[Soạn văn 10] Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây - Chân trời sáng tạo

Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây



* Trước khi đọc:

Nhân vật lịch sử hoặc nhân vật văn học thường được mọi người gọi là anh hùng: Thánh Gióng, Sơn Tinh..

ð Họ được tôn sùng là những vị anh hùng vì có công với cộng đồng, có những đóng góp và giúp đỡ con người. Từ đó nhận được sự tin yêu, quý mến và kính trọng.

* Đọc văn bản:

1. Liên hệ: Lời văn gắn liền với kịch

- Là cuộc hội thoại kèm theo đó là những lời miêu tả hành động, ngoại hình nhân vật

- Trong đoạn này là cuộc hội thoại miêu tả cho cuộc xung đột giữa hai nhân vật

- Những hành động của nhân vật đều lần lượt được thể hiện qua lời đối thoại

- Từ ngữ trong mỗi câu đều đặc tả được đặc điểm riêng của nhân vật

2. Suy luận: Những hình ảnh được sử dụng để miêu tả Đăm Săn

Đăm Săn độc đáo ở hình dáng và hành động và chàng làm: 'Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lăn lóc. Cây cối chết rụi.. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung

- Tác giả sử dụng những hình ảnh thiên nhiên để miêu tả những bước di chuyển của Đăm Săn: Gió, câu cối, đồi núi. Điều này làm nổi bật hình một người con của rùng núi Tây Nguyên. Cùng với đó là nghệ thuật so sánh kết hợp nói quá.

=> Khắc họa hình ảnh Đăm Săn hùng vĩ, lớn lao.

3. Theo dõi: Sự xuất hiện của cụm từ "bà con xem.." và ý nghĩa, tác dụng của nó trong lời kể.

- Cụm từ này như làm cho độc giả và tác giả trở nên gần gũi hơn, mang cảm hứng giao tiếp. Cảm giác như tác giả hay nhân vật đang nói với người đọc vậy.

- Cách xưng hô chân chất, mộc mạc, giản dị.

4. Suy luận: Cảnh tiệc tùng và hình ảnh người anh hùng Đăm-săn

- Cảnh tiệc tùng được miêu tả qua lời của người dân trong làng.

- Điều này làm chúng ta hiểu rõ được vị trí, hình ảnh của Đăn Săn trong lòng bà con: Mạnh mẽ, đầy ngưỡng mộ và yêu quý. Một vị tù trưởng xứng đáng, hợp lòng dân.

- Ngoại hình Đăm Săn được miêu tả với những hình ảnh vượt xa khả năng của người thường: ' bắp chân to bàng xà ngang, bắp đùi to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực ".

- Đăm Săn được ví với những thứ to, chắc và khỏe khoắn bậc nhất. Mang sức mạnh vượt trội => hình ảnh một vị tù trưởng với vẻ khỏe mạnh, cường tráng. Đồng thời bộc lộ thái độ ngưỡng vọng, ca ngợi Đăm Săn

* Sau khi đọc:

Nội dung chính: Đoạn trích khẳng định sức mạnh và ca ngợi vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn - một người trọng danh dự, gắn bó hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc, xứng đáng là anh hùng mang tầm vóc sử thi của dân tộc Ê-đê.

1. Các sự kiện chính

Tù trưởng Mtao Mxây ghen tị với Đăm Săn khi chàng có được một người vợ đẹp. Hắn tìm cách bắt vợ Đăm Săn về để làm vợ mình. Nhưng Đăm Săn khi trở về đã tìm đến nhà Mtao Mxây đòi vợ. Hai người diễn ra cuộc chiến rất quyết liệt. Mtao Mxây sợ hãi, run mình trước sự tài giỏi, bản lĩnh của Đăm Săn. Tù trưởng Đăm Săn tuy tài giỏi nhưng vẫn chưa hạ gục được Mtao Mxây. Nhờ ông trời chỉ cho cách ném cái chày vào tai kẻ thù nên Đăm Săn đã làm rơi áo giáp và khiên chống đỡ của Mtao Mxây. Đăm Săn đâm hắn một nhát chí mạng, Mtao Mxây thua tâm phục khẩu phục. Bằng tài năng, bản lĩnh và sức mạnh phi thường, người anh hùng Đăm Săn đã giành theo. Chiến thắng này được coi là một chiến thắng vô cùng vẻ vang, được người người ngưỡng mộ. Được chiến thắng, cứu vợ trở về, khiến cho quân lính của kẻ thù cũng phải bái phục và đi

2. Khó khăn cuối khi giao chiến với Mtao Mxây

- Khó khăn của Đăm Săn: Chàng dù đã dùng hết sức nhưng không đâm thủng được đùi của Mtao Mxây. Đăm Săn thấm mệt vừa chạy vừa ngủ và mơ thấy Ông Trời.

