Soạn bài Thạch Sanh - Ngữ văn 6, Sách Cánh diều

Kiến thức văn học​

-Thể loại: Truyện cổ tích (là loại truyện dân gian có nhiều yếu tố hư cấu, kì ảo, mô tuýp kể về số phận và cuộc đời của các nhân vật. Qua đó, thể hiện cái nhìn, quan niệm, ước mơ về lẽ công bằng và một cuộc sống tốt đẹp của người lao động xưa.​

- Phương thức biểu đạt chính: Tự sự

- Tóm tắt:

Ngày xưa ở quận Cao Bình có hai vợ chồng tuổi đã cao mà chưa có con. Thấy họ tốt bụng Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con. Sinh ra, cậu bé đã mồ côi cha, về sau người mẹ cũng qua đời. Từ đó, cậu sống lủi thủi trong gốc đa, cả gia tài chỉ có lưỡi búa cha để lại, người ta gọi cậu là Thạch Sanh. Sau khi Thạch Sanh biết dùng búa, Ngọc Hoàng liền sai thiên thần xuống dạy mọi võ nghệ và mọi phép thần thông. Thạch Sanh gặp Lý Thông và kết nghĩa anh em. Sau đó, Thạch Sanh bị Lý Thông lợi dụng để nộp mạng thay mình cho con Chằn tinh. Thạch Sanh vừa giết được Chằn tinh thì bị Lý Thông lừa cướp công. Vua khen ngợi phong Lý Thông làm quận công. Khi vua mở hội lớn để tuyển người lấy công chúa thì công chúa bị đại bàng quắp bay đi mất. Thạch Sanh nhìn thấy bèn dùng cung bắn và lần theo dấu vết hang ổ của đại bàng, cứu được công chúa thì bị Lý Thông lấp cửa hang. Trong hang, Thạch Sanh đã cứu được con trai vua Thủy Tề, được vua Thủy Tề tặng cây đàn thần. Nhưng sau đó, Thạch Sanh bị hồn Chằn tinh và đại bàng hãm hại bị bắt vào ngục. Trong ngục, nhờ tiếng đàn đánh lên mà Thạch Sanh được giải oan, công chúa nhận ra ân nhân thực sự và khỏi câm. Nhà vua gả công chúa cho Thạch Sanh và tổ chức lễ cưới từng bừng. Sau đó, chàng còn đánh lui được quân mười tám nước chư hầu nhờ tiếng đàn và niêu cơm thần. Về sau, chàng đã được vua nhường ngôi.

* Bố cục

Gồm 5 phần:

- Phần 1. Từ đầu đến "các môn võ nghệ và mọi phép thần thông" : Giới thiệu sự ra đời của Thạch Sanh.

Phần 2. Tiếp theo đến "hóa kiếp thành bọ hung" : Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh

Phần 3. Còn lại: Thạch Sanh cưới công chúa, đánh bại các nước chư hầu và lên ngôi vua

Hướng dẫn Soạn bài Thạch Sanh - Cánh diều, Ngữ văn 6

1. Chuẩn bị (trang 19)

* Truyện kể về việc gì? Xác định những sự kiện chính trong truyện.

Trả lời:

- Truyện kể về cuộc đời người anh hùng Thạch Sanh.

- Các sự việc chính trong truyện:

+ Sự ra đời và lớn lên kì lạ của Thạch Sanh.

+Thạch Sanh được các vị thần dạy phép phần thông

+ Chàng gặp Lý Thông và kết nghĩa anh em.

+ Thạch Sanh bị đẩy đi canh miếu thờ thay Lý Thông và lập chiến công giết diệt chằn tinh.

+ Thạch Sanh giết đại bàng, cứu công chúa, nhưng bị Lý Thông cướp công, bị lấp cửa hang.

+ Thạch Sanh cứu con vua Thủy Tề, đươcj tặng cây đàn thần.

+ Sống ở quê nhà, hồn đại bàng và chằn tinh báo oán, Thạch Sanh bị nhốt vào ngục.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh giúp công chúa khỏi bị câm, vạch mặt Lý Thông và giải oan cho mình.

+ Thạch Sanh được cưới công chúa, dùng đàn thần và niêu cơm thần đẩy lui quân 18 nước.

+ Về già, vua truyền ngôi cho Thạch Sanh.

