Hữu Thỉnh (15/2/1942 -) tên thật là Nguyễn Hữu Thỉnh, bút danh Vũ Hữu, là nhà thơ, nhà văn, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Từ năm 1976, tổng thư ký và chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam. Giai đoạn 2000-2020, tổng biên tập báo Văn nghệ . Ông từng là Đại biểu quốc hội Việt Nam (khóa X). Hữu Thỉnh đạt nhiều giải thưởng danh giá như: Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1995 với tập thơ Thư mùa đông; Giải xuất sắc Bộ Quốc phòng năm 1994 với Trường ca biển; Giải thưởng Văn học ASEAN, 1999; Giải thưởng Nhà nước về Văn học Hữu Thỉnh là một trong những nhà thơ tiêu biểu của thời kỳ kháng chiến chống Mỹ của đất nước cũng là nhà thơ trưởng thành vào thời kì hòa bình. Thơ ca của ông luôn đi liền với những giai đoạn kháng chiến. Ông còn viết rất nhiều, ông hay viết về con người và cuộc sống của người dân nông thôn. Ông có những thi tuyển và những bản trường ca nổi tiếng được đưa vào chương trình học trong Sách giáo khoa. Dù viết về chiến tranh hay tình yêu, tâm trạng con người hay non sông mây gió, thơ Hữu Thỉnh thấm đẫm sắc vị dân gian. Điều đó thể hiện cả trong cảm xúc, suy nghĩ lẫn chất liệu sáng tạo. Nhiều bài thơ của anh bắt nguồn từ cảm hứng dân ca. Ngôn từ trong thơ ông rất giàu tính tượng hình, giàu mơ mộng; thơ của ông tuy giản dị nhưng lại vô cùng tinh tế mà sâu sắc và rất giàu nội tâm. Dưới đây là tuyển tập những bài thơ tiêu biểu, chọn lọc, hay nhất của Hữu Thỉnh. ** Hỏi Tôi hỏi đất: Đất sống với đất như thế nào? - Chúng tôi tôn cao nhau ** Tôi hỏi nước: Nước sống với nước như thế nào? - Chúng tôi làm đầy nhau ** Tôi hỏi cỏ: Cỏ sống với cỏ như thế nào? - Chúng tôi đan vào nhau Làm nên những chân trời ** Tôi hỏi người: - Người sống với người như thế nào? ** Tôi hỏi người: - Người sống với người như thế nào? Tôi hỏi người: - Người sống với người như thế nào? (1992)
Thư mùa đông ** Thư viết cho em nhoè nét mực Phên thưa sương muối cứ bay vào Núi rét đêm qua chừng mất ngủ Sáng ra thêm bạc một nhành lau. ** Ở đây tuyết trắng bên chăn mỏng Bếp đỏ cơm trưa núi vẫn mờ Mực đóng thành băng trong ruột bút Hơ hoài than đỏ chảy thành thư. ** Chắn gió cây run trong rễ tím Hạt ngô gieo xuống cũng co mầm Có hôm đồng đội đi công tác Nhớ đấy, nhưng mà.. thêm lớp chăn. ** Gà buốt gáy lười dâm tiếng khản Ca bát khua cho đỡ bất thường Núi giấu trong lòng trăm thứ quặng Anh bòn không kiếm đủ rau ăn.. ** Gạo thường lên sớm, thư thời chậm Đài mở thâu đêm đỡ vắng hầm Bao năm không thấy màu con gái Vó ngựa nghe nhầm tiếng guốc em.. ** Mây đến thường rủ anh mơ mộng Biết vậy, khuya em đỏ ánh đèn Ước gì có chút hương bồ kết Cho đá mềm đi núi ấm lên. (3-1982)
