Câu 1 (2 điểm) :

Cảm nhận của em về đoạn thơ sau:

"Bóng tà như giục cơn buồn

Khách đà lên ngựa, người còn ghé theo.

Dưới cầu nước chảy trong veo

Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha."

(Truyện Kiều - Nguyễn Du - NXB Văn hóa 2002)

Câu 2 (1 điểm) :

Viết một đoạn văn trình bày về vai trò, ý nghĩa của chi tiết chiếc lược ngà trong truyện "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng?

Câu 3 (7 điểm) :

Trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600 mét, có một anh cán bộ khí tượng kiêm vật lý địa cầu sống một mình, bốn bề chỉ có cây cỏ mây mù lạnh lẽo và một số máy móc khoa học. Nhưng khi gặp ông họa sĩ già anh vẫn khẳng định: "Cháu sống thật hạnh phúc".

(Lặng lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành Long)

Ngoài biển khơi xa, trong đêm tối, có những con người vẫn háo hức ra đi trong tiếng hát. Họ "Ra đậu dặm xa dò bụng biển/ Dàn đan thế trận lưới vây giăng".

(Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận)

Núi cao biển xa, chân trời góc bể nhưng những người lao động ấy vẫn nhiệt tình, âm thầm mang sức lao động của mình cống hiến cho Tổ quốc.

Dựa vào hai tác phẩm trên, em hãy làm sáng tỏ vẻ đẹp của người lao động mới?


Câu 1 (2 điểm) :

* Yêu cầu về hình thức:

- Học sinh viết thành bài văn ngắn. Bố cục bài viết đầy đủ, rõ ràng.

- Biết phân tích, bình giá vẻ đẹp của đoạn thơ về nội dung, nghệ thuật. Văn viết trong sáng, mạch lạc, có cảm xúc.

* Yêu cầu về nội dung:

Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, đôi chỗ có thể có những cảm nhận riêng song cần đạt được một số ý chính như sau:

- Xuất xứ đoạn thơ: Nhân ngày tết thanh minh, ba chị em Kiều đi tảo mộ và chơi xuân. Buổi chiều tà trên đường về, họ gặp Kim Trọng- một văn nhân tài tử. Nhận ra Vương Quan, Kim Trọng xuống ngựa chào, "hai nàng e lệ nép vào dưới hoa". Cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa trai tài gái sắc làm cho chàng Kim "chập chờn cơn tỉnh cơn mê". Cuộc chia tay không một lời hẹn nhưng vẫn chứa chan nghĩa tình.

- Nội dung: Đoạn thơ là cuộc chia tay chứa chan cảm xúc của Kim - Kiều trong khoảnh khắc chiều xuân.

- Hai câu đầu: Bóng tà.. ghé theo

Lối so sánh "Bóng tà như giục cơn buồn" gợi một không gian võ vàng nắng chiều, nhuốm đầy nỗi buồn của chàng Kim khi nhận ra "bóng tà". Thời gian chiều tà, hoàng hôn nhắc nhở Kim Trọng đã đến giây phút phải từ giã, phải chia tay. Câu thơ thứ hai tách thành hai vế tương xứng "Khách đà lên ngựa// người còn ghé theo". Các từ trong sắc thái ý nghĩa đối lập "đà - còn" ẩn chứa một điều rất thú vị. Chàng Kim lên ngựa nhưng tấm lòng còn vương vấn// ánh mắt còn ghé theo của Kiều như thầm lặng, khao khát bày tỏ tình cảm yêu thương, như muốn lưu giữ mãi, níu lại hình bóng của chàng Kim khi vó ngựa đã xa dần

- Hai câu cuối: Dưới cầu.. thướt tha

Bình đối "dưới cầu// trên cầu" mở ra không gian hai chiều có màu xanh của nước, có dáng liễu bay thướt tha. Hai câu thơ vẽ lên một bức tranh thủy mặc thanh thoát, huyền ảo tuyệt vời. Cảnh vật và buổi chiều xuân như trầm lắng, đồng càm với tấm lòng vương vấn, luyến nhớ của một tình yêu đẹp, trong trắng trong buổi đầu. Hình ảnh ẩn dụ "tơ liễu" cùng với từ láy "thướt tha" vừa gợi tả những cành liễu, lá liễu dài nhẹ rủ xuống, vừa ẩn chứa bao ý tình xôn xao. Ngoại cảnh hòa cùng tâm cảnh thể hiện nỗi lòng bâng khuâng, xao xuyến, thiết tha của Thúy Kiều và Kim Trọng.

Câu 2 (1 điểm) :

- Học sinh phải trình bày trong một đoạn văn theo đúng quy ước.

- Các ý chính cần đạt:

Chi tiết "Chiếc lược ngà" (cũng được lấy làm tên truyện) có một ý nghĩa quan trọng trong tác phẩm. Chiếc lược ngà đã nối kết hai cha con ông Sáu và bé Thu trong sự xa cách của hai người và cả sau khi ông Sáu đã hy sinh. Chiếc lược ngà là biểu hiện cụ thể của tình yêu, nỗi nhớ mong của ông Sáu với con và nó trở thành kỷ vật thiêng liêng, thành biểu tượng của tình cha con sâu nặng.

Câu 3 (7 điểm) :

* Yêu cầu về kĩ năng:

- Học sinh nhận thức đúng yêu cầu của đề về kiểu bài, nội dung, giới hạn.

- Biết cách làm bài nghị luận văn học: Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ; diễn đạt trong sáng, biểu cảm; không mắc lỗi chính tả, dùng từ, viết câu.

* Yêu cầu về kiến thức:

Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng phải bám sát yêu cầu của đề. Cần chỉ ra và làm sáng tỏ những nét đẹp nổi bật của con người lao động mới (người lao động sau Cách mạng tháng Tám) được thể hiện qua hai tác phẩm Đoàn thuyền đánh cá (Huy cận), Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long). Cụ thể cần đảm bảo được các nội dung cơ bản sau:

1. Mở bài :(0, 5 điểm)

Nêu đúng vấn đề và giới hạn - vẻ đẹp của người lao động mới trong hai tác phẩm: "Đoàn thuyền đánh cá" của Huy Cận và "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long.

2. Thân bài :(6 điểm)

* Bối cảnh lịch sử và hoàn cảnh sáng tác (0, 5 điểm)

Sau chiến thắng chống thực dân Pháp, miền Bắc nước ta bắt tay ngay vào công cuộc xây dựng CNXH. Một không khí phấn khởi, hăng say lao động kiến thiết đất nước dấy lên khắp mọi nơi.

"Đoàn thuyền đánh cá" - Huy Cận (1958), "Lặng lẽ Sa Pa" - Nguyễn Thành Long (1970) đều là kết quả của những chuyến đi thực tế mà các tác giả sống trực tiếp cùng với những con người lao động. Hình tượng người lao động đã được khắc họa rõ nét trong hai tác phẩm. Họ thuộc đủ mọi lớp người, mọi lứa tuổi, với những nghề nghiệp khác nhau, làm việc ở những vùng khác nhau nhưng đều có chung những phẩm chất cao đẹp.

Luận điểm 1 (0, 5 điểm) : Công việc, điều kiện làm việc của họ đầy gian khó, thử thách.

Người ngư dân trong bài thơ "Đoàn thuyền đánh cá" ra khơi khi thiên nhiên, vũ trụ vào trạng thái nghỉ ngơi. Đánh cá trên biển là một công việc rất vất vả và nguy hiểm. Nhưng những người ngư dân đã hòa nhập với thiên nhiên bao la và trở thành hình ảnh sáng đẹp.

Trong "Lặng lẽ Sa Pa" : Anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn cao 2600 mét. Anh sống một mình, xung quanh anh chỉ có cây cỏ, mây mù lạnh lẽo và một số máy móc khoa học. Cái gian khổ nhất với anh là sự cô độc. Công việc của anh là "đo gió, đo mưa.. dự báo thời tiết". Công việc ấy đồi hỏi phải tỉ mỉ, chính xác. Mỗi ngày anh đo và báo số liệu về trạm bốn lần. Nửa đêm, đúng giờ "ốp" dù mưa tuyết, gió rét thế nào thì vẫn phải trở dậy làm việc.

Luận điểm 2 (2, 5 điểm) : Trong điều kiện khắc nghiệt như vậy nhưng những người lao động ấy vẫn nhiệt tình, hăng say, mang hết sức lực của mình để cống hiến cho Tổ quốc.

- Những người ngư dân là những con người lao động tập thể. Họ hăm hở:

"Ra đậu dăm xa dò bụng biển

Dàn đan thế trận lưới vây giăng."

Họ làm việc nhiệt tình, hăng say trong câu hát.

- Anh thanh niên có những suy nghĩ đúng đắn, sâu sắc về công việc. Anh hiểu việc mình làm có ý nghĩa quan trọng "phục vụ sản xuất..". Công việc tuy lặp lại đơn điệu song anh vẫn rất nhiệt tình, say mê, gắn bó với nó (qua lời anh nói với ông họa sĩ).

Luận điểm 3 (2 điểm) : Đó còn là những con người sống có lí tưởng và tràn đầy lạc quan. Họ thực sự tìm thấy niềm hạnh phúc trong công việc lao động đầy gian khổ.

- Đánh cá trong đêm đầy vất vả, nguy hiểm, người ngư dân đã thu về thành quả thật tốt đẹp. Họ ra đi, làm việc và trở về đều trong câu hát. Hình ảnh thơ cuối bài rạng rỡ niềm vui, tin tưởng, hi vọng của người lao động. Họ vui say lao động vì một ngày mai "huy hoàng".

- Lí tưởng sống của anh là vì nhân dân, vì đất nước. Chính từ suy nghĩ: "Mình sinh ra.. vì ai mà làm việc?" mà anh đã vượt lên nỗi "thèm người" để gắn bó với đỉnh Yên Sơn trong công việc thầm lặng.

Trong cái lặng im của Sa Pa ấy, không phải chỉ có anh thanh niên mà còn có cả thế giới những người "làm việc và lo nghĩ cho đất nước" qua lời anh kể như: Ông kĩ sư vườn rau, đồng chí cán bộ nghiên cứu lập bản đồ sét.. Họ thực sự tìm thấy niềm hạnh phúc trong lao động cống hiến.

* Đánh giá (0, 5 điểm) : Người lao động vô danh trong hai tác phẩm đủ mọi thành phần, lứa tuối, nghề nhiệp, dù ở núi cao hay biển xa đều là những người nhiệt tình, say mê công việc, sống có lí tưởng. Họ là điển hình cao đẹp của con người lao động mới, con người trưởng thành trong công cuộc xây dưng CNXH ở miền Bắc.

3. Kết bài (0, 5 điểm)

Khẳng định thành công của các tác giả trong việc khắc họa hình ảnh người lao động và nêu cảm nghĩ hoặc liên hệ mở rộng.

Lưu ý: Ngoài cách triển khai như trên, nếu học sinh làm bài chứng minh lần lượt theo từng tác phẩm nhưng biết dùng lập luận tổng - phân - hợp (khái quát rõ vẻ đẹp nói chung của người lao động trong hai tác phẩm rồi mới chứng minh cụ thể, sau đó tổng hợp, nâng cao) để vấn đề được sáng tỏ thì vẫn cho điểm cao. Nếu bài viết lạc sang phân tích tràn lan, không bám sát các gợi mở ở đề bài thì dù viết hay giám khảo không nên cho qúa 1/2 số điểm.






Câu 1 :(2 điểm)

Viết đoạn văn (khoảng 13 đến 15 câu) nêu cảm nhận của em sau khi đọc phần trích sau:

"Mùa xuân của tôi - mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội - là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng..

.. Đẹp quá đi, mùa xuân ơi - mùa xuân của Hà Nội thân yêu, của Bắc Việt thương mến. Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng, Tết hết mà chưa hết hẳn, đào hơi phai nhưng nhuỵ vẫn còn phong, cỏ không mướt xanh như cuối đông, đầu giêng, nhưng trái lại, lại nức một mùi hương man mác."

(Mùa xuân của tôi - Trích: "Thương nhớ mười hai" - Vũ Bằng)

Câu 2 :(3 điểm)

Suy nghĩ của em từ ý nghĩa câu chuyện sau:

Diễn giả Le-o Bu-sca-gli-a lần nọ kể về một cuộc thi mà ông làm giám khảo. Mục đích của cuộc thi là tìm ra đứa trẻ biết quan tâm nhất. Người thắng cuộc là một em bé bốn tuổi.

Người hàng xóm của em là một ông lão vừa mất vợ. Nhìn thấy ông khóc, cậu bé lại gần rồi leo lên ngồi vào lòng ông. Cậu ngồi rất lâu và chỉ ngồi như thế. Khi mẹ em bé hỏi em đã trò chuyện những gì với ông ấy, cậu bé trả lời: "Không có gì đâu ạ. Con chỉ để ông ấy khóc."

(Theo "Phép màu nhiệm của đời" - NXB Trẻ, 2005)

Câu 3 :(5 điểm)

Thơ văn hiện đại Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975, ngoài hình ảnh người chiến sĩ trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc còn mang nhịp thở của con người lao động mới.

Bằng những hiểu biết về văn học giai đoạn này, em hãy làm sáng tỏ nhận định trên.



Câu 1 :(2 điểm)

A- Yêu cầu:

I/ Về kĩ năng:

- HS trình bày cảm nhận bằng đoạn văn từ 13 đến 15 câu.

- Diễn đạt rõ ràng, trong sáng, văn viết có cảm xúc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.

II/ Về kiến thức:

HS có thể có những phát hiện, cảm thụ riêng nhưng cần làm rõ một số ý cơ bản sau:

1. Nội dung:

Hai đoạn văn là những cảm nhận tinh tế và sâu sắc của Vũ Bằng về mùa xuân thiên nhiên trong sáng, tràn đầy hương vị và sức sống của đất trời xứ Bắc.

- Đoạn 1: Tác giả gợi tả những nét đẹp của thiên nhiên đất trời lúc vào xuân ở Miền Bắc nước ta. Đó là vẻ đẹp của tiết trời mùa xuân có khí lạnh của "mưa riêu riêu, gió lành lạnh", có âm thanh của vạn vật và cuộc sống con người: "Tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, tiếng trống chèo, câu hát huê tình..". Không khí mùa xuân như đang tràn ngập khắp đất trời miền Bắc.

- Đoạn 2: Nhà văn tập trung miêu tả nét riêng của thiên nhiên, của không khí mùa xuân sau ngày rằm tháng giêng. Đó là những phát hiện và cảm nhận vẻ đẹp đất trời vào xuân với sự hồi sinh của vạn vật, cỏ cây trổ lộc, đơm hoa kết trái: "Đào hơi phai nhưng nhuỵ còn phong, cỏ không mướt xanh nhưng nức mùi hương man mác..". Thiên nhiên không sôi động, rực rỡ mà như đang cựa mình, đang tích tụ sức sống mùa xuân để tiếp nối cuộc tuần hoàn kì diệu trong đời sống con người và cảnh vật. Vẻ đẹp mùa xuân khiến lòng người không ghìm được xúc động phải thốt lên: "Đẹp quá đi, mùa xuân ơi.. Tôi yêu mùa xuân nhất là..". Đó là tình yêu mến, say đắm "rạo rực niềm vui sáng sủa" khi xuân về. Đó cũng là tình yêu cuộc sống, yêu con người, khát khao gắn bó với quê hương, với thiên nhiên đất Bắc của tác giả.

2. Nghệ thuật:

- Giọng văn nhẹ nhàng, sâu lắng, tràn đầy cảm xúc.

- Cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh chọn lọc, tiêu biểu.

- Nghệ thuật so sánh mới lạ, độc đáo; những câu văn dài.. góp phần làm rõ vẻ đẹp của mùa xuân miền Bắc, khơi dậy tình yêu thiên nhiên, lòng thương nhớ quê hương, lòng yêu Tổ quốc của nhà văn Vũ Bằng.

B- Thang điểm:

- Điểm 2: Đáp ứng được các yêu cầu nêu trên, văn viết có cảm xúc, diễn đạt trong sáng.

- Điểm 1: Hiểu ý nhưng cảm nhận chưa sâu, diễn đạt chưa thật lưu loát.

- Điểm 0: Bài viết sai lệch cả về nội dung và hình thức.

Câu 2 :(3 điểm)

A- Yêu cầu:

I/ Về kĩ năng: HS trình bày dưới dạng bài văn nghị luận xã hội, có hệ thống luận điểm rõ ràng, chính xác, khoa học.

Lập luận chặt chẽ, diễn đạt mạch lạc, văn viết có cảm xúc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.

II/ Về kiến thức:

1. Giải thích được nội dung cơ bản của câu chuyện:

- Em bé đạt giải trong cuộc thi vì em là người biết quan tâm, chia sẻ nỗi đau với người khác.

- Người được chia sẻ không đòi hỏi gì, chỉ cần một chỗ dựa trong lúc đau đớn cũng là quá đủ.

- Cách em bé quan tâm đến người khác cũng rất "trẻ con" : Ngồi vào lòng người hàng xóm. Thế nhưng đó là cách chia sẻ hiệu quả nhất ngay trong tình huống ấy.

2. Chứng minh, bình luận về nội dung câu chuyện:

- Trong cuộc sống, đôi khi con người gặp phải những mất mát, đau thương, cần có một mối đồng cảm từ những người xung quanh. (dẫn chứng)

- Biết quan tâm, sẻ chia với người khác là một hành động đẹp. Nhưng cách thể hiện sự quan tâm đó như thế nào còn tuỳ thuộc ở mỗi người. (dẫn chứng)

3. Bài học cho bản thân.

- Trong cuộc sống, có những bài học vô cùng quý giá mà ta học được từ những điều hết sức bất ngờ. Những em bé đôi khi cũng có những việc làm mà mọi người phải suy ngẫm.

- Thấu hiểu và chia sẻ với nỗi đau của người khác là mình đã làm được một việc ý nghĩa.

- Sống đẹp sẽ nhận được cái đẹp từ cuộc sống.

B. Thang điểm.

- Điểm 3: Đáp ứng đầy đủ các yêu cầu trên, bài làm sáng tạo, văn viết có cảm xúc, bố cục rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi diễn đạt.

- Điểm 2: Đáp ứng khá đầy đủ các yêu cầu trên, bố cục rõ ràng, văn viết có cảm xúc, có thể mắc một vài lỗi nhỏ về diễn đạt.

- Điểm 1: Đáp ứng được một số yêu cầu cơ bản nhưng bình luận chưa sâu, bài học rút ra còn sơ sài, nông cạn. Diễn đạt chưa thật lưu loát.

- Điểm 0: Bài viết sai lệch cả về nội dung và hình thức.

* Lưu ý: Nếu bài viết dưới dạng đoạn văn nhưng đáp ứng đầy đủ các yêu cầu, có sáng tạo thì giám khảo linh hoạt cho điểm, nhưng tối đa không quá 2 điểm.

Câu 3 :(5 điểm)

A. Yêu cầu.

I. Kĩ năng:

- Học sinh hiểu đúng yêu cầu đề bài, biết cách làm bài văn nghị luận văn học. Bố cục rõ ràng, luận điểm khoa học, chặt chẽ, phép lập luận phù hợp.

- Lời văn chính xác, sinh động, có cảm xúc.

- Không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.

II. Kiến thức:

- Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, có thể có những cảm nhận riêng, miễn là phù hợp yêu cầu của đề. Với đề bài này cần đảm bảo những ý sau:

1. Giải thích nhận định:

- Hiện thực của đất nước ta từ 1945 đến 1975 là hiện thực của những cuộc kháng chiến vệ quốc vĩ đại và công cuộc xây dựng cuộc sống mới đi lên chủ nghĩa xã hội của. Hiện thực đó đã tạo nên cho dân tộc Việt Nam một vóc dáng nổi bật: Vóc dáng người chiến sĩ luôn trong tư thế chủ động chiến đấu chống kẻ thù, vóc dáng của con người mới xây dựng đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Hình ảnh người chiến sĩ và người lao động mới hòa quyện tạo nên vẻ đẹp của con người dân tộc Việt Nam. Và điều này đã làm nên hơi thở, sức sống của văn học thời kì 1945 - 1975.

2. Chứng minh.

a. Hình ảnh người chiến sĩ trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc: Họ là những con người ở mọi tầng lớp, mọi lứa tuổi và nổi bật với lòng yêu nước, ý chí quyết tâm chiến đấu chống kẻ thù xâm lược, với tình đồng đội cao cả, sắt son, tinh thần lạc quan..

- Họ là những con người ở mọi tầng lớp, lứa tuổi như: Người nông dân mặc áo lính (Đồng chí của Chính Hữu), những chàng trai trí thức vừa rời ghế nhà trường (Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật), những cô thanh niên xung phong (Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê), là em bé liên lạc (Lượm của Tố Hữu)..

- Họ là những người lính, người chiến sĩ có lòng yêu nước sâu sắc, có ý chí quyết tâm chiến đấu chống kẻ thù xâm lược, bảo vệ Tổ quốc. (dẫn chứng)

- Hoàn cảnh sống chiến đấu đầy khó khăn, gian khổ song họ luôn có tinh thần lạc quan và tình đồng chí, đồng đội cao đẹp.. (dẫn chứng)

b. Hình ảnh người lao động mới: Họ xuất hiện với tư cách là những người làm chủ cuộc sống mới, họ lao động, cống hiến một cách hăng say, hào hứng, sẵn sàng hi sinh cả tuổi thanh xuân của mình vì những lí tưởng cao cả và tương lai đất nước.

- Người lao động trong "Đoàn thuyền đánh cá" của Huy cận mang nhịp thở tươi vui, hăm hở, hòa mình cùng trời cao biển rộng: Họ ra khơi với niềm hân hoan trong câu hát, với ước mơ trong công việc, với niềm vui thắng lợi trong lao động. Đó là những con người mang tầm vóc vũ trụ, hăm hở ra khơi bằng tất cả sức lực và trí tụê của mình. (Dẫn chứng).

- "Lặng lẽ SaPa" của Nguyễn Thành Long mang nhịp thở của người lao động mới với phong cách sống đẹp, suy nghĩ đẹp, sống có lí tưởng, say mê, miệt mài trong công việc, quên mình vì cuộc sống chung, vô tư thầm lặng cống hiến hết mình cho đất nước. Cuộc sống của họ âm thầm, bình dị mà cao đẹp (Dẫn chứng)

3. Đánh giá, bình luận:

Văn học Việt Nam giai đoạn 1945-1975 đã đáp ứng được những yêu cầu của lịch sử và thời đại. Ở ngoài tiền tuyến khói lửa là hình ảnh của những người lính dũng cảm, kiên cường. Nơi hậu phương là những người lao động bình dị mang nhịp thở của thời đại mới. Hình ảnh người chiến sĩ và người lao động đã kết tinh thành sức mạnh của con người và dân tộc Việt Nam thế kỉ XX. Các tác giả văn học thời kì này họ đồng thời vừa là nhà văn, nhà thơ, vừa là người lính, người chiến sĩ, người lao động cầm bút để ngợi ca về con người dân tộc Việt với niềm say mê và tự hào. Họ đã làm nên vẻ đẹp và sức sống mới cho văn học Việt Nam.

B/ Thang điểm:

- Điểm 5: Đáp được những yêu cầu nêu trên, luận điểm đầy đủ rõ ràng, văn viết có cảm xúc, phân tích và bình luận tốt, làm nổi bật được trọng tâm, diễn đạt trong sáng.

- Điểm 4: Cơ bản đáp ứng được những yêu cầu nêu trên, làm rõ được trọng tâm song phân tích bình luận chưa sâu, còn một vài sai sót nhỏ.

- Điểm 3: Đáp ứng được 2/3 yêu cầu nêu trên, dẫn chứng chưa thật đầy đủ phong phú, bình luận chưa sâu, nhưng vẫn làm rõ được các ý. Còn mắc lỗi dùng từ diễn đạt.

- Điểm 2: Bài làm thể hiện được luận điểm nhưng chưa lấy được dẫn chứng, hoặc chỉ bàn luận chung chung, chưa làm nổi bật yêu cầu của đề. Hoặc những bài làm chưa hình thành được luận điểm chỉ đơn thuần phân tích một vài tác phẩm liên quan đến vấn đề nghị luận.

- Điểm 0-1: Không hiểu đề, chỉ bàn luận chung chung không đúng yêu cầu của đề hoặc sai lạc cả nội dung và phương pháp.

* Lưu ý: Trên đây là những gợi ý cơ bản, Giám khảo cần linh hoạt căn cứ vào từng bài viết của học sinh để cho điểm hợp lí. Khuyến khích những bài làm có tính sáng tạo, thể hiện được năng khiếu văn.


Câu 1 :(2, 0 điểm)

Viết về cảnh đất trời mùa xuân ở đoạn trích Cảnh ngày xuân (Truyện Kiều – Nguyễn Du), có ý kiến cho rằng: Từ cặp lục bát thứ nhất sang cặp lục bát thứ hai có sự biến đổi của mạch thơ; riêng cặp lục bát thứ hai đã thể hiện tài tình nghệ thuật "thi trung hữu họa".

Em hãy viết đoạn văn trình bày ý kiến của mình về nhận xét trên?

Câu 2 :(2, 0 điểm)

Khi nói về quê hương, Đỗ Trung Quân cho rằng:

Quê hương mỗi người chỉ một

Như là chỉ một mẹ thôi.

(Quê hương )

Em hiểu thế nào về quan niệm của nhà thơ? Từ đó hãy bày tỏ suy nghĩ của em về quê hương?

Câu 3 :(6, 0 điểm)

Nhận xét về truyện "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long, có ý kiến cho rằng:

"Tác phẩm như một bài thơ về vẻ đẹp trong cách sống và suy nghĩ của con người lao động bình thường mà cao cả, những mẫu người của một giai đoạn lịch sử có nhiều gian khổ và hi sinh nhưng cũng thật trong sáng, đẹp đẽ. Từ hình ảnh những con người ấy gợi lên cho ta những suy nghĩ về ý nghĩa của cuộc sống, của lao động tự giác, về con người và về nghệ thuật".

Qua truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa", em hãy làm sáng tỏ nhận xét trên.


Câu 1:

* Bài viết trình bày dưới hình thức một đoạn văn.

* Nội dung cần đạt được như sau:

Đồng ý với nhận xét trên

+ Sự biến đổi của mạch thơ

Hai câu đầu gợi dòng chảy thời gian bất tận, nhịp thơ êm xuôi: "Ngày xuân con én.. ngoài sáu mươi" . Hình ảnh "chim én đưa thoi" vừa gợi không gian, vừa ngụ ý mùa xuân qua nhanh.

Hai câu tiếp theo, mạch thơ dừng lại, mở ra một không gian mênh mông, không còn ranh giới giữa trời và đất: "Cỏ non xanh tận chân trời.. một vài bông hoa" .

+ Nghệ thuật "Thi trung hữu họa" ở cặp thơ thứ hai:

Trời đất một màu xanh non tươi tốt của cỏ mùa xuân. Trên nền màu xanh non ấy điểm xuyết sắc trắng của hoa lê. Hai màu: Xanh, trắng là những gam màu sáng tươi dịu mát, tôn nhau lên, màu trắng hoa lê làm cỏ như xanh hơn và sắc trắng của hoa càng trở nên thanh khiết trên nền cỏ xanh mịn.

Cách dùng từ "trắng điểm" (chứ không phải là điểm trắng ) giúp ta nhận ra tín hiệu của mùa xuân ở vẻ đẹp ẩn chìm mà sống động của tạo vật vốn vô tri vô giác.

Có thể liên hệ đến câu thơ cổ của Trung Quốc: "Phương thảo liên thiên bích/ Lê chi sổ điểm hoa".

+ Khả năng rung động tinh tế của thi nhân trước cái đẹp của mùa xuân.

(Không cho điểm tối đa những bài viết không trình bày đúng hình thức của một đoạn văn).

Câu 2:

* Yêu cầu chung:

HS hiểu đề, viết sát chủ đề đã nêu.

Biết cách làm một bài văn nghị luận có bố cục hợp lí, lập luận chặt chẽ.

Trình bày ý mạch lạc, rõ ràng. Văn viết trong sáng, có cảm xúc.

* Yêu cầu cụ thể:

+ Quan niệm về quê hương của nhà thơ Đỗ Trung Quân:

- Câu thơ nằm trong thi phẩm viết về quê hương. Trong thi phẩm ấy, nhà thơ gợi ra những cách hiểu về quê hương.

- Cách so sánh độc đáo, thú vị: Quê hương và mẹ. Ý ngiã của cách so sánh ấy là để khẳng định quê hương chính là nguồn cội, nơi chôn nhau cắt rốn, nơi gắn bó, nuôi dưỡng sự sống, đặc biệt là sự sống tinh thần, tâm hốn.

Qua lối so sánh khẳng định để nêu bật tình cảm với quê hương. Quê hương là điều quý giá vô ngần mà mỗi con người không thể thiếu. Hình bóng quê hương đi theo con người suốt cả cuộc đời, trở thành điểm tựa về tinh thần của con người trong cuộc sống. Nếu thiếu đi điểm tựa này, cuộc sống của con người trở nên chông chênh, lệch lạc. Đồng thời, qua cách so sánh, tác giả cũng khơi dậy, nuôi dưỡng tình cảm với quê hương: Tình cảm với mẹ là tình cảm tự nhiên như một bản năng, tình cảm với quê hương là tình cảm tự nhiên, thuần khiết trong tâm hồn mỗi con người.

- Gợi mở một cách sống, cách làm người: Phải biết coi trọng gốc rễ, hướng về cội nguồn, biết yêu quê hương. Thiếu đi tình cảm này là một khiếm khuyết trong đời sống tâm hồn, tình cảm khiến con người không được làm người một cách trọn vẹn.

+ Suy nghĩ của bản thân:

- Quê hương là bến đỗ bình yên cho mỗi con người..