*Truyện kể về ai? Ai là nhân vật nổi bật? Kết thúc truyện, số phận các nhân vật như thế nào?

- Truyện kể về Thạch Sanh. Thạch Sanh là nhân vật nổi bật (nhân vật chính của truyện).

- Kết thúc truyện, số phận các nhân vật:

+ Thạch Sanh: Được cưới công chúa, đánh lui quân chư hầu, và được lên ngôi vua

+ Mẹ con Lý Thông: Bị sét đánh chết rồi sau đó hóa kiếp thành bọ hung.

*Qua diễn biến và kết thúc của truyện, tác giả dân gian muốn ca ngợi, phê phán hay nói lên ước mơ gì? Điều đó có liên quan như thế nào đến cuộc sống hiện nay?

- Qua diễn biến và kết thúc của truyện, tác giả dân gian muốn ca ngợi tấm lòng, tài năng và các chiến công của người dũng sĩ Thạch Sanh, phê phán kẻ xảo quyệt, mưu mô, nham hiểm như mẹ con Lý Thông.

- Ước mơ lớn nhất của nhân dân muốn gửi gắm trong truyện: Cái thiện thắng cái ác, xã hội luôn công bằng, ca ngợi người lương thiện, tài giỏi và phê phán những kẻ vong ân bội nghĩa.

- Điều đó có liên quan tới cuộc sống ngày nay, đó là: Xã hội luôn đề cao đạo lý sống công bằng trong xã hội, sống nghĩa tình, ý nghĩa, người ở hiền gặp lành còn kẻ xấu xa sẽ bị trừng trị.

* Những chi tiết nào trong truyện là chi tiết hoang đường, kì ảo? Những chi tiết này có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung và nghệ thuật của truyện?

- Những chi tiết kì ảo, hoang đường trong truyện "Thạch Sanh" là:

+ Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con của hai vợ chồng già.

+ Người vợ mang thai mấy năm mới đẻ.

+Ngọc Hoàng sai người dạy Thạch Sanh võ nghễ và phép thần thông.

+ Chằn tinh chết, hiện nguyên hình là con trăn khổng lồ, chết để lại bộ cung tên bằng vàng.

+ Con vua Thủy Tề được Thạch Sanh cứu, vua tặng Thạch Sanh cây đàn thần.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh vang lên trong ngục, vang vào tận hoàng cung, công chúa nghe đàn bỗng khỏi câm

+Tiếng đàn đánh lui quân 18 nước.

+ Niêu cơm của Thạch Sanh ăn mãi không hết.

=> Những chi tiết này có tác dụng: Làm cho câu chuyện sinh động, hấp dẫn và cuốn hút người đọc, người nghe và tạo nên đặc sắc trong mô tuýp kể chuyện, giúp nhân vật chính bộc lộ chiến công ngày một hiển hách hơn. Góp phần thể hiện ước mơ của nhân dân về công bằng, bình đẳng trong xã hội.

2. Đọc Hiểu

Câu hỏi giữa bài

Câu 1 (trang 19)

Nguồn gốc xuất thân của Thạch Sanh có gì đặc biệt?

Thạch Sanh là thái tử, con ngọc hoàng (con của trời), được ngọc hoàng sai xuống hạ giới đầu thai xuống gia đình nọ.

- > Xuất thân đặc biệt, cao quý

Câu 2

Tính cách nào của Thạch Sanh được tác giả dân gian tập trung thể hiện trong phần 2? Hãy tìm một từ được lặp lại hai lần trong phần này để nói về tính cách ấy?

- Tính cách của Thạch Sanh ở phần 2: Chàng rất thật thà, luong thiện, ngay thẳng, tình nghĩa, nhân hậu, dũng cảm, xả thân, sẵn sàng cứu giúp, giúp đỡ người khác khi họ gặp khó khăn.

- Từ được lặp lại 2 lần trong phần truyện này: Thật thà.

+ Thạch Sanh thật thà nhận lời đi ngay.

+ Thạch Sanh thật thà tin ngay.

Câu 3

Thạch Sanh có những hành động dũng cảm nào trong phần (3) ?

