THẦN TRỤ TRỜI Thuở ấy, chưa có thế gian, cũng như chưa sinh ra muôn vật và loài người. Trời đất chỉ là một vùng hỗn độn, tối tăm và lạnh lẽo. Bỗng nhiên, một vị thần khổng lồ xuất hiện, chân thần cao không thể tả xiết. Thần bước một bước là có thể qua từ vùng này hay từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác. Thần ở trong đám mờ mọt hỗn độn kia không biết từ bao lâu. Bỗng có một lúc, thần đứng dậy ngẩng đầu đội trời lên, rồi tự mình đào đất, đập đá, đắp thành một cái cột vừa to vừa cao để chống trời. Hễ cột được thần đắp cao lên chừng nào, thì trời dường như một tấm màn rộng mênh mông được nâng dần lên chừng ấy. Lủi thủi một mình, thần hì hục vừa đào vừa đắp: Chẳng bao lâu, cột đá cứ cao dần, cao dần và đẩy vòm trời lên mãi phía mây xanh mù mịt. Từ đó, trời đất mới phân đôi. Đất phẳng như cái mâm vuông, trời trùm lên như cái bát úp, chỗ trời đất giáp nhau gọi là chân trời. Khi trời đã cao và đã khô cứng, không hiểu tại sao thần lại phá tan cột, lấy đá và đất ném tung đi khắp nơi. Mỗi hòn đá văng đi, biến thành một hòn núi hay một hòn đảo, đất tung tóe ra mọi nơi thành gò, thành đống, thành những dãy đồi cao. Vì thế mặt đất ngày nay không bằng phẳng, mà có chỗ lồi chỗ lõm. Chỗ thần đào đất, đào đá mà đắp cột ngày nay thành biển rộng. Cột trụ trời bây giờ không còn nữa. Sau này, người trần gian thường nói rằng vết tích cột đó ở núi Thạch Môn) vùng Hải Dương. Người ta cũng gọi là cột chống trời (Kinh thiên trụ). Vị thần Trụ Trời đó sau này người ta cũng gọi là Trời hay Ngọc Hoàng, bao trùm tất cả, trông coi mọi việc trên trời, dưới đất. Sau khi thần Trụ Trời chia ra trời đất thì có một số thần khác, nối tiếp công việc còn dở dang, để xây dựng nên thế gian. Các vị thần đó rất nhiều, như thần Sao, thần Sông, thần Biển.. Vì vậy, dân gian có câu truyền đến ngày nay: Ông đếm cát Ông tát bể (biển) Ông kể sao Ông đào sông Ông trồng câu Ông xây rú (núi) Ông trụ trời.. Tri Thức Văn Học -Thể loại Truyện thần thoại, văn học dân gian - Đặc điểm truyện thần thoại: +Là truyện kể hoang đường, kì ảo +Kể về thế giới tâm linh, nguồn gốc vũ trụ, cuộc trinh phục thiên nhiên, sáng tạo văn hóa, quan niệm về nhân sinh của người xưa +Có vai trò quan trọng trong việc lưu giữ di sản văn hóa nguyên thủy của cộng đồng - Tóm tắt: Thuở ấy, khi chưa có thế gian và vạn vật, muôn loài và con người, có một vị thần với ngoại hình và sức mạnh phi thường xuất hiện. Thần ngẩng đầu để đội trời lên rồi tự mình đào đất, đập đá tạo thành một cái cột chống trời. Công việc cứ tiếp diễn như vậy, chẳng bao lâu trời và đất đã được phân đôi. Khi trời đã cao và khô, thần đã phá cột đi và lấy đất đá ném tung khắp nơi biến thành những hòn núi, hòn đảo, dải đồi cao, biển rộng. Vì vậy, ngày nay, mặt đất không được bằng phẳng. Vị thần ấy được gọi là Trời hay Ngọc Hoàng giữ chức trông coi mọi việc trên trời, dưới đất. Từ đó, các vị thần khác như thần Sao, thần Sông, thần Biển cũng tiếp nối công việc còn dở dang của thần Trụ Trời để hoàn thiện thế gian này. Từ đó, dân gian lưu truyền câu hát về các vị thần để thể hiện lòng tôn kính và biết ơn. - Giá trị nội dung: Truyện lý giải quá trình hình thành thế giới, con người, muôn loài của các vị thần. Qua đó thể hiện sự sự tôn kính thiêng liêng của co người với văn hóa tâm linh, tín ngưỡng, trời đất - Giá trị nghệ thuật: Ngôn từ thuần Việt, cách xây dựng nhân vật độc đáo; hình tượng nhân vật tiêu biểu, điển hình; sử dụng yếu tố kỳ lạ, phi thường. Hướng Dẫn Soạn Bài Thần Trụ Trời - Ngữ văn lớp 10 Tập 1, Chân Trời Sáng Tạo >> Trước Khi Đọc