- Mỗi người không được quên đi nguồn cội, gốc gác, quê hương. Dù ai đi đâu, ở đâu cũng sẽ luôn tự nhắc nhở hãy nhớ về cội nguồn yêu thương.

Nuôi dưỡng tình cảm với quê hương có nghĩa là nuôi dưỡng tâm hồn, để con người được làm người theo nghĩa đầy đủ nhất.

- Đặt tình cảm với quê hương trong quan hệ với tình yêu đất nước, cần hướng về quê hương song không có nghĩa là chỉ hướng về mảnh đất nơi mình sinh ra mà phải biết tôn trọng và yêu quý tất cả những gì thuộc về Tổ quốc.

- Có thái độ phê phán trước những hành vi, suy nghĩ chưa tích cực về quê hương: Chê quê hương nghèo khó, lạc hậu ; làm thay đổi một cách tiêu cực dáng vẻ quê hương mình..

- Trách nhiệm xây dựng quê hương.

* Mở bài, kết bài viết tốt mỗi phần được điểm.

Câu 3:

* Về kỹ năng: Hiểu đúng yêu cầu của đề bài. Biết cách làm bài văn nghị luận bố cục rõ ràng, kết cấu hợp lí. Diễn đạt tốt, không mắc các lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

* Về nội dung:

Học sinh có thể sắp xếp trình bày theo nhiều cách khác nhau, có thể có những ý kiến riêng miễn sao phải phù hợp với yêu cầu của đề bài. Dù triển khai theo trình tự nào cũng cần đạt được những ý chính sau đây.

A/ Tác phẩm như một bài thơ về vẻ đẹp trong cách sống và suy nghĩ của con người lao động bình thường mà cao cả, những mẫu người của một giai đoạn lịch sử có nhiều gian khổ và hi sinh nhưng cũng thật trong sáng, đẹp đẽ.

Qua các nhân vật với những công việc và lứa tuổi khác nhau, nhà văn muốn khái quát những phẩm chất cao đẹp của con người mới trong thời kì xây dựng Chủ nghĩa xã hội và chống Mĩ cứu nước. Họ có những suy nghĩ đúng đắn, lặng lẽ cống hiến cho tổ quốc, tâm hồn trong sáng và giàu lòng nhân ái.

1/ Vẻ đẹp cao cả chung của các nhân vật.

+ Ý thức trách nhiệm trước công việc: Anh thanh niên, đồng chí cán bộ khoa học.

+ Sống có lý tưởng, sẵn sàng cống hiến: Anh thanh niên, cô kỹ sư trẻ (cô kĩ sư trẻ mới ra trường lần đầu tiên xa Hà Nội, dũng cảm lên nhận công tác tại Lai Châu. Cô là lớp thanh niên thề ra trường đi bất cứ đâu, làm bất cứ việc gì )

+ Nhận thức sâu sắc ý nghĩa công việc: Anh thanh niên, ông kỹ sư vườn rau, người cán bộ nghiên cứu khoa học..

+ Yêu thích, say mê công việc, sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn, dám chấp nhận cuộc sống cô độc để làm việc, làm việc một cách kiên trì, tự giác bất chấp hoản cảnh: Anh thanh niên, ông kỹ sư vườn rau, người cán bộ nghiên cứu khoa học.

2/ Vẻ đẹp trong cuộc sống bình thường.

Tiêu biểu là nhân vật anh thanh niên.

+ Đó là con người sống, làm việc một mình trên đỉnh núi cao mà không cô đơn. Anh tổ chức sắp xếp cuộc sống của mình trên trạm khí tượng thật ngăn nắp, chủ động, giản dị (căn nhà nhỏ, giường cá nhân). Anh sống lạc quan yêu đời- trồng hoa, nuôi gà, đọc sách.

+ Đó là một người khiêm tốn: Lặng lẽ hoàn thành công việc, không tự nhận thành tích về mình, luôn nhận thức được công việc của mình làm là những đóng góp nhỏ bé cho đất nước; ham mê học hỏi, phấn đấu bởi xung quanh anh có biết bao con người, bao tấm gương, bao điều đáng học (những ông kĩ sư vườn rau, anh cán bộ nghiên cứu sét)

+ Một con người sống cởi mở, tốt bụng, luôn quan tâm đến mọi người một cách chân thành, chu đáo: Việc đi tìm củ tam thất cho vợ bác lái xe, đón ông họa sĩ già và cô kỹ sư trẻ thân tình, nồng hậu; hồn nhiên, yêu cuộc sống: Thèm người, thèm chuyện trò..

Khẳng định, khái quát: Tác phẩm thật sự là một bài thơ về vẻ đẹp trong cách sống và suy nghĩ của người lao động bình thường mà cao cả. Họ chính là những thế hệ tiêu biểu cho lớp người mới, cho thanh niên Việt Nam thời chống Mĩ cứu nước. Tuy không trực tiếp chiến đấu, song họ đã góp phần không nhỏ để xây dựng cuộc sống mới và góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến của dân tộc. Họ nối tiếp nhau xứng đáng là chủ nhân của đất nước này.

(Học sinh có thể trình bày trên cơ sở phân tích từng nhân vật để làm nổi bật ý tưởng chung, tuy nhiên, cần tập trung vào nhân vật trung tâm là anh thanh niên)

B/ Tác phẩm gợi lên những suy nghĩ về ý nghĩa của cuộc sống, của lao động tự giác về con người và về nghệ thuật ".

- Cuộc sống của mỗi người chỉ thực sự ý nghĩa khi mọi việc làm, hành động của họ đều xuất phát từ tình yêu cuộc sống, yêu con người, yêu và tự hào về mảnh đất mình đang sống.

- Con người biết sống có lý tưởng, say mê với công việc, hiểu được ý nghĩa của công việc mình làm. Con người cần tự nhìn vào chính bản thân để sống tốt đẹp hơn.

- Thông qua suy nghĩ của người họa sĩ: Vẻ đẹp của con người và của cuộc sống chính là nguồn cảm hứng vô tận để người nghệ sĩ sáng tạo những tác phẩm nghệ thuật có giá trị.

* Thang điểm:

- Mở bài, kết bài đạt yêu cầu mỗi phần được điểm.

- Thân bài.. điểm: Ý thứ nhất (A) -.

Ý thứ hai (B) - điểm.

Lưu ý chung:

Trên đây chỉ là những gợi ý cơ bản về cách chấm. Giám khảo linh hoạt khi chấm bài của học sinh. Khuyến khích những bài viết có chất văn, có tính sáng tạo.


Câu 1 (4 đ) :

Cảm nhận của em về khổ thơ sau:

" Không có kính, rồi xe không có đèn,

Không có mui xe, thùng xe có xước,

Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:

Chỉ cần trong xe có một trái tim. "

(Bài thơ về tiểu đội xe không kính- Phạm Tiến Duật)

Câu 2 (6đ) :

" Phải biến mình thành một ngọn lửa, ta mới có thể làm bừng lên ánh sáng của thành công "

Viết mội bài văn ngắn không quá 2 trang giấy thi trình bày suy nghĩ của em về câu nói trên.

Câu 3 (10 đ) :

Cảm nhận về nét đẹp ân tình, thủy chung của con người Việt Nam qua hai bài thơ Bếp lửa (Bằng Việt) và Ánh trăng (Nguyễn Duy).


Câu 1 :(4đ)

* Hình thức: Yêu cầu viết dưới dạng một bài văn nhỏ hoặc đoạn văn: 0.5đ.

* Nội dung và nghệ thuật phải đảm bảo các yêu cầu sau:

- Khổ thơ cuối của bài thơ cho chúng ta thấy ý chí chiến đấu vì giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. (0, 5đ)

- Trải qua mưa bom bão đạn, những chiếc xe ban đầu đã không có kính, nay càng trở nên hư hại hơn, vật chất ngày càng thiếu thốn. (0, 5đ)

- Điệp ngữ" không có "được nhắc lại ba lần không chỉ nhấn mạnh sự thiếu thốn đến trần trụi của những chiếc xe mà còn cho ta thấy mức độ ác liệt của chiến trường. Nhưng không có gì có thể cản trở được sự chuyển động kì diệu của những chiếc xe không kính ấy. (0, 5đ)

- Bom đạn quân thù có thể làm biến dạng chiếc xe nhưng không đè bẹp được tinh thần, ý chí chiến đấu của những chiến sĩ lái xe. Xe vẫn chạy không chỉ vì có động cơ máy móc mà còn có một động cơ tinh thần" Vì miền Nam phía trước ". (0, 5đ)

- Đối lập với tất cả những cái" không có "ở trên là một cái" có ". Đó là trái tim - sức mạnh của người lính. Sức mạnh con người đã chiến thắng bom đạn kẻ thù. (0, 5đ)

- Trái tim ấy thay thế cho tất cả những thiếu thốn" không kính "," không đèn "," không mui "hợp nhất với người chiến sĩ lái xe thành một cơ thể sống để tiếp tục tiến lên phía trước hướng về miền Nam thân yêu. (0, 5đ)

- Trái tim yêu thương, trái tim can trường của người chiến sĩ lái xe trở thành nhãn tự bài thơ, cô đúc ý toàn bài, hội tụ vẻ đẹp của người lính và để lại cảm xúc sâu lắng trong lòng người đọc. (0, 5đ)

- Trái tim người lính tỏa sáng rực rỡ mãi đến mai sau khiến ta không quên một thế hệ thanh niên thời kỳ chống Mỹ oanh liệt của dân tộc. (0, 5đ)

Câu 2 :(6đ)

Bài làm đáp ứng được những yêu cầu sau:

- Về kiến thức:

Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, nhưng cần phải triển khai các ý cơ bản sau:

* Ý nghĩa của câu nó i: (1đ)

- Ngọn lửa và ánh sáng là cách nói bóng bẩy, hình ảnh để diễn tả ý thức tự vận động, ý thức phấn đấu vươn lên, tính kiên trì, lòng đam mê, khát vọng cháy bỏng của bản thân trong công việc, trong cuộc đời mới đạt được những thành công rực rỡ. (0, 5đ)

-Bản chất của thành công trước hết phải do sự cố gắng vươn lên của chính bản thân chứ không phải do người khác đem lại cho mình. (0, 5đ)

*Bình luận: (2, 5đ)

- Câu nói xác đáng cũng có thể xem như một chân lí cuộc sống. Thành công của mỗi người là kết quả của quá trình đổ mồ hôi, sôi giọt máu, công sức, thời gian, bản lĩnh, trí tuệ, gian nan, vất vả, thậm chí phải nếm trải nhiều thất bại mới có được. (0, 5đ)

-Song chỉ chăm chỉ, cần cù thôi chưa đủ, ta phải biến mình thành ngọn lửa – ngọn lửa của sức mạnh, niềm tin, tình yêu, sự đam mê cháy bỏng, nhiệt huyết của tuổi trẻ mới có thể làm bừng sáng lên ánh sáng của thành công. (0, 5đ)

-Người khác có công chỉ bảo, dẫn dắt ta trên con đường đến với thành công, song điều quan trọng, căn bản phải ở chính ta. Ta tự đốt cháy ta, nhóm lên lửa trong ta mới tỏa sáng được chính ta. (0, 5đ)

-Ai đó cho rằng thành công là do sự may mắn hay phần lớn do người khác giúp đỡ, đem lại là chưa hoàn toàn đúng. Cái chính phải dựa vào sức của mình. (0, 5đ)

-Những người lười biếng, ăn bám, ỷ lại thì trên con đường thành công chẳng có bước chân của họ. (0, 5đ)

* Chứng minh :(1, 5 đ)

- Lấy dẫn chứng trong thực tế cuộc sống để chứng minh.

* Bài học :(1đ)

- Ánh sáng của thành công không phải do người khác tỏa sáng, soi chiếu mà nó được chiếu sáng từ chính ngọn lửa nhiệt huyết, say mê, ý thức trách nhiệm ở trong ta. (0, 5đ)

- Lười biếng chẳng những không có thành công nào mà còn là nguyên nhân của đói nghèo, buồn chán và mọi thói xấu khác. (0, 5đ)

Câu 3 (10 đ) :

*Yêu cầu về kỹ năng:

- Biết cách làm bài văn nghị luận văn học về tác phẩm thơ.

- Kết cấu chặt chẽ bố cục ba phần rõ ràng, diễn đạt lưu loát, trình bày sạch sẽ, ít mắc lỗi về từ, câu, lỗi chính tả.

* Yêu cầu về kiến thức:

1. Mở bài (1đ) : Giới thiệu vấn đề bàn luận truyền thống ân tình, thủy chung của con người Việt Nam qua hai bài thơ Bếp lửa và Ánh trăng.

2. Thân bài (8đ) :

*Đôi nét về truyền thống ân tình, thủy chung của con người Việt Nam. (0, 5đ)

* Nét đẹp ân tình, thủy chung trong bài" Bếp lửa "của Bằng Việt.

- Trong bài thơ Bếp lửa, truyền thống ân tình, thủy chung được thể hiện trong tấm lòng của người cháu yêu thương và nhớ ơn bà khi đã khôn lớn trưởng thành. Nơi đất khách quê người nhưng anh vẫn đau đáu nhớ về bà, nhớ về năm tháng tuổi thơ xa cha mẹ, gắn bó với bà. Những năm tháng đói mòn đói mỏi được bà che chở nâng niu chăm sóc.. (dẫn chứng). (0.5đ)

- Cháu nhớ bà, xót xa, thương cảm, thấu hiểu cuộc đời nhiều gian khổ mà giàu đức hi sinh của bà. (dẫn chứng) (0, 5đ)

- Cháu khẳng định công lao to lớn của bà. Bếp lửa bà nhóm hàng ngày không chỉ là bếp lửa bình thường, nó là tình yêu thương vô bờ của bà đối với con cháu. Nó là ngọn lửa của niềm tin, đức hi sinh, tinh thần kiên cường của bà. Nó là ngọn lửa thiêng liêng, kỳ diệu tiếp thêm sức mạnh, khơi nguồn khát vọng, tỏa sáng tâm hồn, sưởi ấm suốt cuộc đời cháu. (dẫn chứng) (0, 5đ)

- Bếp lửa- lòng bà thật thiêng liêng, kì diệu, nó luôn nhắc nhở cháu nhớ và biết ơn cội nguồn sinh dưỡng của mình đó là gia đình, quê hương, Tổ quốc. (dẫn chứng) (0, 5đ)

* Nét đẹp ân tình, thủy chung trong bài" Ánh trăng "của Nguyễn Duy.

- Trong bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy, truyền thống ân tình thủy chung thể hiện qua lời tâm tình người chiến sĩ . (0, 5đ)

-Anh kể hồi tuổi thơ sống với đồng, với sông, với bể, đến hồi chiến tranh anh là người lính ở rừng, suốt những năm tháng tuổi thơ và trưởng thành anh gắn bó với trăng, với thiên nhiên. Vầng trăng đã thành tri kỉ, ngỡ không bao giờ quên vầng trăng tình nghĩa. (dẫn chứng) (0, 5đ)

- Nhưng từ khi về thành phố- chiến tranh đã qua đi, cuộc sống quen với ánh điện cửa gương anh đã vô tình, lãng quên quá khứ, những năm tháng gian lao, sâu nặng nghĩa tình. (dẫn chứng) (0, 5đ)

-Anh giật mình thức tỉnh lương tâm khi trăng- người đối diện.. (dẫn chứng) (0, 5đ)

- Những suy ngẫm sâu sắc và triết lí của nhà thơ, lời nhắn nhủ mọi người luôn độ lượng, vị tha. Hãy sống ân tình thủy chung với quá khứ với lịch sử, với nhân dân, với đất nước.. (dẫn chứng) (0, 5đ)

* Vài nét về nghệ thuật (1đ)

+ Bếp lửa:

- Thể thơ tám chữ, âm hưởng giọng điệu thiết tha, tràn trề cảm xúc. (0, 25đ)

- Hình ảnh thơ bình dị và gợi cảm, có sức lay động tâm hồn người Việt. (0, 25đ)

+ Ánh trăng:

- Thể thơ năm chữ, giọng điệu tâm tình nhẹ nhàng sâu lắng chất chứa suy tư.. (0, 25đ)

- Hình tượng vầng trăng, ánh trăng mang biểu tượng gợi suy tư sâu xa.. (0, 25đ)

* Đánh giá: Ân tình thuỷ chung luôn là truyền thống tốt đẹp của dân tộc, truyền thống ấy bao trùm cách sống, cách ứng xử của con người Việt Nam trong mọi quan hệ. Quan hệ với quá khứ, với lịch sử, với nhân dân và đất nước (1đ)

3. Kết bài (1đ).

- Mỗi bài thơ một nét đẹp ân tình, chung thủy. Đó là nét đẹp truyền thống đạo lí của dân tộc.

- Tuổi trẻ cần rèn luyện bản thân và giữ gìn truyền thống tốt đẹp ấy, nhất là trong cuộc sống hiện đại hôm nay.


Câu 1 (3.0 điểm)

Trình bày suy nghĩ của em về câu chuyện sau đây:

CHIẾC BÌNH NỨT

Một người có hai chiếc bình lớn để chuyển nước. Một chiếc bình bị nứt nên khi gánh từ giếng về nước trong bình chỉ còn một nửa. Chiếc bình lành rất tự hào về sự hoàn hảo của mình, còn chiếc bình nứt luôn thấy dằn vặt, cắn rứt vì không hoàn thành nhiệm vụ. Một ngày nọ, chiếc bình nứt nói với người chủ: Tôi thực sự thấy xấu hổ về mình. Tôi muốn xin lỗi ông. Ngươi xấu hổ vì chuyện gì? - người chủ hỏi. Chỉ vì tôi nứt mà ông không nhận được đầy đủ những gì xứng đáng với công sức của ông bỏ ra - chiếc bình nứt nói. Không đâu - ông chủ trả lời - Khi đi về ngươi có chú ý thấy luống hoa bên đường hay không? Ngươi không thấy hoa chỉ mọc bên này đường phía của nhà ngươi sao? Ta đã biết được vết nứt của ngươi nên đã gieo hạt giống hoa bên phía ấy. Trong những năm qua ta đã vun tưới cho chúng và hái về trang hoàng căn nhà. Nếu không có ngươi nhà ta có ấm cúng và duyên dáng được thế này không?

Cuộc sống của mỗi chúng ta đều có thể như cái bình nứt..

Câu 2 (7.0 điểm)

Hãy phân tích bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy (SGK Ngữ Văn 9) để làm rõ ý kiến sau:

Đọc thơ Nguyễn Duy thấy anh hay cảm xúc, suy nghĩ trước những chuyện lớn, chuyện nhỏ quanh mình. Cái điều ở người khác có thể chỉ là chuyện thoáng qua thì ở anh, nó lắng sâu và dường như đọng lại. (Hoài Thanh - Báo văn nghệ 14/04/1972).


I. Hướng dẫn chung

- Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của Hướng dẫn chấm để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh, tránh cách chấm đếm ý cho điểm.

- Do đặc trưng của bộ môn Ngữ văn nên giám khảo cần chủ động, linh hoạt trong việc vận dụng đáp án và thang điểm; khuyến khích những bài viết có tư duy khoa học, lập luận sắc sảo, có khả năng cảm thụ văn học và tính sáng tạo cao.

- Sau khi chấm xong, điểm toàn bài làm tròn đến 0, 25 điểm.

II. Đáp án và thang điểm

Câu 1. Trình bày suy nghĩ về câu chuyện Chiếc bình nứt

1. Nhận thức về câu chuyện (0, 5 điểm)

- Trong câu chuyện, chiếc bình nứt đã rất chân thành nói với ông chủ về khuyết điểm của nó. Rất may mắn nó gặp được ông chủ tốt bụng, có mắt tinh tế (và óc sáng tạo lãng mạn). Vì thế số phận của nó vẫn tiếp diễn tốt đẹp.

- Ý nghĩa của câu chuyện: Mỗi người trong chúng ta đều có những nhược điểm rất riêng biệt. Ai cũng là chiếc bình nứt cả. Nhưng chính vết nứt và các nhược điểm đó mới khiến cho đời sống chung của chúng ta trở nên phong phú, trở nên thú vị. Chúng ta phải biết chấp nhận cá tính của từng người trong cuộc sống và tìm cho ra cái tốt của họ.

2. Suy nghĩ của bản thân (2, 0 điểm)

- Chiếc bình nứt vẫn hữu ích. Mỗi chúng ta đều không hoàn hảo, nhưng ta có thể xoay chuyển và tận dụng ngay cả những điểm không hoàn hảo đó. Điều này có nghĩa cuộc đời có nhiều màu sắc, và nhiều cách để mỗi người tự hoàn thiện mình.

- Tuy nhiên trong cuộc sống, thực tế diễn biến phức tạp hơn.

+ Khi có những điểm yếu thì chưa chắc ta có thể tiếp tục đi tiếp con đường cạnh tranh như người bình thường.

+ Khi gặp những hoàn cảnh mà khả năng khẳng định mình thấp, thì việc tiếp tục hoạt động là điều rất khó khăn.

3. Bài học nhận thức và hành động (0, 5 điểm)

- Hãy biết chấp nhận khiếm khuyết của mình và của người khác.

- Đừng chờ đợi người khác hiểu mình mà hãy tự nhận thức về mình trước để sống tốt hơn, hữu ích hơn.

- Chúng ta lăn lộn trong cuộc sống và xây dựng cuộc sống bằng nỗ lực và niềm tin, hơn là bằng những dằn vặt, đợi chờ và tiếc nuối.

Câu 2. Phân tích bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy để làm rõ ý kiến: Đọc thơ Nguyễn Duy thấy anh hay cảm xúc, suy nghĩ trước những chuyện lớn, chuyện nhỏ quanh mình. Cái điều ở người khác có thể chỉ là chuyện thoáng qua thì ở anh, nó lắng sâu và dường như đọng lại.

1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm (0, 5 điểm)

- Nguyễn Duy thuộc thế hệ các nhà thơ quân đội trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

- Ông viết bài thơ Ánh trăng năm 1978, tại thành phố Hồ Chí Minh - nơi đô thị của cuộc sống tiện nghi hiện đại, nơi những người lính trở về để lại sau lưng cuộc chiến gian khổ mà nghĩa tình. Tác phẩm in trong tập thơ cùng tên – tập thơ đạt giải A của Hội nhà Văn Việt Nam năm 1984.

2. Giải thích ý kiến (1.0 điểm)

- Những chuyện lớn, chuyện nhỏ quanh mình: Là tất cả những gì đang diễn ra, hiện hữu hàng ngày xung quanh cuộc sống con người;Chuyện thoáng qua: Những cái không mấy ai quan tâm, để ý;Lắng sâu, đọng lại: Thấm sâu, in đậm trong trí nhớ, trong tâm tưởng.

- Ý cả câu: Nguyễn Duy thường hướng cảm xúc, suy nghĩ tới tất cả những gì đang diễn ra xung quanh cuộc sống con người, kể cả những điều không mấy ai quan tâm. Tuy nhiên qua thơ ông, những cái tưởng như thoáng qua ấy lại trở thành những điều sâu sắc, in đậm trong tâm tưởng không thể phai mờ, buộc ta phải suy ngẫm.

3. Phân tích (5, 0 điểm)

a. Ngu yễn Duy hướng cảm xúc tới tất cả những gì đã, đang diễn ra, hiện hữu xung quanh mình.

- Đó là những tháng năm tuổi thơ sống với đồng, với sông, với bể.

- Là quãng thời gian gắn bó với chiến trường.

- Là lúc về sống nơi phố phường, quen vớiánh điện, cửa gương.

- Giữa muôn vẻ ấy của cuộc sống là hình ảnh vầng trăng, hình ảnh bình dị, đơn sơ quen thuộc của thiên nhiên.

b. Tuy nhiên qua thơ ông, những cái tưởng như thoáng qua ấy lại lắng sâu, đọng lại thành những điều lớn lao, buộc ta phải suy ngẫm.

- Vầng trăng đã gắn bó thân thiết với con người từ lúc nhỏ đến lúc trưởng thành, cả trong hạnh phúc và gian lao.

- Trăng là vẻ đẹp của đất nước bình dị, hiền hậu; của thiên nhiên vĩnh hằng, tươi mát, thơ mộng.

- Vầng trăng không những trở thành người bạn tri kỉ, mà đã trở thành vầng trăng tình nghĩa biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình.

- Đất nước hòa bình, hoàn cảnh thay đổi, con người được sống sung túc đầy đủ, tiện nghi, khép kín trong những căn phòng hiện đại. Lúc này vầng trăng đi qua ngõ / như người dưng qua đường . Rõ ràng, khi thay đổi hoàn cảnh, con người có thể quên đi quá khứ, có thể thay đổi về tình cảm. Nói chuyện quên nhớ ấy, nhà thơ đã phản ánh được một sự thực trong xã hội hiện đại.

- Gặp lại vầng trăng trong một tình huống đặc biệt, nhà thơ chợt rưng rưng cái rưng rưng của những niềm thương nỗi nhớ, của những lãng quên lạnh nhạt với người bạn cố tri; của một lương tri đang thức tỉnh sau những ngày đắm chìm trong cõi u mê mộng mị; ân hận, ăn năn, tiếc nuối, một chút xót xa đau lòng.

- Con người giật mình trước ánh trăng là sự bừng tỉnh của nhân cách, là sự trở về với lương tâm trong sạch, tốt đẹp. Đó là lời ân hận, ăn năn day dứt, làm đẹp con người.

c. Vài nét nghệ thuật

- Thể thơ 5 chữ, phương thức biểu đạt tự sự kết hợp với trữ tình.

- Giọng thơ mang tính tự bạch, chân thành sâu sắc.

- Hình ảnh vầng trăng – ánh trăng mang nhiều tầng ý nghĩa.

d. Đánh giá (0, 5 điểm)

- Ý kiến của Hoài Thanh thể hiện năng lực tìm tòi, khám phá của một cây bút phê bình văn học bậc thầy. Đây cũng được coi như một định hướng giúp ta hiểu: Những cái tưởng như thoáng qua hàng ngày qua xúc cảm của Nguyễn Duy lại lắng sâu, đọng lại những điều đáng phải suy ngẫm.

- Bài thơ Ánh trăng là một lời tự nhắc nhở của tác giả về những năm tháng gắn bó với thiên nhiên, đất nước bình dị, hiền hậu, gợi nhắc, củng cố ở người đọc thái độ sống uống nước nhớ nguồn, ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ.

Lưu ý chung : Thí sinh có thể làm bài theo những cách khác nhau, nhưng phải đảm bảo những yêu cầu về kiến thức. Trên đây chỉ là những ý cơ bản thí sinh cần đáp ứng; việc cho điểm cụ thể từng câu cần dựa vào sự vận dụng đáp án một cách khoa học và linh hoạt của người chấm.


Câu 1 :(4 điểm )

Chép lại khổ đầu bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh và nêu vắn tắt cảm nhận của em về khổ thơ trên.

Câu 2 :(6 điểm )

Tưởng tượng em là nhân vật bé Thu trong tác phẩm Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng, ghi lại những suy nghĩ của em trong đêm ở nhà bà ngoại trước ngày ba em lên đường.

(Bài viết dài khoảng nửa trang giấy thi)

Câu 3: (10 điểm)

Lòng tự trọng của mỗi con người trong cuộc sống.


Câu1 (4 điểm) :

- Học sinh chép đúng khổ đầu bài thơ Sang thu:

Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

- Nêu vắn tắt cảm nhận:

+ Những tín hiệu giao mùa: Sự vận động của ngọn gió se (nhẹ, khô và hơi lạnh), sương chùng chình (cố ý chậm lại, dùng dằng, lưu luyến), hương ổi tỏa trong không gian, trong làn gió..

- > Sự cảm nhận tinh tế bằng nhiều giác quan

+ Tâm trạng ngỡ ngàng, cảm xúc bâng khuâng khi trời đất từ hạ chuyển sang thu (các từ" bỗng "," hình như ")

· Chép đúng 4 câu thơ: 1 điểm

· Cảm nhận sâu sắc, diễn đạt tốt :3 điểm

· Giám khảo cân nhắc mức độ bài làm để định ra điểm 2, điểm 1 cho phần cảm nhận.

Câu 2 (6 điểm) :

- Học sinh sử dụng ngôi kể thứ nhất (tôi hoặc em ).

- Biết hóa thân vào nhân vật để diễn tả lại cảm xúc, suy nghĩ của mình.

- Phần viết gọn, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp, hành văn lưu loát, ý tưởng sâu sắc, sáng rõ, cảm xúc chân thành.

- Gợi ý một số nội dung:

A. Ân hận vì cách đối xử của mình với ba trong những ngày qua

B. Hối tiếc vì không còn thời gian để sửa chữa lỗi lầm

C. Suy nghĩ hoặc tưởng tượng mình sẽ làm như thế nào vào sáng mai, lúc chia tay ba

D. Căm thù giặc vì tại chúng mà cha con phải chia lìa xa cách, vì chúng mà ba phải bị thương đau đớn, khuôn mặt ba bị biến dạng đến mức con gái ba cũng không nhận ra

E. Thương má, thấy có lỗi cả với má vì chắc má buồn khi thấy mình đối xử tệ bạc với ba

Học sinh viết theo trí tưởng tượng riêng nên không bắt buộc phải đầy đủ tất cả các ý trên

· Điểm 6: Đảm bảo tất cả các yêu cầu (có thể thiếu một trong 2 ý d và e)

· Điểm 4: Diễn đạt tốt, có ý a và 2 đến 3 ý còn lại

· Điểm 2: Có ý a, diễn đạt tốt hoặc có ý a và 1 đến 2 ý còn lại nhưng diễn đạt còn mắc lỗi, văn viết chưa sâu.

Câu 3 (10 điểm) :

1. Yêu cầu về kĩ năng:

- Xác định đúng kiểu bài: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.

- Bài viết có bố cục rõ ràng, luận điểm chính xác, luận cứ đầy đủ, lập luận chặt chẽ, lời văn lưu loát, sinh động.

- Biết kết hợp nghị luận với biểu cảm.

