Nguyễn Trãi và vụ án nổi tiếng lịch sử Lệ Chi Viên Nguyễn Trãi (1380-1442), hiệu là Ức Trai, quê ở Chi Ngại (nay thuộc Chí Linh, Hải Dương) sau rời về làng Ngọc Ổi (nay thuộc Nhị Khê, Thường Tín, Hà Nội). Cha là Nguyễn Phi Khanh, một học trò nghèo, học giỏi, đỗ Thái học sinh. Mẹ là Trần Thị Thái, con quan tư đồ Trần Nguyên Đán, dòng dõi quí tộc. Ông ngoại và cha đều là người có lòng yêu nước thương dân. Nguyễn Trái đã được thừa hưởng tấm lòng vì dân vì nước ấy. Ông là vị quân sư xuất sắc giúp Lê Lợi chiến lược, chiến thuật trong kháng chiến chống quân Minh xâm lược. Đầu năm 1428, quét sạch quân thù, ông hăm hở bắt tay vào thực hiện hoài bão xây dựng đất nước thái bình thịnh trị, vua hòa dân mục, thì bỗng dưng bị chặn lại: Ông bị nghi oan và bị bắt giam. Sau đó, ông được tha nhưng không được tin dùng nữa. Mười năm (1429-1439) Nguyễn Trãi chỉ được giao chức "nhàn quan", không có thực quyền. Ông buồn, xin về Côn Sơn (nay thuộc Chí Linh, Hải Dương). Mấy tháng sau, Lê Thái Tông lại vời ông ra làm việc nước. Ông đang hăng hái giúp vua thì xảy ra thảm họa lớn nhất trong lịch sử Việt Nam: Vụ án Lệ Chi Viên Sự việc diễn ra ngày 27/7/1442, vua Lê Thái Tông đi tuần miền Đông, ở Chí Linh, Hải Dương, tại đây, ông đã được Nguyễn Trãi đón tiếp. Nhà vua đã cảm thấy rất ấn tượng với một trong những người vợ của Nguyễn Trãi là Nguyễn Thị Lộ. Phải nói rằng thị là người rất xinh đẹp, lại thông minh, có tài văn chương nên đã chiếm được sự chú ý của vua Lê. Vụ án Lệ Chi Viên Ngay từ khi gặp mặt, vua Lê Thái Tông đã rất yêu quý thị và cho phép thị hầu ở bên cạnh mình với chức vụ Lễ nghi. Khi trở về Lệ Chi Viên, vua Lê Thái Tông và Nguyễn Thị Lộ đã ở cùng nhau cả đêm rồi mất. Tuy nhiên, các quan đại thần đều không vội phát tang mà bí mật đưa về kinh đô mới tiến hành tang lễ. Triều đình quy cho Nguyễn Thị Lộ tội giết vua, xử Nguyễn Trãi tru di tam tộc vào ngay sau đó ngày 16/8. Xung quanh vụ án Lệ Chi Viên cũng có rất nhiều giai thoại và đồn đoán khác nhau. Nhiều người cho rằng Thị Lộ là rắn mẹ hóa thành để báo thù nhà họ Nguyễn. Cụ thể câu chuyện là một hôm ông Nguyễn Phi Khanh cho học trò ra sân cắt cỏ, cất lớp học. Đến đêm ông nằm mơ thấy 1 người đàn bà và bầy con nhỏ đến xin ông thư thả ít hôm cắt cỏ, vì bận con nhỏ chưa kịp dời nhà, ông đã nhận lời. Sau đó, học trò của ông phát cỏ đập chết bầy rắn, ông mới hiểu được giấc mộng mà mình mơ thấy tối qua. Đêm đó, rắn mẹ bò trên xà nhà, nhỏ xuống giọt máu thấm ngay chữ "tộc", qua ba lớp giấy. Người đời truyền miệng rằng Thị Lộ chính là rắn mẹ hóa thành để trả thù nhà họ Nguyễn. Mặc dù đây chỉ là câu chuyện truyền miệng trong dân gian nhưng nhiều người loại cho rằng nó được dựng lên để giải thích cái chết của vua Lê Thái Tông. Thảm án Lệ Chi Viên đã khiến cho nhà Nguyễn Trãi bị chu di tam tộc gồm họ cha, họ mẹ và họ vợ. Theo đó, sao khi kết án, Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ lập tức bị chém đầu, bắt tội đến ba họ, tịch thu ruộng đất, tài sản làm của công. Theo gia phả nhà họ Nguyễn tại Chí Linh, Kinh Môn, Hải Dương và gia phải ở Nhị Khê, Hà Nội, Nguyễn Trãi có 5 người vợ và 7 người con trai đều bị xử tử. Cụ thể gồm có: Vợ cả Trần Thị Thành sinh Nguyễn Khuê, Nguyễn Ứng, Nguyễn Phù. Bà 2 Phùng Thị phu nhân sinh Nguyễn Bản, Nguyễn Tích, Nguyễn Thị Trà. Bà 3 Nguyễn Thị Lộ không con. Bà tư Phạm Thị Mẫn sinh Nguyễn Anh Vũ. Bà năm Lê Thị Phu Nhân sinh Nguyễn Năng Đoán. Tất cả đều bị xử từ theo đúng sắc lệnh đã ban ra. Trong số này có Nguyễn Phù, Nguyễn Anh Vũ và Nguyễn Thị Đào là may mắn sống sót theo sử sách ghi lại. Năm 1464, vua Lê Thánh Tông lên ngôi đã chính thức ban chiếu minh oan cho Nguyễn Trãi cùng gia tộc của mình. Theo đó, người con còn sống sót của ông sau vụ án Lệ Chi Viên là Nguyễn Anh Vũ được phong là Đồng tri châu. Nguyễn Trãi được truy tặng tưới Tán Trù bá. Cho đến năm 1512, Lê Tương Dực đã truy tặng Nguyễn Trãi là Tế Văn Hầu . Năm 1464, Nguyễn Trãi đã chính thức được minh oan và truy phong Mặc dù vậy nhưng thảm án Lệ Chi Viên cũng khiến không ít người sợ hãi trong một thời gian. Mỗi khi nhắc đến vụ án này, mọi người không khỏi rùng mình về cái chết của hàng trăm người sau vụ án. Qua đây, các bạn đã biết thông tin, diễn biến của vụ án Lệ Chi Viên. Thảm án này đã gây chấn động lịch sử và trở thành đề tài chuyển thể thành phim điện ảnh mang đến cho người xem những cái nhìn khác nhau về vụ thảm sát cực lớn này.
