Bài viết: 1903 
2588
511
I. Lý thuyết
- "Tôi đi học" thuộc loại truyện ngắn,
- Phương thức tự sự, giàu cảm xúc, ít nhân vật, ít sự kiện và xung đột.
- Giá trị nghệ thuật: Truyện được cấu trúc theo dòng hồi tưởng mơm man về buổi tựu trường của nhân vật "tôi".
- Bố cục chia làm 4 phần:
+ P hần 1: "Từ đầu.. tưng bừng rộn rã".
=> Khơi nguồn nỗi nhớ.
+ Phần 2: "Buổi mai hôm ấy.. trên ngọn núi".
=> Tâm trạng và cảm giác của nhân vật tôi trên đường đến trường.
+Phần 3: "Trước sân trường.. chút nào hết=> Tâm trạng và cảm giác của tôi khi đứng trước sân trường.
+ P hần 4: Còn lại.. => Tâm trạng của tôi khi vào lớp học và bắt đầu tiết học mới
- Giá trị nội dung: Theo dòng hồi tưởng của nhân vật, những cảm xúc, tâm trạng của cậu bé được diễn tả rất sinh động: Sự hồi hộp, băn khoăn lo lắng, thậm chí có cả tiếng khóc, đôi chút tiếc nuối vẩn vơ, vùa náo nức, vừa bỡ ngỡ..
Tác giả đã khơi gợi lại những rung cảm sâu xa trong tâm hồn bạn đọc bởi trong cuộc đời, ai cũng từng trải qua những cảm xúc, tâm trạng tương tự.
II. Hệ thống đề - Câu hỏi - Bài tập
Đề số 1
Đề bài: Cho đoạn văn sau:
" Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường..
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng "?
Mỗi lần thấy mấy em nhỏrụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học."
1. Đoạn văn trên nằm trong văn bản nào? Của ai? Nêu ngắn gọn nội dung đoạn văn.
2. Hãy nêu 2 trường từ vựng trong đoạn văn trên?
3. Chỉ rõ và phân tích giá trị biểu đạt của phép tu từ từ vựng trong các câu văn "Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng"?
4. Thế nào là câu ghép? Tìm cụm C – V (chủ ngữ, vị ngữ) trong câu ghép dưới đây và cho biết mối quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu ghép?
Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
Trả lời:
[HIDETHANKS=1]1. "Tôi đi học", Thanh Tịnh
2. Trường từ vựng chỉ thiên nhiên: Lá, mây, bầu trời
3. Chỉ ra phép tu từ từ vựng có trong câu văn: Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
- So sánh: Những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy
Cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng
- Nhân hóa: Mấy cành hoa tươi mỉm cười
+ Tác dụng: Hình ảnh cành hoa tươi biểu trưng cho cái đẹp, đáng nâng niu của tạo hóa ban cho con người. Dùng hình ảnh cành hoa tươi nhằm diễn tả những cảm giác, những rung động trong buổi đầu tiên thật đẹp đẽ, đáng yêu. Vẻ đẹp ấy không chỉ sống mãi trong tiềm thức, kí ức mà luôn tươi mới, vẹn nguyên.
- Phép nhân hóa mỉm cười
+ Tác dụng: Diễn tả niềm vui, niềm hạnh phúc tràn ngập rạo rực và cả một
Tương lai đẹp đẽ đang chờ phía trước. Rõ ràng những cảm giác, cảm nhận đầu tiên
Ấy sống mãi trong lòng 'tôi' với bao tràn ngập hy vọng về tương lai.
Câu 4.
- Khái niệm: Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
– Phân tích:
Cảnh vật chung quanh tôi //đều thay đổi, vì chính lòng tôi //đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi //đi học.
⟹ Quan hệ ý nghĩa: Vế 1 với vế 2: Quan hệ nguyên nhân – kết quả, vế 2 với vế 3: Quan hệ giải thích.[/HIDETHANKS]
Đề số 2:
Đề bài: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi bên dưới:
"Nhưng lần này lại khác. Trước mắt tôi trường Mĩ Lí trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp. Sân nó rộng, mình nó cao hơn trong những buổi trưa hè đầy vắng lặng. Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ.
Cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bỡ ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa hay dám đi từng bước nhẹ. Họ như con chim con đứng bên bờ tổ nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ. Họ thèm vụng và ước ao thầm được như những người học trò cũ, biết lớp, biết thầy để khỏi phải rụt rè trong cảnh lạ."