2. Yêu cầu về nội dung:

Trình bày được những suy nghĩ về lòng tự trọng của mỗi con người và vai trò của nó trong cuộc sống. Đại thể, cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

A. Mở bài:

Giới thiệu về lòng tự trọng của mỗi con người trong cuộc sống.

B. Thân bài:

- Giải thích, chứng minh, so sánh đối chiếu.. nội dung vấn đề:

+ Tự trọng là tự ý thức được giá trị nhân cách của bản thân mình, từ đó biết trọng mình. Đó là một đức tính tốt của con người.

+ Tự trọng khác với tự kiêu, tự đắc, tự mãn, tự ái như thế nào? (Không nhất thiết phải giải thích cụ thể các khái niệm tự kiêu, tự đắc, tự mãn, tự ái mà chỉ cần thấy được đó là những thói xấu, khác với tự trọng ).

- Biểu hiện cụ thể của lòng tự trọng:

+ Với bản thân (cố gắng học hỏi rèn luyện để không thua kém quá xa người khác, có ý thức tự lực tự cường, ý thức tự trau dồi phẩm chất đạo đức)

+ Với người khác (là người có văn hóa trong ứng xử, trung thực, tự giác, giữ chữ tín, không a dua xu nịnh, trong công việc không vụ lợi, không làm phiền người khác, không dựa dẫm ỷ lại, không làm những việc hèn kém, hạ thấp nhân cách như dối trá, trộm cắp, sử dụng những thủ đoạn làm phương hại đến người khác để đạt mục đích)

- Tác dụng của lòng tự trọng:

+ Tạo nên sự tin cậy, bền vững, tốt đẹp trong các mối quan hệ

+ Là yếu tố quan trọng tạo nên vẻ đẹp nhân cách, biết tự trọng mới mong được người khác tôn trọng.

Học sinh lấy dẫn chứng thuyết minh cho các luận điểm, chú ý những dẫn chứng gần gũi trong đời sống học sinh: Học tập, thi cử..

C. Kết bài:

- Nhấn mạnh: Lòng tự trọng trong cuộc sống luôn nâng cao phẩm giá con người.

- Hãy sống có lòng tự trọng.

3. Chuẩn cho điểm:

- Điểm 10: Đáp ứng tốt các yêu cầu trên, có thể còn mắc vài lỗi nhỏ về chính tả hay dùng từ, viết câu.

- Điểm 8: Cơ bản đáp ứng được các yêu cầu trên, nghị luận sâu sắc nhưng biểu cảm chưa cao, có thể còn vài sai sót nhỏ về diễn đạt.

- Điểm 6: Thể hiện được kĩ năng nghị luận nhưng kết hợp biểu cảm còn hạn chế, thiếu một vài ý trong phần nhận định đánh giá vấn đề. Tuy nhiên, bài văn phải có bố cục hoàn chỉnh.

- Điểm 4: Đáp ứng được gần nửa yêu cầu trên, có bố cục rõ ràng, lời văn diễn đạt được ý.

- Điểm 2: Có đề cập đến vấn đề nhưng nhìn chung bài làm sơ sài, lan man; nhiều lỗi chính tả và các lỗi diễn đạt khác.

- Điểm 0: Sai lạc hoàn toàn về nội dung và phương pháp.

* Giám khảo chấm cân nhắc kĩ để cho các điểm còn lại.



Câu 1 (1 điểm) :

Đồng chí hãy nêu rõ sự độc đáo trong cách đặt nhan đề bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải (Ngữ Văn 9, tập II).

Câu 2 (2 điểm) :

Đồng chí hãy xây dựng đáp án cho câu hỏi trong đề thi chọn học sinh giỏi sau:

Phân tích nét đặc sắc của hai câu thơ.

".. Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi. "

(Sang thu - Hữu Thỉnh)

Câu 3 (3 điểm) :

Bình giảng đoạn thơ sau:

".. Chở hạnh phúc có con tàu sơn đỏ

Chở niềm vui con tàu sẽ sơn hồng

Một trăm con tàu như một trăm cô dâu mới

Bờ biển như lòng trai rộn rịp lễ tơ hồng. "

(Tàu đến tàu đi - Chế Lan Viên)

Câu 4 (4 điểm) :

Nhận xét về truyện ngắn " Bến quê " của Nguyễn Minh Châu (Ngữ Văn 9, tập II), có ý kiến cho rằng:

" Bến quê chứa đựng những suy ngẫm, trải nghiệm sâu sắc về cuộc đời và con người của nhà văn, đồng thời thức tỉnh mọi người sự trân trọng những vẻ đẹp và giá trị bình dị, gần gũi của gia đình, của quê hương. "

Đồng chí hãy phân tích truyện ngắn để làm sáng tỏ ý kiến trên.


Câu 1. * Sự độc đáo trong cách đặt nhan đề của Thanh Hải:

- Người ta dùng nhiều định ngữ gắn với mùa xuân, như: mùa xuân chín, xuân ý, xuân muộn.. nhưng Mùa xuân nho nhỏ là một phát hiện mới mẻ và đầy sáng tạo.

- Mùa xuân là danh từ, chỉ mùa nhưng lại kết hợp với tính từ nho nhỏ nên mùa xuân trở nên hữu hình, có hình khối hiển hiện- nhỏ nhắn, xinh xắn..

- Nhan đề đa nghĩa, thể hiện được ước nguyện, chủ để của toàn bài: Nhà thơ nguyện làm một mùa xuân, nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường, là một mùa xuân nho nhỏ góp vào mùa xuân lớn của dâ tộc, đất nước.

Câu 2. Gv gạch ra được các ý cơ bản (không cần có biểu điểm cụ thể) :

- Hai câu thơ thể hiện những cảm nhận tinh tế của nhà thơ về biến chuyển của đất trời khi bước sang thu: Sấm thưa dần, its dần.. thời tiết đã thay đổi..

- Nó còn là h/a ẩn dụ đặc sắc thể hiện những suy ngẫm, chiêm nghiệm của tác giả về mùa thu cuộc đời con người:

+ Khi người ta đứng tuổi, từng trải- hàng cây đứng tuổi, thì những tác động của ngoại cảnh, cuộc đời- sấm, không làm người ta bị động, bất ngờ nữa..

+ Với những người lính từng trải qua những năm tháng ác liệt của chiến tranh họ như vững trãi hơn, tự tin vững bước hơn trong cuộc đời..

Câu 3.

* Hình thức: GV viết một văn bản bình giảng ngắn, có mở- thân- kết.

* Nội dung, cần nêu được:

- Mở đoạn: Giới thiệu khái quát tg, đoạn thơ.

- Thân đoạn:

+ Hình ảnh thơ sáng tạo (Ẩn dụ- con tàu; so sánh), ngôn ngữ thơ giàu cảm xúc, giọng thơ trữ tình có một sự mê hoặc lớn với người đọc.

+ Bốn câu thơ gợi trước mắt người đọc một khung cảnh lễ tưng bừng. Chính hình ảnh đám cưới khổng lồ làm người ta ngây ngất trước niềm vui cuộc sống mới..

- Kết đoạn: Khái quát – cảm nhận chung.

Lưu ý: Người chấm cần căn cứ cụ thể vào từng bài viết, khuyến khích những cảm nhận, phát hiện riêng.

Câu 4. A. Mở bài: Giới thiệu tác giả- tác phẩm- VĐNL, trích dẫn.

B. Thân bài:

- Nhĩ- nhân vật tư tưởng được nhà văn NMC xây dựng để thể hiện những trải nghiệm, suy ngẫm của chính mình. Nhưng nhân vật không trở thành một cái loa phát ngôn mà toàn bộ tư tưởng ấy được chuyển hóa vào đời sống nội tâm của nhân vật một cách tinh tế. Bởi thế, suy ngẫm, trải nghiệm của nhà văn truyền tải đến người đọc một cách tự nhiên..

+ Nhĩ đặt trong chuỗi tình huống chứa đầy những điều bất thường, nghịch lí:

Tình huống.

Từ tình huống éo le của cuộc đời Nhĩ, NMC khẳng định chiêm nghiệm: Con người ta trong cuộc đời có biết bao điều bất thường, nghịch lí vượt qua, nằm ngoài dự định, nhận thức và cả toan tính của người ta.

Chỉ khi sắp từ giã cuộc đời người ta mới nhận ra vẻ đẹp bình dị, gần gũi ngay bên cạnh..

+ Cảm nhận của Nhĩ trong những ngày cuối đời và gửi gắm của nhà văn: Về vợ, gia đình; vẻ đẹp của quê hương- bãi bồi; câu chuyện giữa Nhĩ và cậu con trai (Con người ta trên đường đời thật khó tránh khỏi những điều vòng vèo hoặc chùng chình )..

- Từ những suy ngẫm, trải nghiệm, nhà văn còn muốn nhắn nhủ, thức tỉnh mọi người sự trân trọng những vẻ đẹp và giá trị bình dị, gần gũi của gia đình, quê hương:

+ Vợ con, gia đình vẫn mãi là điểm tựa với mỗi người, nhất là những lúc người ta bệnh tật..

+ Vẻ đẹp của quê hương- có khi chỉ là bãi bồi bình dị, gần gũi, nhưng thật gắn bó với chúng ta, ta thường bỏ qua khi còn trẻ.. Nhưng nếu không nhận ra sớm thì sự thức tỉnh muộn mằn sẽ kèm theo bao ân hận, xót xa.

C. Kết bài: Khẳng định lại VĐNL- Liên hệ, cảm nghĩ.

Lưu ý: Người chấm cần căn cứ cụ thể vào từng bài viết, khuyến khích những cảm nhận, phát hiện riêng; những bài viết lập luận chặt chẽ.


Câu 1 :(2 điểm) Nêu và cho biết giá trị của các tín hiệu nghệ thuật mà tác giả dùng trong đoạn thơ trên (Ghạch đầu dòng)

Buồn trông cửa bể chiều hôm,

Thuyền ai thấp thoáng cánh buồn xa xa?

Buồn trông ngọn nước mới sa,

Hoa trôi man mác biết là về đâu?

Buồn trông nội cỏ rầu rầu,

Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.

Buồn trông gió cuốn mặt duyềnh,

Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.

(Trích Kiều ở lầu Ngưng Bích - Ngữ văn 9, tập 1)

Câu 2 (3 điểm)

Trình bày suy nghĩ của mình về câu nói:

" Ở trên đời, mọi chuyện đều không có gì khó khăn nếu ước mơ của mình đủ lớn ".

Hãy trình bày một đoạn văn nghị luận những cảm nhận của em về ý nghĩa của câu nói trên.

Câu 3 (5 điểm) :

Trong tác phẩm truyện Kiều, Nguyễn Du viết:

" Đau đớn thay phận đàn bà

Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung "

Em hiểu ý thơ trên nh thế nào? Hãy làm sáng tỏ số phận bạc mệnh của người phụ nữ qua 3 tác phẩm: " Chuyện người con gái Nam Xương "– Nguyễn Dữ. " Truyện Kiều " – Nguyễn Du và " Bánh trôi nước " của Hồ Xuân Hương.



Câu 1 (2 điểm) :

Những nét nghệ thuật đặc sắc trong đoạn thơ: (4 điểm)

- Cấu trúc cân đối, nhịp nhàng. (1 điểm)

- Sử dụng điệp từ, điệp ngữ kết hợp với các từ láy => Tạo nhịp thơ kéo dài, trầm buồn.. (1 điểm)

- Tả cảnh ngụ tình => Miêu tả ngoại cảnh thể hiện được nỗi lòng của nhân vật trữ tình. (1 điểm)

- Hình ảnh mang ý nghĩa ẩn dụ: Hoa trôi, nội cỏ, gió cuốn.. => Diễn tả nỗi buồn thân phận (trôi dạt, cảnh ngộ ảm đạm) của Kiều. (1 điểm)

Câu 2 :(3 điểm)

* Yêu cầu chung: Trình bày cảm nhận với hình thức nghị luận về một câu chuyện, đoạn văn đợc bố cục chặt chẽ, có mở, thân, kết.

* Yêu cầu cụ thể:

DÀN Ý THAM KHẢO

1. Mở bài:

- Cuộc đời sẽ tẻ nhạt, vô nghĩa biết bao khi con người ta sống không có ước mơ, khát vọng.

- Đúng vậy, ước mơ là nhựa sống để nuôi dưỡng tâm hồn ta lớn lên, sống có mục đích, có tương lai, hạnh phúc. Một câu nói đáng để ta suy ngẫm: " Ở trên đời, mọi chuyện đều không có gì khó khăn nếu ước mơ của mình đủ lớn ".

2. Thân bài:

a. Giải thích câu nói:

- Ước mơ: Là điều tốt đẹp ở phía trước mà con người tha thiết, khao khát, ước mong hướng tới, đạt được

- Có người đã ví: " Ước mơ giống như ngọn hải đăng, chúng ta là những con thuyền giữa biển khơi bao la, ngọn hải đăng thắp sáng giúp cho con thuyền của chúng ta đi được tới bờ mà không bị mất phương hướng ". Sự ví von quả thật chí lí, giúp người ta hiểu rõ, hiểu đúng hơn về ước mơ của mình.

- Ước mơ đủ lớn: Là ước mơ khởi đầu từ điều nhỏ bé, trải qua một quá trình nuôi dưỡng, phấn đấu, vượt những khó khăn trở ngại để trở thành hiện thực.

- Câu nói: Đề cập đến ước mơ của mỗi con người trong cuộc sống. Bằng ý chí, nghị lực và niềm tin, ước mơ của mỗi người sẽ" đủ lớn ", trở thành hiện thực.

b. Phân tích, chứng minh ý nghĩa câu nói:

Có phải " Ở trên đời, mọi chuyện đều không có gì khó khăn nếu ước mơ của mình đủ lớn "?

- Ước mơ của mỗi người trong cuộc đời cũng thật phong phú. Có những ước mơ nhỏ bé, bình dị, có những ước mơ lớn lao, cao cả; có ước mơ vụt đến rồi vụt đi; ước mơ bay theo đời người; ước mơ là vô tận. Thật tẻ nhạt, vô nghĩa khi cuộc đời không có những ước mơ.

- Ước mơ đủ lớn cũng như một cái cây phải được ươm mầm rồi trưởng thành. Một cây sồi cổ thụ cũng phải bắt đầu từ một hạt giống được gieo và nảy mầm rồi dần lớn lên. Như vậy, ước mơ đủ lớn nghĩa là ước mơ bắt đầu từ những điều nhỏ bé và được nuôi dưỡng dần lên. Nhưng để ước mơ lớn lên, trưởng thành thì không dễ dàng mà có được. Nó phải trải qua bao bước thăng trầm, vinh nhục, thậm chí phải nếm mùi cay đắng, thất bại. Nếu con người vượt qua được những thử thách, trở ngại, kiên trung với ước mơ, khát vọng, lí tưởng của mình thì sẽ đạt được điều mình mong muốn.

+ Ước mơ của chủ tịch Hồ Chí Minh là giải phóng dân tộc, đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho dân mình. Trải qua bao gian khổ khó khăn và hi sinh, Người đã đạt được điều mình mơ ước.

+ Nhiều nhà tư tưởng lớn, những nhà khoa học cho đến những người bình dân, thậm chí những thân thể khuyết tật.. vẫn vươn tới, đạp bằng mọi khó khăn, cản trở trong cuộc sống để đạt được mơ ước của mình.

- Nhưng cũng có những ước mơ thật nhỏ bé, bình dị thôi mà cũng khó có thể đạt được:

+ Những em bé bị mù, những em bé tật nguyền do chất độc da cam, những em bé mắc bệnh hiểm nghèo.. vẫn hằng ấp ủ những mơ ước, hi vọng. Nhưng cái chính là họ không bao giờ để cho ước mơ của mình lụi tàn hoặc mất đi.

+ Ước mơ cũng không đến với những con người sống không lí tưởng, thiếu ý chí, nghị lực, lười biếng, ăn bám..

c. Đánh giá, rút ra bài học:

- Lời bài hát" Ước mơ "cũng là lời nhắc nhở chúng ta: " Mỗi người một ước mơ, nhỏ bé mà lớn lao trong cuộc đời, ước mơ có thể thành, có thể không.. ". Thật đúng vậy, mỗi một con người tồn tại trên cõi đời này phải có riêng cho mình ước mơ, hi vọng, lí tưởng, mục đích sống của đời mình.

- Phê phán: Ước mơ có thể thành, có thể không, xin người hãy tự tin. Nếu sợ ước mơ bị thất bại mà không dám ước mơ, hay không đủ ý chí, nghị lực mà nuôi dưỡng ước mơ" đủ lớn "thì thật đáng tiếc, đáng phê phán. Cuộc đời sẽ chẳng đạt đạt được điều gì mình mong muốn, sống như thế thật tẻ nhạt, vô nghĩa.

- Bài học nhận thức, hành động: Nếu cuộc đời là chiếc thuyền thì ước mơ là ngọn hải đăng. Thuyền gặp nhiều phong ba, ngọn hải đăng sẽ là niềm tin, ánh sáng hướng thuyền. Mất ngọn hải đăng, con thuyền biết đi đâu về đâu? Vì thế, hai chữ" ước mơ "thật đẹp, thật lớn lao. Mỗi người chúng ta hãy có cho mình một ước mơ, hi vọng. Nếu ai đó sống không có ước mơ, khát vọng thì cuộc đời tẻ nhạt, vô nghĩa biết nhường nào!

3. Kết bài:

- Liên hệ ước mơ, khát vọng của bản thân.

- Cần có ý chí, nghị lực để nuôi dưỡng, biến ước mơ thành hiện thực.

Câu 3 :(5 điểm)

A. Yêu cầu chung:

+ Kiểu bài: NL tổng hợp (Giải thích + chứng minh)

+ Yêu cầu: Làm rõ ý thơ - số phận đau khổ bất hạnh của ngời phụ nữ

+ Phạm vi kiến thức:" Chuyện ngời con gái Nam Xơng ", đoạn trích" Nỗi oan hại chồng "," Truyện Kiều "

B. Yêu cầu cụ thể:

1. Mở bài :(1 điểm)

+Dẫn dắt vấn đề: Đi từ đề tài viết về số phận ngời phụ nữ.

+ Nêu vấn đề: Dới chế độ phong kiến cuộc đời ngời phụ nữ gặp nhiều đau khổ, bất hạnh.

Trích ý thơ"... "

+ Phạm vi giới hạn: .

2. Thân bài:

a. Giải thích :(1 điểm)

+ Bạc mệnh: Số phận ngắn ngủi, mỏng manh không ra gì

+ Lời chung: Chung cho tất cả phụ nữ

+ Hai câu thơ khái quát thành một nhận định: Phận đàn bà là bạc mệnh. Tớc bỏ cái phần duy tâm thần bí (mệnh là vận số, số phận do trời định), câu thơ của Nguyễn Du có nghĩa là: Đã mang lấy phận đàn bà thì số phận chung, không trừ một ai là đau khổ, bất hạnh, bi thảm. Dĩ nhiên đây là số phận của ngời phụ nữ dới chế độ phong kiến.

b. Chứng minh: Số phận bạc mệnh của ngời phụ nữ qua 3 tác phẩm

* Trong" Chuyện ngời con gái Nam Xơng " :(3 điểm)

Vũ Nương là ngời con gái thuỳ mị, nết na, tư dung tốt đẹp. Khi lấy chống nàng luôn giữ gìn khuôn phép, hiếu thảo với mẹ chồng. Khi xa chồng, nàng thuỷ chung chờ chồng, nuôi con, hết lòng vun đắp hạnh phúc gia đình. Đẹp ngời, đẹp nết lẽ ra nàng phải được hưởng hạnh phúc nhưng nàng lại gặp oan nghiệt bởi cuộc hôn nhân không bình đẳng, lấy phải ngời chồng có tính đa nghi.

+ Những ngày xa cách, nhớ thương chồng, nàng chỉ bóng mình trên vách là cha cho con trẻ vui lòng. Nhưng nàng không biết rằng đó chính là sợi dây oan nghiệt cột trói đời nàng. Ngày cha về, đứa con ngạc nhiên hỏi" Ô hay! Ông cũng là cha tôi? Và cho biết "đêm nào cũng có một ngời đàn ông đến, mẹ đi cũng đi, mẹ ngồi cũng ngồi, không bao giờ bế Đản cả". Đây chính là đầu mối của nối bi kịch, tự nàng gây ra, không thể biết để cởi.

+ Ba năm "tô son điểm phấn từng đã nguôi lòng, ngõ liễu tường hoa cha hề bén gót", ngày sum họp lại là ngày "bình rơi trâm gẫy, sen rũ trong ao, liễu tàn trước gió". Thái độ thô bạo của chồng đã đẩy nàng đến cái chết oan nghiệt. Nàng phải thừa nhận "kẻ bạc mệnh này, duyên phận hẩm hiu, tiếng nhuốc nhơ" và gieo mình xuống sông tự vẫn. Cuộc đời của nàng là một bi kịch trong tình yêu, hạnh phúc gia đình.

* Trong "Quan âm Thị Kính" : (1.5 điểm)

Thị Kính là một ngời phụ nữ xuất thân từ gia đình nông dân là ngời có đủ "nữ tắc, nữ công" theo yêu cầu của xã hội đặt ra. "Vợ quay tơ, dệt vải, chồng trong đèn ngồi học". Khi chồng ngủ Thị Kính thấy "râu mọc ngợc dới cằm" cho là điều không tốt sẽ xảy ra. "Dạ thơng chồng, lòng thiếp sao đang" đã lấy dao khâu cắt râu cho chồng. Chồng tỉnh giấc, bắt gặp cảnh Thị Kính cầm dao kề cổ, hô hoán cha mẹ, xóm làng. Chồng không hỏi rõ đầu đuôi, duyên cớ đã "giang tay lỡ bẻ phím đàn làm đôi". Nàng bị mẹ chồng kết oan "gái say trai lập chí giết chồng". Nàng không đợc thanh minh và Đó là bi kịch lần 1.

+ "Nghĩ mình phận hẩm duyên ôi", nàng đã bỏ cuộc đời trần gian, giả dạng nam nhi vào chùa tu hành. Thị Mầu say mê kính tâm không đợc, về nhà có thai với ngời ở đổ oan cho Thị Kính. Nàng bị đánh phạt theo lệ làng, phải đi xin sữa, nuôi con ba năm. Trớc khi chết mới đợc giải oan. Đây là bi kịch lần 2.

Cuộc đời Thị Kính đầy đau khổ bất hạnh.

* Trong "Truyện Kiều" : (3 điểm)

Thuý Kiều có sắc "nghiêng nớc nghiêng thành", có tài "cầm kì thi thi họa", có trái tim đa sầu đa cảm nhng cuộc đời Kiều là một chuỗi những bi kịch đầy đau khổ, bất hạnh:

+ Kiều phải bán mình vào lầu xanh, sống cuộc sống nhơ nhớp, ê chề.

+ Nàng bị lừa gạt hết lần này đến lần khác: Từ Mã Giám Sinh gian giảo, Sở Khanh trâng tráo, đến Tú Bà nhờn nhợt màu da và Hoạn Th sắc sảo nớc đời đến Hồ Tôn Hiến dâm ô, bì ổi. Tất cả tạo thành một cái lới vây kín cuộc đời Kiều, kiến Kiều vùng vẫy trong đau khổ tuyệt vọng.

+ Nàng bị hành hạ, giày vò, sỉ nhục (Hoạn Th, Tú Bà)

+ 15 năm Kiều sống là 15 năm đoạn trờng với bao đau thơng, muốn sống không nổi, 2 lần tự vẫn mà không xong

* Trong "Bánh trôi nước"

Bài thơ tả thực cái bánh trôi nước, một món ăn dân tộc được làm bằng bột nếp, sắc trắng trong, dáng bánh tròn. Nhân bánh bằng đường phên (tấm lòng son). Bánh được nấu chín trong nồi nước sôi 'bảy nổi ba chìm với nước non'.

2. Câu thơ thứ nhất nhân hóa cái bánh:

"Thân em vừa trắng lại vừa tròn

" Thản em "là một cách nói khiêm nhường, dịu dàng, kín đáo, một nét đẹp của thiếu nữ.

- Hai vế tiểu đối: 'vừa trắng II vừa tròn' có giá trị gợi tả, liên tưởng về vẻ đẹp trinh trắng, duyên dáng của thiếu nữ.

3. Câu thơ thứ 2 và thứ 3 mang hàm nghĩa về thân phận người phụ nữ trong cuộc đời ngày xưa:

" Bảy nổi ba chìm với nước non,

Rắn nát mặc dù tay kẻ nặn "

- Thành ngữ được vận dụng 'bảy chìm ba nổi, chín lênh đênh' trong văn cảnh hàm ý về thân phận vất vả của người phụ nữ, chịu nhiều thiệt thòi do lễ giáo phong kiến trọng nam khinh nữ, do đạo 'tam tòng' khắc nghiệt.. gây nên.

- Hai chữ 'rắn nát' ấm chí sô' phận của người phụ nữ được sung sướng hạnh phúc, hoặc bất hạnh đều do 'tay ke' nặn', do cha mẹ hay chồng con định đoạt. Việc hôn nhân do cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy. Đạo tam tòng chính là 'tay kẻ nặn'..

- Vần thơ biểu lộ niềm cảm thông sâu sắc của nữ sĩ đối với số phận, thân phận người phụ nữ ngày xưa.

4. Câu cuối, hình ảnh ẩn dụ 'tấm lòng son' nói về lòng son sắt thủy chung trong tình yêu của người phụ nữ. Đó là vẻ đẹp đôn hậu, vị tha của người mẹ, người chị quê ta.

- Cấu trúc câu thơ: 'Mặc dù.. mà vẫn..'ở hai câu cuối bài thơ, đặc biệt chữ 'vẫn' làm cho ý thơ được khẳng định và ngợi ca tâm hồn trong sáng, tình yêu thủy chung của người phụ nữ Việt Nam:

" Rắn nát mặc dù tay kẻ nặn,

Mà em vẫn giữ tấm lòng son "

* Đánh giá khái quát: (0.5 điểm)

Tại sao dới chế độ phong kiến ngời phụ nữ có nhiều phẩm chất tốt đẹp mà cuộc đời đầu đau khổ, bất hạnh:

Vì chế độ phong kiến đầy dẫy sự bất công, bất bình đẳng, nhất là sự bình đẳng giữa nam và nữ. Xã hội" trọng nam khinh nữ"ấy đã biến ngời phụ nữ thành nô lệ từ những ràng buộc nghiệt ngã của lễ giáo phong kiến. Đặc biệt ngời phụ nữ bị biến thành nạn nhân của thế lực đồng tiền, bị coi dẻ, vùi dập, chà đạp vào con đờng không lối thoát.

3. Kết bài :(1 điểm)

+ Khẳng định lại ý thơ: Ý thơ của Nguyễn Du hoàn toàn đúng đắn. Quả thật 3 tác phẩm đã phản ánh 3 nhân vật tiêu biểu cho số phận bất hạnh của ngời phụ nữ dới chế độ phong kiến. Họ có nhiều phẩm chất tốt đẹp nhng cuộc đời là một chuỗi những bi kịch nối tiếp nhau.

+ Liên hệ: Cảm thơng số phận của họ, biết ơn Đảng đã đem đến cho họ quyền bình đẳng.

* Hình thức, diễn đạt, trình bày: (1 điểm)

Câu 1 :(4điểm)

Sự gặp gỡ về tâm hồn của những người đồng chí qua hai câu thơ:

- Đầu súng trăng treo (Đồng chí – Chính Hữu)

- Vâng trăng thành tri kỷ (Ánh trăng – Nguyễn Duy)

Câu 2 :(6 điểm)

Người ăn xin

Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi.

Tôi lục hết túi nọ đến cả khăn túi kia, không có lấy một xu, không có cả khăn tay, chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông:

Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả.

Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:

Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.

Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông.

(Theo Tuốc-ghê-nhép. Dẫn từ sách giáo khoa Ngữ văn 9, tập 1, NXB GD- 2007, trang 22).

Từ nội dung câu chuyện trên, hãy trình bày suy nghĩ của em về việc cho và nhận trong cuộc sống.

Câu 3 :(10 điểm)

Thái độ và hành động của hai nhân vật anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trong (Lặnglẽ Sa Pa – Nguyễn Thành Long) và anh chiến sĩ lái xe trong (Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật) gợi cho em suy nghĩ gì về tuổi trẻ ngày nay.


Câu 1 :(4 điểm) Học sinh có thể viết thành bài văn ngắn hoặc đoạn văn nhưng bài cần đảm bảo những ý sau:

Hai bài thơ đều có hình ảnh ánh trăng, hai câu thơ đều nói về vầng trăng (1 điểm).

Trăng trong hai câu thơ gần gũi, thân mật, gắn bó với tâm trạng người chiến sĩ. (1 điểm)

Hai bài thơ sáng tác ở hai thời điểm khác nhau, sự gắn bó trăng với người đều trong điều kiện gian khổ, thiếu thốn những với người chiến sĩ trăng trước sau như một, là bạn để gửi gắm tâm trạng và ước vọng (2 điểm)

Câu 2 :(6 điểm)

A. Yêu cầu

1. Về hình thức: - Biết cách làm kiểu bài nghị luận xã hội.

- Luận điểm đúng đắn, rõ ràng.

- Diễn đạt lưu loát, lí lẽ thuyết phục.

- Có thể viết thành đoạn văn hoặc bài văn ngắn.

2. Về nội dung: Bài viết có thể trình bày theo các cách khác nhau nhưng phải thể hiện được những ý cơ bản sau:

- Truyện kể về việc cho và nhận của cậu bé và người ăn xin, qua đó ngợi ca cách ứng xử cao đẹp, nhân ái giữa con người với con người.

- Truyện gợi cho chúng ta nhiều suy ngẫm về việc cho và nhận trong cuộc sống:

+ Cái cho và nhận: Đâu phải chỉ là vật chất mà có thể là những giá trị tinh thần, có thể chỉ là lời nói, một cử chỉ..

