc Nguyễn Minh Châu, người ta thấy cuộc đời và trang sách liền nhau. Chặng đường đời hôm nay cũng như từng đoạn sáng tạo trên giấy của tài năng. Những cái tưởng như bình thường lặt vặt trong cuộc sống hằng ngày dưới con mắt và ngòi bút của Nguyễn Minh Châu đều trở thành những gợi ý đáng suy nghĩ và có tầm triết lý."
Dẫn chứng 3:
Nguyễn Minh Châu còn đòi hỏi rất cao về trách nhiệm của những người cầm bút.
"Nhà văn tồn tại ở trên đời có lẽ trước hết là vì thế: Để làm công việc giống như kẻ nâng giấc cho những người cùng đường tuyệt lộ, bị cái ác hoặc số phận đen đủi dồn con người ta đến chân tường, những con người cả tâm hồn và thể xác bị hắt hủi và đọa đầy đến ê chề, hoàn toàn mất hết lòng tin vào con người và cuộc đời, để bênh vực cho những con người không có ai để bênh vực."
Dẫn chứng 4:
Nhận xét của Nguyễn Khải làm cho vị trí người tiền trạm đổi mới của Nguyễn Minh Châu trở nên vững vàng hơn bao giờ hết.
"Nguyễn Minh Châu là người kế tục xuất sắc những bậc thầy của nền văn xuôi Việt Nam và cũng là người mở đường rực rỡ cho những cây bút trẻ tài năng sau này."
Dẫn chứng 5:
Chiếc thuyền ngoài xa phản ánh rõ tinh thần đổi mới văn học sau 1975, khi nhà văn không còn nhìn đời bằng cái nhìn đơn tuyến. Điều này tương đồng với truyện ngắn Bến quê của chính Nguyễn Minh Châu, nơi nhân vật Nhĩ nhận ra những giá trị giản dị của cuộc sống khi đã ở bên kia dốc đời.
Toàn bộ tác phẩm là minh chứng tiêu biểu cho tư tưởng của Nguyễn Minh Châu: Nhà văn phải đi tìm "hạt ngọc ẩn giấu trong tâm hồn con người", giống như nhiều tác phẩm văn học nhân đạo khác trong nền văn học Việt Nam, nơi con người dù đau khổ vẫn mang trong mình ánh sáng của tình thương và sự hi sinh.
Last edited by a moderator:
