Định nghĩa của một lời nói dối là lời thêu dệt sai sự thật về một sự vật, sự việc, diễn biến đã hoặc sẽ xảy ra.
Hành động nói dối là một hình thức giao tiếp có sự tham gia của hai bên: Bên lừa dối và bên bị lừa dối. Kẻ lừa dối có ý định truyền đạt những ấn tượng hoặc thông tin sai lệch. Tuy nhiên, người bị lừa phải tham gia vào sự dối trá - ít nhất là ở một mức độ nào đó. Điều này có thể là do sự thờ ơ, thiếu hiểu biết, thành kiến, hoặc quá tự tin vào kiến thức của bản thân hoặc quá tin tưởng vào người nói dối. Có thể dễ dàng nhận ra rằng hành động của người nói dối mang tính chủ động, còn người tiếp nhận lại hoàn toàn bị động và không có quyền kiểm soát sự việc.
Tại sao con người nói dối? Nói dối cho phép một người thiết lập quyền kiểm soát nhận thức của bản thân và người xung quanh với một tình huống bằng cách thao túng nó. Đó là một cơ chế bảo vệ (mang tính tự vệ) ngăn họ không bị tổn thương, tức là không công khai và tiết lộ con người thật hoặc sự thật bất lợi cho họ với người khác. Trong nhiều tình huống, người nói dối tin rằng nói ra sự thật sẽ dẫn đến khả năng người kia chịu ảnh hưởng lớn về
tâm lý, hoặc có thể chỉ trích hay cảm thấy thất vọng về họ. Việc thiếu tự tin dẫn tới cảm giác thiếu an toàn sẽ gây áp lực lớn lên tâm lý, thậm chí có thể khiến họ không thể chịu đựng được.
Nếu đi sâu vào cơ chế phòng thủ đã đề cập ở trên, một người sẽ nói dối để tránh những tình huống khó khăn và 'chôn vùi' những cảm xúc đi kèm với tình huống đó như cảm giác tội lỗi, trầm cảm, buồn bã và lo lắng. Nói dối giúp người đó tránh được việc đối mặt với những cảm giác choáng ngợp này hoặc thậm chí là đạt được nhiều lợi ích trong ngắn hạn. Điều quan trọng cần lưu ý là dù niềm tin của người nói dối hay người tiếp nhận ra sao, trước sau gì sự thật cũng sẽ phơi bày và phản ứng của người bị lừa dối đối với người nói dối thậm chí còn gay gắt hơn.
Như vậy, có thể nói hành động nói dối chỉ là một phản ứng tự vệ của não bộ trong những tình huống khó khăn khác nhau để tự vệ cho bản thân hoặc để giành một lợi ích nhất định. Vì bản chất lời nói dối là xuyên tạc sự thật hoặc thậm chí là tạo nên những sự việc không có thật nên kết quả tích cực của hành động này dù có xảy ra hay không đều chỉ mang tính thời điểm. Một khi sự thật bị phơi bày hậu quả của lời nói dối lên chủ thể hoặc người tiếp nhận có thể còn nặng nề hơn, chính vì thế nếu người nói dối muốn tiếp tục che giấu sự thật thì sẽ càng phải tạo ra nhiều lời nói dối hơn nữa.
Chính vì thế
câu hỏi "Nên nói dối hay nói thật nhiều hơn." cũng có nghĩa là "Bạn lựa chọn lợi ích nhất thời hay lâu dài."
Như đã nói ở trên nói dối là một loại bản nặng tự vệ của những người thiếu tự tin, điều đó đồng nghĩa với việc nếu một người quá ỷ lại vào lời nói dối, người đó sẽ không bao giờ học được cách tin tưởng bản thân hay trở nên thành công trong cuộc sống. Cũng giống như các loại bản năng khác của con người, lựa chọn tối ưu chính là biến bản năng trở thành lợi thế và bạn chỉ có thể làm được điều đó khi bạn tự tin vào lựa chọn của bản thân và dám đối mặt với hậu quả của nó. Trước khi lựa chọn nói ra một lời nói dối hãy tự đặt câu hỏi cho bản thân.
1. Sự thật này có đáng để che giấu hay không? Ví dụ nếu bạn đi làm muộn vì quên không đặt đồng hồ báo thức, đây chỉ là một sơ xuất thông thường, đôi khi thạt thà nhận lỗi với sếp sẽ khiến sếp tin tưởng bạn hơn.
2. Liệu có khả năng tránh nói tới sự thật mà không cần phải nói dối hay không? Ví dụ cô bạn của bạn tâm sự rằng cô ấy nghĩ bạn trai đang ngoại tình với người khác. Bạn cũng có cảm giác rằng người đàn ông kia đang lén lút qua lại với chị gái của bạn nhưng không có bằng chứng rõ ràng, trong trường hợp này thay vì lập tức nói dối để bảo vệ chị mình, lựa chọn tốt nhất là không nói ra sự thật mà để ba người họ tự giải quyết vấn đề với nhau. Nói cho cùng đây không phải là việc của bạn, nhanh nhảu nói dối hoặc bình luận sẽ chỉ khiến người ta coi thường bạn mà thôi.
3. Lợi ích mà bạn và người xung quanh đạt được từ lời nói dối có đáng để đánh đổi với áp lực tâm lý nặng nề trong thời gian dài vì phải cố hết sức che dấu sự thật hay không? Ví dụ một người đang bị bệnh nặng cần tránh áp lực tâm lý nhưng người thân của người ấy đột ngột qua đời vì tai nạn giao thông. Trong trường hợp này nói dối là một lựa chọn sáng suốt để người nọ có thời gian bình phục rồi mới nói sự thạt với họ.
Để kết lại bài viết, mình muốn nhấn mạnh rằng nói dối là một loại lựa chon, chính vì thế không thể có một loại tỷ lệ rõ ràng trong cuộc sống là con ngưòi nên nói dối bao nhiêu % và nói thật bao nhiêu %. Quyết định nói dối hay không phụ thuộc lớn vào việc đánh giá rõ ràng và kỹ càng nguyên nhân, kết quà của sự việc đối với bản thân và người xung quanh và một khi đã lựa chọn, hãy chắc chắn bạn sẵn sàng đối mặt với hậu quả của nó.
5794
31