( "Tôi đi học", Thanh Tịnh, Ngữ văn 8, Tập I, trang 6)
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính và nội dung đoạn trích?
Câu 2. Tìm các từ thuộc trường từ vựng chỉ tâm trạng, cảm xúc?
Câu 3. Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong câu
Văn: "Họ như con chim con đứng bên bờ tổ nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng
Còn ngập ngừng e sợ."
Câu 4. Từ tâm trạng của nhân vật tôi trong ngày đầu tiên đi học, em hãy viết một đoạn văn ngắn khoảng 6-8 câu bàn về vai trò của tính tự lập trong cuộc sống.
Trả lời:
[HIDETHANKS=1]Câu 1.
Phương thức biểu đạt chính: Tự sự
Nội dung đoạn trích: Đoạn trích kể về kỉ niệm của nhân vật tôi khi đứng giữa sân trường và tâm trạng lo sợ vẩn vơ của những học sinh mới trong ngày đầu tiên đi học.
Câu 2.
Trường từ vựng chỉ tâm trạng, cảm xúc: "Lo sợ", "vẩn vơ", "bỡ ngỡ", "ngập ngừng", "e sợ", "thèm vụng", "ước ao", "rụt rè".
Câu 3. Biện pháp nghệ thuật so sánh:
"Họ // như // con chim con.."
* Tác dụng:
- Sử dụng hình ảnh so sánh khiến câu văn trở nên sinh động, giàu hình ảnh.
- Làm nổi bật hình ảnh những cô cậu học trò trong lần đầu tiên đến trường. Cũng giống như những chú chim con những cô cậu học trò còn nhiều bỡ ngỡ, ngập ngừng, lo sợ vẩn vơ nhưng đều có những khao khát đẹp đẽ được trưởng thành, được bay cao, bay xa vào bầu trời của tri thức.
- Góp phần làm nổi bật dòng cảm xúc mơn man của tác giả khi nhớ về kỉ niệm ngày đầu tiên đi học của mình.
Câu 4. Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) bàn về vai trò của tính tự lập trong cuộc sống.
- Dàn ý + Đoạn văn mẫu: Mời các bạn xem bài viết mình đã đăng[/HIDETHANKS]
Đề số 3:
Đề bài: Theo dõi đoạn văn cuối của văn bản: "Một mùi hương lạ xông lên trong lớp. Trông hình gì treo trên tường tôi cũng thấy lạ và hay hay. Tôi nhìn bàn ghế chỗ tôi ngồi rất cẩn thận rồi tự nhiên nhận là vật riêng của mình. Tôi nhìn người bạn tí hon ngồi bên tôi, một người bạn tôi chưa hề biết, nhưng lòng tôi vẫn không cảm thấy sự xa lạ chút nào. Sự quyến luyến ấy tự nhiên và bất ngờ quá đến tôi cũng không dám tin là có thật. Một con chim con liệng đến đứng trên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao."
Câu 1. Nêu tên tác giả, tác phẩm.
Câu 2. Hoàn cảnh sáng tác
Câu 3. Chỉ ra 1 câu ghép, phân tích cấu tạo, mối quan hệ ý nghĩa
Câu 4. Hình ảnh một con chim liệng đến đứng bên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao cở cuối văn bản có ý nghĩa gì?
Trả lời:
[HIDETHANKS=1]Câu1. Thanh Tịnh, Tôi đi học,
Câu 2. Hoàn cảnh sáng tác: In trong tập "Quê mẹ", xuất bản 1941, tập văn xuôi nổi bật nhất của Thanh Tịnh.
Câu 3. Câu ghép: Tôi // nhìn người bạn tí hon ngồi bên tôi, một người bạn tôi chưa hề biết, nhưng lòng tôi// vẫn không cảm thấy sự xa lạ chút nào.
- > quan hệ ý nghĩa tương phản (nhưng)
Câu 4. Ý nghĩa hình ảnh con chim nón đứng bên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao:
- Gợi nhớ, tiếc nhớ những ngày trẻ thơ chơi bời đã chấm dứt đã chuyển sang một gai đoạn mới: Làm học sinh, làm người lớn.
- Cách kết thúc tự nhiên bất ngờ, khép lại bài văn và mở ra một thế giới mới, một bầu trời mới, một khoảng không gian và thời gian mới.
Hết.
Chúc các bạn học tốt. Thân ái. Pikachu![/HIDETHANKS]
Mời các em soạn bài tiếp theo:
Ôn tập Văn bản Trong lòng mẹ - Hệ thống Câu hỏi + Đề cương kiểm tra
- "Tôi đi học" thuộc loại truyện ngắn,
- Phương thức tự sự, giàu cảm xúc, ít nhân vật, ít sự kiện và xung đột.
- Giá trị nghệ thuật: Truyện được cấu trúc theo dòng hồi tưởng mơm man về buổi tựu trường của nhân vật "tôi".
- Bố cục chia làm 4 phần:
+ P hần 1: "Từ đầu.. tưng bừng rộn rã".
=> Khơi nguồn nỗi nhớ.
+ Phần 2: "Buổi mai hôm ấy.. trên ngọn núi".
=> Tâm trạng và cảm giác của nhân vật tôi trên đường đến trường.
+Phần 3: "Trước sân trường.. chút nào hết=> Tâm trạng và cảm giác của tôi khi đứng trước sân trường.
+ P hần 4: Còn lại.. => Tâm trạng của tôi khi vào lớp học và bắt đầu tiết học mới
- Giá trị nội dung: Theo dòng hồi tưởng của nhân vật, những cảm xúc, tâm trạng của cậu bé được diễn tả rất sinh động: Sự hồi hộp, băn khoăn lo lắng, thậm chí có cả tiếng khóc, đôi chút tiếc nuối vẩn vơ, vùa náo nức, vừa bỡ ngỡ..
Tác giả đã khơi gợi lại những rung cảm sâu xa trong tâm hồn bạn đọc bởi trong cuộc đời, ai cũng từng trải qua những cảm xúc, tâm trạng tương tự.
II. Hệ thống đề - Câu hỏi - Bài tập
Đề số 1
Đề bài: Cho đoạn văn sau:
" Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường..
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng "?
Mỗi lần thấy mấy em nhỏrụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học."
1. Đoạn văn trên nằm trong văn bản nào? Của ai? Nêu ngắn gọn nội dung đoạn văn.
2. Hãy nêu 2 trường từ vựng trong đoạn văn trên?
3. Chỉ rõ và phân tích giá trị biểu đạt của phép tu từ từ vựng trong các câu văn "Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng"?
4. Thế nào là câu ghép? Tìm cụm C – V (chủ ngữ, vị ngữ) trong câu ghép dưới đây và cho biết mối quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu ghép?
Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
Trả lời:
[HIDETHANKS=1]1. "Tôi đi học", Thanh Tịnh
2. Trường từ vựng chỉ thiên nhiên: Lá, mây, bầu trời
3. Chỉ ra phép tu từ từ vựng có trong câu văn: Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
- So sánh: Những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy
Cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng
- Nhân hóa: Mấy cành hoa tươi mỉm cười
+ Tác dụng: Hình ảnh cành hoa tươi biểu trưng cho cái đẹp, đáng nâng niu của tạo hóa ban cho con người. Dùng hình ảnh cành hoa tươi nhằm diễn tả những cảm giác, những rung động trong buổi đầu tiên thật đẹp đẽ, đáng yêu. Vẻ đẹp ấy không chỉ sống mãi trong tiềm thức, kí ức mà luôn tươi mới, vẹn nguyên.
- Phép nhân hóa mỉm cười
+ Tác dụng: Diễn tả niềm vui, niềm hạnh phúc tràn ngập rạo rực và cả một
Tương lai đẹp đẽ đang chờ phía trước. Rõ ràng những cảm giác, cảm nhận đầu tiên
Ấy sống mãi trong lòng 'tôi' với bao tràn ngập hy vọng về tương lai.
Câu 4.
- Khái niệm: Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
– Phân tích:
Cảnh vật chung quanh tôi //đều thay đổi, vì chính lòng tôi //đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi //đi học.
⟹ Quan hệ ý nghĩa: Vế 1 với vế 2: Quan hệ nguyên nhân – kết quả, vế 2 với vế 3: Quan hệ giải thích.[/HIDETHANKS]
Đề số 2:
Đề bài: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi bên dưới:
"Nhưng lần này lại khác. Trước mắt tôi trường Mĩ Lí trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp. Sân nó rộng, mình nó cao hơn trong những buổi trưa hè đầy vắng lặng. Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ.
Cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bỡ ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa hay dám đi từng bước nhẹ. Họ như con chim con đứng bên bờ tổ nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ. Họ thèm vụng và ước ao thầm được như những người học trò cũ, biết lớp, biết thầy để khỏi phải rụt rè trong cảnh lạ."
( "Tôi đi học", Thanh Tịnh, Ngữ văn 8, Tập I, trang 6)
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính và nội dung đoạn trích?