+ Thái độ khi cho và nhận: Cần chân thành, có văn hóa.

- Xác định thái độ sống và cách ứng xử của bản thân: Tôn trọng, quan tâm, chia sẻ với mọi người.

B. Tiêu chí cho điểm

- Điểm 5-6: Đạt được các yêu cầu nêu trên, lí lẽ thuyết phục, văn viết mạch lạc, không mắc những lỗi diễn đạt thông thường.

- Điểm 3-4: Đạt được quá nửa nội dung yêu cầu về nội dung. Còn một số lỗi về diễn đạt.

- Điểm 1-2: Đạt được một số yêu cầu về nội dung, mắc nhiều lỗi về hình thức.

- Điểm 0: Lạc đề, sai cả nội dung và phương pháp.

Câu 3 (10 điểm)

A. Yêu cầu:

1. Về nội dung: Bài làm có thể có những bố cục khác nhau nhưng phải đúng kiểu văn bản nghị luận; các ý trình bày có thể không giống nhau nhưng trên cơ sở hiểu được hai văn bản "Lặng lẽ Sa Pa" và "Bài thơvề tiểu đội xe không kính", đại thể cần nêu được các ý sau:

A) Hai nhân vật anh thanh niên (LLSP), anh chiến sĩ (BTVTĐXKK).

- Người trẻ tuổi ở hai mặt khác nhau: Xây dựng CNXH và chống Mỹ cứu nước.

- Nhiệt tình, dũng cảm thực hiện nghĩa vụ của tuổi trẻ không vụ lợi.

- Với ý chí và nghị lực của tuổi trẻ, với trách nhiệm và nghĩa vụ đối với đất nước họ lạc quan, yêu đời.

B) Suy nghĩ của bản thân:

- Vấn đề cống hiến của tuổi trẻ. Hai nhân vật văn học đã cho thấy sự cống hiến to lớn đối với đất nước họ lạc quan, yêu đời.

- Trong thế kỷ XI có những yêu cầu với thế hệ trẻ giống hôm qua nhưng cũng có những yêu cầu khác (do bối cảnh lịch sử, xã hội, thời đại).

- Dù hoàn cảnh nào tuổi trẻ hôm nay cũng luôn phân biệt: Cống hiến và hưởng thụ mà cống hiến (trong mọi điều kiện và hoàn cảnh) là mục đích quan trọng của tuổi trẻ. Nét đẹp của hai nhân vật là hành trang vào đời của tuổi trẻ hôm nay.

2. Hình thức:

Vận dụng nhuần nhuyễn các phương thức biểu đạt, các phép lập luận đã học. Văn viết mạch lạc, trong sáng, có cảm xúc, ít mắc lỗi diễn đạt.

B. Tiêu chí cho điểm

- Điểm 9-10: Bài làm đạt được tốt các yêu cầu trên.

- Điểm 7-8: Bài làm cơ bản đạt được yêu cầu trên nhất là nội dung, cách lập luận. Còn sai sót nhưng không ảnh hưởng đến bài viết, văn viết trôi chảy.

- Điểm 4-5: Bài làm cơ bản đáp ứng khoảng 2/3 yêu cầu, ít dẫn chứng, mắc một số lỗi diễn đạt.

- Điểm 1-3: Nội dung sơ sài, mắc nhiều lỗi diễn đạt.

- Điểm 0: Không làm bài, lạc đề hoặc sai nội dung phương pháp.

* Lưu ý: Giám khảo linh hoạt vận dụng biểu điểm, có thể thưởng điểm cho những bài viết có sự sáng tạo khi tổng điểm toàn bài chưa đạt tối đa. Điểm toàn bài cho lẻ đến 0.25.


Câu 1: (2.0 điểm)

Cho đoạn văn sau:

".. Nắng bây giờ bắt đầu len tới đốt cháy rừng cây, những cây thông chỉ cao quá đầu, rung tít trong nắng những ngón tay bằng bạc dưới cái nhìn bao che của những cây tử kinh, thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng. Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên những vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe.."

(Trích Lặng lẽ Sa Pa – Nguyễn Thành Long – Ngữ văn 9 tập 1)

A, Chỉ ra biện pháp tu từ được sử dụng nhiều nhất trong đoạn văn trên.

B, Phân tích hiệu quả thẩm mỹ của các biện pháp tu từ đó.

Câu 2 :(6, 0 điểm)

Hưởng ứng lời kêu gọi cuộc vận động "Ngày vì người nghèo" ngày 17/10/2014, Ủy ban MTTQ Việt Nam tổ chức Hội nghị phát động tháng hành động vì người nghèo (từ ngày 17/10/2014 đến 18/11/2014).

Suy nghĩ của em về hoạt động trên.

Câu 3: (12, 0 điểm)

Khẳng định, tôn vinh tài năng của Kim Lân, có ý kiến cho rằng: Ông là nhà văn của lịch sử tâm hồn con người.

Dựa vào đoạn trích truyện Làng SGK Ngữ văn 9 tập 1, NXBGD năm 2008, hãy chứng minh rằng nhà văn Kim Lân đã thể hiện một cách sinh động, tinh tế diễn biến tâm trạng ông Hai từ khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc.


Câu 1 :( 2.0 điểm)

A) Học sinh chỉ ra được biện pháp nhân hóa được sử dụng nhiều nhất trong đoạn văn và dẫn ngữ liệu minh chứng. (0, 5 điểm)

B) Học sinh phân tích được hiệu quả thẩm mỹ của biện pháp tu từ trên (1.5 điểm) :

Cảnh vật được nhân cách hóa sống động. Mỗi câu, mỗi chữ như có đường nét, màu sắc, hình khối.. đậm chất hội họa, vừa mang nhịp điệu êm ái của một bài thơ. Tất cả như muốn đem đến cho các nhân vật một cảm giác mới lạ, thơ mộng về một địa danh, về những khát khao, háo hức khi lần đầu tiên bước chân đến một vùng đất mới.

Vẻ đẹp thiên nhiên độc đáo của Sa Pa đã làm nên chất thơ cho tác phẩm. Bức tranh tràn đầy sương, đầy mây những sản vật của riêng Sa Pa, tươi sáng rực rỡ sắc màu tràn đầy sức sống nhưng vẫn mơ màng, lung linh, huyền ảo. Vẻ đẹp đó được thể hiện bằng nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ đặc sắc của tác giả. Hình ảnh thiên nhiên giúp ta cảm nhận được những rung cảm tinh tế, tình yêu thiên nhiên, đất nước của nhà văn.

Câu 2 :(6, 0 điểm )

I Yêu cầu về kĩ năng:

+ Làm đúng kiểu bài nghị luận về một vấn đề xã hội, biết chọn thao tác nghị luận phù hợp.

+ Biết nhận xét, bình giá và nêu được suy nghĩ cá nhân.

+ Bài viết có bố cục đầy đủ, rõ ràng. Biết đưa ra các luận điểm đúng, diễn đạt chính xác, thuyết phục..

+ Không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

II. Yêu cầu về kiến thức:

Học sinh có thể trình bày những cách nghĩ khác nhau xung quanh vấn đề nghị luận, nhưng về cơ bản phải hướng đến những ý sau:

a. Mở bài: 0, 5 điểm

- Tương thân tương ái là truyền thống của dân tộc.

- Xã hội càng phát triển càng đòi hỏi con người phải biết chia sẻ.

- Giới thiệu về phong trào ủng hộ quỹ "Vì người nghèo".

b. Thân bài: 5, 0 điểm

- Nêu hiểu biết của cá nhân về phong trào: 1, 5 điểm

+ Xuất phát từ thực tế đất nước còn những người nghèo do hoàn cảnh khó khăn, thiên tai, bệnh tật.. và từ đạo lí "Lá lành đùm lá rách", "Lá rách ít đùm lá rách nhiều" của dân tộc.

+ Do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động.

+ Mục đích: Nhường cơm sẻ áo, chia sẻ khó khăn giúp đỡ đồng bào trong lúc hoạn nạn.

+ Quy mô: Toàn quốc bao gồm cả những Việt kiều đang sống xa Tổ quốc và người nước ngoài đang sống và làm việc tại Việt Nam.

+ Tỉnh Ninh Bình hàng năm cũng có những hoạt động thiết thực hướng về những người nghèo.

- Những suy nghĩ của cá nhân về phong trào: 3, 5 điểm

+ Phong trào mang ý nghĩa nhân đạo sâu sắc, tiếp nối truyền thống tốt đẹp của dân tộc "Người trong một nước thì thương nhau cùng".

+ Vai trò tác dụng của phong trào (chia sẻ động viên tinh thần người nghèo, hỗ trợ một phần về vật chất; khơi dậy lòng nhân ái, tinh thần đoàn kết toàn dân tộc).

+ Cảm nghĩ và liên hệ với bản thân (xúc động, tự hào trước truyền thống của dân tộc; mong muốn hành động để góp phần nhỏ bé giúp đỡ đồng bào gặp khó khăn; nêu những việc đã làm, hoặc những dự định trong tương lai).

+ Rút ra được bài học bổ ích đối với bản thân về nhận thức và hành động.

c. Kết bài: 0, 5 điểm

- Khẳng định sự cần thiết của phong trào ủng hộ quỹ "Vì người nghèo".

III. Cách cho điểm:

5 - 6 điểm: Đảm bảo tốt các yêu cầu, nghị luận có sức thuyết phục, không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ.

3 - 4 điểm: Đảm bảo tương đối tốt các yêu cầu kĩ năng và kiến thức, lập luận thuyết phục.

2 - 3 điểm: Hiểu yêu cầu, biết lập luận nhưng chưa thật thuyết phục.

Dưới 1 điểm: Chưa thật hiểu yêu cầu, lập luận không thuyết phục.

Câu 3: (12, 0 điểm

I. Yêu cầu về kĩ năng

Học sinh biết cách làm bài văn nghị luận văn học. Văn viết trôi chảy, cảm xúc, thể hiện được tư chất văn chương; không mắc lỗi dùng từ, diễn đạt, chính tả..

II. Yêu cầu về kiến thức.

Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng dù là theo cách nào cũng phải đảm bảo những ý cơ bản sau:

1. Mở bài: 0, 5 điểm:

Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề nghị luận.

2. Thân bài: 11, 0 điểm:

a. Giải thích: 1, 0 điểm:

- Giải thích cụm từ "nhà văn của lịch sử tâm hồn con người" từ đó khẳng định thành công nổi bật trong các sáng tác của Kim Lân là nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật.

b. Chứng minh: 7, 0 điểm:

- Nêu khái quát vai trò và các hình thức miêu tả nội tâm nhân vật trong tác phẩm tự sự.

- Giới thiệu ngắn gọn nội dung đoạn trích truyện trước đó.

- Làm sáng tỏ tài năng miêu tả tâm lý của nhà văn qua đoạn truyện từ khi ông Hai nghe tin làng chợ Dầu theo giặc đến khi nghe tin cải chính :(Học sinh bám sát các sự việc sau nhưng chú ý làm rõ tài năng miêu tả tâm lý nhân vật, tránh phân tích chung chung, không bám sát yêu cầu của đề bài) :

Ngòi bút miêu tả tâm lí của Kim Lân càng tỏ ra sâu sắc khi đặt nhân vật ông Hai vào một tình huống thử thách để làm bộc lộ chiều sâu tâm trạng của nhân vật. Đó là tình huống ông Hai đột ngột nghe tin dữ: Làng chợ Dầu của ông theo giặc lập tề. Khi nghe tin đột ngột ấy, ông sững sờ, cổ họng nghẹn ắng, da mặt tê rân rân, ông lặng đi, tưởng không thở được. Những biểu lộ qua hình dáng bên ngoài được chọn lựa hết sức cô đúc đã có khả năng gợi tả những khoảnh khắc đau đớn trong tâm tư của ông Hai lúc này.

Từ lúc ấy, trong tâm trí ông chỉ còn cái tin dữ ấy xâm chiếm, nó thành một nỗi ám ảnh day dứt. Về đến nhà, ông nằm vật ra giường, rồi tủi thân khi nhìn đàn con.

Suốt mấy ngày sau, ông Hai không dám đi đâu, chỉ quẩn quanh ở nhà, nghe ngóng binh tình bên ngoài.

Tác giả đã sử dụng lời độc thoại nội tâm, hình thức câu văn, giọng điệu.. để diễn tả cụ thể nỗi ám ảnh nặng nề biến thành sự sợ hãi thường xuyên trong ông Hai cùng với nỗi đau xót, tủi hổ của ông trước cái tin làng mình theo giặc.

Ông bị đẩy vào tình thế bế tắc, tuyệt vọng khi mà mụ chủ nhà muốn đuổi gia đình ông đi. Mối mâu thuẫn trong nội tâm và tình thế của nhân vật dường như đã thành sự bế tắc, đòi hỏi phải được giải quyết nên sau cuộc đấu tranh nội tâm, ông Hai đã dứt khoát lựa chọn: "Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù" . Câu văn với mười ba từ nhỏ bé mà chất chứa được hết nỗi đau nhân thế và sự đời éo le. Mười ba từ nhỏ bé mà ghi lại được nhịp máu trong tim, gói cả hơi thở trong lồng ngực và kết đọng tình cảm nồng thắm với đất nước của ông Hai. Một câu văn giản dị mà có sức ngân tỏa ngàn đời.

Đoạn truyện bộc lộ một cách cảm động tâm trạng của ông Hai, đó là đoạn ông trò chuyện với đứa con út. Qua hình thức độc thoại, nhà văn diễn tả rất cảm động nỗi lòng sâu xa, bền chặt, chân thành của ông Hai – một người nông dân với quê hương, đất nước, với cách mạng và kháng chiến.

Kết thúc truyện là sự việc ông chủ tịch làng ông lên cải chính cái tin làng chợ Dầu theo giặc. Ông Hai như trút được gánh nặng trong lòng, ông vui mừng đến tột độ. Những chi tiết miêu tả về gương mặt, giọng nói, hành động, cử chỉ của ông Hai lúc này, đã "nói" được với chúng ta nhiều điều về tình yêu làng, yêu nước sâu đậm trong trái tim người nông dân hiền lành, chất phác.

c. Khái quát và nâng cao: 3, 0 điểm

- Khái quát nghệ thuật của đoạn truyện phân tích: (1, 5 điểm)

Đặt nhân vật ông Hai vào một tình huống thử thách, sử dụng nhiều thủ pháp: Khi thì thông qua hành vi, biểu hiện bên ngoài để diễn tả tâm lý, khi thì khéo léo kết hợp hành động với ngôn ngữ thoại, có khi tâm lý lại bộc lộ một cách trực tiếp với những đối thoại nội tâm bên cạnh lời kể của tác giả, nhờ đó, nhà văn đã miêu tả rất cụ thể, gợi cảm các diễn biến nội tâm qua các ý nghĩ, hành vi, ngôn ngữ.. đặc biệt, diễn tả rất đúng và gây ấn tượng mạnh mẽ về sự ám ảnh, day dứt trong tâm trạng nhân vật. Điều đó chứng tỏ Kim Lân am hiểu sâu sắc người nông dân và thế giới tinh thần của họ. Ông xứng đáng với sự tôn vinh: Nhà văn của lịch sử tâm hồn con người.

- Khái quát nội dung của đoạn truyện phân tích: (0, 75 điểm)

Miêu tả sinh động diễn biến tâm trạng của ông Hai từ khi ông Hai nghe tin làng chợ Dầu theo giặc đến khi nghe tin cải chính, nhà văn đã cho ta hiểu được tình yêu làng vốn đã có sẵn trong máu thịt những người nông dân như ông Hai. Tình yêu ấy nay được mở rộng hơn trong tình yêu nước. Đó cũng là một sự chuyển biến trong nhận thức và tình cảm của người nông dân từ sau Cách mạng. Truyện Làng vì thế còn là câu chuyện nói về lòng yêu nước, về tinh thần kháng chiến của những người nông dân.

- Liên hệ, mở rộng đến một số tác phẩm khác và nâng cao vấn đề (0, 75 điểm)

Qua truyện ngắn Làng, nhà văn Kim Lân muốn gửi lời nhắn nhủ đến với người cầm bút về quan điểm và cách nhìn người nông dân: Nông dân là lực lượng cơ bản của cách mạng, những con người hiền lành, chất phác trong đời sống hàng ngày nhưng rất giàu lòng yêu nước, đặc biệt là khi đất nước lâm nguy, họ sẵn sàng xả thân cho Tổ quốc. Vì thế, người nghệ sỹ, khi viết về họ, cần có thái độ tôn trọng, yêu mến, cần khai thác ở họ những phương diện tốt đẹp để từ đó động viên, khích lệ họ tham gia xây dựng và bảo vệ làng quê, tổ quốc.

Nhà văn cũng kín đáo gửi đến bạn thông điệp: Ai cũng sinh ra từ một làng quê, vậy nên mỗi người cần yêu quê hương, đất nước, nếu không sẽ không lớn nổi thành người.

3. Kết bài: 0, 5 điểm:

Khẳng định lại vấn đề nghị luận.

III. Cách cho điểm

10 – 12 điểm: Đáp ứng đầy đủ các yêu cầu, văn viết có cảm xúc, lời văn lập luận sắc sảo; có thể còn vài lỗi nhỏ.

7 – 9 điểm: Trình bày đủ ý, diễn đạt mạch lạc, không sai sót về kiến thức và diễn đạt.

4 - 6 điểm: Tỏ ra hiểu vấn đề, biết cách nghị luận, diễn đạt đôi chỗ chưa thoát ý.

1- 3 điểm: Còn lúng túng về phương pháp nghị luận, các ý không rõ ràng, viết chung chung sơ sài.

Điểm 0: Hoàn toàn sai lạc.

Lưu ý:

Trên đây chỉ là những gợi ý có tính chất định hướng, giám khảo cần thảo luận kĩ về yêu cầu và biểu điểm để bổ sung cho hoàn chỉnh trước khi chấm.

Đây đều là những dạng đề mở, nên người chấm cần linh hoạt trong đánh giá. Căn cứ vào tình hình và chất lượng thực tế của mỗi bài làm để cho điểm thích hợp.

Cần khuyến khích những tìm tòi sáng tạo riêng cả trong nội dung và hình thức bài làm của học sinh.

Trong mỗi phần, tùy vào thực tế bài viết để trừ điểm về các lỗi chính tả, ngữ pháp, diễn đạt, trình bày.. sao cho phù hợp.


Câu 1 (2, 0 điểm) :

Cảm nhận của em về chi tiết sau:

Vũ Nương ngồi trên một chiếc kiệu hoa đứng ở giữa dòng, theo sau có đến năm mươi chiếc xe cờ tán, võng lọng, rực rỡ đầy sông, lúc ẩn, lúc hiện.

Rồi trong chốc lát, bóng nàng loang loáng, mờ nhạt mà biến đi mất.

(Nguyễn Dữ, Chuyện người con gái Nam Xương, sách Ngữ văn 9, tập một, trang 48 – Nhà xuất bản Giáo dục - 2007)

Câu 2 (3, 0 điểm) :

Mỗi người thêm nhiều con mắt

Mỗi người thêm nhiều cảm rung

Trời cũng thêm nhiều màu sắc

Đất cũng thêm chiều mênh mông

(Trần Lê Văn, Bạn, Tuyển tập thơ – Nhà xuất bản Giáo dục – 2002)

Suy nghĩ của em về tình bạn từ những gợi ý của khổ thơ trên?

Câu 3 (5, 0 điểm) :

Trong văn bản Tiếng nói của văn nghệ, Nguyễn Đình Thi viết:

Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại. Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ. Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung quanh.

(Sách Ngữ văn 9, tập hai, trang 12, 13 – Nhà xuất bản Giáo dục – 2010)

Bằng sự hiểu biết của mình về bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận, em hãy làm sáng tỏ điều mới mẻ mà nhà thơ muốn đem góp vào đời sống.


A. Yêu cầu chung:

- Giám khảo phải nắm được nội dung trình bày trong bài làm của học sinh để đánh giá được một cách khái quát, tránh đếm ý cho điểm . Vận dụng linh hoạt đáp án, nên sử dụng nhiều mức điểm một cách hợp lý; khuyến khích những bài viết có cảm xúc và sáng tạo.

- Học sinh có thể làm bài theo nhiều cách riêng nhưng đáp ứng được các yêu cầu cơ bản của đề, diễn đạt tốt vẫn cho đủ điểm.

Lưu ý: Điểm bài thi có thể để lẻ đến 0.25 điểm và không làm tròn số .

B. Yêu cầu cụ thể:

Câu 1:

* Đây là một chi tiết kì ảo nằm ở cuối truyện, để lại nhiều suy nghĩ cho người đọc về cuộc đời người phụ nữ trong xã hội phong kiến và thể hiện tư tưởng nhân văn của tác phẩm:

- Cuộc đời người phụ nữ trong xã hội phong kiến:

+ Người phụ nữ có tấm lòng vị tha (dù thế nào vẫn muốn trở về với chồng con, gia đình) -> 0.25 điểm.

+ Cuộc đời chịu oan nghiệt, sống không có đất dung thân.. -> 0.25 điểm.

+ Hạnh phúc của họ chỉ là ảo ảnh.. -> 0.25 điểm.

+ Số phận bi kịch -> 0.25 điểm.

- Chi tiết thể hiện tư tưởng nhân văn sâu sắc:

+ Trân trọng vẻ đẹp của người phụ nữ -> 0.25 điểm.

+ Thể hiện nỗi thương cảm xót xa với cuộc đời người phụ nữ-> 0.25 điểm.

+ Kết thúc có hậu thể hiện ước mơ về cuộc sống tốt đẹp hơn cho người phụ nữ -> 0.25 điểm.

+ Lên án tố cáo xã hội phong kiến bất công với người phụ nữ -> 0.25 điểm.

(Văn viết đủ ý, rõ ràng, mạch lạc: Cho điểm tối đa; mắc lỗi về diễn đạt, tùy các mức độ khác nhau: Trừ điểm câu 1 từ 0, 25 đến 0, 5 điểm)

Câu 2:

A. Yêu cầu:

2. Về nội dung:

Bài viết có thể trình bày theo các cách khác nhau nhưng đại thể nêu được các ý sau:

1. Giải thích: 0.75 điểm

- "Nhiều con mắt" là giàu có về trí tuệ, về cách nhìn nhận sự việc - > Càng có nhiều bạn thì càng có thêm về trí tuệ, thêm nhiếu cách nhìn nhận đánh giá.

- "Nhiều cảm rung" là giàu có thêm về tình cảm -> có thêm bạn là có thể nhân lên niềm vui, chia nhỏ nỗi buồn.

- Trời, đất "thêm nhiều màu sắc" và "thêm nhiều mênh mông" là muốn nói đến cuộc sống mọi mặt trở nên phong phú và tốt đẹp hơn.

- > Tình bạn làm cho con người trở nên giàu có về trí tuệ, về tâm hồn, cuộc sống phong phú tốt đẹp hơn.

2. Suy nghĩ về tình bạn: 1.5 điểm

- Con người luôn cần tình bạn và có nhu cầu phát triển mối quan hệ bạn bè.

- Một tình bạn đẹp phải là tình bạn chân thành gắn bó, phải hiểu, cảm thông và chia sẻ với nhau trong mọi vui buồn của cuộc sống, giúp nhau cùng tiến bộ, tin tưởng nhau và có thể hy sinh vì nhau.

- Tình bạn đẹp mang đến cho ta nhiều niềm vui, nghị lực cũng như sức mạnh trong cuộc sống..

- Phê phán những quan niệm sai lầm về tình bạn..

3. Liên hệ mở rộng: 0.75 điểm

- Có nhiều câu nói hay về tình bạn..

- Những biểu hiện về tình bạn đẹp trong văn học và cuộc sống..

- Làm thế nào để có tình bạn đẹp..

b. Tiêu chuẩn cho điểm:

2. Yêu cầu về kiến thức:

Bài viết có thể trình bày theo những cách khác nhau nhưng đại thể có các ý cơ bản sau:

1. Giải thích: Ý kiến được trích dẫn trong bài tiểu luận của Nguyễn Đình Thi viết năm 1948 - thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Những năm ấy, ta đang xây dựng một nền văn học nghệ thuật mới đậm đà tính dân tộc, đại chúng, gắn bó với cuộc kháng chiến vĩ đại của nhân dân. (0.25 điểm). Bởi vậy:

+ Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn từ thực tại: -> Chức năng phản ánh hiện thực của tác phẩm văn học.. -> Nội dung và sức mạnh kì diệu của văn nghệ thường được Nguyễn Đình Thi gắn với đời sống phong phú, sôi nổi của quần chúng nhân dân đang chiến đấu và sản xuất. (0.5 điểm)

+ Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại những cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ: Qua hiện thực được phản ánh, tác giả thể hiện tư tưởng, quan điểm của mình về cuộc sống.. -> Tác phẩm nghệ thuật lấy chất liệu ở thực tại đời sống khách quan nhưng không phải là sự sao chép giản đơn "chụp ảnh" nguyên xi thực tại ấy. Khi sáng tạo một tác phẩm, nghệ sĩ gửi vào đó một cách nhìn, một lời nhắn nhủ của riêng mình. Nội dung của tác phẩm văn nghệ đâu chỉ là câu chuyện, là con người như ở ngoài đời mà quan trọng hơn là tư tưởng, tấm lòng của nghệ sĩ gửi gắm trong đó. (0.5 điểm)

- > Đây cũng là đặc trưng của tác phẩm văn chương, tạo nên sức cuốn hút, lay động tâm hồn, là Tiếng nói của văn nghệ . (0.25 điểm)

2. Chứng minh: Qua văn bản Đoàn thuyền thuyền đánh cá của Huy Cận có thể thấy rõ điều đó:

Ý 1: "Đoàn thuyền đánh cá" phản ánh thực tại đời sống: (1.5 điểm)

- Năm 1958, khi đất nước đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, miền Bắc được giải phóng và đi vào xây dựng cuộc sống mới, Huy Cận có chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh. Từ chuyến đi thực tế này, hồn thơ Huy Cận mới thực sự nảy nở trở lại và dồi dào trong cảm hứng về thiên nhiên đất nước, về lao động và niềm vui trước cuộc sống mới. (0.75 điểm)

- Hiện thực được phản ánh trong bài thơ là khung cảnh lao động trên biển cả, là khúc ca lạc quan, yêu đời, là khí thế lao động hăng say của người lao động (HS phân tích những dẫn chứng tiêu biểu trong bài thơ để thấy được cảnh sinh hoạt lao động một buổi ra khơi đánh cá của những người lao động trên biển) (0.75 điểm)

Ý 2: "Đoàn thuyền đánh cá" thể hiện tư tưởng, quan điểm của nhà thơ về cuộc sống: (2 điểm)

- Đó là cảm hứng mới về thiên nhiên, đất nước, cái nhìn mới mẻ đối với công việc lao động và người lao động trong công cuộc xây dựng đất nước. (0.25 điểm)

- Những cảm hứng mới đó đã tạo nên chất lãng mạn và những liên tưởng độc đáo, sáng tạo của nhà thơ: Những liên tưởng cảnh mặt trời lặn, hình ảnh con thuyền trở kỳ vĩ, khổng lồ (bánh lái là gió, cánh buồm là trăng tư thế: dò bụng biển, dàn đan thế trận ), vẻ đẹp lộng lẫy và rực rỡ huyền ảo của các loài cá, đặc biệt là niềm vui của người lao động qua tiếng hát gọi cá, cảnh đoàn thuyền trở về lúc rạng đông chạy đua cùng mặt trời.. -> Những hình ảnh thơ giàu vẻ đẹp lãng mạn, được sáng tạo với bút pháp khoáng đạt, phóng đại, khoa trương. . (1.25 điểm)

- Từ công việc bình thường của một buổi đánh cá đêm trên biển Huy Cận đã nói lên một điều mới mẻ: Cuộc sống mới tạo nên những tầm vóc mới cho con người lao động, thiên nhiên đất nước đẹp, giàu qua cái nhìn của nghệ sĩ cách mạng -> Âm hưởng của bài thơ như một khúc tráng ca khoẻ khoắn, sau sưa, bay bổng, ca ngợi con người trong lao động với tinh thần làm chủ. . (0.5 điểm)


Câu 1 :(3, 0 điểm): Giải thích ý nghĩa các từ mưa qua các câu thơ sau trong Truyện Kiều của Nguyễn Du:

+ Vật mình vẫy gió tuôn mưa

Dầm dề giọt ngọc thẫn thờ hồn mai.

+ Hạt mưa sá nghĩ phận hèn

Liều đem tấc cỏ, quyết đền ba xuân.

+ Sân Lai cách mấy nắng mưa

Có khi gốc tử đã vừa người ôm.

+ Quản bao tháng đợi năm chờ

Nghĩ người ăn gió nằm mưa xót thầm.

Câu 2 :(5.0 điểm): Cảm nhận của em về đoạn thơ:

"Đồng chiêm phả nắng lên không

Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng

Gió nâng tiếng hát chói chang

Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời."

(Trích "Tiếng hát mùa gặt" – Nguyễn Duy)

Câu 3 :(12, 0 điểm)

Có ý kiến cho rằng: Lặng lẽ Sa Pa viết về những con người vô danh, họ đến từ những vùng đất khác nhau, làm những công việc khác nhau nhưng lại gặp nhau ở một điểm: Lặng lẽ dâng cho đời tình yêu và sức lực của mình.

Hãy làm sáng tỏ nhận định trên qua việc phân tích truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của nhà văn Nguyễn Thành Long.

* * *Hết-----------


* Yêu cầu chung:

- Giám khảo cần nắm vững các yêu cầu của hướng dẫn chấm để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh, tránh đếm ý cho điểm.

- Vận dụng linh hoạt đáp án, nên sử dụng nhiều mức điểm một cách hợp lí; khuyến khích những bài viết có cảm xúc và sáng tạo.