Các chi tiết thể hiện hành động dũng cảm của Thạch Sanh trong phần 3 là:

- Trông thấy đại bàng khổng lồ quắp theo một cô gái bay qua, Thạch Sanh không ngần ngại liền dùng cung tên vàng nhằm đại bàng mà bắn. Rồi chàng theo vết máu truy tìm chỗ nó ở.

- Chàng xin xuống sâu hang cứu công chúa, rồi đánh nhau với quái vật, bắn mù hai mắt, vung búa chặt đứt vuốt sắc, bổ vỡ đôi đầu con quái vật.

- Dũng cảm cứu con trai vua Thủy Tề

Câu 4

Em thử dự đoán khi Thạch Sanh xuống hang Lý Thông sẽ làm gì?

Vì Lý Thông vốn có bản tính mưu mô, xảo quyệt nên em dự đoán Lý Thông sẽ hại Thạch Sanh nhằm cướp công về mình.

Câu 5

Khi xin cây đàn, Thạch Sanh có biết đó là cây đàn thần không?

Khi xin cây đàn, Thạch Sanh không hề biết đó là cây đàn thần. Vì Thạch Sanh vốn lương thiện, nhân hậu, tốt bụng, không tham vật chất, sẵn sàng cứu người nhưng không cần trả ơn.

Câu 6

Thạch Sanh đã cư xử với mẹ con Lý Thông như thế nào? Kết cục của mẹ con Lý Thông ra sao?

Ở kết truyện, chàng đã cư xử với mẹ con Lý Thông rất nhân hậu, rộng lượng: Không giết chúng và tha cho chúng về quê làm ăn

- Kết cục của mẹ con Lý Thông bị trờ trừng phạt: Đi nửa đường thì bị sét đánh chết rồi hóa thành bọ hung.

Câu 7

Thạch Sanh đã làm gì khiến cho quân chư hầu không còn nghĩ đến chuyện đánh nhau và phải cúi đầu lạy tạ?

Thạch Sanh đã khiến cho quân chư hầu không còn nghĩ đến chuyện đánh nhau và phải cúi đầu lạy tạ qua các việc làm:

- Thạch Sanh cầm đàn ra đánh trước quân giặc, khiến cho binh sĩ các nước nghe tiếng đàn mà bủn rủn tay chân, không còn nghĩ tới chuyện đánh nhau nữa.

- Càng còn thết đãi kẻ thua trận bằng niêu cơm thần và hứa trọng thưởng cho ai ăn hết.

Câu hỏi cuối bài

Câu 1. Theo em, Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật nào (người bất hạnh, người thông minh, người dũng sĩ, người khờ khạo) ?

Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật: Người dũng sĩ.

Câu 2

Truyện cổ tích Thạch Sanh có những sự kiện chính nào? Em thích sự kiện nào nhất?

- Các sự việc chính trong truyện:

+ Sự ra đời và lớn lên kì lạ của Thạch Sanh.

+Thạch Sanh được các vị thần dạy phép phần thông

+ Chàng gặp Lý Thông và kết nghĩa anh em.

+ Thạch Sanh bị đẩy đi canh miếu thờ thay Lý Thông và lập chiến công giết diệt chằn tinh.

+ Thạch Sanh giết đại bàng, cứu công chúa, nhưng bị Lý Thông cướp công, bị lấp cửa hang.

+ Thạch Sanh cứu con vua Thủy Tề, đươcj tặng cây đàn thần.

+ Sống ở quê nhà, hồn đại bàng và chằn tinh báo oán, Thạch Sanh bị nhốt vào ngục.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh giúp công chúa khỏi bị câm, vạch mặt Lý Thông và giải oan cho mình.

+ Thạch Sanh được cưới công chúa, dùng đàn thần và niêu cơm thần đẩy lui quân 18 nước.

+ Về già, vua truyền ngôi cho Thạch Sanh.

- Em thích nhất sự kiện: Tiếng đàn gảy lên giải oan cho Thach jSanh và giúp đánh lui quân 18 nước và niêu cơm thần thết đãi kẻ thua trận.

Câu 3

Theo em, Thạch Sanh là người có tính cách gì? Tìm một số chi tiết trong truyện để khẳng định nhận xét ấy của em.

- Thạch Sanh là người lương thiện, chịu khó, lương thiện, nhân hậu, tốt bụng, độ lượng, trong sáng vô cùng. Chàng luôn tin người, sẵn sàng giúp đỡ người bị hại, không tham vật chất, sẵn sàng cứu người nhưng không cần trả ơn.

