SOẠN VĂN: ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ (HUÊ-MINH-UÊ) I/ Tìm hiểu chung: 1/ Tác giả: - Ơ-nít Hê-minh-uê (1899-1961) là nhà văn Mỹ để lại dấu ấn sâu sắc trong văn xuôi hiện đại phương Tây, được tặng giải Noben 1954. - Từng viết báo, làm phóng viên chiến trường trong chiến tranh thế giới. - Đóng góp lớn trong việc đổi mới lối viết truyện, tiểu thuyết trong nền văn học thế giới. - Là người đề xướng nguyên lí tảng băng trôi. - Các tác phẩm nổi tiếng: Mặt trời vẫn mọc (1926), Giã từ vũ khí (1929), Chuông nguyện hồn ai (1940). 2/ Tác phẩm: A/ Hoàn cảnh sáng tác, vị trí: - Viết vào năm 1952, tác phẩm tiêu biểu nhất trong sự nghiệp của Hêminhuê, đăng nhiều trên tạp chí "Đời sống" gây được tiếng vang lớn. - Năm 1954: Đạt giải Nôben văn học. b/ Tóm tắt: - Tác phẩm kể việc ông lão Xantiagô ra khơi với khát khao chinh phục được con cá lớn, xứng đáng với tài nghệ của mình. Suốt 84 ngày mà không bắt được con cá nào. Không tuyệt vọng ngày thứ 85, ông đã đi thật xa và câu được con cá kiếm khổng lồ. Dũng cảm chịu đựng, đương đầu với con cá suốt 3 ngày 2 đêm, Xantiagô cũng giết được con cá. Trên đường mang con cá từ ngoài khơi về đất liền, ông phải đường đầu với đàn cá mập kéo đến xâu xé con cá kiếm. Dù rất kiên cường chống trả, song khi về đến bờ ông lão chỉ còn lại bộ xương khổng lồ của con cá kiếm. Ông lão mệt mỏi và ngủ mơ về con sư tử. 3/ Đoạn trích: - Vị trí: thuộc phần cuối tác phẩm (kể về việc ông lão Xantiagô đuổi theo và bắt được cá kiếm). - Bố cục: 2 phần + Phần 1: Từ đầu -> "Con cá trắng bạc, thẳng đơ, bồng bềnh theo sóng" : Chinh phục cá kiếm. + Phần 2: (Còn lại) : Hành trình đưa cá kiếm trở về. II/ Tìm hiểu văn bản: 1/ Hình tượng con cá kiếm: - Đó là một con cá lớn và đẹp: "cái đuôi lớn hơn cả chiếc hái lớn màu tím hồng dựng lên trên mặt đại dương xanh thẫm", "một cái bóng đen vượt qua dưới con thuyền", bộ vây to sụ nặng hơn mười tấn. - Có sức mạnh ghê gớm: "những vòng bơi của nó khiến ông lão hoa mắt chóng mặt", "ông cảm nhận được cú nẩy mạnh đột ngột ở sợi dây do con cá gây ra" . - Dù cận kề cái chết vẫn luôn kiên cường, bất khuất: "nó phóng lên khỏi mặt nước phô tầm vóc khổng lồ, vẻ đẹp và sức lực" . - Tầm vóc của con cá khiến chiến thắng của ông lão trở nên vinh quang hơn: + Con cá là đại diện cho sức mạnh và vẻ đẹp của thiên nhiên. + Đại diện cho những khó khăn thử thách trong cuộc sống con người phải vượt qua. + Đó còn là cái đẹp, những ước mơ, sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ. 2/ Hình tượng ông lão: - Sau 84 ngày đêm thất bại, ông lão vẫn cố gắng tìm kiếm và cuối cùng đã tìm được con cá kiếm lớn: + Ông là một lão ngư kiên trì. + Đó còn là biểu tượng cho người nghệ sĩ không ngừng sáng tạo, tìm kiếm cái mới trong nghệ thuật. - Khi chiến đấu với con cá khổng lồ, ông đã chiến thắng nó, ông là một lão đánh cá lành nghề: + Chỉ cần nhìn độ nghiêng, độ chếch của sợi dây ông có thể biết con cá đang bơi vòng tròn hay liên tục ngoi lên trong lúc bơi. + Dựa trên sự căng chùng của sợi dây có thể đoán được con cá đang làm gì. + Điêu luyện trong hành động phóng lao trúng tim con cá. - Ông có sức mạnh ý chí phi thường, chiến thắng con cá kiếm: + Luôn tin tưởng vào khả năng của bản thân: "tao sẽ tóm được mày ở đường lượn, ta sẽ di chuyển được nó" . + Dù đã rất mệt mỏi sau chuỗi ngày dài trên biển, ông vẫn cố gắng chiến đấu với con cá kiếm khổng lồ. - Sau cuộc chiến, ông đã chiến thắng con cá lớn, điều này khẳng định: + Khát vọng của ông lão chính là khát vọng muốn chinh phục thiên nhiên của con người. + Sức mạnh phi thường, khả năng của con người không hề giới hạn. + Nhà văn thể hiện sự tin tưởng vào sức mạnh của con người. + Người nghệ sĩ sau quá trình lao động nghệ thuật đã đạt được thành quả mình mong muốn. III/ Tổng kết: 1/ Nghệ thuật: - Đoạn trích tiêu biểu cho phong cách độc đáo của Hê-minh-uê với nguyên lý "Tảng băng trôi", sử dụng ẩn dụ, tính đa nghĩa của hình tượng. - Lối kể chuyện độc đáo, kết hợp nhuần nhuyễn giữa lời kể với văn miêu tả cảnh vật, đối thoại và độc thoại nội tâm. 2/ Ý nghĩa: - Cuộc hành trình đơn độc, nhọc nhằn của con người vì một khát vọng lớn lao là chứng minh cho chân lí: "Con người có thể bị hủy diệt nhưng không thể bị đánh bại".