- Cuối cùng nhờ sự chỉ dẫn của Ông Trời, Đăm Săn đã chiến thắng bằng cách lấy cái chày ném vào vành tai của Mtao Mxây, làm hỏng bộ giáp của hắn.

3. So sánh hai nhân vật Đăm Săn Và Mtao Mxây

Đăm Săn

* Về ngôn ngữ, lời nói:

- Chính trực, hào sảng

- Khí khái của một người hùng

* Về hành động: Thể hiện sự uy dũng và sức mạnh thực sự.

* Về ngoại hình: Đôi mắt như chim ghếch ăn hoa tre, sức ngang voi đực, hơi thở ầm ầm tựa như sấm dậy.

Mtao Mxây

* Về ngôn ngữ, lời nói:

- Trêu tức, coi thường người khác.

- Sự yếu kém, hèn nhát, tự cao tự đại

* Về hành động: Múa khiên trước nhưng thể hiện sự kém cỏi, kiêu ngạo.

* Về ngoại hình: Dữ tợn như một vị thần, dáng tần ngần do dự, mỗi bước mỗi đắn đo

=> Từ đó ta thấy rằng Đăm Săn và Mtao Mxây đều là những tù trưởng tài giỏi, nhưng văn bản trên đã cho thấy, người xứng đáng được xem là anh hùng của cộng đồng chỉ có thể là Đăm Săn.

4. Lời nói của nhân vật thể hiện tính cách, vị thế xã hội

" Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách ngươi đọ đao với ta đấy'

Nhận xét: Câu từ bộc lộ sự thẳng thắn, không hề run sợ của Đăm Săn khi thách đấu Mtao Mxây. Chi tiết này bộc lộ sự chính trực, thẳng thắn của Đăm Săn

"Sao ta lại đâm ngươi khi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, đến cả con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là'

Nhận xét: Ta thấy được Đăm Săn là một người hào sảng, chính trực không hề thích trò đánh lén. Việc nhắc đến con lợn nái cũng là một việc mỉa mai Mtao Mxây vô cùng khéo, chứng tỏ Đăm Săn rất thông minh

5. Ngôn ngữ sử thi

- Trong văn bản này, tác giả sử dụng nhiều biện pháp nói quá và ví von để miêu tả nhân vật. Đây là một đặc trưng của thể loại sử thi, sử dụng những hình ảnh vĩ đại, hoành tráng để miêu tả con người, nhất là những người anh hùng

Ví dụ:" Chàng múa trên cao. Gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc'. Những câu văn giống như đòn bẩy, miêu tả chi tiết làm nổi bật vẻ đẹp của vị anh hùng. Các hình ảnh so sánh với Đăm Săn đều xuất phát từ thiên nhiên. Sức mạnh của Đăm Săn sánh ngang trời đất.

- Cụm từ 'bà con xem..'không chỉ để chỉ những người dân trong văn bản mà còn là để chỉ người đọc. Nhằm thu hút sự chú ý và thể hiện sự gần gũi, thân thuộc như đang giao tiếp.

6. Phong tục và không khí hội hè của người Ê-đê

- Qua hình ảnh Đăm Săn ở nửa sau của văn bản, ta có thể thấy hình ảnh không khí hội hè của người Ê-đê vô cùng náo nhiệt: Tiếng chiêng mà Đăm Săn kêu người đánh lên với mong muốn khiến cho "ở dưới đất vỡ toạc các cây đòn ngạch, cho ở trên gãy nát các cây xà ngang, cho tiếng chiêng vang vọng khắp đó đây, khiến voi, tê giác trong rừng quên không cho con bú, ếch nhái dưới gầm sàn, kỳ nhông ngoài bãi phải ngừng kêu, tất cả đều ngày đêm lặng thinh để nghe tiếng chiêng ăn đông uống vui như mừng mùa khô năm mới".

=> Thể hiện một không khí lễ hội từng bừng, mang sức mạnh của dân tộc và sự gắn bó của cộng đồng dân tộc Ê-đê.

7. Văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây có đủ yếu tố của truyện, kịch và thơ.

- Ngôn ngữ trong sử thi, cụ thể là tác phẩm Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây là sử dụng ngôn ngữ kịch, phóng đại, miêu tả theo trình tự các hành động của nhân vật.

- Tác phẩm cũng có yếu tố truyện vì có cốt truyện và kết quả rõ ràng, lời dẫn trong tác phẩm cũng như đang kể lại câu chuyện vậy.

- Chất thơ ở đây có lẽ là hình ảnh Đăm Săn đấu với Mtao mxây và hình ảnh bữa tiệc sau chiến thắng. Được miêu tả sống động hơn. Đây cũng là một yếu tố hay thấy của thơ ca