- Các chi tiết khẳng định nhận xét ấy:

+ Thạch Sanh dù biết được bộ mặt thật của mẹ con nhà Lý Thông nhưng vẫn thả họ về quê.

+ Thạch Sanh cứu công chúa, cứu Thái tử mà không mong được đền ơn.

+ Thạch Sanh tìm biện pháp hòa bình để giải quyết vấn đề căng thẳng với các nước chư hầu.

Câu 4

Hãy chỉ ra các chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện. Những chi tiết này có tác dụng gì trong việc khắc họa nhân vật Thạch Sanh?

- Các chi tiết kì ảo, hoang đường trong truyện và ý nghĩa của chúng:

+ Thạch Sanh là thái tử (con trời) do Ngọc Hoàng phái xuống đầu thai làm con vợ chồng nhà nọ. Bà mẹ mang thai mấy năm mà không sinh.

=> ý nghĩa: Khẳng định nguồn gốc cao quý, tài năng phi thường của nhân vật Thạch Sanh

+ Chàng được thiên thần dạy đủ các môn võ nghệ, mọi phép thần thông.

=> Khẳng định tài năng phi thường của Thạch Sanh.

+ Thạch Sanh giết chằn tinh và đại bàng.

=> Khẳng định tài năng phi thường của Thạch Sanh.

+ Thạch Sanh cứu con trai vua Thủy Tề và được mời xuống chơi Thủy Cung, đặc tặng đàn thần

=> khẳng định quan niệm sống: Ở hiền sẽ gặp lành.

+ Hồn chằn tinh và đại bàng tìm cách vu oan cho Thạch Sanh.

=> Khẳng định sự deo bám dai dẳng của cái ác.

- Niêu cơm thần ăn mãi không hết.

=> khẳng định ước mơ về cuộc sống no đủ của nhân dân lao động.

+ Cây đàn thần làm cho Thạch Sanh giải oan nó còn làm cho đất nước hòa bình.

=> khẳng định ở hiền gặp lành; thể hiện lối sống bao dung, nhân ái và ước mơ hòa bình của dân ta.

- Những chi tiết này nhằm tăng sức hấp dẫn, lôi cuốn cho truyện ; và thể hiện quan niệm của người dân lao động về côngbằng và mơ ước ở đời về những người anh hùng lí tưởng, trượng nghĩa và có tấm lòng bao dung độ lượng.

Câu 5

Các chi tiết kết thúc truyện: "Nhà vua gả công chúa cho Thạch Sanh. Lễ cưới của họ tưng bừng nhất kinh kì, chưa bao giờ và chưa ở đâu có lễ cưới tưng bừng như thế." và "Về sau, vua không có con trai, đã nhường ngôi cho Thạch Sanh." cho thấy nhân dân ta muốn thể hiện ước mơ gì?

- Các chi tiết kết thúc truyện thể hiện ước mơ của nhân dân ta về cuộc sống công bằng, người hiền gặp lành, sống có hậu; còn ác giả ác báo, kẻ vong ân bội nghĩa sẽ bị trừng phạt thích đáng.

Câu 6

Đoạn thơ sau đã nhấn mạnh thêm ý nghĩa nào của truyện Thạch Sanh?

Đàn kêu: Ai chém chằn tinh

Cho mày vinh hiển dự mình quyền sang?

Đàn kêu: Ai chém xà vương

Đem nàng công chúa triều đường về đây?

Đàn kêu: Hỡi Lý Thông mày

Cớ sao phụ nghĩa lại rày vong ân?

Đàn kêu: Sao ở bất nhân

Biết ăn quả lại quên ân người trồng?

(Truyện thơ Nôm Thạch Sanh)

Trả lời:

Tiếng đàn trong đoạn thơ như tiếng vị quan tòa phân xử rạch ròi, kể các chiến công của Thạch Sanh, vach jtội lý Thông vong ân, bất nhân. Đoạn thơ đã nhấn mạnh thêm ý nghĩa của truyện Thạch Sanh: Tiếng đàn nhân danh công lí, bênh vực người có công, người tốt, tố cáo, vạch tội kẻ gian xảo, cướp công, bất nghĩa, bất nhân.

