Đọc hiểu: Bài học đầu cho con, Đỗ Trung Quân Đọc đoạn trích và trả lời các câu hỏi: Quê hương là vòng tay ấm Con nằm ngủ giữa mưa đêm Quê hương là đêm trăng tỏ Hoa cau rụng trắng ngoài thềm Quê hương là vàng hoa bí Là hồng tím giậu mồng tơi Là đỏ đôi bờ dâm bụt Màu hoa sen trắng tinh khôi Quê hương mỗi người chỉ một Như là chỉ một mẹ thôi Quê hương có ai không nhớ.. (Trích Bài học đầu cho con, Đỗ Trung Quân, Có hoa cần gặp, NXB Thuận Hóa - Huế, 1991) Câu 1. Đoạn trích trên sử dụng phương thức biểu đạt nào? Câu 2. Tác giả đã dùng những hình ảnh nào để miêu tả vẻ đẹp của quê hương trong bài thơ? Câu 3. Xác định, nêu tác dụng của một biện pháp tu từ trong những câu thơ sau: "Quê hương là vòng tay ấm Con nằm ngủ giữa mưa đêm Quê hương là đêm trăng tỏ Hoa cau rụng trắng ngoài thềm" Câu 4. Câu thơ "Quê hương là vòng tay ấm" có ý nghĩa gì về tình cảm gia đình? Câu 5. Tại sao tác giả lại ví quê hương như "chỉ một mẹ thôi"? Câu 6. Những hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ có vai trò gì trong việc gợi lên tình cảm của tác giả đối với quê hương? Câu 7. Bài thơ thể hiện nỗi nhớ quê hương như thế nào? Câu 8. Nêu, nhận xét về tình cảm của tác giả đối với quê hương. Đáp án Câu 1. Phương thức biểu đạt chính là: Biểu cảm. Câu 2. Tác giả đã dùng những hình ảnh quen thuộc và gần gũi để miêu tả vẻ đẹp của quê hương như: Vòng tay ấm áp, đêm trăng sáng, hoa cau rụng, hoa bí vàng, hoa mồng tơi tím, đôi bờ dâm bụt đỏ, và màu hoa sen trắng tinh khôi. Những hình ảnh này gợi lên sự bình yên và dịu dàng của làng quê Việt Nam. Câu 3. - Biện pháp tu từ: Điệp: Quê hương là.. - Tác dụng: + Nhấn mạnh và làm nổi bật hình ảnh đẹp đẽ, gần gũi của quê hương trong lòng tác giả. Mỗi câu bắt đầu bằng "Quê hương là.." như một cách để liệt kê những kỷ niệm, những chi tiết thân thương, giúp người đọc cảm nhận được sự đa dạng, phong phú của cảnh sắc quê hương, cũng như tình cảm sâu nặng của tác giả đối với nơi mình sinh ra. + Điệp ngữ này tạo nên nhịp điệu nhẹ nhàng, tha thiết, giúp bài thơ giàu cảm xúc và dễ gây ấn tượng trong lòng người đọc. Câu 4. Câu thơ "Quê hương là vòng tay ấm" gợi lên hình ảnh quê hương như người mẹ với vòng tay che chở, ấm áp, bao dung. Nó thể hiện tình cảm sâu sắc, gắn bó với quê hương như một nơi trú ngụ an lành, nơi mà mỗi người luôn cảm nhận được sự yêu thương và chở che. Câu 5. Tác giả ví quê hương như "chỉ một mẹ thôi" để nhấn mạnh sự độc nhất, thiêng liêng của quê hương trong lòng mỗi người. Giống như chỉ có một người mẹ trong đời, quê hương cũng là duy nhất, nơi ta luôn hướng về với tình yêu và lòng biết ơn, không gì thay thế được. Câu 6. Những hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ giúp gợi lên vẻ đẹp giản dị, bình yên và thân thuộc của quê hương, đồng thời làm nổi bật tình cảm gắn bó sâu sắc của tác giả với mảnh đất ấy. Qua những chi tiết như hoa cau, hoa bí, và hoa sen, tác giả bộc lộ tình yêu và sự trân trọng đối với quê hương, nơi lưu giữ bao ký ức đẹp đẽ. Câu 7. Bài thơ thể hiện nỗi nhớ quê hương qua những hình ảnh thân quen và cảm xúc ấm áp mà tác giả gợi lên trong từng câu chữ. Nỗi nhớ ấy được lồng ghép trong các chi tiết quen thuộc và yêu thương về quê nhà, khiến người đọc cũng cảm thấy sự gần gũi, thiêng liêng, giống như một phần không thể thiếu của chính mình. Câu 8. - Tình cảm của tác giả đối với quê hương trong bài thơ được thể hiện qua những hình ảnh bình dị, gần gũi và giàu sức gợi như vòng tay ấm, đêm trăng tỏ, hoa cau rụng, hoa bí vàng, hoa sen trắng tinh khôi. - Những chi tiết này cho thấy tình yêu sâu sắc, sự gắn bó và niềm tự hào của tác giả đối với quê hương. Quê hương không chỉ là nơi chốn mà còn là ký ức và tình cảm thiêng liêng trong lòng tác giả, giống như hình ảnh người mẹ duy nhất trong đời mà mỗi người luôn hướng về. - Cách miêu tả trìu mến này giúp người đọc cảm nhận được sự trân trọng và niềm khao khát của tác giả với quê hương, nơi lưu giữ những kỷ niệm đẹp và tình yêu thương vĩnh cửu.
Bài thơ thể hiện tình cảm sâu nặng, gắn bó của tác giả với quê hương qua những hình ảnh bình dị, thân thuộc mà giàu cảm xúc. Các chi tiết như "vòng tay ấm," "đêm trăng tỏ," và các loài hoa như hoa cau, hoa bí vàng, hoa mồng tơi tím, hoa sen trắng đều là những hình ảnh đẹp đẽ, gần gũi, gợi lên một quê hương yên bình và tràn đầy yêu thương. Câu thơ "Quê hương mỗi người chỉ một, như là chỉ một mẹ thôi" nhấn mạnh sự độc nhất của quê hương, nơi duy nhất mà con người luôn hướng về với lòng biết ơn, trân trọng và yêu thương. Điệp ngữ "Quê hương là.." được sử dụng xuyên suốt bài thơ để liệt kê, nhấn mạnh những nét đẹp phong phú của quê hương trong lòng tác giả. Qua từng câu chữ, bài thơ không chỉ là lời nhắc nhở về vẻ đẹp của quê hương mà còn khơi gợi nỗi nhớ, tình yêu quê nhà trong lòng mỗi người, đặc biệt là khi xa quê. Nội dung bài thơ mang đến cho người đọc cảm giác ấm áp, đồng thời cũng là lời nhắc nhở về sự trân trọng nguồn cội, nơi ta luôn muốn trở về.