- Học sinh có thể làm bài theo nhiều cách riêng nhưng phải đáp ứng được các yêu cầu cơ bản của đề.

* Lưu ý: Điểm bài thi có thể để lẻ đến 0, 25 và không làm tròn.

Câu 1 (3, 0 điểm): Học sinh đặt từ mưa trong câu thơ để giải thích nghĩa. Cụ thể :(mỗi từ mưa giải thích đúng được 0, 75 điểm, trả lời sát ý được 0, 5 điểm)

+ Câu thơ 1: Từ mưa chỉ giọt nước mắt của người phụ nữ ở tâm trạng đau khổ

+ Câu thơ 2: Từ mưa chỉ thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa

+ Câu thơ 3: Từ mưa chỉ sự thay đổi của không gian, thời gian hoặc xã hội

+ Câu thơ 4: Từ mưa chỉ sự vất vả gian khổ.

Câu 2 (5, 0 điểm): Cảm nhận của em về đoạn thơ:

"Đồng chiêm phả nắng lên không

Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng

Gió nâng tiếng hát chói chang

Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời."

(Trích "Tiếng hát mùa gặt" – Nguyễn Duy)

1. Về kĩ năng:

- Viết được một bài văn cảm thụ có bố cục đủ ba phần, thể hiện được sự cảm nhận tinh tế về cái hay, cái đẹp của đoạn thơ (nếu thí sinh viết đoạn văn thì không cho điểm tối đa)

- Thí sinh có thể cảm nhận theo 2 hướng: Tách riêng nghệ thuật và nội dung; kết hợp cảm nhận về giá trị nghệ thuật và nội dung của đoạn thơ.

- Văn viết mạch lạc, trong sáng, có cảm xúc; không mắc lỗi diễn đạt, chính tả.

2. Về kiến thức: Đảm bảo được các nội dung sau:

2.1. Mở bài: Cảm nhận chung về đoạn thơ. (0, 5 điểm)

2.2. Thân bài:

- Bức tranh đồng quê mùa gặt được khắc họa bằng những nét nghệ thuật đặc sắc: Hình ảnh nhân hóa; ẩn dụ; nói quá; liên tưởng thú vị, tinh tế (đồng chiêm phả nắng lên không, cánh cò dẫn gió, gió nâng tiếng hát chói chang, lưỡi hái liếm ngang chân trời.. ) ; thể thơ lục bát quen thuộc; từ ngữ gợi hình, gợi cảm (phả, chói chang, long lanh, liếm ngang ). (1, 5 điểm)

- Đoạn thơ đã khắc họa được một bức tranh đồng quê mùa gặt thật đẹp: Đó là hình ảnh đồng lúa chín được miêu tả với màu vàng của đồng lúa, của nắng; âm thanh của tiếng hát, của không khí lao động; hình ảnh gần gũi, sống động, nên thơ, hữu tình ( "Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng", "Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời"). (1, 5 điểm)

- Đoạn thơ đã thể hiện được niềm vui phấn khởi, rộn ràng, tin yêu của người nông dân trước vụ mùa bội thu. (1, 0 điểm)

2.3. Kết bài: Đánh giá chung về đoạn thơ. (0, 5 điểm)

Câu 3 (12, 0 điểm) :

A. Yêu cầu về kỹ năng: Biết làm một bài văn nghị luận phân tích tác phẩm văn học để chứng minh cho một nhận định. Bài làm có kết cấu chặt chẽ, rõ ràng, diễn đạt tốt, không mắc các loại lỗi, chữ viết cẩn thận.

B. Yêu cầu về kiến thức:

Trên cơ sở hiểu được nội dung nhận định, nắm vững tác phẩm, biết phân tích theo định hướng, bài làm cần đạt được những ý sau:

1. Mở bài: Giới thiệu tác giả, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm và trích dẫn nhận định (1, 0 điểm)

2. Thân bài:

a. Nêu luận điểm xuất phát: Nhận định đã khái quát được giá trị đặc sắc của tác phẩm (0, 5 điểm)

* Giải thích ngắn gọn ý kiến (0, 5 điểm)

- Những nhân vật trong tác phẩm đều không có tên riêng, không có những nét ngoại hình, cá tính thật đặc sắc. Họ đều là những con người bình dị ta có thể gặp bất cứ ở đâu trong cuộc sống hàng ngày.

- Lặng lẽ Sa Pa là khám phá về sự gặp gỡ trong tâm hồn và lẽ sống của những con người ấy. Đó là sự lặng lẽ dâng cho đời tình yêu và sức lực của mình.

b. Phân tích tác phẩm để chứng minh cho nhận định:

* Nhân vật anh thanh niên (2, 5 điểm)

- Hoàn cảnh sống và làm việc, những khó khăn mà anh phải đối mặt.

- Nét nổi bật ở nhân vật là tình yêu, tinh thần trách nhiệm với công việc. Anh góp một phần thầm lặng mà ý nghĩa cho cuộc sống. Anh đã vượt qua hoàn cảnh khó khăn bằng suy nghĩ đúng đắn, sâu sắc về ý nghĩa của công việc và cách tổ chức, sắp xếp cuộc sống một cách khoa học.

- Sự cởi mở, quan tâm đến mọi người cùng lối sống trẻ trung yêu đời của anh mang đến niềm vui bất ngờ cho họ, làm cho cuộc sống vùng núi cao nơi đây thêm hương thêm sắc.

- Với vẻ đẹp bình dị, thầm lặng mà cao quí, nhân vật không chỉ góp phần mình làm đẹp cho cuộc sống mà còn giúp cho mọi người có những nhận thức, suy nghĩ sâu sắc về lẽ sống, có niềm tin vào cuộc đời. (Ông họa sĩ tìm thấy đối tượng nghệ thuật mà mình ao ước, cô kỹ sư trẻ tìm thấy ý nghĩa cuộc sống).

* Nhân vật ông họa sĩ già (1, 25 điểm)

- Là người từng trải trong nghề nghiệp, ông say sưa tâm huyết trong hành trình sáng tạo nghệ thuật, khao khát đi tìm đối tượng của nghệ thuật. Ông lặng thầm quan sát, suy ngẫm và phát hiện chiều sâu vẻ đẹp con người.

- Ông ý thức sâu sắc về quá trình lao động sáng tạo của người nghệ sĩ: "làm thế nào hiện lên được mẫu người ấy? Cho người xem hiểu được anh ta, mà không phải hiểu như một ngôi sao xa? Và làm thế nào đặt được chính tấm lòng của nhà họa sĩ vào giữa bức tranh đó".

* Nhân vật cô kĩ sư trẻ (1, 25 điểm)

- Sẵn sàng rời thành phố đến với vùng đất xa xôi khi vừa mới ra trường. Đó là biểu hiện của nhiệt huyết tuổi trẻ và khát khao cống hiến.

- Từ những cảm nhận về vẻ đẹp của anh thanh niên, cô gái ấy đã có nhận thức sâu sắc về lẽ sống và vững tin vào con đường mình đi tới.

* Các nhân vật khác (1, 5 điểm)

- Ông kỹ sư ở vườn rau dưới Sa Pa ngày này sang ngày khác rình xem cách ong lấy phấn, thụ phấn cho hoa su hào và tự mình làm việc đó thay ong, để nhân dân miền Bắc được ăn những củ su hào to hơn, ngọt hơn.

- Đồng chí nghiên cứu khoa học lập bản đồ sét, mười một năm không một ngày xa cơ quan, không đi đến đâu mà tìm vợ, quyết tâm hoàn thành cái bản đồ sét riêng cho nước ta.

- Bác lái xe là người cởi mở, gần gũi và yêu mến mọi người.

c. Đánh giá khái quát (2, 5 điểm)

- Mỗi con người có nét đẹp riêng nhưng đều gặp nhau ở sự khiêm nhường bình dị, ở tình yêu và sự gắn bó với cuộc đời, ở sự cống hiến thầm lặng. Họ là hiện thân cụ thể của hai chữ sống đẹp .

- Tác phẩm kể về sự gặp gỡ giữa cái lặng lẽ của Sa Pa và sự thầm lặng của những nhân vật. Chính cái lặng lẽ ấy khơi dậy trong lòng độc giả tình cảm trân trọng nâng niu vẻ đẹp cao quí của con người, vững tin hơn vào cuộc sống và có ý thức trách nhiệm, khao khát cống hiến với cuộc đời chung.

- Những cảm nghĩ của bản thân về giá trị của tác phẩm.

3. Kết bài : Học sinh khái quát giá trị tác phẩm và nêu cảm nhận, bài học rút ra từ câu chuyện (1, 0 điểm)

* Lưu ý: HS có thể làm theo những hướng khác nhau để phân tích tác phẩm nhằm chứng minh làm rõ nhận định:

- Phân tích và nêu vẻ đẹp của từng nhân vật: Học sinh phải biết dùng các lí lẽ, dẫn chứng chi tiết cụ thể, tiêu biểu trong tác phẩm để làm sáng tỏ nhận định.

- Phân tích chứng minh nhận định theo 2 ý: Về các nhân vật trong tác phẩm và vẻ đẹp ở mỗi người.

- HS có thể diễn đạt ý theo các cách khác nhau, nếu vẫn đáp ứng gợi ý trong đáp án thì giám khảo xem xét cho điểm.

C. Cách cho điểm:

- Điểm 10-12: Bài làm đáp ứng tương đối đầy đủ các yêu cầu trên, có thể còn một vài lỗi nhỏ trong diễn đạt.

- Điểm 7-9: Bài làm trình bày được khoảng hai phần ba số ý của yêu cầu về kiến thức, còn mắc một vài lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp.

- Điểm 5-6: Bài làm trình bày được khoảng một nửa số ý của yêu cầu về kiến thức, còn mắc lỗi về diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp.

- Điểm 3-4: Bài làm sơ sài, mắc nhiều lỗi diễn đạt, ngữ pháp, chính tả.

- Điểm 0: Bài làm lạc đề hoàn toàn


Câu 1 (2 điểm)

Ngòi bút tinh diệu của bậc thầy Nguyễn Du được thể hiện như thế nào ở hai câu thơ sau:

"Cỏ non xanh tận chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa"

Câu 2 (3 điểm)

Nói về lòng ghen tỵ có người cho rằng: "giữa lòng ghen tỵ và sự thi đua có một khoảng xa cách như giữa xấu xa và đức hạnh" còn Et-môn- đô- đơ khuyên: "Đừng để con rắn ghen tỵ luồn vào trong tim. Đó là con rắn độc làm gặm mòn khối óc và đồi bại con tim". Hãy phát biểu những suy nghĩ của em về vấn đề nêu trên bằng một bài văn ngắn không quá một trang giấy thi.

Câu 3 (5 điểm)

"Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại. Nhưng nghệ sĩ không ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ."

(Tiếng nói của văn nghệ –Nguyễn Đình Thi)

Em hiểu nhận định trên như thế nào? Hãy phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật để làm rõ nhận định trên.


Câu 1 (4.0điểm)

1. Yêu cầu về hình thức (0, 5đ)

- Học sinh có thể trình bày dưới dạng một đoạn văn hoặc một cụm đoạn văn

- Trình bày sạch đẹp, diễn đạt truyền cảm, ngôn từ trau chuốt

2. Yêu cầu về nội dung (2, 5 đ)

Học sinh đảm bảo các ý sau đây:

- Hai câu thơ không hoàn toàn là sáng tạo của Nguyễn Du mà ông đã tiếp thu và đổi mới từ 2 câu thơ cổ Trung Quốc: "Phương thảo liên thiên bích

Lê chi sổ điểm hoa" (0, 5đ)

- Nhà thơ vẫn kế thừa hình ảnh về các sự vật để dệt lên bức tranh mùa xuân: Cỏ, trời và hoa lê nhưng ông không lặp lại một cách dễ dãi mà có những sáng tạo rất tài hoa :(( 0, 5đ)

+ ông đã thay đổi một số từ ngữ: Cỏ thơm ->thành cỏ non xanh khiến cho người đọc không chỉ thấy được sắc xanh mơn mởn tươi non mà con cảm nhận được hương thơm ngào ngạt và sức sống mãnh liệt của thảm cỏ ; liền -> tận đã khiến cho màu xanh của cỏ và trời không có đường biên giới hạn tạo thành một biển xanh ngút ngàn bất tận. Điểm xuyết trong không gian xanh mát ấy là sắc trắng tinh khôi của hoa lê trên cành làm cho bức tranh mùa xuân có màu sắc hài hòa tuyệt diệu (1đ)

- Nhà thơ còn đảo ngược cách dùng từ thông dụng: Biến "điểm hoa" thành "trắng điểm"

Đã tạo nên một yếu tố bất ngờ, một sự chủ động thật dễ thương –cành lê đang dần hé nở như tự đem màu trắng rắc lên cái nền xanh vô tận của cỏ.. sự đảo ngược tinh tế ấy đã khiến cho cảnh vật mùa xuân không tĩnh tại mà thât sống động có hồn và đồng thời cũng làm tăng thêm sự tinh khôi thanh khiết cho khung cảnh ngày xuân. (0, 5đ)

- >Những sự thay đổi như vậy đã dệt lên một bức tranh mùa xuân tuyệt diệu: Hài hòa, khoáng đạt, trong trẻo, mới mẻ tinh khôi, dào dạt sức sống, sinh động hữu tình mà ở hai câu thơ cổ TQ không có được. Vì vậy nó đã được đánh giá là hai câu thơ tuyệt bút khi tả cảnh ngày xuân (1đ).

Câu 2 (6.0 điểm).

1. Yêu cầu chung

* Về kỹ năng:

- Học sinh biết cách làm một bài văn nghị luận xã hội dung lượng không quá một trang giấy viết

- Bố cục bài viết mạch lạc, diễn đạt lưu loát, văn viết có cảm xúc chân thành.

* Về kiến thức ;

- Học sinh hiểu đúng nghĩa của nhận định trên: Khuyên con người ta trong cuộc sống không nên ghen tị.

2. Yêu cầu cụ thể

Bài làm cần đảm bảo những ý sau

Mở bài :(0, 5đ)

- Dẫn dắt giới thiệu 2 ý kiến trên khái quát được ý nghĩa của cả 2 câu nói không nên để cho lòng ghen tỵ tồn tại dù chỉ là trong suy nghĩ mỗi người. (0, 5đ)

Thân bài :(5đ)

- Nêu khái niệm về ghen tỵ và những biểu hiện của lòng ghen tỵ (1, 5đ)

- Phân biệt giữa ghen tỵ và thi đua: Giữa ghen tỵ và thi đua có một khoảng xa cách như giữa xấu xa và đức hạnh (2 đ)

- Tác hại của lòng ghen tỵ: Đừng để cho con rắn ghen tỵ luồn vào trong tim.. (1đ)

- Từ đó nhắc nhở mọi người ý thức sống đúng đắn. (0, 5đ)

Kết bài :(0, 5đ)

- Khẳng định lại giữa ghen tỵ và thi đua là một khoảng cách và giá trị lời khuyên của Et- môn -đô -đơ

- Nêu ý thức của mình trong việc trau dồi đạo đức

Câu 3 (10 điểm)

I. Yêu cầu chung:

1. Về kỹ năng.

+ Học sinh biết cách làm một bài văn nghị luận tổng hợp về một vấn đề văn học và vận dụng vào việc tìm hiểu một tác phẩm cụ thể

+ Bố cục bài viết mạch lạc, diễn đạt lưu loát, văn viết có hình ảnh có cảm xúc

2. Về kiến thức

+ Học sinh hiểu đúng ý nghĩa của nhận định

+Phân tích bài thơ để làm nổi bật vấn đề cần nghị luận.

II. Yêu cầu cụ thể.

Bài làm cần đảm bảo những yêu cầu sau:

1 Giải thích nhận định . (2.5đ)

- Tác phẩm văn học bao giờ cũng lấy chất liệu từ cuộc sống thực tại: Đó là những con người, những số phận, những cuộc đời, những mảng đời sống gia đình, xã hội được tác giả dùng làm dề tài cho những sáng tác của mình. Văn học đã trở thành tấm gương phản chiếu hiện thực, qua tác phẩm người đọc có thể hình dung được "cuộc sống muôn hình vạn trạng".

- Nhưng nghệ sỹ không chỉ ghi lại những cái đã có rồi, không chỉ tái hiện cuộc sống mà còn muốn gửi gắm những tư tưởng tình cảm, thái độ về cuộc sống. Hơn thế nữa nhiều tác phẩm văn học có giá trị còn thể hiện những khao khát những ý tưởng mới mẻ, những điều chiêm nghiệm và những suy ngẫm sâu sắc của nghệ sĩ về cuộc đời, về con người. Đó chính là những điều mới mẻ nghệ sĩ muốn nói qua tác phẩm của mình.

2 Phân tích bài thơ để làm sáng tỏ nhận định (7 đ)

- Giới thiệu tác phẩm Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật (hoàn cảnh ra đời, nội dung chủ yếu)

- Khẳng định bài thơ đã sử dụng những chất liệu của thực tại:

+Tái hiện chân thực hiện thực khốc liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta qua việc khắc họa hình ảnh những chiếc xe không kính.

+Miêu tả chân thực và sinh động hình ảnh người lính lái xe với những phẩm chất nổi bật: Yêu nước, dũng cảm, lạc quan, hồn nhiên, trẻ trung, ngang tàng nghịch ngợm, thắm thiết tình đồng đội (tái hiện bằng những hình ảnh độc đáo với ngôn ngữ, giọng điệu tự nhiên khoẻ khoắn, giàu tính khẩu ngữ)

- Điều mới mẻ có thể cảm nhận từ bài thơ đó là:

+ Niềm tự hào ngợi ca vẻ đẹp người lính nói riêng và vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam nói chung trong cuộc kháng chiến

+ Khám phá khẳng định sức sống mãnh liệt của con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam trong cuộc chiến tranh tàn khốc và ác liệt. Dường như không có một kẻ thù nào có thể huỷ diệt được sức sống, niềm tin của con người Việt Nam (tư thế ngang tàng bất khuất của người lính lái xe)

+Thể hiện một chiều sâu triết lí: Sức mạnh của dân tộc ta không phải ở vũ khí tối tân hiện đại mà ở tinh thần lạc quan, dũng cảm, ý chí quyết tâm vì đồng bào miền Nam ruột thịt.

3 Đánh giá:

+Khẳng định sự đúng đắn của nhận định.

+Liên hệ rút ra bài học

Cho điểm:

- Viết chặt chẽ thuyết phục với vốn hiểu biết sâu sắc về ý nghĩa nhận định và tác phẩm làm rõ các ý theo trình tự sắp xếp đã nêu trên. Giọng văn có nét riêng vừa sáng sủa chặt chẽ, vừa giàu cảm xúc (10đ)

- Nếu thiếu các ý như trên và kỹ năng chưa đạt đến mức độ nào đó thì giám khảo tuỳ từng trường hợp cho điểm.


- Câu 1 :(1.5 đ) Từ đồng âm và từ nhiều nghĩa đều có hình thức âm thanh giống nhau. Dựa vào đâu ta phân biệt được từ đồng âm và từ nhiều nghĩa? Cho ví dụ.

- Câu 2 :(2 đ) Cảm nhận của em về câu thơ sau trong "Truyện Kiều" của Nguyễn Du.

"Cỏ non xanh tận chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa"

- Câu 3 :(2 đ) Nhận xét về ý nghĩa của việc thay đổi các đại từ nhân xưng mà nhân vật trữ tình đã sử dụng trong bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" (Thanh Hải)

- Câu 4 :(2.5đ) Tìm điểm chung về quan niệm sống được biểu hiện trong hai tác phẩm "Lặng lẽ Sa Pa" (Nguyễn Thành Long) và "Mùa xuân nho nhỏ" (Thanh Hải)

- Câu 5 :(3 đ) Viết đoạn văn ngắn với nhan đề "Tác hại của trò chơi điện tử".

- Câu 6 :(9 đ) Có ý kiến cho rằng: Chất liệu hiện thực và cảm hứng lãng mạn kết hợp một cách hài hòa làm nên vẻ đẹp độc đáo cho "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" của Phạm Tiến Duật. Em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.


- Câu 1 :(1.5 đ)

- Từ đồng âm là từ có hình thức âm thanh giống nhau nhưng hoàn toàn khác xa nhau về nghĩa (0.5 đ)

- Từ nhiều nghĩa là những từ có mối liên hệ với nhau về nghĩa (0.5 đ)

- Cho được ví dụ. (0.5 đ)

- Câu 2 :(2 đ) Tuỳ theo cảm nhận của học sinh, nhưng phải nêu được những ý trọng tâm sau:

* Nội dung :(1 đ)

- Giới thiệu vị trí câu thơ trong truyện kiều.

- Câu thơ vẻ nên bức tranh mùa xuân tươi đẹp, trong sáng hài hòa, tràn đầy sức sống (màu xanh của cỏ gợi sức sống, màu trắng của hoa gợi sự trong sáng).

- Đằng sau bức tranh ấy là tâm trạng vui tươi của Thuý Kiều. Thiên nhiên được cảm nhận qua con mắt của người con gái tài sắc đang có cuộc sống êm đềm, tươi đẹp.

* Nghệ thuật thể hiện :(1 đ)

- Bút pháp chấm phá, kế thừa tinh hoa của văn học cổ, từ ngữ giàu chất tạo hình.

- Câu 3 :(2 đ)

- Chỉ rõ được biểu hiện thay đổi các đại từ nhân xưng "tôi" (khổ 1) sang "ta" (khổ 4 - 6) (0.5 đ)

- Phân tích ý nghĩa trong việc thay đổi:

+ Việc thay đổi là sự sắp đặt có dụng ý của tác giả. (0.25 đ)

+ Việc thay đổi đó thể hiện qua quan hệ giữa cái riêng và cái chung trong cảm xúc, suy nghĩ (0.25 đ)

+ Cái riêng "Tôi"; cái chung "Ta" từ cá nhân "Tôi" đi đến với mọi người "Ta" để được hòa nhập, dâng hiến. (1 đ)

- Câu 4 :(2.5đ)

- Giới thiệu hai tác phẩm. (0.25 đ)

- Chỉ ra được các điểm chung:

+ Ước nguyện được cống hiến cho đời. (0.5 đ)

+ Sự cống hiến hoàn toàn tự nguyện, âm thầm và lặng lẽ. (0.5 đ)

+ Là cống hiến những gì đẹp đẽ nhất cho đất nước. (0.5 đ)

+ Đây là lý tưởng của một thế hệ thanh niên thời bây giờ. (0.25 đ)

- Cần đan xen ngắn gọn những dẫn chứng trong từng tác phẩm đề minh họa. (0.5 đ)

- Câu 5 :(3 đ) Học sinh viết được đoạn văn nghị luận ngắn, đúng nội dung, đề tài, đảm bảo các ý sau:

- Giới thiệu vấn đề- mặt phải, mặt trái của trò chơi điện tử.

- Phân tích tác hại - nguyên nhân

- Biện pháp khắc phục - bài học bản thân.

- Câu 6:

A) Bài viết đúng yêu cầu về văn nghị luận kết hợp với miêu tả và biểu cảm (1 đ)

B) Nội dung:

- Đánh giá ý kiến nhận xét về "bài thơ về tiểu đội xe không kính" (1 đ)

- Phân tích được chất liệu hiện thực có trong bài thơ (3 đ)

- Phân tích được cảm hứng lãng mạn thể hiện trong bài thơ (2 đ)

- Khẳng định một lần nữa sự kết hợp giữa chất liệu hiện thực và cảm hứng lãng mạn tạo nên vẻ đẹp cho bài thơ và hình ảnh những chiến sỹ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn (1 đ)

C) Bài văn đảm bảo bố cục ba phần. Lời văn rõ ràng, câu từ chính xác không sai chính tả. (1 đ)


Câu 1 :(4 điểm) Trình bày cảm nhận của em (khoảng một trang giấy thi) về vẻ đẹp và ý nghĩa của hình ảnh trong những câu thơ sau:

"Đêm nay rừng hoang sương muối

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới

Đầu súng trăng treo."

(Đồng chí - Chính Hữu)

Câu 2 :(4 điểm)

Chiếc hộp giấy vàng

Hồi đó một người bạn tôi bắt phạt đứa con gái lên ba tuổi vì nó đã phí phạm cả một cuộn giấy gói hoa màu vàng. Tiền bạc thì eo hẹp, thế mà đứa con gái cứ cố trang hoàng chiếc hộp quà giáng sinh để dưới cây thông khiến bạn tôi nổi giận. Dù có bị phạt đi nữa, sáng hôm sau đứa con gái cũng mang hộp quà đến cho cha và nói: "Con tặng cho cha nhân dịp giáng sinh.". Anh cảm thấy ngượng ngùng vì phản ứng gay gắt của mình hồi hôm trước nhưng rồi cơn giận lại bùng lên lần nữa khi anh mở hộp ra thấy hộp trống không.

Anh nói to với con: "Bộ con không biết rằng khi cho ai món quà thì phải có gì trong đó chứ."

Đứa con ngơ ngác nhìn cha sợ hãi nước mắt lưng tròng: "Cha ơi nó đâu có trống rỗng. Con đã thổi những nụ hôn vào hộp. Con bỏ đầy những tình yêu của con vào đó. Tất cả dành cho cha mà."

Người cha nghe tim mình thắt lại. Anh ôm con vào lòng và cầu xin con tha thứ cho mình.

(Trích Hạt giống tâm hồn )

Hãy tạo một văn bản (có độ dài khoảng hai trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em về câu chuyện trên.

Câu 3 :(12 điểm) Khi bàn đến ngôn ngữ "Truyện Kiều" Hoài Thanh có viết:

"Người đọc xưa nay vẫn xem" Truyện Kiều "như một hòn ngọc quý cơ hồ không thể thay đổi, thêm bớt một tí gì, như một tiếng đàn lạ gần như không một lần lỡ nhịp ngang cung." Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Dựa vào "Truyện Kiều" hãy làm rõ tài năng ngôn ngữ của Nguyễn Du và lý giải vì sao Nguyễn Du có được những thành tựu ấy.


Câu 1: Bài làm của học sinh cần đáp ứng những yêu cầu cơ bản sau:

A- Về nội dung:

· Học sinh cần tập trung trình bày cảm nhận của mình về vẻ đẹp và ý nghĩa của hình ảnh thể hiện được tình đồng chí, đồng đội của người lính và là biểu tương đẹp về cuộc đời của người chiến sĩ.

· Người lính, khẩu súng, vầng trăng, ba hình ảnh gắn kết với nhau làm nên một bức tranh đẹp về tình đồng chí, đồng đội, về tình bạn giữa thiên nhiên (vầng trăng) và con người (người lính) trong hoàn cảnh chiến đấu.

· Hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng (đầu súng trăng treo) được gợi ra bởi những liên tưởng phong phú (gần-xa, thực-mộng, chiến đấu-trữ tình, chiến sĩ-thi sĩ)

B- Về hình thức:

· Bài viết phải có kết cấu chặt chẽ, có khả năng cảm thụ tốt, phân tích làm sáng tỏ nội dung nêu bật được cảm nhận của mình về vẻ đẹp và ý nghĩa của hình ảnh trong những câu thơ trên. Bài văn viết mạch lạc và có cảm xúc.

Biểu điểm:

· Từ 3, 5-> 4đ: Cảm nhận và phân tích có ý nghĩa sâu sắc, diễn đạt tốt.

· Từ 2, 5-> 3đ: Cảm nhận đúng, khá đầy đủ, sâu sắc, tinh tế và diễn đạt khá.

· Từ 1, 5-> 2đ: Cảm nhận được nhưng chưa sâu sắc, mắc ít lỗi diễn đạt.

· Từ 0.5-> 1đ: Cảm nhận còn sơ sài, mắc nhiều lỗi diễn đạt.

· 0đ: Làm lạc đề, bỏ giấy trắng.

Câu 2: Bài làm cần đáp ứng những yêu cầu sau:

A- Nội dung:

1. Xác định được ý nghĩa của câu chuyện:

· Đứa con trang hoàng chiếc hộp quà giáng sinh thật đẹp để tặng bố nhưng người bố đã phạt con mình vì nó đã phí phạm cả cuộn giấy gói hoa màu vàng. Dù bị phạt nhưng đứa con vẫn mang đến hộp quà để tặng cho cha.

· Câu chuyện là lời cảnh báo ý nghĩa với tất cả mọi người đặc biệt là tình cảm của cha mẹ với con cái. Người cha chưa biết trân trọng món quà của con mà quá đi sâu vào tiền bạc, vật chất, câu chuyện phản ánh thực tế đời sống hiện nay của con người.

· Ngoài ra món quà ý nghĩa của đứa con với người cha chứa đầy tình yêu vô bờ bến. Đặc biệt là những nụ hôn của con gái đã thổi vào trong chiếc hộp giấy vàng. Món quà tinh thần ấy là sở hữu quý giá nhất chứng minh cho tình cha con không gì có thế sánh bằng.

2. Bài học cuộc sống:

Câu chuyện ngắn gọn nhưng có ý nghĩa rất sâu sắc:

· Biết trân trọng tình cảm gia đình đặc biệt là tình phụ tử, luôn lắng nghe, thấu hiểu, tôn trọng nguyện vọng, sở thích, sáng tạo trí tưởng tượng của trẻ thơ.

· Nên nhìn nhận sự việc cẩn thận, sâu sắc, đặc biệt đối với con trẻ để khỏi mắc sai lầm đáng tiếc xảy ra

· Nếu biết hợp tác, chia sẻ, đoàn kết, thấu hiểu, nhường nhịn thì gia đình sẽ đầy ắp tiếng cười, gợi không khí ấm cúng và hạnh phúc.

· Biết giữ gìn và nâng niu nó thì cuộc sống sẽ thoải mái và nhẹ nhàng hơn.

B- Về hình thức:

· Học sinh biết làm bài nghị luận xã hội. Bài viết có bố cục chặt chẽ. Biết vận dụng nhuần nhuyễn các thao tác lập luận: Giải thích, chứng minh, bình luận.

Biểu điểm:

· Từ 3, 5-> 4đ: Hiểu rõ yêu cầu của đề bài, đảm bảo các yêu cầu kĩ năng về kiến thức, có lập luận chặt chẽ, kết hợp nhuần nhuyễn các thao tác lập luận, bài viết có cảm xúc, diễn đạt lưu loát.

· Từ 2, 5-> 3đ: Hiểu rõ yêu cầu của đề bài, đảm bảo các yêu cầu kĩ năng về kiến thức, có lập luận tương đối chặt chẽ, có sự vận dụng thành công các thao tác lập luận, diễn đạt tương đối tốt.

· Từ 1, 5-> 2đ: Hiểu được yêu cầu của đề bài, đáp ứng được các cơ bản yêu cầu về kĩ năng và kiến thức, lập luận chưa thật chặt chẽ, có thể còn một số lỗi nhỏ về diễn đạt.

· Từ 0.5-> 1đ: Chưa nắm vững yêu cầu của đề bài, chưa đáp ứng được một nửa yêu cầu về kĩ năng và kiến thức, mắc lỗi chính tả và lỗi diễn đạt.

· 0đ: Làm lạc đề, bỏ giấy trắng.

* Lưu ý: Câu chuyện có tính đa nghĩa nên giáo viên khuyến khích sự sáng tạo của học sinh.

Câu 3: Bài làm cần đáp ứng những yêu cầu sau:

A- Nội dung:

* Giải thích ý kiến của Hoài Thanh: "hòn ngọc quý cơ hồ không thể thay đổi" . Truyện Kiều ngôn ngữ đẹp đến mức hoàn thiện.

· "Một tiếng đàn lạ gần như không một lần lỡ nhịp ngang cung". Ngôn ngữ truyện Kiều phong phú, chính xác, sáng tạo, đầy biến hóa.

· Đây là lời đánh giá rất cao về truyện Kiều, về tài năng của Nguyễn Du qua cách diễn đạt giàu hình ảnh nghệ thuật so sánh: Nguyễn Du là bậc thầy về ngôn ngữ.

* Chứng minh tài năng ngôn ngữ của Nguyễn Du trong truyện Kiều:

· Dẫn chứng qua tài năng khắc họa chân dung nhân vật (Thuý Kiều, Thuý Vân, Mã Giám Sinh, Từ Hải, Kim Trọng). Tả tâm trạng của "trăng", của "tiếng đàn".. trong từng hoàn cảnh, tình huống của truyện.

· Lý giải nguyên nhân thành công: Kế thừa và phát huy những khuynh hướng sáng tạo ngôn ngữ khác biệt như ngôn ngữ dân tộc đặc biệt là thành ngữ, tục ngữ, ca dao.

· Ngôn ngữ trong truyện Kiều mang một phong cách, một cá tính nghệ thuật đưa ông lên bậc thầy về ngôn ngữ và cho đời nhiều bài học quý về sáng tạo ngôn ngữ nghệ thuật.

· Truyện Kiều không những được người Việt Nam yêu mến mà còn được nhân loại ngưỡng mộ.

B- Về hình thức:

· Viết đúng kiểu bài nghị luận về tác phẩm văn học, vận dụng nhuần nhuyễn các phép lập luận: Giải thích, chứng minh.

· Bố cục rõ ràng, chặt chẽ, văn viết mạch lạc, từ ngữ trong sáng.

· Không mắc lỗi về câu, lỗi diễn đạt, lỗi chính tả thông thường.


Câu 1. (3.0 điểm)

Nhà thơ Nguyễn Duy kết thúc bài thơ Ánh trăng bằng hình ảnh:

ánh trăng im phăng phắc

Đủ cho ta giật mình.

Theo em, cái "giật mình" ấy cho ta hiểu gì về nhân vật trữ tình trong bài thơ? Điều em nhận thức được từ hai câu thơ trên?

Câu 2. (7.0 điểm)

Từ cuộc đời của Vũ Nương - nhân vật trong Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ, Thúy Kiều - nhân vật trong Truyện Kiều của Nguyễn Du, em cảm nhận được điều gì về thân phận và vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam dưới chế độ phong kiến?


Câu 1. (3.0 điểm)

1. Yêu cầu:

Học sinh hiểu được ý nghĩa biểu trưng của hình ảnh vầng trăng trong bài thơ. Khổ thơ cuối có tính chất triết lý nhẹ nhàng mà sâu sắc là nơi cô đọng ý nghĩa và vẻ đẹp của hình ảnh vầng trăng và chủ đề của tác phẩm.

1.1. Từ sự đối lập "Trăng cứ tròn vành vạnh - kể chi người vô tình", Nguyễn Duy kết thúc: "ánh trăng im phăng phắc - đủ cho ta ta giật mình", học sinh cần chỉ ra:

+ Tâm trạng của nhà thơ trước vầng trăng hiền dịu và trang nghiêm xuất hiện đột ngột;

+ Tình cảm và thái độ của nhà thơ trong cái "giật mình" cuối bài thơ (giật mình trước sự vô tình dễ có ở mình, ở một thế hệ từng trải qua chiến tranh nay được sống trong hòa bình có thể lãng quên nghĩa tình quá khứ)

1.2. Nêu suy nghĩ về tình cảm, thái độ của nhân vật trữ tình (trân trọng trước sự thức tỉnh) và bài học của bản thân (thái độ sống "uống nước nhớ nguồn", ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ.

2. Biểu điểm:

- 1.1: 2, 0 điểm (mỗí ý nhỏ: 1, 0 điểm)

- 1.2: 1, 0 điểm (suy nghĩ về nhân vật trữ tình: 0, 5 điểm; bài học cho bản thân: 0, 5 điểm)

Câu 2. (7.0 điểm)

1. Yêu cầu:

a. Về kỹ năng: Vận dụng kiểu bài nghị luận về nhân vật văn học để phân tích, bình giá, tổng hợp, khái quát vấn đề. Cụ thể: Phân tích, nhận xét, đánh giá 2 nhân vật: Vũ Nương (Chuyện người con gái Nam Xương ), Thúy Kiều (Truyện Kiều ) để tổng hợp khái quát vấn đề: Thân phận và vẻ đẹp người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong Kiến. Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận chặt chẽ; biết sử dụng các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm; văn viết trong sáng, mạch lạc, giàu cảm xúc.

b. Về nội dung:

+ Dẫn dắt và đặt vấn đề về thân phận người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến; giới thiệu một cách khái quát về 2 nhân vật: Vũ Nương và Thúy Kiều

+ Nêu và phân tích được những đặc điểm chung nhất của hai nhân vật về thân phận và vẻ đẹp:

* Thân phận: Thân phận của những con người chịu nhiều bất công, oan ức và bị chà đạp về nhân phẩm;

* Vẻ đẹp: Vẻ đẹp của nhan sắc, tâm hồn; vẻ đẹp của khát vọng tình yêu, hạnh phúc và quyền sống;

+ Tổng hợp khái quát: Số phận Vũ Nương, Thúy Kiều hội đủ những bi kịch của người phụ nữ, là "tấm gương oan khổ"; Vẻ đẹp của Vũ Nương, Thúy Kiều là vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam.

+ Nêu giá trị nhân đạo toát lên từ hình tượng nhân vật: Tiếng nói cảm thương sâu sắc trước số phận bi kịch và tiếng nói khẳng định, ngợi ca con người và những khát vọng chân chính của con người.

2. Biểu điểm:

- Điểm 7: Bài làm đạt được những yêu cầu trên và có tính sáng tạo.

- Điểm 5-6: Bài viết phân tích được những đặc điểm chung nhất của hai nhân vật; biết nhận xét, đánh giá nhân vật; biết tổng hợp khái quát làm nổi rõ vấn đề; nêu được giá trị nhân đạo từ hình tượng nhân vật. Bài viết có kết cấu chặt chẽ, lời văn mạch lạc, trong sáng, giàu cảm xúc; hạn chế được lỗi diễn đạt.

- Điểm 3-4: Bài viết phân tích được những đặc điểm chung nhất của hai nhân vật; biết nhận xét, đánh giá nhân vật; biết tổng hợp khái quát làm nổi rõ vấn đề song không nêu nêu được giá trị nhân đạo từ hình tượng nhân vật. Bài viết có kết cấu tương đối chặt chẽ, rõ ý, dễ theo dõi; mắc không quá mươi lỗi diễn đạt.

- Điểm 1-2: Bài viết giới thiệu một cách chung chung về nhân vật; phân tích không sâu; không biết tổng hợp, khái quát làm nổi rõ vấn đề; bố cục lỏng lẻo; văn viết lủng củng; mắc lỗi diễn đạt nhiều.

- Điểm 0: Bài viết quá sơ sài hoặc sai nghiêm trọng về nội dung, phương pháp.

Trên đây chỉ là những định hướng, trong quá trình chấm bài giáo viên cần linh hoạt vận dụng hướng dẫn chấm để định điểm bài làm học sinh sao cho chính xác, hợp lý; cần trân trọng những bài viết có nhiều ý tưởng, giàu chất văn và sáng tạo. Điểm toàn bài lẻ đến 0, 25 điểm.


Câu 1 (2 điểm) : Nêu hai tình huống thể hiện tình cha con sâu sắc trong truyện ngắn Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng).

Câu 2 (2 điểm) : Nêu tác dụng của việc sử dụng từ láy trong những câu thơ sau:

Nao nao dòng nước uốn quanh,

Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.

Sè sè nấm đất bên đường,

Rầu rầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

Câu 3 (4 điểm) : Nêu suy nghĩ của em về ý nghĩa của tình yêu thương. (Học sinh không viết quá một trang giấy)

Câu 4 (12 điểm) : Tình bà cháu trong bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt.


Câu 1 (2 điểm) :

Học sinh cần nêu rõ hai tình huống chính thể hiện tình cha con sâu sắc trong truyện Chiếc lược ngà:

- Tình huống thứ nhất: Ông Sáu về thăm nhà, gặp con sau tám năm xa cách, nhớ thương nhưng thật trớ trêu là bé Thu lại không nhận cha. Đến lúc bé nhận ra cha và biểu lộ tình cảm thắm thiết với cha thì ông Sáu lại phải ra đi.

- Tình huống thứ hai: Ở khu căn cứ, ông Sáu dồn tất cả tình yêu thương và mong nhớ con vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con nhưng chưa kịp trao món quà ấy cho con thì đã hy sinh.

Câu 2 (2 điểm) :

Học sinh cần thể hiện một số yêu cầu sau:

- Chỉ ra những từ láy được sử dụng trong đoạn thơ: Nao nao, rầu rầu.

- Nêu tác dụng của việc sử dụng từ láy trên trong đoạn thơ, cụ thể là:

+ Các từ láy nao nao, rầu rầu là những từ láy vốn thường được dùng để diễn tả tâm trạng con người.

+ Trong đoạn thơ, các từ láy nao nao, rầu rầu chẳng những biểu đạt được sắc thái cảnh vật (từ nao nao: Góp phần diễn tả bức tranh mùa xuân thanh nhẹ với dòng nước lững lờ trôi xuôi trong bóng chiều tà; từ rầu rầu: Gợi sự ảm đạm, màu sắc úa tàn của cỏ trên nấm mộ Đạm Tiên) mà còn biểu lộ rõ nét tâm trạng con người (từ nao nao: Thể hiện tâm trạng bâng khuâng, luyến tiếc, xao xuyến về một buổi du xuân, sự linh cảm về những điều sắp xảy ra - Kiều sẽ gặp nấm mộ Đạm Tiên, gặp Kim Trọng; từ rầu rầu: Thể hiện nét buồn, sự thương cảm của Kiều khi đứng trước nấm mồ vô chủ).

+ Được đảo lên đầu câu thơ, các từ láy trên có tác dụng nhấn mạnh tâm trạng con người - dụng ý của nhà thơ. Các từ láy nao nao, rầu rầu đã làm bật lên nghệ thuật tả cảnh đặc sắc trong đoạn thơ: Cảnh vật được miêu tả qua tâm trạng con người, nhuốm màu sắc tâm trạng con người.

Câu 3 (4 điểm) :

Đề bài yêu cầu học sinh nêu suy nghĩ của bản thân về ý nghĩa của tình yêu thương. Các em có thể trình bày dưới hình thức một bài viết ngắn, một bức thư.. (không quá một trang). Dù trình bày dưới hình thức nào các em cũng cần trình bày được một số ý cơ bản sau:

- Tình yêu thương: Tình cảm tốt đẹp nhất của con người. Theo nghĩa hẹp (là tình cảm gia đình, thầy cô, bè bạn) ; theo nghĩa rộng (là tình yêu đồng bào, quê hương, đất nước).

- Những biểu hiện của tình yêu thương: Sự quan tâm, chở che, đùm bọc, sự dạy dỗ, ý thức trách nhiệm đối với mọi người, với quê hương, đất nước.

- Ý nghĩa to lớn của tình yêu thương (ý chính) : Con người không thể sống mà không có tình yêu thương. Tình yêu thương tạo nên sự thân ái, đoàn kết trong cộng đồng..

- Nêu phương hướng, trách nhiệm của bản thân.

Trong bài viết, học sinh có thể so sánh, liên hệ với thực tế (đặc biệt là liên hệ ý nghĩa của tình yêu thương với truyền thống nhân đạo của dân tộc) để bài viết thêm sâu sắc và thuyết phục.

Câu 4 (12 điểm) :

Đây là bốn dạng đề mở. Vì vậy, học sinh có thể trình bày suy nghĩ, cảm nhận của bản thân về tình bà cháu trong bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt. Học sinh có thể trình bày bài làm của mình dưới nhiều cách, song cần đáp ứng được một số yêu cầu cơ bản sau:

A. Giới thiệu khái quát về tác giả Bằng Việt (thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Thơ Bằng Việt hấp dẫn người đọc bởi sự trong trẻo, mượt mà và chiều sâu triết lý) ; về bài thơ Bếp lửa (chú ý hoàn cảnh sáng tác).

B. Suy nghĩ, cảm nhận của bản thân về tình bà cháu trong bài thơ:

Tình bà cháu thắm thiết, cảm động được khơi gợi qua hình ảnh bếp lửa.

- Hình ảnh thân thương, ấm áp về bếp lửa: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm / Một bếp lửa ấp iu nồng đượm khơi gợi kỷ niệm thời thơ ấu bên người bà. Bếp lửa hiện lên trong kí ức như tình bà ấm áp, như sự đùm bọc của bà.

- Những suy ngẫm về người bà: Đó là những suy ngẫm về cuộc đời nhiều gian khổ nhưng giàu hi sinh, tần tảo của người bà. Bà là người nhóm lửa, cũng là người giữ cho ngọn lửa luôn ấm nóng và tỏa sáng trong mỗi gia đình: Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ /Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm / Nhóm bếp lửa ấp ui nồng đượm.. Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa - ngọn lửa của sự sống, của niềm tin cho các thế hệ sau: Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen / Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn / Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng..

- Đứa cháu dù đi xa, vẫn không thể quên bếp lửa của bà, không quên tấm lòng thương yêu đùm bọc của bà. Bếp lửa ấy đã trở thành kỉ niệm ấm lòng, thành niềm tin, nâng bước cháu trên chặng đường dài. Kỳ diệu hơn, người cháu nhờ hiểu và yêu bà mà thêm hiểu nhân dân, dân tộc mình. Bếp lửa và bà đã trở thành biểu tượng cho hình ảnh quê hương xứ xở.

C. Đánh giá chung:

- Bài thơ khiến người đọc xúc động bởi tình cảm bà cháu chân thành, thắm thiết. Nhà thơ đã khéo sử dụng hình ảnh bếp lửa. Đây là là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo, có giá trị thẩm mỹ cao: Vừa cụ thể, chân thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng, góp phần thể hiện chiều sâu triết lý của bài thơ.

- Tình cảm yêu quý, biết ơn của người cháu đối với bà trong bài thơ chính là biểu hiện cụ thể của tình yêu thương, sự gắn bó với gia đình, quê hương, điểm khởi đầu của tình yêu đất nước.


Câu 1: (3 điểm)

1.1 Khổ thơ sau còn thiếu một câu. Hãy làm thêm câu cuối sao cho phù hợp với nội dung, cảm xúc từ ba câu trước, đáp ứng các yêu cầu của thể thơ tám chữ:

"Mỗi độ thu về lòng xao xuyến lạ,

Nhớ nôn nao tiếng trống buổi tựu trường,

Con đường nhỏ tiếng nói cười rộn rã"

1.2 Viết văn bản (dài không quá một trang giấy thi) nêu cảm nhận của em về toàn bộ khổ thơ (4 câu).

Câu 2: (5 điểm)

Em hãy viết văn bản ngắn (dài không quá hai trang giấy thi) thuyết minh về một biểu tượng của quê hương em ; trong đó có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật phù hợp (gạch chân để xác định).

Câu 3: (12 điểm)

Theo em, khi khẳng định: "Nghệ thuật không đứng ngoài trỏ vẽ cho ta đường đi, nghệ thuật vào đốt lửa trong lòng chúng ta, khiến chúng ta tự phải bước lên đường ấy" (Tiếng nói của văn nghệ - SGK Ngữ văn 9 – Tập 2, tr. 15), Nguyễn Đình Thi muốn nói về điều gì?

Em hãy viết về một tác phẩm trong chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở đã tác động khiến em "tự phải bước lên" như thế.


Câu 1: (3 điểm)

1.1 Đề yêu cầu học sinh hoàn tất khổ thơ, viết thêm câu thơ (4) trên cơ sở ba câu cho sẵn. Cụ thể:

- Câu thơ (4) phải phù hợp với nội dung, cảm xúc ở ba câu trước. (0, 5 điểm)

- Câu thơ (4) đáp ứng các yêu cầu nghệ thuật của thể thơ tám chữ: Ngắt nhịp đa dạng; thanh điệu hài hòa trong toàn câu, đặc biệt chữ cuối phải mang thanh bằng ; vần phù hợp, ở đây là loại vần chân - gián cách, vần ương do phải hiệp vần với từ "trường" ở câu (2). (1 điểm)

1.2 - Viết văn bản dài không quá một trang giấy thi (0, 25 điểm)

- Trình bày cảm nhận về toàn khổ thơ:

+ Nội dung: Tình cảm gắn với mùa tựu trường, với không gian trường lớp và những kỷ niệm một thời áo trắng.. (0, 5 điểm)

+ Nghệ thuật: Thể thơ, nhịp thơ, vần điệu, từ ngữ, hình ảnh, thủ pháp tu từ..

(0, 75 điểm)

Câu 2: (5 điểm)

* Yêu cầu chung:

Đề yêu cầu viết văn bản thuyết minh với đối tượng là "một biểu tượng của quê hương", đặc biệt có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật (kể chuyện, tự thuật, đối thoại theo lối ẩn dụ, nhân hóa, các hình thức vè, diễn ca).

* Yêu cầu cụ thể:

+ Chọn được biểu tượng đẹp, đặc trưng, có ý nghĩa. (0, 5 điểm)

+ Giới thiệu biểu tượng từ khái quát đến cụ thể; thể hiện nhận thức, xúc cảm trước biểu tượng và ý nghĩa của biểu tượng. (2 điểm)

+ Sử dụng các biện pháp nghệ thuật thích hợp, hiệu quả. (1, 5 điểm)

+ Văn phong phù hợp, bố cục mạch lạc, diễn đạt trôi chảy, biểu cảm; chữ rõ, bài sạch. (1 điểm)

Câu 3: (12 điểm)

* Yêu cầu về kỹ năng:

▫ Bài viết có thể chọn một hình thức phù hợp (thư, tuỳ bút, nhật ký, đoản văn) kết hợp yếu tố nghị luận về một tác phẩm văn học; có đầy đủ ba phần: Mở bài - Thân bài - Kết bài.

▫ Văn phong phù hợp, bố cục rõ ràng, thuyết phục.

▫ Hạn chế lỗi diễn đạt, chữ viết rõ ràng, bài làm sạch sẽ.

* Yêu cầu về kiến thức:

▫ Đề bài có hai yêu cầu: Giải thích một vấn đề lý luận văn học (LLVH) và nghị luận về một tác phẩm gắn với vấn đề LLVH đó. Đặc biệt, bài viết thể hiện nhận thức sâu sắc về tác động của tác phẩm đối với cá nhân người viết.

▫ Học sinh có thể tách biệt hay gắn kết hai yêu cầu này một cách nhuần nhuyễn.

▫ Sau đây là một số định hướng cụ thể (Cho điểm trên cơ sở kết hợp với đánh giá kỹ năng) :

1. Giải thích nhận định: (4 điểm)

- Nhận định nêu lên khả năng to lớn, kỳ diệu của nghệ thuật trong việc tác động vào tư tưởng, tình cảm, nhận thức, hành động.. của mỗi người và toàn xã hội. (1 điểm)

- Nghệ thuật không hề khô khan, trừu tượng, xa cách (đứng ngoài trỏ vẽ) mà gần gũi, lắng sâu; do thấm đẫm xúc cảm và nỗi niềm của tác giả mà luôn giàu tiềm năng lay động độc giả bằng cả nội dung và hình thức (vào đốt lửa trong lòng chúng ta) . (1, 5 điểm)

- Đặc biệt, nghệ thuật góp phần giúp con người nhận thức, xây dựng và phấn đấu hoàn thiện mình một cách tự nhiên, tự giác mà bền vững và sâu sắc(khiến chúng ta tự phải bước lên). (1, 5 điểm)

2. Nghị luận về một tác phẩm văn học: (8 điểm)

- Học sinh trình bày cảm nhận, suy nghĩ, đánh giá một tác phẩm văn học về cả nội dung và nghệ thuật; hướng đến làm sáng rõ các ý giải thích nêu trên.

- Bài làm nêu được tác động của tác phẩm đối với người viết một cách cụ thể, thiết thực, chân thành, sâu sắc.

- Biểu điểm cho phần nghị luận:

+ Điểm 8: Bài làm đáp ứng tốt các yêu cầu ở trên, nắm chắc vấn đề và phương pháp, giải quyết đúng hướng, rõ trọng tâm; văn giàu chất tư duy, có nhiều phát hiện sâu sắc, sáng tạo; liên hệ chân thành, tinh tế.

+ Điểm 6: Bài làm tỏ ra hiểu yêu cầu đề, giải quyết đúng hướng, có những phân tích và phát hiện sâu sắc, tuy nhiên có thể chưa thật toàn diện và sáng tạo. Cảm xúc chân thành, liên hệ khá tốt.

+ Điểm 4: Bài làm đáp ứng được các yêu cầu cơ bản, hiểu định hướng, lý giải khá rõ, một số ý còn chưa thật mạch lạc nhưng có một số phát hiện nhất định. Cảm xúc chân thành.

+ Điểm 2: Bài làm tỏ ra chưa hiểu yêu cầu đề về phương pháp, sa vào phân tích tác phẩm thuần tuý. Liên hệ tạm được.

+ Điểm 1: Bài lạc đề về phương pháp, không liên hệ được gì.

Lưu ý:

- Giám khảo phát hiện và trân trọng những bài làm tuy chưa toàn diện nhưng tỏ ra độc đáo, sáng tạo.

- Giám khảo căn cứ vào biểu điểm, thảo luận để định ra những mức điểm còn lại.

Câu 1 :(4.0 điểm)

"Như các buổi chiều, ông lão Cherokee ngồi kể chuyện cho lũ trẻ trong xóm. Câu chuyện hôm nay của ông kể về hai con sói:

" Một con sói xấu tính đúng như bản chất của chúng: Hung dữ, hiếu chiến hiếu thắng, đố kỵ. Nó tham lam, ngạo mạn và tự kỷ, dối trá nhưng thực sự rất tự ti.. Con sói kia thì trái ngược hẳn. Nó luôn luôn vui vẻ, hòa thuận, biết yêu thương, hi vọng, sống rất khiêm tốn. Nó biết chia sẻ, tốt bụng và biết cảm thông. Ðó là con sói rất hào phóng nhưng đáng tin cậy vì luôn chân thật.

Hai con sói có quá nhiều mâu thuẫn và xung đột, giữa chúng đã xảy ra những trận chiến thật quyết liệt - Ông lão nói - đó chính là những trận chiến trong lòng ông, hai con sói như những bản chất đối lập, luôn có trong ông và mỗi con người ".

Ông lão kể đến đây thì ngừng lại và quan sát. Lũ trẻ ngồi thừ ra lắng nghe. Không đợi được, một đứa hỏi:" Vậy thì con nào sẽ thắng? "

" Ðó là con sói mà ông cho ăn và nuôi dưỡng! "- Ông lão kể chuyện từ tốn đáp."

(Nguồn: "Cửa sổ tâm hồn", NXB Tuổi trẻ, 2008, tr. 310)

Hãy viết một bài văn khoảng ba trang giấy thi bày tỏ suy nghĩ của em về bài học cuộc sống từ câu chuyện trên.

Câu 2 :(6.0 điểm)

Qua việc phân tích nhân vật Vũ Nương, hãy làm sáng tỏ mối quan hệ giữa bi kịch và khát vọng của con người trong tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương" (trích "Truyền kì mạn lục" ) của Nguyễn Dữ.


Câu 1:

*Yêu cầu chung: HS xác định được yêu cầu của đề bài về thể loại: Văn nghị luận xã hội (bàn về vấn đề tư tưởng đạo lí) ; nội dung nghị luận: Bàn về mối quan hệ và sự đấu tranh giữa các mặt tốt- xấu, thiện - ác luôn tồn tại trong mỗi con người.

HS viết bài văn nghị luận xã hội có bố cục rõ ràng, đầy đủ các thao tác: Giải thích, chứng minh, bàn luận mở rộng vấn đề.. ; độ dài khoảng ba trang giấy thi.

*Yêu cầu cụ thể:

A. Mở bài: - Giới thiệu câu chuyện về hai con sói và vấn đề cần nghị luận: Mối quan hệ và sự đấu tranh giữa các mặt tốt – xấu, thiện – ác trong mỗi con người

B. Thân bài:

* Khái quát nội dung, ý nghĩa câu chuyện: Câu chuyện kể về hai con sói trong tự nhiên với tính cách khác nhau: "Một con sói xấu tính đúng như bản chất của chúng: Hung dữ, hiếu chiến hiếu thắng, đố kỵ. Nó tham lam, ngạo mạn và tự kỷ, dối trá nhưng thực sự rất tự ti.. Con sói kia thì trái ngược hẳn. Nó luôn luôn vui vẻ, hòa thuận, biết yêu thương, hi vọng, sống rất khiêm tốn. Nó biết chia sẻ, tốt bụng và biết cảm thông. Ðó là con sói rất hào phóng nhưng đáng tin cậy vì luôn chân thật" - Hai con sói luôn có những trận chiến quyết liệt - "đó là những trận chiến trong lòng ông", và "con sói mà ông cho ăn và nuôi dưỡng" sẽ chiến thắng.

Mượn chuyện hai con sói trong tự nhiên, để nói đến con người: Trong cuộc sống cũng như trong mỗi con người đều có những mặt tốt - xấu, thiện – ác cùng song song tồn tại, luôn đấu tranh lẫn nhau. Nếu mặt nào được "nuôi dưỡng" tích cực thì sẽ chiến thắng mặt kia. Điều quan trọng là con người phải luôn biết nuôi dưỡng, tạo điều kiện để cái tốt, cái tích cực chiến thắng cái xấu, cái ác.

* Đánh giá và p. Tích + c. Hứng minh:

- Quy luật tất yếu của con người cũng như tự nhiên, trong mỗi thực thể đều tồn tại những mặt, những mối quan hệ đối lập, mâu thuẫn và luôn đấu tranh lẫn nhau. Đó chính là động lực của sự phát triển.

- Trong cuộc sống, bên cạnh những người tốt bụng, hiền lành, lương thiện luôn tồn tại những kẻ xấu, kẻ ác (VD: Thạch Sanh và mẹ con Lí Thông; Thúy Kiều và bọn Tú Bà, Mã Giám Sinh, Sở Khanh.. ; Lục Vân Tiên và bọn Trịnh Hâm, Bùi Kiệm)

- Trong mỗi con người đều có phần "con" (thể xác, tầm thường) và phần "người" (tinh thần, cao cả), có mặt tốt – xấu, thiện –ác, có cả "rồng phượng lẫn rắn rết, thiên thần và ác quỷ" (Nguyễn Minh Châu), hai mặt đó luôn tồn tại trong mỗi chúng ta (VD: Người họa sĩ – "Bức tranh" - Nguyễn Minh Châu).

- Biểu hiện của cái xấu, cái ác giống như "con sói hung dữ" : Hiếu chiến hiếu thắng, đố kỵ, tham lam, ngạo mạn và tự kỷ, dối trá, tự ti . Còn biểu hiện của cái tốt, cái thiện là con sói luôn vui vẻ, hòa thuận, biết yêu thương, hi vọng, khiêm tốn, biết chia sẻ, tốt bụng và biết cảm thông, rất hào phóng nhưng đáng tin cậy vì luôn chân thật . Chúng luôn luôn đấu tranh với nhau, thậm chí quyết liệt, nhưng không phải lúc nào cái thiện cũng chiến thắng (Dẫn chứng trong đời sống hàng ngày: Có kẻ không chiến thắng nổi lòng tham, sự hèn nhát.. mà để mất đi danh dự, nhân phẩm; nhiều học sinh không chiến thắng được những cám dỗ của trò chơi điện tử mà bỏ bê học tập.. Trong văn học: VD: Mụ vợ (Ông lão đánh cá và con cá vàng) vì lòng lam không đáy mà trở thành kẻ vong ân, bội bạc; người anh (Bức tranh của em gái tôi – Tạ Duy Anh) vì ganh tị mà trở thành kẻ hẹp hòi, đố kị với em; Chí Phèo (Chí Phèo – Nam Cao) vì bi kịch miếng cơm manh áo mà đánh mất sự lương thiện; vợ ông giáo (Lão Hạc – Nam Cao) vì nghèo khổ mà những bản tính tốt đẹp bị che lấp mất)

*Bàn luận và mở rộng vấn đề:

- Quan hệ giữa cái tốt – xấu, thiện – ác trong cuộc sống cũng như trong mỗi con người vô cùng phức tạp. Đặc biệt cái ác giống như "con sói hung dữ", nhiều khi nó được "nuôi dưỡng" từ những tác động xấu do hoàn cảnh, xã hội bên ngoài, hoặc do chính sự "nuôi dưỡng" của bản thân.. mà vùng lên, lấn át cái thiện (VD: Chí Phèo – Nam Cao). Nếu con người đều nhận thức đúng đắn về các mặt tốt – xấu, tích cực – hạn chế của bản thân mà chủ động hướng thiện, nuôi dưỡng tâm hồn, rèn luyện phẩm chất đạo đức thì sẽ chiến thắng cái ác, cái xấu để trở thành người tốt.