 

Kiến thức văn học

- Thể loại: Truyện cổ tích (là loại truyện dân gian có nhiều yếu tố hư cấu, kì ảo, mô tuýp kể về số phận và cuộc đời của các nhân vật. Qua đó, thể hiện cái nhìn, quan niệm, ước mơ về lẽ công bằng và một cuộc sống tốt đẹp của người lao động xưa.

- Phương thức biểu đạt chính: Tự sự

- Tóm tắt:

Ngày xưa ở quận Cao Bình có hai vợ chồng tuổi đã cao mà chưa có con. Thấy họ tốt bụng Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con. Sinh ra, cậu bé đã mồ côi cha, về sau người mẹ cũng qua đời. Từ đó, cậu sống lủi thủi trong gốc đa, cả gia tài chỉ có lưỡi búa cha để lại, người ta gọi cậu là Thạch Sanh. Sau khi Thạch Sanh biết dùng búa, Ngọc Hoàng liền sai thiên thần xuống dạy mọi võ nghệ và mọi phép thần thông. Thạch Sanh gặp Lý Thông và kết nghĩa anh em. Sau đó, Thạch Sanh bị Lý Thông lợi dụng để nộp mạng thay mình cho con Chằn tinh. Thạch Sanh vừa giết được Chằn tinh thì bị Lý Thông lừa cướp công. Vua khen ngợi phong Lý Thông làm quận công. Khi vua mở hội lớn để tuyển người lấy công chúa thì công chúa bị đại bàng quắp bay đi mất. Thạch Sanh nhìn thấy bèn dùng cung bắn và lần theo dấu vết hang ổ của đại bàng, cứu được công chúa thì bị Lý Thông lấp cửa hang. Trong hang, Thạch Sanh đã cứu được con trai vua Thủy Tề, được vua Thủy Tề tặng cây đàn thần. Nhưng sau đó, Thạch Sanh bị hồn Chằn tinh và đại bàng hãm hại bị bắt vào ngục. Trong ngục, nhờ tiếng đàn đánh lên mà Thạch Sanh được giải oan, công chúa nhận ra ân nhân thực sự và khỏi câm. Nhà vua gả công chúa cho Thạch Sanh và tổ chức lễ cưới từng bừng. Sau đó, chàng còn đánh lui được quân mười tám nước chư hầu nhờ tiếng đàn và niêu cơm thần. Về sau, chàng đã được vua nhường ngôi.

* Bố cục

Gồm 5 phần:

- Phần 1. Từ đầu đến "các môn võ nghệ và mọi phép thần thông" : Giới thiệu sự ra đời của Thạch Sanh.

Phần 2. Tiếp theo đến "hóa kiếp thành bọ hung" : Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh

Phần 3. Còn lại: Thạch Sanh cưới công chúa, đánh bại các nước chư hầu và lên ngôi vua

Hướng dẫn Soạn bài Thạch Sanh - Cánh diều, Ngữ văn 6

1. Chuẩn bị (trang 19)

* Truyện kể về việc gì? Xác định những sự kiện chính trong truyện.

Trả lời:

- Truyện kể về cuộc đời người anh hùng Thạch Sanh.

- Các sự việc chính trong truyện:

+ Sự ra đời và lớn lên kì lạ của Thạch Sanh.

+Thạch Sanh được các vị thần dạy phép phần thông

+ Chàng gặp Lý Thông và kết nghĩa anh em.

+ Thạch Sanh bị đẩy đi canh miếu thờ thay Lý Thông và lập chiến công giết diệt chằn tinh.

+ Thạch Sanh giết đại bàng, cứu công chúa, nhưng bị Lý Thông cướp công, bị lấp cửa hang.

+ Thạch Sanh cứu con vua Thủy Tề, đươcj tặng cây đàn thần.

+ Sống ở quê nhà, hồn đại bàng và chằn tinh báo oán, Thạch Sanh bị nhốt vào ngục.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh giúp công chúa khỏi bị câm, vạch mặt Lý Thông và giải oan cho mình.

+ Thạch Sanh được cưới công chúa, dùng đàn thần và niêu cơm thần đẩy lui quân 18 nước.

+ Về già, vua truyền ngôi cho Thạch Sanh.

