NLXH Văn hóa ứng xử trên không gian mạng - Tyra An Nhien

Văn Hóa Ứng Xử Trên Không Gian Mạng​

Tác giả: Tyra An Nhiên​

(Bài Dự Thi Miss VNO 2021 )

Vòng 3: Thách thức



Nguồn: Pinterest​

Thế giới trong thời đại 4.0 là thế giới như thế nào? Đó là "Thế giới Phẳng". Khái niệm "phẳng" ở đây đồng nghĩa với "sự kết nối", một thế giới không còn nhiều trở ngại về địa lý như trước. Sự phát triển của Internet và mạng xã hội đã giúp quá trình toàn cầu hóa diễn ra nhanh hơn và rộng hơn bao giờ hết. Con người từ khắp nơi trên thế giới có thể dễ dàng tiếp cận, chia sẻ quan điểm, trao đổi với những con người, về những sự việc thậm chí tổn tại cách họ nửa vòng trái đất. Ngày nay, bên cạnh những mối quan hệ ngoài đời, con người còn có những mối quan hệ trên mạng. Và văn hóa ửng xử trên mạng xã hội cũng rất khác.

Trên mạng xã hội, con người dễ gây tổn thương cho nhau hơn. Trong thời kì 4.0, con người dường như nhạy cảm hơn bao giờ hết, họ dễ dàng đồng cảm với bạn nhưng cũng dễ dàng thế hiện thái độ bất bình với bạn ngay sau đó. Năm 2020 không chỉ nhắc chúng ta nhắc đến dịch Covid-19, mà còn nhắc những người dân Việt Nam về trận lũ lịch sử ở miền Trung, trận lũ đã cướp đi gia đình nhà cửa, cơ ngơi, tài sản của biết bao con người nơi mảnh đất quanh năm khí hậu vốn đã khắc nghiệt. Trong khi có những người đang trực tiếp xuống các địa phương chịu ảnh hưởng của thiên tai để cứu trợ và nhận được sự ủng hộ, quyên góp từ các mạnh thường quân, những thông tin không hay cũng xuất hiện tồn tại xung quanh hành động cứu trợ đó như giả mạo số tài khoản để trục lợi, biển thủ tiền từ thiện, yêu cầu sao kê.. Giữa lúc nước sôi lửa bỏng cần gấp rút cứu trợ đồng bào bị ảnh hưởng bởi lũ lụt để sớm ổn định cuộc sống, mối quan tâm của một bộ phân người dân lại chẳng dành cho những đồng bào đang khó khăn hay hành động đáng tự hào của những người đã sẵn sàng bước chân ra khỏi căn nhà tiện nghi, an toàn để lặn lội về những mảnh đất xa xôi, tiềm ẩn nhiều rủi ro để giúp đỡ những người xa lạ với họ. Bên cạnh những lời cảm ơn họ xứng đáng nhận được, những người giàu tình thương ấy còn nhận được sự nghi ngờ trên mạng xã hội. Bắt nguồn từ một hành động thiện nguyện, qua mạng xã hội lại trở thành những hành vi trục lợi bất chính, phải chăng là do mạng xã hội?

Mạng xã hội chỉ là công cụ kết nối, người sử dụng mạng xã hội mới là nhân tố quan trọng quyết định tác động của mạng xã hội. Hiện nay, đối tượng sử dụng mạng xã hội rất đa dạng, không chỉ về vị trí địa lý, văn hóa, thậm chí cả độ tuổi. Đối với người trưởng thành, đầy đủ năng lực nhận thức và hành vi, việc yêu cầu họ đánh giá sự vật hiện tượng một cách toàn diện, thống nhất là rất khó khăn bởi phương thức, góc nhìn của họ khác nhau cũng sẽ cho ra những kết quả khác nhau, trải qua môi trường sống, nền giáo dục khác nhau, họ cũng đưa ra cách nhìn, suy nghĩ khác nhau, cả tiêu cực và tích cực. Hơn nữa, đối với vấn đề của người khác, không phải ai cũng có cách nhìn toàn diện với sự việc hay thấu hiểu cho hoàn cảnh của người khác. Điều người ta biết đến chỉ là biểu hiện của sự việc và họ cũng không quan tâm đến nguyên nhân. Những bình luận mù quáng trên mạng trước tiên đến từ những cái nhìn phiến diện của người dùng. Kéo theo những cái nhìn phiến diện ấy chính là hiệu ứng đám đông, dưới sự phát triển của mạng xã hội, lượng tiếp cận với sự việc đó tăng lên nhanh chóng. Những bình luận tăng lên hàng nghìn hàng triệu, không chỉ gây áp lực tinh thần cho người tiếp nhận những bình luận đó mà còn dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực, hoài nghi chính bản thân người đó, thậm chí trầm cảm, và có những hành động tổn hại bản thân.