- Không có cái xấu hoàn toàn, cũng như không thể có cái tốt tuyệt đối. Mối quan hệ tốt – xấu luôn cùng tồn tại và đấu tranh lẫn nhau. Đấu tranh luôn là động lực của sự phát triển ("Hạnh phúc là đấu tranh" - C. Mac). Cần phê phán cách nhận xét, đánh giá cuộc sống và con người một chiều, phiến diện; cũng cần tránh cái nhìn cuộc sống "chỉ toàn màu hồng" mà vấp phải ảo tưởng, hoặc chỉ toàn "màu đen tối" mà bi quan.

* Rút ra bài học:

- Cần nhận thức đúng đắn về mối quan hệ tốt – xấu, thiện – ác trong cuộc sống và mỗi con người. Khi nhìn nhận, đánh giá một con người, một vấn đề phải có cái nhìn toàn diện, bởi "nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, ta chỉ thấy họ là những người bần tiện, ngu ngốc, xấu xa, bỉ ổi. Toàn những cớ để ta tàn nhẫn, không bao giờ ta thấy họ đáng thương, không bao giờ ta thương" (Lão Hạc- Nam Cao).

- Bản tính tốt – xấu của mỗi người không phải tự nhiên sinh ra đã có. Đó là kết quả của một quá trình đấu tranh bền bỉ, lâu dài giữa cái tốt với cái xấu, cái thiện với cái ác; của giáo dục và tự giáo dục ("Hiền dữ phải đâu là tính sẵn/ Phần nhiều do giáo dục mà nên" – Hồ Chí Minh). Điều quan trọng là phải biết nhận ra mặt tốt – xấu, ưu điểm – hạn chế, phải"cho ăn và nuôi dưỡng con sói hiền lành" để đủ sức chiến đấu, chống lại "con sói hung dữ".

C. Kết bài: Liên hệ bản thân và phương hướng rèn luyện của mình.

Câu 2:

*Yêu cầu chung: HS làm bài văn nghị luận văn học có đủ các phần MB TB, KB. Sử dụng thành thạo các thao tác nghị luận: Giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận. Bài viết mạch lạc, liên kết chặt chẽ..

*Yêu cầu cụ thể:

A. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Dữ và tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương" (trích "Truyền kì mạn lục").

- Nêu vấn đề cần nghị luận: "mối quan hệ giữa bi kịch và khát vọng của con người" thể hiện qua nhân vật Vũ Nương.

B. Thân bài:

* Khái quát:

- Giải thích: - Bi kịch: Là những sự việc đau buồn, đắng cay, bất hạnh. Khát vọng: Những mong ước cao cả, tốt đẹp một cách mãnh liệt.

- Nhân vật Vũ Nương: Nhân vật chính của tác phẩm, là người phụ nữ xinh đẹp, nết na, thủy chung, hiếu thảo.. nhưng số phận vô cùng bất hạnh: Chỉ một câu nói vô tình, ngây thơ của con trẻ, nàng bị chồng nghi oan, bị hành hạ về thể xác, bị hạ nhục về danh dự, tinh thần. Không có lối thoát, Vũ Nương phải tìm đến cái chết để bảo toàn danh dự. Vì trong sáng, vô tội, nàng được Linh Phi cứu và sống dưới thủy cung; tuy nhiên, Vũ Nương vẫn khao khát được trở về nhưng không thể.

Cuộc đời Vũ Nương là điển hình cho số phận của người phụ nữ trong xã hội cũ: Xinh đẹp, phẩm chất cao quý nhưng số phận vô cùng bất hạnh. Qua nhân vật Vũ nương, tác giả đã làm nổi bật mối quan hệ giữa bi kịch và và khát vọng của con người. Đó là sự mâu thuẫn, đối lập giữa khát vọng tình yêu đôi lứa, hạnh phúc gia đình, về cuộc sống bình yên trần thế, về danh dự nhân phẩm.. vô cùng giản dị nhưng cao đẹp, với bi kịch bị chà đạp, mất mát, tan vỡ không bao giờ hàn gắn được.

* Phân tích, chúng minh:

1. Khát vọng về tình yêu đôi lứa, hạnh phúc gia đình và bi kịch của sự tan vỡ.

- Trong xã hội Phong kiến, người phụ nữ không được chủ động quyết định tình yêu, hôn nhân. Song họ luôn mong ước một tình yêu và cuộc sống gia đình hòa thuận yên ấm. Tuy cuộc hôn nhân "sắp đặt," gả bán ", lấy Trương Sinh tuy con nhà giàu nhưng lại" vô học "," đa nghi ", Vũ Nương làm tất cả mọi điều vun vén cho tình cảm vợ chồng và hạnh phúc gia đình, mong có một cuộc sống bình yên, trọn vẹn:

+ Khi mới lấy chồng: Vũ Nương " chưa để xảy ra chuyện thất hòa " (Trương Sinh đa nghi, với vợ " thường phòng ngừa quá mức " )

+ Khi chia tay chồng đi lính, nàng dặn dò chồng: " chẳng dám mong đeo được ấn phong hầu, mặc áo gấm ", nàng chỉ mong chồng " bình yên " trở về. Trong xã hội xưa, không hiếm người phụ nữ mơ đến cảnh " ngựa anh đi trước, võng nàng theo sau " mà khát khao chồng phải lập nên công trạng lớn. Lời dặn của Vũ Nương với chồng thể hiện tình thương chồng, sự cảm thông với chồng trước bao nguy hiểm nơi chiến trường. Vũ Nương không màng vinh hoa phú quý, mà chỉ mơ ước giản dị về sự đoàn tụ, bình yên.

+ Khi xa chồng: Vũ Nương ở nhà một mình nuôi dạy con nhỏ. Nhớ chồng, hàng đêm, Vũ Nương trỏ bóng mình trên vách dỗ con (bảo với con đó là" Cha Đản "), nàng muốn bù đắp cho con sự thiếu vắng tình cảm người cha. Nàng làm tròn chữ hiếu với mẹ chồng: Hết lòng chăm sóc mẹ chồng ốm và lo ma chay tế lễ như với cha mẹ đẻ (trong khi mâu thuẫn mẹ chồng – nàng dâu trong xã hội cũ vô cùng gay gắt, khó có thể dung hòa). Đó không chỉ là đảm đang, hiếu thảo mà còn thể hiện tình yêu thương chồng, thay chồng gánh vác mọi công việc và hết lòng chăm lo cho hạnh phúc gia đình.

+ Khi bị nghi oan, Vũ Nương thanh minh với chồng" Thiếp sở dĩ nương tựa và chàng vì có cái thú vui nghi gia nghi thất " – Đó là mong ước lớn nhất về hạnh phúc gia đình (hoàn toàn không vì của cải vật chất) ; Vũ Nương giãi bày về tình cảm thủy chung, tìm cách để níu kéo hạnh phúc: " cách biệt ba năm giữ gìn một tiết, tô son điểm phấn từng đã nguôi lòng.. ". Nàng đau đớn đến tuyệt vọng khi hạnh phúc gia đình trước nguy cơ tan vỡ: " Nay đã bình rơi trâm gãy, mây tạnh mưa tan.. Đâu có thể lên núi Vọng Phu kia nữa ".

- Những tưởng với tất cả tình yêu thương, sự gắng sức, Vũ Nương sẽ được đền đáp, Vũ Nương sẽ có một cuộc sống bình yên và hạnh phúc; tuy nhiên, khát vọng giản dị cao đẹp ấy không thể thực hiện được: Trương Sinh đi lính, để lại nỗi cô đơn, gánh nặng gia đình cho Vũ Nương. Trương Sinh trở về thì mẹ đã mất, trong lúc đau khổ, buồn bã, con lại không nhận ra cha, vô tình nghe câu nói ngây thơ của con trẻ mà nghi oan cho vợ. Vũ Nương thanh minh, níu kéo hạnh phúc gia đình không được, phải tìm đến cái chết. Hạnh phúc lứa đôi, gia đình bao năm Vũ Nương gây dựng bỗng chốc tan vỡ. Vũ Nương phải lìa bỏ gia đình, quê hương, csống trần gian với bao đau đớn, uất ức.

Bi kịch của Vũ Nương là bi kịch của người phụ nữ đầy đủ những vẻ đẹp theo chuẩn mực đạo đức xã hội" công, dung, ngôn, hạnh " mà không được hưởng tình yêu, hạnh phúc gia đình; số phận nghiệt ngã, bất hạnh. Khát vọng bình dị, chính đáng nhưng lại tan vỡ, phũ phàng.

2. Khát vọng được khẳng định nhân phẩm, danh dự và bi kịch bị chà đạp.

Vũ Nương thủy chung, tiết hạnh lại bị chồng nghi oan, cho rằng thất tiết. Vũ Nương đã làm tất cả để bảo vệ danh dự và khẳng định nhân phẩm cao đẹp của mình.

+ Khi bị nghi oan, Vũ Nương muốn thanh minh mà không thể: Nàng dùng mọi lời lẽ thanh minh, phân trần, nàng muốn tìm hiểu nguyên cớ để hóa giải mối nghi ngờ nhưng Trương Sinh lại " giấu nhẹm chuyện con nói " và " chửi mắng, đánh đuổi nàng đi ". Vũ Nương không chỉ bị hành hạ về thể xác mà còn bị hạ nhục về danh dự. Vũ Nương đau đớn, tuyệt vọng vì hạnh phúc gia đình không thể hàn gắn thì Trương Sinh vẫn vô cảm.

+ Không có lối thoát, Vũ Nương phải tìm đến cái chết. Lời than của nàng trước khi nhảy xuống sông tự vẫn như một lời thề độc, thể hiện sự trong sáng và nhân phẩm cao đẹp của nàng: " Thiếp nếu đoan trang giữ tiết, trinh bạch gìn lòng, xuống nước xin làm ngọc Mị Nương.. Nhược bằng lòng chim dạ cá.. xin chịu khắp mọi người phỉ nhổ " . Cái chết của Vũ Nương là hành động quyết liệt để bảo vệ danh dự của người phụ nữ bị trà đạp nhân phẩm.

+ Mặc dù lời thề thành hiện thực, Vũ Nương sống dưới thủy cung nhưng vẫn mong muốn được trở về để minh oan, bởi " không thể ẩn mình mãi ở nơi làn mây cung nước thế này ". Một lần nữa Vũ Nương khát khao muốn được trở về để minh oan, càng chứng tỏ Vũ Nương vô cùng trọng danh dự. Trương Sinh sau khi vợ mất, hiểu ra nỗi oan của vợ thì cũng đã muộn, " sự đã qua rồi " ; nghe Phan Lang nói, lập đàn giải oan cho vợ. Được trả lại danh dự, song Vũ Nương đã phải đổi bằng cả mạng sống của mình.

Vũ Nương là người phụ nữ tiêu biểu cho bi kịch: Cái đẹp bị chà đạp dẫn đến cái chết oan khuất, thương tâm.

3. Khát vọng được sống, được đoàn tụ và bi kịch không thể trở về.

Sống ở dưới thủy cung, Vũ Nương muốn được trở về không chỉ để minh oan mà còn vì nỗi niềm đau đáu với quê hương, bởi " ngựa Hồ gầm gió Bắc, chim Việt đậu trời Nam ", vì trách nhiệm đối với tiền nhân khi " mồ mả tiên nhân nương tử rợp cỏ gai không người chăm sóc ".. Vũ Nương ra đi nhưng vẫn nặng lòng với cuộc sống trần gian, vẫn muốn trở về quê hương và làm tròn chữ" hiếu ", muốn đoàn tụ gia đình, nhưng không thể.

+ Hình ảnh Vũ Nương hiện về ở cuối truyện chỉ là trở về trong hình ảnh " chiếc bóng ", lúc ẩn, lúc hiện " bóng nàng loang loáng rồi biến mất. Câu nói của Vũ Nương trước khi biến mất "Đa tạ tình chàng, thiếp chẳng thể trở về nhân gian được nữa" là sự ngậm ngùi, tiếc nuối, chua xót khi nói lời vĩnh biệt. Nàng vẫn khát khao hạnh phúc trần thế nhưng hạnh phúc vẫn chỉ là ước mơ, hiện thực vẫn quá phũ phàng (hạnh phúc gia đình tan vỡ, không gì hàn gắn được). Khát khao được sống, được trở về nhưng không thể.

+ Sự trở về của Vũ Nương là chi tiết kì ảo, sự thực người chết không thể sống lại, dù có tha thứ cho Trương Sinh, muốn được đoàn tụ gia đình thì khát vọng của Vũ Nương cũng không thể thành hiện thực. Hơn nữa, cái xã hội đầy những bất công với những thế lực bạo tàn ấy không có chỗ cho những người như Vũ Nương dung thân.

Khát vọng được sống, được đoàn tụ tưởng chừng đơn giản, song với người phụ nữ trong xã hội cũ là điều không đễ gì thực hiện.

*Đánh giá, mở rộng vấn đề:

- Nghệ thuật: Truyện có nhiều chi tiết nghệ thuật đặc sắc: Thắt nút, mở nút hợp lí; màn kì ảo cuối truyện tăng tính hấp dẫn, tăng giá trị hiện thực và nhân đạo.. Đặc biệt, sự sáng tạo của Nguyễn Dự đã tạo nên một nhân vật Vũ Nương có tính cách, chiều sâu tâm hồn, điển hình cho vẻ đẹp và số phận của người phụ nữ trong xã hội cũ.

- Nội dung: Qua nhân vật Vũ Nương, tác giả đã làm rõ mối quan hệ đối lập giữa khát vọng đẹp đẽ nhưng giản dị và chính đáng với bi kịch đau thương của số phận người phụ nữ Việt Nam trong xã hội Phong kiến. Đó chính là giá trị hiện thực và tình cảm nhân đạo đáng quý của nhà văn.

- Mở rộng: Liên hệ với Thúy Kiều (Truyện Kiều – Nguyễn Du) và một số nhân vật văn học khác..

C. Kết bài: Khái quát lại vấn đề nghị luận. Nêu suy nghĩ của bản thân.


Câu 1 (2 điểm) :

Vẻ đẹp của hình ảnh cánh buồm trong những câu thơ sau:

Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng

Rướn thân trắng bao la thâu góp gió

(Tế Hanh, Quê hương, Ngữ văn 8, tập hai, NXBGD, 2005 )

Thuyền ta lái gió với buồm trăng

Lướt giữa mây cao với biển bằng,

(Huy Cận, Đoàn thuyền đánh cá, Ngữ văn 9, tập một, NXBGD, 2005)

Câu 2 (3 điểm) :

"Nhân dịp tết, một đoàn các chú lái máy bay lên thăm cơ quan cháu ở Sa Pa. Không có cháu ở đấy. Các chú lại cử một chú lên tận đây. Chú ấy nói: Nhờ cháu có góp phần phát hiện một đám mây khô mà ngày ấy, tháng ấy, không quân ta hạ được bao nhiêu phản lực Mĩ trên cầu Hàm Rồng. Đối với cháu, thật là đột ngột, không ngờ lại là như thế.. Nhưng từ hôm ấy cháu sống thật hạnh phúc ."

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa, Ngữ văn 9, tập một, NXBGD, 2005)

Trong đoạn văn trên, anh thanh niên có nói: "Nhưng từ hôm ấy cháu sống thật hạnh phúc." Em có suy nghĩ gì về hạnh phúc được gợi ra từ lời nói của anh thanh niên?

Câu 3 (5 điểm) :

Có ý kiến cho rằng: Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng) là truyện thuộc loại đọc đời nào cũng hay vì nó không phải là truyện của một thời mà là của muôn thời - chuyện tình cảm, tình nghĩa của con người.

Em hiếu ý kiến trên như thế nào? Qua truyện ngắn "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng, em hãy làm rõ điều đó.


A. Yêu cầu chung:

- Giám khảo phải nắm được nội dung trình bày trong bài làm của học sinh để đánh giá được một cách khái quát, tránh đếm ý cho điểm. Vận dụng linh hoạt đáp án, nên sử dụng nhiều mức điểm một cách hợp lý; khuyến khích những bài viết có cảm xúc và sáng tạo.

- Học sinh có thể làm bài theo nhiều cách riêng nhưng đáp ứng được các yêu cầu cơ bản của đề, diễn đạt tốt vẫn cho đủ điểm.

Lưu ý: Điểm bài thi có thể để lẻ đến 0.25 điểm và không làm tròn số .

B. Yêu cầu cụ thể:

Câu 1: 2 điểm

a, Yêu cầu về kỹ năng:

- Trên cơ sở có sự hiểu biết về đoạn thơ, qua việc chỉ rõ những tín hiệu nghệ thuật đặc sắc, HS viết thành bài văn cảm thụ ngắn có bố cục 3 phần rõ ràng, trình bày cảm nhận của mình về vẻ đẹp của hình ảnh "cánh buồm".

- Kết hợp bình, cảm thụ về nội dung và nghệ thuật.

- Lời văn mạch lạc, giàu cảm xúc, không mắc lỗi dùng từ, diễn đạt, chính tả.

b, Yêu cầu về kiến thức:

HS có thể có các cách làm bài khác nhau, nhưng cơ bản phải trình bày được những ý sau:

- Điểm chung trong cách thể hiện vẻ đẹp của cánh buồm: Đều mang ý nghĩa tượng trưng, đều được so sánh (trong thơ Tế Hanh), hoặc so sánh ngầm (ẩn dụ) (trong thơ Huy Cận) với những hình ảnh hoặc khái niệm trừu tượng. (0.5 điểm)

- Điểm riêng:

* Trong thơ Tế Hanh:

+ Biện pháp nghệ thuật so sánh được Tế Hanh sử dụng thành công trong câu: "Cánh buồm giương to.. thâu góp gió". Nhà thơ so sánh: "Cánh buồm" với "mảnh hồn làng". -> một tâm hồn nhạy cảm, gắn bó với quê hương làng xóm. (0.25 điểm)

+ Cánh buồm trắng vốn là hình ảnh quen thuộc nay trở nên lớn lao và kỳ vĩ, là linh hồn của quê hương.. -> Sự trìu mến thiêng liêng, những hy vọng mưu sinh.. của người dân chài đã được gửi gắm vào cánh buồm -> Sự tinh tế của nhà thơ. (0.5 điểm)

* Trong thơ Huy Cận:

+ Hình ảnh ẩn dụ "Buồm trăng" được xây dựng trên sự quan sát rất thực và sự cảm nhận lãng mạn của nhà thơ Huy Cận. (Thực: Từ xa nhìn lại, trên biển, thuyền đi vào ánh sáng của vầng trăng.. > Lãng mạn: Vầng trăng trở thành cánh buồm) (0.25 điểm)

+ Ý thơ lạ, sáng tạo -> Đánh cá đêm vất vả và nguy hiểm trở nên nhẹ nhàng và thơ mộng. - Sự hòa hợp con người với thiên nhiên. (0.5 điểm)

(Văn viết đủ ý, rõ ràng, mạch lạc thể hiện sự cảm thụ tinh tế: Cho điểm tối đa; mắc lỗi về diễn đạt, tùy các mức độ khác nhau: Trừ điểm câu 1 từ 0, 25 đến 0, 5 điểm)

Câu 2: 3 điểm

a. Yêu cầu:

1. Về hình thức:

- Biết cách làm kiểu bài nghị luận xã hội

- Luận điểm đúng đắn, sáng tỏ.

- Diễn đạt lưu loát, lý lẽ thuyết phục.

- Có thể viết thành đoạn văn hoặc bài văn ngắn.

2. Về nội dung:

Bài viết có thể trình bày theo các cách khác nhau nhưng đại thể nêu được các ý sau:

- Đây là lời nói của anh thanh niên trong cuộc trò chuyện với ông họa sĩ. Anh cảm thấy hạnh phúc vì đã góp phần phát hiện đám mây khô giúp không quân ta hạ được phản lực Mỹ trên cầu Hàm Rồng. Đó là niềm vui được cống hiến, được làm việc có ích cho đất nước. Niềm hạnh phúc của chàng trai trẻ là được sống vì mục đích cao cả: Góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. (0.5 điểm)

- Quan niệm về hạnh phúc, phù hợp với lứa tuổi và hoàn cảnh sống hiện tại :(1.5 điểm)

+ Hạnh phúc là yêu thương và được yêu thương, giúp đỡ người khác.. -> Niềm vui, nguồn hạnh phúc, ý nghĩa của sự sống.

+ Hạnh phúc là biết cống hiến, sống có ý nghĩa, sống có ích, có mục đích và lý tưởng cao đẹp -> Cách nâng tâm hồn mình cao đẹp hơn.

+ Phê phán những quan niệm sai lầm về hạnh phúc: Hạnh phúc là sống có đầy đủ về của cải vật chất, được mọi người quan tâm chăm sóc, sống hẹp hòi, ích kỷ, không quan tâm đến cuộc sống và mọi người xung quanh..

- Xác định thái độ của bản thân: Đồng tình với những suy nghĩ, nhận thức của anh thanh niên về hạnh phúc: Góp một phần sức lực nhỏ bé của mình vào cuộc sống lao động và dựng xây đất nước, sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội, đất nước, biết mở rộng tâm hồn để yêu thương và sẻ chia. Phê phán thái độ sống vị kỷ, tầm thường. (1 điểm)

b. Tiêu chuẩn cho điểm:

- Điểm 3: Đạt được các yêu cầu trên, lý lẽ thuyết phục, văn viết mạch lạc, không mắc những lỗi diễn đạt thông thường.

- Điểm 2: Đạt quá nửa yêu cầu về nội dung. Còn một số lỗi về diễn đạt.

- Điểm 1: Đạt được một nửa yêu cầu về nội dung, mắc nhiều lỗi về hình thức.

- Điểm 0: Lạc đề, sai cả nội dung và phương pháp.

Câu 3: 5 điểm

1. Yêu cầu về kỹ năng:

- Có kỹ năng nghị luận về một vấn đề văn học, có lý lẽ thuyết phục và thể hiện được sự cảm thụ tác phẩm truyện tinh tế.

- Bố cục hợp lý, rõ ràng, diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

- Văn viết trong sáng, có cảm xúc.

2. Yêu cầu về kiến thức:

Bài viết có thể trình bày theo những cách khác nhau nhưng đại thể có các ý cơ bản sau:

Ý 1: Giải thích:

- Lời nhận xét: " Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng) là truyện thuộc loại đọc đời nào cũng hay vì nó không phải là truyện của một thời mà là của muôn thời - chuyện tình cảm, tình nghĩa của con người ." đã khái quát được cơ bản giá trị của truyện ngắn:

+ Truyện ngắn là bài ca bất diệt về tình cảm cha con sâu nặng, thắm thiết của cha con ông Sáu trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh -> Khẳng định giá trị nhân bản sâu sắc, cao đẹp và thiêng liêng tình cảm ruột thịt của con người.

+ Truyện ngắn là bài ca cảm động về tình cảm đồng đội chân thành của những người lính trong chiến tranh -> Câu chuyện trở thành truyện của muôn thời bởi những tình cảm, tình nghĩa cao đẹp của con người.

Ý 2: Ch ứng minh:

- "Chiếc lược ngà" là câu chuyện cảm động, về tình cha con: Qua hai tình huống chính: Cuộc gặp gỡ sau tám năm xa cách của hai cha con và sự kiện ông Sáu làm chiếc lược ngà ở khu căn cứ:

+ Tình cảm sâu sắc của bé Thu đối với cha (Phân tích diễn biến tâm lý của bé Thu, đặc biệt giờ phút nhận cha và cuộc chia tay đầy xúc động của hai cha con)

+ Sự thể hiện tình cảm sâu sắc thiết tha của ông Sáu đối với con, đặc biệt qua kỷ vật chiếc lược ngà - biểu hiện của tình cha con sâu nặng. (Phân tích nỗi ân hận, nhớ thương con của ông Sáu, đặc biệt việc làm nên kỷ vật chiếc lược ngà và trao gửi cho người đồng đội.. -> Tình cảm cha con thường trực sâu nặng, một minh chứng cho tình cha con bất diệt)

- "Chiếc lược ngà" thể hiện tình cảm đồng đội chân thành sâu nặng của những người lính trong chiến tranh thể hiện qua tình cảm giữa ông Ba và ông Sáu.. (Phân tích)

* Đánh giá:

- Đó là những tình cảm cao đẹp, thiêng liêng của mọi thời, nhưng đặt trong cảnh ngộ chiến tranh éo le, tình cảm ấy càng ngời sáng. Cảm hứng nhân văn sâu sắc đã tạo nên sức hấp dẫn riêng cho tác phẩm.

- Để diễn tả chuyện của muôn thời- chuyện tình cảm, tình nghĩa của con người, Nguyễn Quang Sáng đã xây dựng tình huống truyện bất ngờ, hợp lý, tâm lý nhân vật được thể hiện sâu sắc, chân thực và tự nhiên, ngôn ngữ nhân vật đậm chất Nam Bộ.

3. Tiêu chuẩn cho điểm:

- Điểm 5: Đạt được các yêu cầu trên. Văn viết mạch lạc, có cảm xúc, thể hiện sự sáng tạo, không mắc những lỗi diễn đạt thông thường.

- Điểm 4: Đạt được các yêu cầu trên. Văn viết mạch lạc, có cảm xúc, thể hiện sự sáng tạo, còn mắc một số lỗi diễn đạt.

- Điểm 3: Đạt được các yêu cầu trên. Văn viết chưa mạch lạc, lập luận chưa chặt chẽ, còn mắc lỗi diễn đạt.

- Điểm 2: Đạt quá nửa yêu cầu về kiến thức. Còn một số lỗi về diễn đạt.

- Điểm 1: Chưa đạt yêu cầu nêu trên. Nội dung sơ sài, diễn đạt yếu, mắc nhiều lỗi về câu, từ, chính tả.

- Điểm 0: Lạc đề, sai cả nội dung và phương pháp.



Câu 1 (3 điểm). Từ lời thoại của nhân vật cai lệ và nhân vật chị Dậu trong đoạn trích dưới đây:

"Cai lệ không để cho chị được nói hết câu, trợn ngược hai mắt, hắn quát:

- Mày định nói cho cha mày nghe đấy à? Sưu của nhà nước mà dám mở mồm xin khất!

Chị Dậu vẫn thiết tha:

- Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại!

Cai lệ vẫn giọng hầm hè:

- Nếu không có tiền nộp sưu cho ông bây giờ, thì ông sẽ dỡ cả nhà mày đi, chửi mắng thôi à!"

(Ngô Tất Tố - Tức nước vỡ bờ (Trích Tắt đèn ), Ngữ văn 8, tập I)

Em hãy cho biết:

A) Vai xã hội của các hân vật tham gia hội thoại.

B) Xét về phương châm lịch sự thì:

- Nhân vật nào tuân thủ? Nêu biểu hiện của sự tuân thủ.

- Nhân vật nào không tuân thủ? Nêu biểu hiện của sự không tuân thủ.

C) Nhân vật đã thể hiện nét tính cách nào từ sự không tuân thủ phương châm lịch sự?

Câu 2 (3 điểm).

A) Theo em, tính triết lý và chiều sâu suy ngẫm của bài thơ Ánh trăng (Nguyễn Duy- Ngữ văn 9, tập I) được thể hiện rõ nhất trong khổ thơ nào của bài? Hãy chép lại theo trí nhớ khổ thơ đó.

B) Viết một đoạn văn ngắn để lý giải lý do vì sao em cho rằng khổ thơ mình chọn là thể hiện rõ nhất tính triết lý và chiều sâu suy ngẫm của bài thơ Ánh trăng.

Câu 3 (4 điểm). Hãy chỉ ra và phân tich giá trị nghệ thuật của phép tu từ trong đoạn thơ sau:

Làn thu thủy nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh

Một hai nghiêng nước nghiêng thành

Sắc đành đòi một, tài đành họa hai

(Nguyễn Du - Truyện Kiều )

Câu 4 (10 điểm). Nhà thơ Trần Đăng Khoa cho rằng:

"Thơ hay là thơ giản dị, xúc động và ám ảnh".

Bằng hiểu biết của mình và dựa vào ý kiến của Trần Đăng Khoa, em hãy chứng minh rằng: Bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy (Ngữ văn 9, tập I) là một bài thơ hay.


Câu 1:

A) Vai xã hội của các nhân vật:

+ Nhân vật cai lệ: Vai trên

+ Nhân vật chị Dậu: Vai dưới

B) Xét về phương châm lịch sự:

+ Nhân vật tuân thủ: Chị Dậu

Biểu hiện: Từ ngữ xưng hô: cháu, ông . Lời lẽ: Van xin

+ Nhân vật không tuân thủ: Cai lệ

Biểu hiện: Từ ngữ xưng hô: ông, mày . Lời lẽ: Chửi mắng, dọa dẫm

C) Sự không tuân thủ phương châm lịch sự ấy đã góp phần thể hiện rõ nét tính cách của nhân vật: Hách dịch, nhẫn tâm, độc ác..

Câu 2:

A) Trả lời được: Tính triết lý và chiều sâu suy ngẫm của bài thơ Ánh trăng được thể hiện rõ nhất trong khổ thơ cuối cùng của bài.