Vu vơ ** Gọi tên những ruộng không mùa Những cây mất lá những chùa lạc chuông Gọi tên năm bảy nẻo đường Bóng mây tha thiết sương buông thật thà Gọi xa bạc phếch đường xa Gọi gần khăng khít đôi ta đang gần Em vừa gỡ gió ngoài sân Anh vừa góp được một lần vu vơ. (1993)
Đối thoại biển ** (Đến một ngày kia những người lính đã tới biển của mình. Cuộc gặp gỡ của triệu năm với đứa con trận mạc. Không chỉ là người lính lạ lẫm, chính biển lạ lẫm đầu tiên. Biển thốt lên: "Người sắp thắng trận sao mà hốc hác quá". Những người lính cầm le ta cành sú hoe vàng, cầm luôn cả một miền che chở mới. Người lính nói: "Tôi đi qua nhiều bóng mát để về đây". Bóng mát đã lùi xa. Mực tím đã trải lại cho tuổi học trò. Tiếng gàu sòng đã trả về cho cơn hạn hán. Trước mặt là biển, bốn bề là biển, hình như phải nói một câu gì với biển). Và người lính nói: - Hôm nay tôi thấy biển lần đầu. Biển nói: - Mái gianh nhà anh không nói thế Vại nước gốc cau nhà anh không nói thế Người lính nói: - Tôi phải làm gì. Biển nói: - Sống với nước hãy bắt đầu từ nước. Đó là, nghi lễ đầu tiên và nghi lễ cuồi cùng Người lính nói: - Mẹ dặn tôi: Ra sông lấy sóng mà yêu Đường xa gặp núi lấy đèo mà tin Tôi đã tin và chưa hề bị ngã. Biển nói: - Không ngã chưa chắc đã khỏi chìm Người lính nói: - Có bí quyết gì sau sóng kia chăng? Biển nói: - Sống với nước hãy bắt đầu từ nước. Người lính nói: - Hôm nay tôi thấy biển lần đầu. Biển nói: - Mái gianh nhà anh không nói thế Vại nước gốc cau nhà anh không nói thế Người lính nói: - Tôi phải làm gì. Biển nói: - Sống với nước hãy bắt đầu từ nước. Đó là, nghi lễ đầu tiên và nghi lễ cuối cùng Người lính nói: Tôi đã đi suốt hai đầu đất nước. Biển hiu hiu thán phục - Nững vết thương của tôi nhiều hơn cả tuổi đời Biển hiu hiu thán phục Và biển chỉ hỏi anh đơn giản điều này: - Anh có biết bơi không? Người lính nói: - Không phải ai cũng biết bơi. Thế mà sao vẫn rất nhiều cái huơ tay hãnh tiến. Biển nói: - Họ đang bơi trên số phận của mình Một nửa trí khôn của con người là tìm cách chứng nhận mình và chứng nhận lẫn nhau. Người lính nói: - Cây không đi tìm gió, nhưng kẻ thù sẽ đến tìm ta. Ta lấy gì để che mắt chúng? Màu cát hay màu biển. Biển nói - Còn lại một mình anh Người lính nói" - Tôi phải làm gì? Biển nói: - Sống với nước hãy bắt đầu từ nước. Người lính nói: - Tôi có nhiều bạn Tôi cầm tay nhiều người Nhiều người cầm tay tôi Tôi sẽ gọi tên ai đầu tiên trong cơn khát biển? Biển nói: - Kẻ thù nói ngoài khơi có vàng và tìm cách cướp vàng Bạn bè nói ngoài khơi có sóng dữ và chia sóng cùng anh Hãy gọi ai không biến sóng dữ của kẻ khác thành quà tặng cho mình Người lính nói: - Bao năm rồi tôi nhìn mây biết giớ nhìn cỏ biết mưa, cả cánh buồm cũng giúp tôi chạy thóc và nhà trước khi cơn giông đến. Gió đấy, cỏ ấy và cánh chuồn mau mắn