Bên cạnh chủ thể sử dụng mạng xã hội, việc không có các chế tài, quy định giới hạn hành vi của người dùng trên không gian mạng cũng là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc văn hóa ứng xử trên mạng xã hội bị mai một. Hiện nay, mạng xã hội cũng là một nền tảng tương đối thoải mái cho người dùng chia sẻ quan điểm cá nhân. Chẳng hạn, những video đập hộp hàng hiệu, hay mua sắm đồ xa xỉ bên cạnh việc giúp người khác có động lực kiếm tiền, làm giàu. Mặt khác, những video này cũng khiến người xem nhận thấy khoảng cách giàu nghèo trong xã hội, đem đến tâm lý tự ti, đặc biệt là những đối tượng thu nhâp thấp. Trung Quốc cũng đã có quy định hạn chế việc chia sẻ cuộc sống xa hoa, đồ xa xỉ trên mạng xã hội. Thế giới sẽ cần những quy định mạnh mẽ hơn để đảm bảo văn hóa ứng xử trên mạng xã hội.

Bên cạnh những hành vi mù quáng, mạng xã hội vẫn là một không gian văn minh cho lỗi cư xử đẹp, lan tỏa những giá trị cộng đồng. Dịch Covid-19 là minh chứng rõ ràng nhất cho sức mạnh cộng đồng được lan tỏa từ mạng xã hội. Thông qua mạng xã hội, người dân nắm rõ tình hình dịch bệnh trên cả nước và đường lối chính sách của Đảng, Nhà nước để thống nhất thực hiện, quyết tâm phòng dịch. Thời kì dịch Covid-19 bùng phát ở các điểm nóng trên toàn quốc như Hồ Chí Minh, số lượng những ca dương tính tăng lên hàng ngàn mỗi ngày, những đoàn y bác sĩ, sinh viên y từ khắp nơi trên mảnh đất hình chữ S liên tục tăng cường hỗ trợ thành phố Hồ Chí Minh chống dịch, những gia đình đang yên vui bỗng nhiên ly tán, những người mẹ già nghẹn ngào trong cảnh kẻ tóc bạc tiến người tóc xanh.. Qua mạng xã hội, những người ở trong những vùng an toàn hay cách thành phố Hồ Chí Minh cả chiều dài đất nước, cũng cảm nhận sâu sắc được nỗi đau, sự mất mát, sự mệt mỏi của những con người, những hoàn cảnh chua xót nơi điểm nóng dịch bệnh. Chưa bao giờ, chúng ta cảm thấy được một dân tộc có thể đoàn kết đến vậy, những hastag động viên người dân, động viên những y bác sĩ, những tình nguyện viên hoạt động giữa tâm dịch hay những bình luận chia sẻ sự mất mát, đau thương, hay đơn giản chỉ là hàng ngàn, hàng triệu trái tim yêu thương lan tỏa trên khắp các diễn đàn, các mạng xã hội facebook, tiktok, instagram.. Không chỉ thử thách chúng ta về sức khỏe, về y tế.. dịch covid-19 chính là sự khảo nghiệm chân thực nhất về lòng người, về sức mạnh dân tộc.

Bất kể trong đời thực hay trên mạng xã hội, văn hóa ứng xử cũng có những ảnh hướng to lớn đến cá nhân hay tập thể. Sự phát triển của Internet và sự bùng phát dịch Covid-19 khiến cho việc giao tiếp chuyển dịch dân dần thông qua các mạng xã hộị. Việc đòi hỏi sự đồng nhất trong phương thức trao đổi và chia sẻ trên không gian mạng là rất khó, do đó, rất cần thiết có bộ quy tắc ứng xử trên mạng để giới hạn những hành vi gây tổn thương người khác trên mạng, đảm bảo sự lành mạnh và có ích của không gian mạng.