Lời sấm truyền của Nguyễn Bỉnh Khiêm và sự khởi đầu của họ Nguyễn

HOÀNH SƠN NHẤT ĐÁI, VẠN ĐẠI DUNG THÂN

​

Khi nhà Mạc cướp ngôi nhà Lê, Nguyễn Kim - con trai trưởng của Nguyễn Hoằng (giữ chức Hữu vệ điện tiền tướng quân dưới thời nhà Lê) đem gia quyến lánh sang Ai Lao, thu nạp hào kiệt, mưu trung hưng nhà Lê từ xứ khác. Năm Canh Tí (1540) Nguyễn Kim đem quân về đóng ở Nghệ An, ba năm sau ông cùng vua Lê Trung Hưng đánh chiếm lại Tây Đô. Tướng nhà Mạc là Dương Chấp Nhất phải đầu hàng. Sự nghiệp trung hưng nhà Lê đang phát triển lớn mạnh, Nguyễn Kim đột ngột chết do bịDương Chấp Nhất đầu độc. Quyền hành từ đó rơi vào tay Trịnh Kiểm, con rể của Nguyễn Kim.

Thu gọn quyền hành trong tay, Trịnh Kiểm từng bước loại bỏ con em họ Nguyễn, Nguyễn Uông, con trai trưởng bị hãm hại, con trai thứ hai là Nguyễn Hoàng biết mình đang gặp nguy hiểm bèn cáo bệnh nằm nhà, giữ mình tránh ngờ. Mối thù Trịnh - Nguyễn bắt đầu từ đây. Tìm cách giữ thân để tính kế lâu dài, Nguyễn Hoàng cho người đem lễ vật đến hỏi Trình Quốc Công Nguyễn Bỉnh Khiêm . Trình Quốc Công lấy giấy bút viết 8 chữ rồi giao cho tâm phúc của Nguyễn Hoàng đem về. Nguyễn Hoàng mở ra đọc, thấy 8 chữ:

"Hoành Sơn nhất đài, vạn đại dung thân"

(Dịch: Hoành Sơn một giải, dung thân muôn đời. "

Hiểu được hàm ý lời chỉ bảo, Nguyễn Hoàng liền cầu cứu chị mình là Ngọc Bảo, xin Trịnh Kiểm cho vào trấn Thuận Hóa. Thấy đó là vùng đất hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt, lại nằm ở phía Nam, nơi quân Mạc có thể dùng thuyền vượt biển đánh sau lưng, Trịnh Kiểm đồng ý, dâng biểu tâu vua cho Nguyễn Hoàng làm trấn thủ Thuận Hóa. Năm Mậu Ngọ 1228, Nguyễn Hoàng vào lĩnh đất phong cùng hàng ngàn quân binh, họ hàng tình nguyện đi theo.

Thuở đầu vào Nam, Nguyễn Hoàng xây dinh trại ở Quảng Trị, ông khéo vỗ về quân dân, biết trọng dụng hào kiệt, sưu thuế nhẹ nhàng, được người người mến phục, gọi là" Chúa Tiên". Khoảng bốn mươi năm đầu, Nguyễn Hoàng chú trọn khai hoang lập ấp, phát triển kinh tế, gây dựng lực lượng, bên ngoài vẫ hoàn thành tốt mọi nghĩa vụ với vua Lê. Công cuộc khai khẩn đất hoang và chính sách rộng rãi của ông đã đem lại hiệu quả rõ rệt về mọi mặt. Họ Nguyễn đã bắt đầu khởi nghiệp như thế và dần lớn mạnh, bành trướng ở phía Nam, cuối cùng trở thành lực lượng đối chọi với Đàng Ngoài do họ Trịnh nắm quyền, đúng như lời sấm truyền của Nguyễn Bỉnh Khiêm.

Tư liệu tham khảo: Đại Việt Sử Kí Toàn Thư, Chín chúa mười ba vua nhà Nguyễn

Chú thích:

1. Dương Chấp Nhất: võ tướng nhà Mạc, năm 1543, ông ta trá hàng nhà Lê, nhân cơ hội đầu độc Nguyễn Kim bằng cách mời ăn dưa hấu.

2. Ngọc Bảo: Chị gái của Nguyễn Hoàng, vợ Trịnh Kiểm

3. Nguyễn Bỉnh Khiêm: Hiệu Bạch Vân am cư sĩ, thường được gọi là Tuyết Giang phu từ, nhà tiên tri số một Việt Nam với những lời tiên tri ứng nghiệm và vô số giai thoại về. Câu chuyện bên trên là một trong số đó.