Soạn bài: Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể - Chân trời sáng tạo - Ngữ văn 10

1. Tìm hiểu ngữ liệu tham khảo

● Mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu đã đáp ứng được đúng yêu cầu của kiểu bài phân tích, đánh giá một truyện kể. Vì:

Về bố cục (đầy đủ ba phần) :

+ Mở bài: Ngữ liệu đã giới thiệu được truyện kể sẽ phân tích và hướng làm của bài viết.

+ Thân bài: Đã trình bày được các đặc điểm nổi bật: Chủ đề và ý nghĩa của chủ đề, những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật (trong đó có phân tích rõ từng hình thức nghệ thuật).

+ Kết bài: Đưa ra sự nhận xét về chủ đề và hình thức nghệ thuật và ý nghĩa của tác phẩm đối với bản thân.

Về cách lập luận: Chặt chẽ, mạch lạc, rõ ràng, thuyết phục độc giả.

* Các luận điểm trong ngữ liệu được sắp xếp theo trình tự từ chủ đề đến những nét đặc sắc về nghệ thuật. Đây là trình tự hợp lí bởi cần làm rõ chủ đề trước để người đọc hiểu vấn đề cốt yếu trong truyện mà chúng ta đang phân tích. Từ đó, người viết nói tiếp những nét đặc sắc về nghệ thuật góp phần tạo nên thành công cho văn bản.

* Trong mỗi luận điểm, ngữ liệu đã có sự kết hợp giữa lí lẽ, bằng chứng hợp lí, đúng đắn, thuyết phục người đọc, người nghe.

Ví dụ:

Ở luận điểm số 2 (Những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật).

+ Ngữ liệu đã chia nhỏ ra các hình thức nghệ thuật ra để phân tích, giúp người đọc dễ nhìn hơn.

+ Ở mỗi hình thức nghệ thuật, ngữ liệu đều chỉ rõ tên hình thức đó, được biểu hiện qua từ ngữ nào và tác dụng ra sao.

+ Đưa ra bằng chứng đứng ngay phía sau lí lẽ để bổ sung, minh chứng.

● Cách người viết phân tích, đánh giá ý nghĩa và giá trị chủ đề có sự mạch lạc, liên kết với nhau, giúp người đọc hiểu rõ chủ đề bài viết và ý nghĩa chủ đề biểu hiện là gì; có sự bao quát chung phù hợp với mọi đối tượng người đọc và mục đích truyện ngụ ngôn viết ra.

● Những nét đặc sắc nghệ thuật của truyện kể được người viết nêu ra trong ngữ liệu bao gồm:

+ Nghệ thuật tạo tình huống.

+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật giàu tính biểu trưng.

+ Nghệ thuật kể chuyện bằng thơ.

+ Nghệ thuật khắc họa tính cách nhân vật thông qua đối thoại.

Những nghệ thuật đặc sắc trên làm nổi bật tính cách nhân vật. Từ đó, chủ đề của truyện kể được làm sáng rõ, tô đậm và để lại những bài học sâu sắc cho người đọc.

* Từ ngữ liệu, những lưu ý em rút ra được khi viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện kể gồm:

- Cần lập dàn ý trước khi viết bài.

- Phân tích, đánh giá theo một trình tự nhất định.

- Cần có sự liên kết mạch lạc, rõ ràng giữa các đoạn văn trong bài, giữa các luận điểm, lí lẽ và dẫn chứng.

- Cần đưa ngay dẫn chứng để chứng minh, làm sáng rõ luận điểm, lí lẽ.

2. Thực hành quy trình viết

Bước 1: Chuẩn bị viết

- Xác định đề tài

- Mục đích viết và người đọc

- Thu thập tài liệu

Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý

- Dựa vào kết quả tìm ý tưởng, HS phác thảo dàn ý cho bài viết.

+ Mở bài: Giới thiệu chung về truyện kể (truyện dân gian hay một truyện ngụ ngôn bằng thơ) ; nêu nhận xét khái quát về nội dung, nghệ thuật của truyện kể.

+Thân bài: Lần lượt phân tích, đánh giá được các khía cạnh của chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện kể.

+ Kết bài: Khẳng định lại giá trị chủ đề và những nét đặc sắc nghệ thuật của truyện kể; nêu tác động của tác phẩm đối với bản thân hoặc nêu cảm nghĩ về truyện kể.

- Riêng phần chính, cần bám sát yêu cầu cần đạt để chi tiết hóa các quy định theo một trình tự rõ ràng, hợp lí.

Bước 3: Viết bài

- Dựa vào dàn ý đã lập, viết thành một bài văn hoàn chỉnh ở nhà.

- Cần thể hiện được đặc điểm của kiểu bài nghị luận văn học.

Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa

Sau khi viết xong, tự kiểm tra, xem xét và điều chỉnh những chi tiết liên quan đến nội dung và cấu trúc của bài viết.