*Truyện kể về ai? Ai là nhân vật nổi bật? Kết thúc truyện, số phận các nhân vật như thế nào?

- Truyện kể về Thạch Sanh. Thạch Sanh là nhân vật nổi bật (nhân vật chính của truyện).

- Kết thúc truyện, số phận các nhân vật:

+ Thạch Sanh: Được cưới công chúa, đánh lui quân chư hầu, và được lên ngôi vua

+ Mẹ con Lý Thông: Bị sét đánh chết rồi sau đó hóa kiếp thành bọ hung.

*Qua diễn biến và kết thúc của truyện, tác giả dân gian muốn ca ngợi, phê phán hay nói lên ước mơ gì? Điều đó có liên quan như thế nào đến cuộc sống hiện nay?

- Qua diễn biến và kết thúc của truyện, tác giả dân gian muốn ca ngợi tấm lòng, tài năng và các chiến công của người dũng sĩ Thạch Sanh, phê phán kẻ xảo quyệt, mưu mô, nham hiểm như mẹ con Lý Thông.

- Ước mơ lớn nhất của nhân dân muốn gửi gắm trong truyện: Cái thiện thắng cái ác, xã hội luôn công bằng, ca ngợi người lương thiện, tài giỏi và phê phán những kẻ vong ân bội nghĩa.

- Điều đó có liên quan tới cuộc sống ngày nay, đó là: Xã hội luôn đề cao đạo lý sống công bằng trong xã hội, sống nghĩa tình, ý nghĩa, người ở hiền gặp lành còn kẻ xấu xa sẽ bị trừng trị.

* Những chi tiết nào trong truyện là chi tiết hoang đường, kì ảo? Những chi tiết này có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung và nghệ thuật của truyện?

- Những chi tiết kì ảo, hoang đường trong truyện "Thạch Sanh" là:

+ Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con của hai vợ chồng già.

+ Người vợ mang thai mấy năm mới đẻ.

+Ngọc Hoàng sai người dạy Thạch Sanh võ nghễ và phép thần thông.

+ Chằn tinh chết, hiện nguyên hình là con trăn khổng lồ, chết để lại bộ cung tên bằng vàng.

+ Con vua Thủy Tề được Thạch Sanh cứu, vua tặng Thạch Sanh cây đàn thần.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh vang lên trong ngục, vang vào tận hoàng cung, công chúa nghe đàn bỗng khỏi câm

+Tiếng đàn đánh lui quân 18 nước.

+ Niêu cơm của Thạch Sanh ăn mãi không hết.

=> Những chi tiết này có tác dụng: Làm cho câu chuyện sinh động, hấp dẫn và cuốn hút người đọc, người nghe và tạo nên đặc sắc trong mô tuýp kể chuyện, giúp nhân vật chính bộc lộ chiến công ngày một hiển hách hơn. Góp phần thể hiện ước mơ của nhân dân về công bằng, bình đẳng trong xã hội.

2. Đọc Hiểu

Câu hỏi giữa bài

Câu 1 (trang 19)

Nguồn gốc xuất thân của Thạch Sanh có gì đặc biệt?

Thạch Sanh là thái tử, con ngọc hoàng (con của trời), được ngọc hoàng sai xuống hạ giới đầu thai xuống gia đình nọ.

- > Xuất thân đặc biệt, cao quý

Câu 2

Tính cách nào của Thạch Sanh được tác giả dân gian tập trung thể hiện trong phần 2? Hãy tìm một từ được lặp lại hai lần trong phần này để nói về tính cách ấy?

- Tính cách của Thạch Sanh ở phần 2: Chàng rất thật thà, luong thiện, ngay thẳng, tình nghĩa, nhân hậu, dũng cảm, xả thân, sẵn sàng cứu giúp, giúp đỡ người khác khi họ gặp khó khăn.

- Từ được lặp lại 2 lần trong phần truyện này: Thật thà.

+ Thạch Sanh thật thà nhận lời đi ngay.

+ Thạch Sanh thật thà tin ngay.

Câu 3

Thạch Sanh có những hành động dũng cảm nào trong phần (3) ?