Câu hỏi (trang 13) Bạn biết những truyện thần thoại nào? Hãy chia sẻ với các bạn trong nhóm về những truyện thần thoại ấy. - Nạn hồng thủy: Loài người càng phát triển thì càng kiêu ngạo với Trời và thánh thần. Vì thế, Zeus ra lệnh cho thần Mưa Bão hoạt động liên tục để "rửa sạch" trái đất. Loài người bị diệt vong hết, chỉ còn sót lại duy nhất một cặp vợ chồng là con của titan Promethe. Nhờ phép thuật của cha, họ tiếp tục sinh sôi nảy nở duy trì loài người cư trú khắp vùng đất Hi Lạp. - Mười hai bà mụ: Sau khi kiến thiết vũ trụ, các giống vật, từ thú dữ tới sâu bọ, Trời gạn lấy chất trong để tạo ra con người. Trời giao cho 12 nữ thần khéo tay – Mười hai bà mụ. Mười hai bà mỗi bà nhận một công việc khác nhau. >> Đọc văn bản: Câu hỏi 1. Tưởng tượng: Bạn hình dung như thế nào về vị thần Trụ trời? Trả lời: Đưa ra những hình dung về vị thần Trụ trời theo suy nghĩ của em: - Về ngoại hình: Thần Trụ Trời có vóc dáng khổng lồ, cơ bắp to, nổi cuồn cuộn, chân dài, có thể bước từ vùng này qua vùng khác. - Về hành động: Thần ngẩng đầu đội trời lên, tách trời và đất cách xa nhau; thần tự đào đất, đập đá, đắp thành một cái cột vừa cao, vừa to để chống trời. => Thần Trụ trời có sức vóc mạnh mẽ, phi thường, kì lạ, có khả năng làm những việc vĩ đại, phi thường mà người bình thường không làm được. Câu hỏi 2. Tưởng tượng: Trời và đất thay đổi như thế nào sau khi có cột chống trời? Trả lời: - Khi có cột chống trời, trời và đất có nhiều thay đổi: + Vòm trời đẩy lên cao tậ, phía mây xanh mù mịt. + Trời đất phân đôi, chia tách rất xa. + Đất phẳng như cái mâm vuông, trời trùm lên như cái bát úp + chỗ trời đất giáp nhau gọi là chân trời. Câu 3. Suy luận: Bạn có nhận xét gì về cách kết thúc truyện? Trả lời: - Truyện được kết thúc bằng một bài thơ gồm các câu hát dân gian về các vị thần xây dựng thế gian như: Thần Đếm cát, thần Tát bể (biển), thần Kể sao, thần Đào sông, thần Trồng cây, thần Xây rú (núi), thần Trụ trời. - Đây là cách kết thúc truyện đặc biệt và độc đáo để gây ấn tượng, khẳng định, khắc ghi, đề cao công lao của thần Trụ trời trong việc tạo ra trời đất. >> Sau khi đọc: Câu 1 (trang 14 sgk) : Chỉ ra các chi tiết về không gian, thời gian của câu chuyện. Trả lời: - Chi tiết về không gian: Trời và đất. => Không gian không cụ thể, mang tính khái quát. - Chi tiết về thời gian: Thuở ấy, từ đó =>Thời gian định tính, không cụ thể, chưa có căn cứ, không được chứng thực. Câu 2 (trang 14) : Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận ra Thần Trụ trời là một truyện thần thoại? Trả lời: Dựa vào 4 dấu hiệu của thần thoại (không gian, thời gian, cốt truyện, nhân vật) để xác định đây là một thần thoại. Cụ thể: - Không gian: Trời và đất, vũ trụ đang trong quá trình tạo lập => không xác định nơi chốn, địa điểm cụ thể. - Thời gian: Thuở ấy, từ đó => mang tính chất cổ xưa, cổ sơ, không xác định. Không rõ ràng. - Cốt truyện: Truyện kể về vị thần Trụ trời trong quá trình tạo lập ra thế giới, qua đó giải thích nguồn gốc của các sự vật và con người. - Nhân vật: Là các vị thần (thần Trụ Trời, thần Đếm cát, thần Tát bể (biển), thần Kể sao, thần Đào sông, thần Trồng cây, thần Xây rú (núi) có vóc dáng khổng lồ và sức mạnh phi thường để thực hiện việc làm vĩ đại, phi thường. Câu 3 (trang 14) : Tóm tắt quá trình tạo lập nên trời và đất của nhân vật thần Trụ trời. Từ đó, hãy nhận xét về đặc điểm của nhân vật này. Trả lời: Tóm tắt quá trình tạo lập nên trời và đất của thần Trụ trời: - Trong đám hỗn đội tối tăm giữa trời và đất, thần Trụ trời đứng dậy, ngẩng đầu đội trời