ấy có giúo gì tôi ở biển? Biển nói: - Đó là những đồng tiền để tiêu trên mặt đất Người lính nói: - Bao vốn liếng cả một đời góp nhặt Bước xuống tàu bỗng thành kẻ tay không Biển nói: - Những chiếc huân chương còn soi sáng trên bờ Sống với nước hãy bắt đầu từ nước Người lính nói: - Xin tạm biệt những dây hòm dây cóc day mai Đến thay đôi thiếu đứt Giúp ta xong buổi cày Xin tạm biệt những cử nâu me mệt ngủ Chín dần bên dấu chân voi. Xin tạm biệt những buổi trưa bát vở những buổi tối hết dầu những ban mai thổi lửa. Tạm biệt em, nỗi éo le của anh, dang dở của anh, cay đắng của anh; tạm biệt cơn khát tình vằng vặc. Em đã đến thở than trên sáo trúc Xua đêm đi thành mộng mị đời anh.. (1994) >> Bài thơ trích trong tập thơ Trường Ca Biển - tập thơ được giải thưởng xuấ sắc - Giải thưởng Bộ quốc phòng)
Cát ** Biển có đảo biển đỡ lặp lại mình Đảo có lính cát non thành Tổ quốc ** Đảo nhỏ quá nói một câu là hết Có gì đâu chỉ cát với chim thôi Cát và chim và thêm nữa chúng tôi Chúng tôi lên với áo quần ướt át Với nắng nôi muối xát thân tàu ** Đảo hiện ra thử thách bạc màu Bàn chân lính đánh vần trên đất đai Tổ quốc Sau bao rợn ngợp Hiện lên đời mình Niềm vui nỗi khổ Đo cùng trời xanh Chưa kịp đặt ba lô Chúng tôi cùng nhau bới cát Dọn một chỗ nằm cho đồng chí hy sinh ** Chúng tôi đặt anh cạnh mốc chủ quyền Cát và cát Ầm ào sóng biển Gió và giò Ngày ngày lại đến Xóa đi phần mộ của anh nằm ** Chúng tôi lại cùng nhau bới cát Chôn anh thêm một lần Cát và cát Ngày ngày lại mới Cát và cát Ngày ngày lại trắng Trắng như bàn tay trắng chúng tôi Úp lên số phận của bạn mình ** Chúng tôi vốc cát lên Chúng tôi nghe cát nói Chúng tôi bắt đầu như thế với Trường Sa ** Cát ở đây là lối đi Cát là chỗ ăn cơm chiêu ngụm nước Cát là giường nằm gối đầu lên cát Cát theo lá thư đồng đội gửi về ** Cát ở đây là tất cả Cát là tiền duyên cát là điểm tửa Nơi chạm súng đầu tiên chốt cặn sau cùng Sống cát là bệ tì Chết cát là hoa tươi và nước mắt Sống cát là màu che mắt địch Chết cát là màu tang Không có chỗ nào không có cát Không có điều gì không có cát Cúng tôi bắt đầu ngả bóng của mình lên ** Bóng ngả về Đông về Tây về Nam về Bắc Bóng chúng tôi nóng lên dưới cát Bóng chúng tôi che lên Đất Nước Giữ nguyên lời dặn của ông bà ** Chúng tôi vốc cát lên Chúng tôi nghe cát nói Chúng tôi bắt đầu như thế với Trường Sa ** - Cấm đi câu ti tắm một mình Xuống nước phải mang theo dao găm Lũ cá he hay bổ từ trên xuống ** - Cấm bơi xa miệng vực Ở đấy nhiều sóng ngầm nhiều cá mực Và nếu chẳng may Nhất thiết phải bơi đứng Cá mập không quen săn mồi thẳng ** - Không được lệnh quân y Cấm ăn một thứ lạ Những mệnh lệnh lạnh lùng Chúng tôi học từ máu người đi trước Chúng tôi học để làm quen và đứng vững Để có thể nói rằng tôi đang ở Trường Sa. ** Tôi đang ở Trường Sa Trong đội hình Song Tử Đông, Song Tử Tây, An Bang Nam Yết ** Kết bạn với vô cùng Đảo rập rờn chìm nổi những quả cân Cân người lính và hiểm nguy đời lính ** Bạn tôi đang thổi sáo sau hầm Bỗng ngừng bặt Giữa chừng réo rắt Chúng tôi chạy ra Chấp chới cánh tay ngoài năm sải nước Tiểu đội xếp hàng chuyển gạo Sóng lườn quanh thân Bỗng Một tiếng thét Một vũng máu Một khoảng trống ** Tôi gào lên Im ắng rợn người ** Tìm qua sóng Gặp đàn cá mập Rong rêu nhiều Mà mất bạn Bạn ơi! ** Hôm đó đảo có thêm gạo mới Chúng tôi đầu bỏ cơm Hôm đó đất liền ra thư Chúng tôi bỏ thư ôm nhau khóc Gạo chiều nay thành cơn cúng đưa tang Thư chiều nay viết thêm vào lời điếu Ngày mai lại có đoàn văn công Em hãy đến Ngổn ngang Cùng im lặng! ** Đời bao nhiêu trớ trêu mà đêm còn quá rộng Đêm như là vắt kiệt các vì sao Chúng tôi là lính đảo thời bình Phải gồng mình cả khi yên tĩnh nhất Để chống lại cái khoảng trống kia Cái khoảng trống chực len vào đồng đội Chực len vào giữa bạn và tôi Cái khoảng trống lạnh tanh vô nghĩa Cáo ngay trong chính bản thân mình ** Chúng tôi vốc cát lên Chúng tôi nghe cát nói Chúng tôi bắt đầu như thế với Trường Sa ** Tôi thức dậy với giấc mơ đầy cát Cát đầy dấu chân chim Chim đầy mùi trời Trời đầy mùi thiên hạ ** Công việc đầu tiên của một ngày là tiếp tục sống ** Sống như ngày hôm qua Cát làm chứng cho ta ** Đôi khi phải gõ vào một cái gì đó Để nghe tiếng con người ** Đôi khi phải hát ê a vô nghĩa lý Nhắc biển ta còn đây ** Đôi khi nghe tiếng sét trong đài Thấy trời đang gõ cửa. ** Đôi khi tối đèn tắt lửa Ta bỗng dưng thành hàng xóm của ta Gió Trường Sa Biển Trường Sa Nước thành vĩnh cửu có ta một thời ** Trường Sa biển Trường Sa trời Có câu song sóng có lời tăm tăm. (1994)
Lời mẹ ** I. Mẹ đã sinh ra tôi Đặt tên cho tôi nữa Một cái tên nôm na Hồn nhiên như sỏi nhỏ ** Cái cối và cái chày Con mèo và con cún Yêu mấy vẫn chưa vừa Thoắt trở thành người lớn II. Tôi bước ra ngoài ngõ Gió thổi. Nước triều lên Đi hoài không gặp tiên Đành quay về hỏi mẹ ** - Hãy yêu lấy con người Dù trăm cay nghìn đắng Đến với ai gặp nạn Xong rồi, chơi với cây! ** III. Tôi lại bước dưới trời Không tiếc mòn tuổi trẻ Đi hoài không gặp tiên Lại quay về hỏi mẹ ** - Hãy yêu lấy con người Dù trăm cay nghìn đắng Đến với ai gặp nạn Xong rồi chơi với cây! ** (1989)
Thi nhân ** Giữa hai vùng tối sáng Thi nhân bước lên cầu Gió với bao đáng tiếc Sấp ngửa dạt về đâu (2005)
Ước ** Có cái gì đã rơi Vừa rơi thêm lần nữa Chỉ còn một mình anh Với chiều qua cửa sổ ** Mùa thu cũng bỏ trời Đi về miền tiếc nuối Có con tàu mệt mỏi Thét còi trong tim anh ** Ước có em ngoan mềm Chợt đến cùng ngọn gió Tóc em hay mây thở Bàng hoàng trên vai anh (1993)