Các chi tiết thể hiện hành động dũng cảm của Thạch Sanh trong phần 3 là:

- Trông thấy đại bàng khổng lồ quắp theo một cô gái bay qua, Thạch Sanh không ngần ngại liền dùng cung tên vàng nhằm đại bàng mà bắn. Rồi chàng theo vết máu truy tìm chỗ nó ở.

- Chàng xin xuống sâu hang cứu công chúa, rồi đánh nhau với quái vật, bắn mù hai mắt, vung búa chặt đứt vuốt sắc, bổ vỡ đôi đầu con quái vật.

- Dũng cảm cứu con trai vua Thủy Tề

Câu 4

Em thử dự đoán khi Thạch Sanh xuống hang Lý Thông sẽ làm gì?

Vì Lý Thông vốn có bản tính mưu mô, xảo quyệt nên em dự đoán Lý Thông sẽ hại Thạch Sanh nhằm cướp công về mình.

Câu 5

Khi xin cây đàn, Thạch Sanh có biết đó là cây đàn thần không?

Khi xin cây đàn, Thạch Sanh không hề biết đó là cây đàn thần. Vì Thạch Sanh vốn lương thiện, nhân hậu, tốt bụng, không tham vật chất, sẵn sàng cứu người nhưng không cần trả ơn.

Câu 6

Thạch Sanh đã cư xử với mẹ con Lý Thông như thế nào? Kết cục của mẹ con Lý Thông ra sao?

Ở kết truyện, chàng đã cư xử với mẹ con Lý Thông rất nhân hậu, rộng lượng: Không giết chúng và tha cho chúng về quê làm ăn

- Kết cục của mẹ con Lý Thông bị trờ trừng phạt: Đi nửa đường thì bị sét đánh chết rồi hóa thành bọ hung.

Câu 7

Thạch Sanh đã làm gì khiến cho quân chư hầu không còn nghĩ đến chuyện đánh nhau và phải cúi đầu lạy tạ?

Thạch Sanh đã khiến cho quân chư hầu không còn nghĩ đến chuyện đánh nhau và phải cúi đầu lạy tạ qua các việc làm:

- Thạch Sanh cầm đàn ra đánh trước quân giặc, khiến cho binh sĩ các nước nghe tiếng đàn mà bủn rủn tay chân, không còn nghĩ tới chuyện đánh nhau nữa.

- Càng còn thết đãi kẻ thua trận bằng niêu cơm thần và hứa trọng thưởng cho ai ăn hết.

Câu hỏi cuối bài

Câu 1. Theo em, Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật nào (người bất hạnh, người thông minh, người dũng sĩ, người khờ khạo) ?

Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật: Người dũng sĩ.

Câu 2

Truyện cổ tích Thạch Sanh có những sự kiện chính nào? Em thích sự kiện nào nhất?

- Các sự việc chính trong truyện:

+ Sự ra đời và lớn lên kì lạ của Thạch Sanh.

+Thạch Sanh được các vị thần dạy phép phần thông

+ Chàng gặp Lý Thông và kết nghĩa anh em.

+ Thạch Sanh bị đẩy đi canh miếu thờ thay Lý Thông và lập chiến công giết diệt chằn tinh.

+ Thạch Sanh giết đại bàng, cứu công chúa, nhưng bị Lý Thông cướp công, bị lấp cửa hang.

+ Thạch Sanh cứu con vua Thủy Tề, đươcj tặng cây đàn thần.

+ Sống ở quê nhà, hồn đại bàng và chằn tinh báo oán, Thạch Sanh bị nhốt vào ngục.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh giúp công chúa khỏi bị câm, vạch mặt Lý Thông và giải oan cho mình.

+ Thạch Sanh được cưới công chúa, dùng đàn thần và niêu cơm thần đẩy lui quân 18 nước.

+ Về già, vua truyền ngôi cho Thạch Sanh.

- Em thích nhất sự kiện: Tiếng đàn gảy lên giải oan cho Thach jSanh và giúp đánh lui quân 18 nước và niêu cơm thần thết đãi kẻ thua trận.

Câu 3

Theo em, Thạch Sanh là người có tính cách gì? Tìm một số chi tiết trong truyện để khẳng định nhận xét ấy của em.

- Thạch Sanh là người lương thiện, chịu khó, lương thiện, nhân hậu, tốt bụng, độ lượng, trong sáng vô cùng. Chàng luôn tin người, sẵn sàng giúp đỡ người bị hại, không tham vật chất, sẵn sàng cứu người nhưng không cần trả ơn.