Câu 2. Tìm các từ thuộc trường từ vựng chỉ tâm trạng, cảm xúc?
Câu 3. Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong câu
Văn: "Họ như con chim con đứng bên bờ tổ nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng
Còn ngập ngừng e sợ."
Câu 4. Từ tâm trạng của nhân vật tôi trong ngày đầu tiên đi học, em hãy viết một đoạn văn ngắn khoảng 6-8 câu bàn về vai trò của tính tự lập trong cuộc sống.
Trả lời:
[HIDETHANKS=1]Câu 1.
Phương thức biểu đạt chính: Tự sự
Nội dung đoạn trích: Đoạn trích kể về kỉ niệm của nhân vật tôi khi đứng giữa sân trường và tâm trạng lo sợ vẩn vơ của những học sinh mới trong ngày đầu tiên đi học.
Câu 2.
Trường từ vựng chỉ tâm trạng, cảm xúc: "Lo sợ", "vẩn vơ", "bỡ ngỡ", "ngập ngừng", "e sợ", "thèm vụng", "ước ao", "rụt rè".
Câu 3. Biện pháp nghệ thuật so sánh:
"Họ // như // con chim con.."
* Tác dụng:
- Sử dụng hình ảnh so sánh khiến câu văn trở nên sinh động, giàu hình ảnh.
- Làm nổi bật hình ảnh những cô cậu học trò trong lần đầu tiên đến trường. Cũng giống như những chú chim con những cô cậu học trò còn nhiều bỡ ngỡ, ngập ngừng, lo sợ vẩn vơ nhưng đều có những khao khát đẹp đẽ được trưởng thành, được bay cao, bay xa vào bầu trời của tri thức.
- Góp phần làm nổi bật dòng cảm xúc mơn man của tác giả khi nhớ về kỉ niệm ngày đầu tiên đi học của mình.
Câu 4. Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) bàn về vai trò của tính tự lập trong cuộc sống.
- Dàn ý + Đoạn văn mẫu: Mời các bạn xem bài viết mình đã đăng[/HIDETHANKS]
Đề số 3:
Đề bài: Theo dõi đoạn văn cuối của văn bản: "Một mùi hương lạ xông lên trong lớp. Trông hình gì treo trên tường tôi cũng thấy lạ và hay hay. Tôi nhìn bàn ghế chỗ tôi ngồi rất cẩn thận rồi tự nhiên nhận là vật riêng của mình. Tôi nhìn người bạn tí hon ngồi bên tôi, một người bạn tôi chưa hề biết, nhưng lòng tôi vẫn không cảm thấy sự xa lạ chút nào. Sự quyến luyến ấy tự nhiên và bất ngờ quá đến tôi cũng không dám tin là có thật. Một con chim con liệng đến đứng trên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao."
Câu 1. Nêu tên tác giả, tác phẩm.
Câu 2. Hoàn cảnh sáng tác
Câu 3. Chỉ ra 1 câu ghép, phân tích cấu tạo, mối quan hệ ý nghĩa
Câu 4. Hình ảnh một con chim liệng đến đứng bên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao cở cuối văn bản có ý nghĩa gì?
Trả lời:
[HIDETHANKS=1]Câu1. Thanh Tịnh, Tôi đi học,
Câu 2. Hoàn cảnh sáng tác: In trong tập "Quê mẹ", xuất bản 1941, tập văn xuôi nổi bật nhất của Thanh Tịnh.
Câu 3. Câu ghép: Tôi // nhìn người bạn tí hon ngồi bên tôi, một người bạn tôi chưa hề biết, nhưng lòng tôi// vẫn không cảm thấy sự xa lạ chút nào.
- > quan hệ ý nghĩa tương phản (nhưng)
Câu 4. Ý nghĩa hình ảnh con chim nón đứng bên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao:
- Gợi nhớ, tiếc nhớ những ngày trẻ thơ chơi bời đã chấm dứt đã chuyển sang một gai đoạn mới: Làm học sinh, làm người lớn.
- Cách kết thúc tự nhiên bất ngờ, khép lại bài văn và mở ra một thế giới mới, một bầu trời mới, một khoảng không gian và thời gian mới.
Hết.
Chúc các bạn học tốt. Thân ái. Pikachu![/HIDETHANKS]
Mời các em soạn bài tiếp theo:
Ôn tập Văn bản Trong lòng mẹ - Hệ thống Câu hỏi + Đề cương kiểm tra
Last edited by a moderator:
