Bài 4: Dung dịch và nồng độ I. Dung dịch, chất tan và dung môi - Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất của chất tan và dung môi. Trong thực tế, dung môi thường là nước ở thể lỏng, chất tan có thể ở thể rắn, lỏng hoặc khí. Ví dụ: Hòa tan đường vào nước được dung dịch nước đường. Trong đó, chất tan là đường; dung môi là nước. - Ở nhiệt độ, áp suất nhất định, dung dịch có thể hòa tan thêm chất tan đó được gọi là dung dịch chưa bão hòa ; dung dịch không thể hòa tan thêm chất tan đó được gọi là dung dịch bão hòa. II. Độ tan Để đặc trưng cho khả năng tan của mỗi chất, người ta dùng khái niệm độ tan. - Độ tan của một chất trong nước là số gam chất đó hòa tan trong 100 gam nước để tạo thành dung dịch bão hòa ở nhiệt độ, áp suất xác định. - Độ tan của một chất trong nước được tính theo công thức: S= m ct/m nước x 100 Trong đó: S là độ tan, đơn vị g/100 g nước; Mct là khối lượng chất tan, đơn vị là gam (g) ; M nước là khối lượng nước, đơn vị là gam (g). - Độ tan của hầu hết các chất rắn như đường, muối ăn.. đều tăng khi nhiệt độ tăng. III. Nồng độ dung dịch Để định lượng một dung dịch đặc hay loãng, người ta dùng đại lượng nồng độ. Có hai loại nồng độ dung dịch thường dùng là nồng độ phần trăm và nồng độ mol. 1. Nồng độ phần trăm - Nồng độ phần trăm (kí hiệu C%) của một dung dịch cho biết số gam chất tan có trong 100 gam dung dịch. - Nồng độ phần trăm được xác định bằng biểu thức: C%= mct/mdd x 100 (%) Trong đó: C% là nồng độ phần trăm của dung dịch, đơn vị %; Mct là khối lượng chất tan, đơn vị là gam (g) ; Mdd là khối lượng dung dịch, đơn vị là gam (g). Khối lượng dung dịch = khối lượng chất tan + khối lượng dung môi. 2. Nồng độ mol - Nồng độ mol (kí hiệu CM) của một dung dịch cho biết số mol chất tan có trong 1 lít dung dịch. - Nồng độ mol được xác định bằng biểu thức: CM= nct/Vdd Trong đó: CM là nồng độ mol của dung dịch, có đơn vị là mol/L và thường được biểu diễn là M; Nct là số mol chất tan, đơn vị là mol; Vdd là thể tích dung dịch, đơn vị là lít (L). IV. Thực hành pha chế dung dịch theo một nồng độ cho trước - Để pha chế một dung dịch theo nồng độ cho trước, ta thực hiện theo hai bước sau: Bước 1: Tính các đại lượng cần dùng. Bước 2: Pha chế dung dịch theo các đại lượng đã xác định. - Ví dụ: Pha chế 200 gam dung dịch NaCl 20%. Bước 1: Tìm các đại lượng liên quan. - Tìm các đại lượng cần dùng: MNaCI= 200 x 20/100 = 40 (g) - Tìm khối lượng H2O cần dùng: MH20= mdd - mct= 200-40= 160 (g) Bước 2: Cách pha chế. - Cân 40 gam NaCl khan cho vào cốc. - Cân 160 gam H2O (hoặc đong 160 mL nước) cho dần dần vào cốc và khuấy cho đến khi NaCl tan hết, ta được 200 gam dung dịch NaCl 20%. Câu hỏi trắc nghiệm và đáp án: Câu 1: Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất giữa chất tan và.. A. Chất rắn B. Chất lỏng C. Chất khí D. Dung môi Đáp án: D Câu 2: Trong dung dịch nước đường, chất tan là.. A. Nước B. Đường C. Cả nước và đường D. Không có chất nào Đáp án: B Câu 3: Nồng độ phần trăm của dung dịch là tỉ lệ giữa.. A. Khối lượng chất tan và khối lượng dung dịch B. Khối lượng chất tan và thể tích dung dịch C. Thể tích chất tan và khối lượng dung dịch D. Thể tích chất tan và thể tích dung dịch Đáp án: A Câu 4: Nồng độ mol của dung dịch là tỉ lệ giữa.. A. Số mol chất tan và khối lượng dung dịch B. Số mol chất tan và thể tích dung dịch C. Số mol dung môi và khối lượng dung dịch D. Số mol dung môi và thể tích dung dịch Đáp án: B Câu 5: Độ tan của một chất tan là.. A. Khối lượng chất tan có thể tan được trong một đơn vị thể tích dung môi B. Khối lượng chất tan có thể tan được trong một đơn vị khối lượng dung môi C. Thể tích chất tan có thể tan được trong một đơn vị thể tích dung môi D. Thể tích chất tan có thể tan được trong một đơn vị khối lượng dung môi Đáp án: A Câu 6: Độ tan của một chất tan phụ thuộc vào.. A. Nhiệt độ B. Áp suất C. Loại dung môi D. Tất cả các ý trên Đáp án: D Câu 7: Dung dịch bão hòa là dung dịch.. A. Chứa lượng chất tan bằng độ tan của chất tan đó ở nhiệt độ xác định B. Chứa lượng chất tan nhiều hơn độ tan của chất tan đó ở nhiệt độ xác định C. Chứa lượng chất tan ít hơn độ tan của chất tan đó ở nhiệt độ xác định D. Không chứa chất tan nào Đáp án: A Câu 8: Dung dịch thừa hòa là dung dịch.. A. Chứa lượng chất tan bằng độ tan của chất tan đó ở nhiệt độ xác định B. Chứa lượng chất tan nhiều hơn độ tan của chất tan đó ở nhiệt độ xác định C. Chứa lượng chất tan ít hơn độ tan của chất tan đó ở nhiệt độ xác định D. Không chứa chất tan nào Đáp án: B Câu 9: Dung dịch loãng là dung dịch.. A. Có nồng độ phần trăm thấp B. Có nồng độ phần trăm cao C. Có nồng độ mol thấp D. Cả A và C Đáp án :D Câu 10: Dung dịch đặc là dung dịch.. A. Có nồng độ phần trăm thấp B. Có nồng độ phần trăm cao C. Có nồng độ mol cao D. Cả B và C Đáp án: D Câu 11: Nếu muốn tăng nồng độ phần trăm của dung dịch, ta có thể.. A. Thêm chất tan B. Thêm dung môi C. Bay hơi một phần dung môi D. Cả A và C Đáp án: D Câu 12: Nếu muốn giảm nồng độ phần trăm của dung dịch, ta có thể.. A. Thêm chất tan B. Thêm dung môi C. Bay hơi một phần dung môi D. Cả B và C Đáp án: B Câu 13: Nếu muốn tăng nồng độ mol của dung dịch, ta có thể.. A. Thêm chất tan B. Thêm dung môi C. Bay hơi một phần dung môi D. Cả A và C Đáp án: A Câu 14: Nếu muốn giảm nồng độ mol của dung dịch, ta có thể.. A. Thêm chất tan B. Thêm dung môi C. Bay hơi một phần dung môi D. Cả B và C Đáp án: B Câu 15: Nếu muốn tạo ra dung dịch bão hòa từ dung dịch thừa hòa, ta có thể.. A. Làm lạnh dung dịch B. Làm nóng dung dịch C. Lọc dung dịch D. Cả A và C Đáp án: D