- Các chi tiết khẳng định nhận xét ấy:

+ Thạch Sanh dù biết được bộ mặt thật của mẹ con nhà Lý Thông nhưng vẫn thả họ về quê.

+ Thạch Sanh cứu công chúa, cứu Thái tử mà không mong được đền ơn.

+ Thạch Sanh tìm biện pháp hòa bình để giải quyết vấn đề căng thẳng với các nước chư hầu.

Câu 4

Hãy chỉ ra các chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện. Những chi tiết này có tác dụng gì trong việc khắc họa nhân vật Thạch Sanh?

- Các chi tiết kì ảo, hoang đường trong truyện và ý nghĩa của chúng:

+ Thạch Sanh là thái tử (con trời) do Ngọc Hoàng phái xuống đầu thai làm con vợ chồng nhà nọ. Bà mẹ mang thai mấy năm mà không sinh.

=> ý nghĩa: Khẳng định nguồn gốc cao quý, tài năng phi thường của nhân vật Thạch Sanh

+ Chàng được thiên thần dạy đủ các môn võ nghệ, mọi phép thần thông.

=> Khẳng định tài năng phi thường của Thạch Sanh.

+ Thạch Sanh giết chằn tinh và đại bàng.

=> Khẳng định tài năng phi thường của Thạch Sanh.

+ Thạch Sanh cứu con trai vua Thủy Tề và được mời xuống chơi Thủy Cung, đặc tặng đàn thần

=> khẳng định quan niệm sống: Ở hiền sẽ gặp lành.

+ Hồn chằn tinh và đại bàng tìm cách vu oan cho Thạch Sanh.

=> Khẳng định sự deo bám dai dẳng của cái ác.

- Niêu cơm thần ăn mãi không hết.

=> khẳng định ước mơ về cuộc sống no đủ của nhân dân lao động.

+ Cây đàn thần làm cho Thạch Sanh giải oan nó còn làm cho đất nước hòa bình.

=> khẳng định ở hiền gặp lành; thể hiện lối sống bao dung, nhân ái và ước mơ hòa bình của dân ta.

- Những chi tiết này nhằm tăng sức hấp dẫn, lôi cuốn cho truyện ; và thể hiện quan niệm của người dân lao động về côngbằng và mơ ước ở đời về những người anh hùng lí tưởng, trượng nghĩa và có tấm lòng bao dung độ lượng.

Câu 5

Các chi tiết kết thúc truyện: "Nhà vua gả công chúa cho Thạch Sanh. Lễ cưới của họ tưng bừng nhất kinh kì, chưa bao giờ và chưa ở đâu có lễ cưới tưng bừng như thế." và "Về sau, vua không có con trai, đã nhường ngôi cho Thạch Sanh." cho thấy nhân dân ta muốn thể hiện ước mơ gì?

- Các chi tiết kết thúc truyện thể hiện ước mơ của nhân dân ta về cuộc sống công bằng, người hiền gặp lành, sống có hậu; còn ác giả ác báo, kẻ vong ân bội nghĩa sẽ bị trừng phạt thích đáng.

Câu 6

Đoạn thơ sau đã nhấn mạnh thêm ý nghĩa nào của truyện Thạch Sanh?

Đàn kêu: Ai chém chằn tinh

Cho mày vinh hiển dự mình quyền sang?

Đàn kêu: Ai chém xà vương

Đem nàng công chúa triều đường về đây?

Đàn kêu: Hỡi Lý Thông mày

Cớ sao phụ nghĩa lại rày vong ân?

Đàn kêu: Sao ở bất nhân

Biết ăn quả lại quên ân người trồng?

(Truyện thơ Nôm Thạch Sanh)

Trả lời:

Tiếng đàn trong đoạn thơ như tiếng vị quan tòa phân xử rạch ròi, kể các chiến công của Thạch Sanh, vach jtội lý Thông vong ân, bất nhân. Đoạn thơ đã nhấn mạnh thêm ý nghĩa của truyện Thạch Sanh: Tiếng đàn nhân danh công lí, bênh vực người có công, người tốt, tố cáo, vạch tội kẻ gian xảo, cướp công, bất nghĩa, bất nhân.