lên. - Thần tự mình đào đất, đập đá, đắp thành một cái cột vừa cao, vừa to để chống trời - Thần vừa đào vừa đắp cột đá cao dần đẩy vòm trời lên mãi mây xanh. - Khi trời cao và khô, thần phá cột, lấy đất đá ném đi khắp nơi tạo ra núi, đảo, gò, những dải đồi cao và mặt đất ngày nay thường không bằng phẳng. Còn chỗ thần đào đất, đào đá đắp cột là biển rộng. => Nhận xét về đặc điểm của thần Trụ trời này: Thần là người có năng lực phi thường, có ý chí, mạnh mẽ, tài năng và đã có công tạo ra trời, đất. Câu 4 (trang 14) : Nêu nội dung bao quát của truyện Thần Trụ trời. Trả lời: Nội dung: Truyện Thần Trụ trời lí giải quá trình tạo lập vũ trụ, trời, đất, các sự vật tự nhiên của thần Trụ trời và các vị thần khác. Đây là một truyện thần thoại lí giải nguồn gốc sự xuất hiện của vũ trụ và các sự vật tự nhiên dưới góc độ dân gian, truyền miệng. Câu 5 (trang 14 sgk) : Nhận xét về cách giải thích quá trình tạo lập thế giới của tác giả dân gian. Ngày nay, cách giải thích ấy có còn phù hợp không? Vì sao? Trả lời: - Nhận xét cách giải thích quá trình tạo lập thế giới của tác giả dân gian: + Đây là cách giải thích về sự hình thành thế giới và vạn vật tự nhiên của những người xưa cổ bằng trực quan và tưởng tượng +Cách giải thích này chưa có đầy đủ căn cứ, chưa được xác minh về độ chính xác và còn chứa đựng nhiều yếu tố hư cấu, kì ảo. - Ngày nay, cách giải thích ấy không còn phù hợp. Vì: + Khoa học phát triển, con người có đủ nguồn thông tin, cơ sở, căn cứ khoa học xác thực để chứng minh quá trình tạo lập thế giới có những căn cứ khoa học rõ ràng tin cậy và thuyết phục hơn so với những thần thoại dân gian chứa dựng yếu tố hư cấu. (hình thành từ cách đây 15 tỷ năm, khởi nguồn từ một vụ nổ lớn – xem sách giáo khoa Địa 10, bài 5). Câu 6 (trang 14) : Cách hình dung và miêu tả đất, trời trong câu "đất phẳng như cái mâm vuông, trời trùm lên như cái bát úp.." trong truyện Thần Trụ trời gợi cho bạn nhớ đến truyền thuyết nào của người Việt Nam? Hãy tóm tắt truyền thuyết ấy và chỉ ra điểm tương đồng giữa hai tác phẩm. Trả lời: - Cách hình dung và miêu tả đất, trời trong truyện Thần Trụ trời gợi em nhớ đến truyền thuyết "Sự tích bánh chưng, bánh giầy" của người Việt Nam. - Tóm tắt truyền thuyết "Sự tích bánh chưng, bánh giầy: Sau khi đánh dẹp xong giặc Ân, vua Hùng Vương thứ 6 có ý định truyền ngôi cho một trong hai mươi người con trai mà người được lựa chọn không nhất thiết phải là con trưởng. Điều kiện là người con nào làm vừa ý nhà vua trong lễ Tiên vương của mình thì sẽ được vua cha truyền ngôi cho. Các hoàng tử cho người đi đến khắp nơi tìm kiếm những của ngon vật lạ để đem về dâng lên Tiên Vương. Chỉ duy nhất có người con trai thứ mười tám của đức vua là Lang Liêu không có đủ tiền để tìm kiếm sản vật như các anh trai của mình được nên rất buồn. Một hôm, chàng nằm mơ thấy có vị Thần đến bảo chàng lấy gạo làm bánh để lễ Tiên Vương. Tỉnh dậy, chàng lấy gạo nếp, đậu xanh và thịt lợn làm thành hai thứ bánh, một loại bánh tròn tượng trưng cho trời, một loại bánh vuông, tượng trưng cho đất. Bánh tròn chàng đặt tên là bánh giầy, bánh hình vuông là bánh chưng. Nhà vua rất hài lòng về lễ vật của Lang Liêu dâng lên nên ngài đã quyết định nhường ngôi cho chàng. Từ đó, mỗi dịp Tết Nguyên Đán, không thể nào thiếu 2 món bánh đơn giản nhưng đầy ý nghĩa trên bàn thờ tổ tiên. => Có 4 điểm tương đồng giữa hai tác phẩm: Nội dung HOT bị ẩn: Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem >>> Bài tiếp theo: Soạn Bài: Prô - Mê - Tê Và Loài Người - Chân Trời Sáng Tạo, Ngữ Văn 10, Tập 1