Chép lại chính xác theo trí nhớ khổ thơ cuối của bài Ánh trăng

Chú ý: Chỉ có chữ Trăng ở đầu dòng thơ thứ nhất của khổ thơ là chữ hoa, còn các chữ đầu ở 3 dòng thơ tiếp theo không viết hoa. Nếu viết hoa tất cả các chữ đầu mỗi dòng thơ thì trừ 0, 25 điểm.

B) Viết đoạn văn

- Về hình thức: Đoạn văn phải trình bày rõ ràng, mạch lạc, diễn đạt lưu loát ; văn viết có cảm xúc ; đảm bảo các yêu cầu về đoạn văn.

- Về nội dung: Cần đảm bảo một số nội dung cơ bản sau:

+ Trăng cứ tròn vành vạnh: Sự trong sáng, tròn đầy, thủy chung, tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyên, chẳng thể phai mờ.

+ Trăng cứ tròn vành vạnh/kể chi người vô tình : là biểu tượng của sự bao dung, là nghĩa tình thủy chung trọn vẹn, trong sáng, vô tư mà không đòi hỏi sự đền đáp. Đó chính là phẩm chất cao đẹp của nhân dân ta nói chung và của con người (người dân) thời chống Mỹ nói riêng.

+ ánh trăng im phăng phắc: Sự im lặng nghiêm khắc mà nhân hậu, bao dung.

+ đủ cho ta giật mình: Giật mình vì trăng đầy đặn nghĩa tình mà con người lại có lúc quên trăng ; giật mình vì trăng bao dung, nhân hậu mà con người lại là kẻ vô tình ; giật mình vì con người đã có lúc lãng quên bạn bè, lãng quên quá khứ, lãng quên chính mình..

Khổ thơ cuối nói riêng và cả bài nói chung đã nhắc nhở mọi người không được phép lãng quên quá khứ, cần phải sống có trách nhiệm với quá khứ, thủy chung với quá khứ, coi quá khứ là điểm tựa cho hiện tại.. Thủy chung với vầng trăng cũng chính là thủy chung với quá khứ của mỗi con người.

Câu 3:

1. Về hình thức: Trình bày dưới dạng một bài văn ngắn, có bố cục ba phần, chữ viết rõ ràng, sạch đẹp ; văn phong lưu loát ; không mắc lỗi chính tả và lỗi diễn đạt.

2. Về nội dung: Cần đảm bảo các ý sau:

- Ẩn dụ: Làn thu thủy nét xuân sơn (Ánh mắt trong như làn nước mùa thu ; lông mày cong, xanh như dáng núi mùa xuân).

- Nhân hóa: Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh (thiên nhiên ghen và hờn trước vẻ đẹp của Kiều).

- Phép nói quá: Thuý Kiều đẹp đến mức Hoa ghen - Liễu hờn, Nghiêng nước nghiêng thành.

À Cách sử dụng các biện pháp tu từ, kết hợp bút pháp ước lệ cổ điển trong nghệ thuật miêu tả nhân vật, sử dụng điển tích, điển cố đã làm hiển hiện trước mắt người đọc một trang giai nhân tuyệt sắc, đồng thời với việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật ấy dường như dự báo được cuộc đời dâu bể, lận đận của Kiều sau này, qua đó đã cho ta thấy được tài năng của người nghệ sĩ bậc thầy - Nguyễn Du trong nghệ thuật xây dựng nhân vật.

Câu 4:

1. Về hình thức

- Thể loại: Thuộc kiểu bài chứng minh một vấn đề về văn học.

- Bố cục: Cân đối, kết cấu chặt chẽ.

- Diễn đạt: Văn viết phải lưu loát, đúng chính tả, đúng ngữ pháp ; trình bày sạch đẹp, rõ ràng, có cảm xúc.

- Phương pháp: Nắm vững phương pháp làm bài nghị luận chứng minh (luận điểm rõ ràng, có sức thuyết phục, biết cách trích dẫn chứng và phân tích các dẫn chứng đã nêu).

2. Về nội dung: Đề văn nhằm đánh giá kiến thức thí sinh về một tác phẩm cụ thể đồng thời ở một mức độ nào đó, đánh giá sự hiểu biết của các em về góc độ lí luận văn học, đó là cái hay của thơ ca. Tuy nhiên, từ xưa đến nay có rất nhiều quan niệm về thi ca, nhưng ở đề này cái chính là hiểu và lấy bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy để làm sáng tỏ quan niệm của Trần Đăng Khoa: Thơ hay là thơ cùng một lúc phải đạt cả ba phẩm chất: Giản dị, xúc động và ám ảnh.

Học sinh có thể viết bằng nhiều cách khác nhau nhưng phải đảm bảo nắm được và làm toát lên những nội dung cơ bản sau:

* Đây là kiểu bài chứng minh một vấn đề về văn học thông qua một nhận định.

* Muốn chứng minh được, người viết phải hiểu được nhận định và giải thích một cách khái quát nhận định ấy:

+ Một bài thơ hay là bài thơ có sự kết hợp của các yếu tố: Giản dị, xúc động và ám ảnh. Ba yếu tố này cùng một lúc được thể hiện hòa quyện trong bài thơ. Nó là kết tinh tình cảm nồng cháy và lí trí một cách nhuần nhuyễn mang tính nghệ thuật của nhà thơ.

+ Thế nào là giản dị, xúc động và ám ảnh trong thơ?

- Giản dị trong thơ: Học sinh biết phân biệt được giản dị không phải là đơn giản. Giản dị để làm nên cái hay của một bài thơ là kết quả của quá trình tinh luyện. Nó thể hiện ở đề tài, ngôn ngữ, trong đặt câu, hiệp vần, trong sử dụng hình ảnh và nội dung thể hiện..

- Xúc động: Trước hết là sự xúc động của chính nhà thơ. Thơ là tiếng lòng của thi nhân trong một sự dồn nén cao độ của cảm xúc. Từ tiếng lòng của thi nhân, bằng thơ và qua thơ tạo sự giao cảm và hội ngộ về cảm xúc giữa độc giả và nhà thơ. Từ đó, thấy được thơ và sự giao hòa giữa thế giới riêng tư của cá nhân và xã hội. Thơ đem đến cho người đọc những rung cảm đẹp, góp phần nâng cao và bồi dưỡng tâm hồn con người.

- Ám ảnh: Những cảm xúc tác giả thể hiện trong bài thơ phải thực sự có sức gợi: Gợi cho người đọc những trăn trở, nghĩ suy ; để lại trong tâm hồn người đọc những cảm xúc không thể nào quên.

+ Bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy là một bài thơ hay bởi đó là một bài thơ đã hội tụ đầy đủ cả ba yếu tố: giản dị, xúc động và ám ảnh .

- Bằng sự cảm thụ tác phẩm, học sinh chứng minh cái giản dị, xúc động và ám ảnh được thể hiện trong bài thơ qua đề tài, chủ đề, cấu tứ, ngôn ngữ, hình ảnh, hình tượng.. của bài thơ.

- Bài thơ có nội dung chủ đề rất quen thuộc, đã trở thành đạo lý của dân tộc: "Uống nước nhớ nguồn", ân nghĩa thuỷ chung cùng quá khứ.

- Để thể hiện nội dung chủ đề, nhà thơ chọn trăng - hình ảnh thiên nhiên đẹp đẽ, hồn nhiên, khoáng đạt, tươi mát, làm biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình, cho vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng của đời sốnggợi nhắc con người cùng có thái độ sống ân nghĩa, thuỷ chung.

- Cả bài thơ có sáu khổ thơ được viết theo thể ngũ ngôn rất bình dị, tạo giọng điệu tâm tình sâu lắng, tự nhiên như một lời tự nhắc nhở, đồng thời cũng là sự sẻ chia, gợi nhắc với mọi người.

- Bài thơ có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tự sự với trữ tình - nhân vật trữ tình trong bài thơ, người đọc cảm nhận được những cảm xúc sâu lắng, xúc động, những trăn trở, suy nghĩ mà tác giả muốn gửi gắm.

- Kết cấu, giọng điệu của bài thơ có tác dụng làm nổi bật chủ đề, tạo tính chân thực, bình dị, có sức truyền cảm sâu sắc, gây ấn tượng mạnh cho người đọc.

- Tình cảm, cảm xúc của nhà thơ được bộc lộ tự nhiên, chân thành và thấm thía qua cách chọn lọc các hình ảnh, chọn tình huống, lựa chọn từ ngữ.

* Bài viết sạch đẹp, rõ ràng, ít mắc lỗi diễn đạt, văn viết lưu loát, có cảm xúc, sáng tạo, biết vận dụng ở chừng mực kiến thức lý luận văn học trong việc giải thích, chứng minh đề bài.

Trên đây là những gợi ý, định hướng cơ bản, giám khảo căn cứ vào từng bài làm cụ thể mà vận dụng một cách thích hợp ; trân trọng và khuyến khích những bài làm sáng tạo, có năng khiếu ; không đếm ý cho điểm.

Điểm lẻ có thể cho đến 0, 25 điểm ; điểm toàn bài không làm tròn số.


Câu 1 :(4.0 điểm)

Chỉ ra và phân tích giá trị của biện pháp tu từ ngữ âm trong câu thơ sau:

"Em ơi Ba Lan mùa tuyết tan

Đường Bạch Dương sương trắng nắng tràn"

(Tố Hữu)

Câu 2: (6.0 điểm)

Viết một văn bản (không quá một trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em được gợi ra từ hiện tượng sau:

"Giữa một vùng sỏi đá khô cằn, cây hoa dại vẫn mọc lên và nở những chùm hoa thật đẹp"

Câu 3: (10.0 điểm)

Phân tích giá trị nhân đạo của Truyện Kiều qua nhân vật Thúy Kiều.


Câu 1:

1.1 Yêu cầu về nội dung :(3.0 điểm)

- Xác định được biện pháp tu từ ngữ âm được sử dụng trong hai câu thơ: Âm mở (an, ang, ơi), cách gieo thanh điệu (chủ yếu là thanh bằng: Có mười thanh bằng)

- Phân tích tác dụng:

+ Trong tiếng Việt âm mở là những âm sáng, gợi cảm giác tươi vui, rộng mở. Hai câu thơ mang âm hưởng chung như một tiếng reo vui trước cảnh thiên nhiên tươi đẹp, mới lạ nơi nước bạn xa xôi.

Đó là màu trắng của sương tuyết, màu của hàng cây bạch dương và màu của nắng. Sắc màu của sự sống như đang lan tỏa, tràn ngập khắp xung quanh, tràn vào trong lòng thi nhân, trong tiếng reo vui đầy hứng khởi.

+ Cách gieo thanh điệu, câu thơ chủ yếu là vần bằng nhưng không gợi cảm giác buồn như vẫn thường có mà kết hợp với các thanh trắc, cùng với âm mở khiến cho ta cảm nhận được niềm hân hoan trong cảm xúc của nhà thơ trước khung cảnh thiên nhiên đẹp và mới lạ của nước bạn. Tiếng reo vui hân hoan cũng là một lời san sẻ với người mình yêu thương, với quê hương, đất nước mình.

1.2 Yêu cầu về hình thức :(1.0 điểm)

- Nội dung bài phân tích phải được triển khai dưới dạng một bài văn ngắn.

- Học sinh phải bám sát vào từng hình ảnh trong câu thơ để phân tích tác dụng của biện pháp tu từ ngữ âm.

Câu 2:

2.1 Yêu cầu chung:

- Thể loại: Nghị luận xã hội

- Nội dung: Nghị lực của con người trong cuộc sống.

- Cách thức triển khai nội dung vấn đề: Bài viết triển khai dưới dạng một bài văn ngắn, có bố cục hợp lí, nội dung triển khai mạch lạc.

2.2 Yêu cầu cụ thể:

Mỗi học sinh có thể triển khai nội dung vấn đề theo các hướng khác nhau nhưng cần đảm bảo những ý cơ bản sau:

* Mở bài :(0.5 điểm) Giới thiệu vấn đề nghị luận: Nghị lực của con người trong cuộc sống.

* Thân bài: (5.0 điểm) Triển khai các ý sau:

- Sỏi đá tượng cho những đường nét thô cứng, nét khô cằn trong tự nhiên. Nhắc đến nó người ta nghĩ đến môi trường sống khắc nghiệt, đầy khó khăn và thử thách

- Những bông hoa của loài cây hoa dại khẳng định cái đẹp, sức sống mãnh liệt của loài cây, vượt lên cái khô cằn sỏi đá để tồn tại vaø góp những bông hoa cho đời.

- Trong cuộc sống con người, vùng sỏi đá khô cằn làm người ta nghĩ đến hoàn cảnh sống khắc nghiệt, nơi đó con người để tồn tại được sẽ phải cố gắng rất nhiều với nghị lực phi thường. Đó là hoàn cảnh sống bên ngoài nhưng cũng có trường hợp là những khó khăn nằm trong chính bản thân con người.

- Cây hoa dại nở ra những chùm hoa tuyệt đẹp giống như sự sống và cái đẹp vẫn nảy sinh và tự khẳng định. Liên hệ ta thấy có sự tương đồng với những người tuy sống trong hoàn cảnh thử thách khắc nghiệt nhưng không hề nhụt chí vươn lên mà vẫn đầy bản lĩnh để khẳng định mình

(Liên hệ tấm gương nghị lực trong cuộc sống)

- Cuộc sống đầy rẫy những khó khăn. Nó đặt con người vào những hoàn cảnh, môi trường nhiều khi rất bất lợi. Mặc dù vậy, nếu con người luôn biết vượt qua thì họ sẽ là người chiến thắng. Cần phải biết khắc phục hoàn cảnh để làm được những điều có ích cho bản thân và cho xã hội

- Hoàn cảnh tuy có tác dụng chi phối con người nhưng trong trường hợp cụ thể con người vẫn có thể tác động lại hoàn cảnh, làm thay đổi hoàn cảnh, biến đổi nó theo chiều hướng tốt đẹp hơn. Đó là hành động mang tính tích cực, đáng được khen ngợi.

* Kết bài: (0.5 điểm)

- Bài học thu được từ thiên nhiên này có ý nghĩa lớn lao trong cuộc sống con người đặc biệt đối với những người trẻ tuổi. Không phải lúc nào chúng ta cũng được sống trong môi trường thuận lợi. Và không phải lúc nào một môi trường thuận lợi cũng thật có ích đối với con người.

- Mỗi người cần bồi dưỡng cho mình một nghị lực phi thường để có thể thích nghi và vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Người chiến thắng là người luôn biết vượt lên hoàn cảnh và vượt lên chính mình.

Câu 3:

3.1 Yêu cầu chung:

- Thể loại: Nghị luận văn học- Phân tích nhân vật Thúy Kiều để làm nổi bật một nội dung lớn của Truyện Kiều: Giá trị nhân đạo

- Biết chọn và phân tích những dẫn chứng tiêu biểu về nhân vật Thúy Kiều để minh họa cho một nội dung đã được xác định

- Biết làm một bài văn nghị luận văn học, có kết cấu chặt chẽ, bố cục rõ ràng, diễn đạt mạch lạc.

3.2 Yêu cầu cụ thể:

* Mở bài :(1.0 điểm)

- Truyện Kiều là câu chuyện về một tấm lòng trong cơn dâu bể. Giá trị nhân đạo của Truyện Kiều thể hiện ở tiếng nói đồng cảm với những bi kịch, đồng tình với những khát vọng chân chính của con người. Đó là sự cảm thương sâu sắc trước số phận bi kịch, là lời khẳng định, ngợi ca con người và những khát vọng chân chính của con người.

- Tiếng nói nhân đạo ấy chủ yếu toát lên từ hình tượng Thúy Kiều.

* Thân bài :(8.0 điểm)

- Nhân vật Thúy Kiều là hiện thân những bi kịch của người phụ nữ. Hai bi kịch lớn nhất ở Kiều là bi kịch tình yêu tan vỡ và bi kịch bị chà đạp về nhân phẩm:

+ Tình yêu Kim- Kiều là một tình yêu lí tưởng với "người quốc sắc kẻ thiên tài" nhưng cuối cùng "giữa đường đứt gánh tương tư" . Tình yêu tan vỡ và không bao giờ hàn gắn lại được. Màn đoàn viên "có hậu" về cơ bản chỉ là "một cung gió thảm mưa sầu" ( Đặng Thanh Lê)

+ Kiều là một người luôn ý thức về nhân phẩm nhưng cuối cùng bị chà đạp về nhân phẩm. Nàng trở thành món hàng để kẻ buôn người họ Mã "cò kè bớt một thêm hai ." Rồi nàng phải thất thân

Với những kẻ như Mã Giám Sinh, phải "thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần"

- Thúy Kiều là hiện thân vẻ đẹp của nhan sắc, tài hoa, tâm hồn:

+ Sắc và tài của Kiều đã đạt đến mức lí tưởng. (Dẫn chứng và phân tích)

+ Tâm hồn đẹp đẽ thể hiện ở tấm lòng vị tha nhân hậu (dẫn chứng- phân tích)

- Thúy Kiều còn là hiện thân khát vọng tình yêu tự do, khát vọng hạnh phúc và khát vọng về quyền được sống:

+ Khát vọng tình yêu tự do đậm sắc lãng mạn được thể hiện qua mối quan hệ Thúy Kiều- Kim Trọng. Nguyễn Du đã dành tất cả tài năng và tâm huyết để viết lên một bản tình ca say đắm có một không hai trong lịch sử văn học Việt Nam. Mối tình Kim- Kiều vượt ra ngoài lễ giáo phong kiến bằng tình yêu tự do, chủ động của hai người. Khác với nhiều phụ nữ xưa chịu sự sắp đặt của cha mẹ, Kiều chủ động đến với tình yêu theo tiếng gọi của trái tim. Kiều táo bạo chủ động nhưng đồng thời cũng là người thủy chung như nhất trong tình yêu.

+ Khát vọng về hạnh phúc, về quyền sống đã đưa Kiều trở thành đại diện cho con người bị áp bức vùng lên làm chủ số phận mình trong tư thế chiến thắng, tư thế chính nghĩa. "Nàng rằng: Lồng lộng trời cao- Hại nhân, nhân hại, sự nào tại ta"

* Kết bài: (1.0 điểm)

Với nhân vật Thúy Kiều, Nguyễn Du là nhà nhân đạo chủ nghĩa rất mực yêu thương, rất mực đề cao con người, đề cao những khát vọng chân chính của con người.


Câu 1 . (4.0 điểm )

Hãy chỉ ra biện pháp tu từ từ vựng và ý nghĩa của chúng trong các câu thơ sau:

A. "Giấy đỏ buồn không thắm

Mực đọng trong nghiên sầu"

(Ông đồ, Vũ Đình Liên)

B. Để miêu tả cảnh biệt li của Thúy Kiều với gia đình, đại thi hào Nguyễn Du viết:

"Đau lòng kẻ ở người đi

Lệ rơi thấm đá, tơ chia rũ tằm"

(Truyện Kiều, Nguyễn Du)

C.

"Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm

Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm

Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi

Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui

Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ

Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!"

(Bếp lửa, Bằng Việt)

Câu 2 . (6.0 điểm )

NGƯỜI ĂN XIN

Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi.

Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có lấy một xu, không có cả khăn tay, chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông:

- Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả.

- Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:

- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.

Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông.

(Theo Tuốc-ghê-nhép, Ngữ văn 9, tập một, NXB Giáo dục 2009, tr. 22)

Từ câu chuyện trên, em suy nghĩ gì về lòng nhân ái của con người trong cuộc sống.

Câu 3 . (10 điểm )

Phân tích những thành công về nghệ thuật miêu tả, khắc họa nhân vật của thi hào Nguyễn Du qua các đoạn trích Truyện Kiều em đã học và đọc thêm.


Câu 1. (4.0 điểm ) Yêu cầu học sinh trả lời được các câu hỏi:

A. Biện pháp tu từ: Nhân hóa (buồn, sầu ).

Ý nghĩa: Nỗi buồn tủi, cô đơn của ông đồ trong buổi suy tàn của nền Hán học. (1.0 điểm )

B. Biện pháp tu từ: Tiểu đối (kẻ ở-người đi ), nói quá (lệ rơi thấm đá ), ẩn dụ (tơ chia rũ tằm ).

Ý nghĩa: Nỗi đau đớn đến đứt ruột của Thúy Kiều khi phải giã biệt gia đình, đồng thời thể hiện tinh thần nhân đạo của Nguyễn Du dành cho nhân vật. (2.0 điểm )

C. Biện pháp tu từ: Điệp từ (nhóm ).

Ý nghĩa: Hình ảnh người bà quen thuộc bên bếp lửa không chỉ nhóm những gì thân thuộc hữu hình mà còn nuôi dưỡng những kí ức tuổi thơ của cháu. (1.0 điểm )

Câu 2. (6.0 điểm ) Yêu cầu:

A) Về kỹ năng: (2.0 điểm )

Học sinh biết trình bày suy nghĩ về một vấn đề tư tưởng, đạo lí thông qua một câu chuyện. Biết viết thành bài văn rõ ràng, chặt chẽ. Bài viết mạch lạc, có cảm xúc, tránh lỗi dùng từ, diễn đạt, chính tả..

B) Về nội dung: (4.0 điểm )

Bài viết có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần nêu được các ý:

- Truyện kể về việc cho và nhận của cậu bé và người ăn xin, qua đó ngợi ca cách ứng xử cao đẹp, nhân ái giữa con người với con người.

- Sự đồng cảm, tình yêu thương chân thành và cách ứng xử lịch sự là món quà quý giá ta tặng cho người khác.

- Và khi ta trao món quà tinh thần quý giá ấy ta cũng nhận được món quà quý giá tương tự.

- Truyện gợi cho chúng ta nhiều suy ngẫm về việc cho và nhận trong cuộc sống: Cái cho và nhận là gì? Đâu phải chỉ là vật chất, có thể là giá trị tinh thần, có khi chỉ là một câu nói, một cử chỉ.. và thái độ khi cho và nhận cần phải chân thành, có văn hóa.

- Xác định thái độ sống và cách ứng xử của bản thân: Tôn trọng, quan tâm chia sẻ với mọi người..

- Câu chuyện có tác dụng giáo dục lòng nhân ái cho mỗi chúng ta..

Câu 3. (10 điểm )

A) Về kỹ năng: (3.0 điểm )

- Học sinh nhận thức được yêu cầu về kiểu bài, nội dung, giới hạn..

- Biết làm bài văn nghị luận văn học: Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ; diễn đạt trong sáng, biểu cảm; không mắc lỗi chính tả, dùng từ, viết câu..

B) Về nội dung: (7.0 điểm )

Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng phải bám sát yêu cầu của đề là nêu bật được những thành công về nghệ thuật miêu tả, khắc họa nhân vật của thi hào Nguyễn Du qua các đoạn trích Truyện Kiều đã học (giám khảo lưu ý thí sinh lạc sang phân tích nhân vật).

I/ Mở bài

Dẫn dắt và đưa được vấn đề nghị luận – thành công về nghệ thuật miêu tả nhân vật của Nguyễn Du qua các đoạn trích Truyện Kiều.

II/ Thân bài

1/ Nghệ thuật miêu tả, khắc họa nhân vật

- Khắc họa chân dung nhân vật chính diện (Thúy Kiều, Thúy Vân) bằng bút pháp ước lệ, tượng trưng (phân tích, chứng minh qua Chị em Thúy Kiều )

+ Thúy Vân có vẻ đẹp tươi tắn, đoan trang, phúc hậu. Vẻ đẹp như dự báo trước số phận yên ổn của nàng sau này (thua, nhường)

+ Thúy Kiều đẹp sắc sảo mặn mà, lại còn có tài năng hơn người trong quan niệm thẩm mĩ thời phong kiến: Cầm, kì, thi, họa. Nàng còn là một cô gái có tâm hồn phong phú, sâu sắc, nhạy cảm. Sắc đẹp, tài năng, tâm hồn của Kiều qua ngòi bút của Nguyễn Du đã dự báo trước tương lai số phận đau khổ bất hạnh của nàng (ghen, hờn)

- Khắc họa tính cách nhân vật qua miêu tả ngoại hình, ngôn ngữ, cử chỉ, hành động (phân tích, chứng minh qua Mã Giám Sinh mua Kiều ) : Mã Giám Sinh là nhân vật phản diện, được khắc họa bằng bút pháp tả thực. Hắn là một con buôn lưu manh, giả danh một Giám sinh đi hỏi vợ. Về tính danh thì mập mờ. Về diện mạo thì trai lơ. Ngôn ngữ cộc lốc, hành động thô bỉ, xấc xược, vô lễ, ti tiện. Hắn lạnh lùng vô cảm trước những đau khổ của con người. Người đọc sẽ nhớ mãi chân dung tên lái buôn họ Mã với những chi tiết đắt giá tót, cò kè..

- Miêu tả nội tâm nhân vật qua ngôn ngữ độc thoại và nghệ thuật tả cảnh ngụ tình (phân tích, chứng minh qua Kiều ở lầu Ngưng Bích ) : Đoạn thơ là "một bức tranh tâm tình đầy xúc động". Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình của thi hào trong đoạn thơ cho ta cảm nhận sâu sắc nỗi buồn tủi, cô đơn, lo sợ.. của nàng Kiều trước ngoại cảnh rộng lớn, heo hút, mịt mờ.. Nghệ thuật độc thoại nội tâm biểu lộ nỗi nhớ da diết của Kiều trong cảnh "bên trời góc bể bơ vơ"

- Khắc họa tính cách nhân vật qua ngôn ngữ đối thoại (quaThúy Kiều báo ân báo oán ).

+ Qua lời Kiều nói với Thúc Sinh, Hoạn Thư cho thấy nàng là người sắc xảo, trọng ân nghĩa, bao dung, vị tha

+ Lời đối đáp của Hoạn Thư bộc lộ rõ tính cách "khôn ngoan", "quỷ quái tinh ma" của nhân vật này.

2. Đánh giá chung

- Thúy Vân, Thúy Kiều, những nhân vật chính diện được Nguyễn Du tôn vinh và được khắc họa bằng bút pháp ước lệ cổ điển. Họ là những nhân vật lí tưởng, được mô tả với những chi tiết chọn lọc, ngôn ngữ trang trọng phù hợp với cảm hứng tôn vinh, ngưỡng mộ con người.

- Nhân vật phản diện như Mã Giám Sinh được khắc họa bằng bút pháp tả thực, ngôn ngữ trực diện. Nhân vật này gắn với cảm hứng phê phán, tố cáo xã hội của Nguyễn Du.

- Tôn trọng truyền thống nghệ thuật trung đại nhưng Nguyễn Du cũng in dấu ấn cá nhân trong việc khắc họa chân dung các nhân vật. Nhiều nhân vật của ông đã đạt tới mức điển hình hóa, chính vì vậy người ta thường nói: Tài sắc như Thúy Kiều, ghen như Hoạn Thư, đểu như Sở Khanh, mặt sắt (Hồ Tôn Hiến)..

Qua khắc họa chân dung mà thể hiện tính cách, tư cách nhân vật cùng cảm hứng nhân văn của Nguyễn Du trước cuộc đời và con người.

III/ Kết bài

- Khẳng định tài năng nghệ thuật miêu tả nhân vật của Nguyễn Du thể hiện qua các đoạn trích Truyện Kiều đã học.

- Có thể nêu ý nghĩa, tác dụng của vấn đề hoặc bộc lộ cảm nghĩ sâu sắc của mình qua phân tích..


Câu 1 (2.0 điểm)

Xác định và phân tích giá trị của các biện pháp tu từ trong khổ thơ sau:

"Quê hương tôi có con sông xanh biếc

Nước gương trong soi tóc những hàng tre

Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè

Tỏa nắng xuống dòng sông lấp loáng".

(Nhớ con sông quê hương, Tế Hanh)

Câu 2 (3.0 điểm)

Trong tác phẩm "Lão Hạc" của Nam Cao, nhân vật ông giáo có suy nghĩ:

"Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi.. toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương; không bao giờ ta thương.. Vợ tôi không ác, nhưng thị khổ quá rồi. Một người đau chân có lúc nào quên được cái chân đau của mình để nghĩ đến một cái gì khác đâu? Khi người ta khổ quá thì người ta chẳng còn nghĩ gì đến ai được nữa. Cái bản tính tốt của người ta bị những nỗi lo lắng, buồn đau, ích kỉ che lấp mất. Tôi biết vậy, nên tôi chỉ buồn chứ không nỡ giận."

Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy trình bày thành một đoạn văn.

Câu 3 (5.0 điểm)

Hiện nay, bạo lực học đường đang là vấn nạn gây nhức nhối trong dư luận.

Viết một bài văn (không quá 01 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em vấn đề trên.

Câu 4 (10.0 điểm)

Trong tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương" (Nguyễn Dữ), nhân vật Trương Sinh vội tin câu nói ngây thơ của con trẻ đã nghi oan cho Vũ Nương, ruồng rẫy và đánh đuổi nàng đi. Vũ Nương bị oan ức nên nhảy xuống sông tự vẫn.

Theo em khi kể chuyện tác giả có hé mở chi tiết nào trong truyện để có thể tránh được thảm kịch đau thương cho Vũ Nương. Suy nghĩ của em về cái chết của Vũ Nương?


Câu 1 (2, 0 điểm)

*Chỉ ra các biện pháp tu từ: Nhân hóa "soi tóc", so sánh "là một buổi trưa hè"

* Phân tích giá trị:

· Các biện pháp tu từ được sử dụng phù hợp đã thổi hồn vào tạo vật khiến cho sự vật được miêu tả hiện lên rất sinh động.

· Hình ảnh "hàng tre" yểu điệu như một thiếu nữ; cảnh vật vô tri mang hình ảnh đời sống của con người và trở nên thân thương.

· Gợi lên vẻ đẹp của tâm hồn tác giả: Nhà thơ hòa mình cùng với nắng, với dòng sông quê hương, qua đó thể hiện lòng yêu quê hương đất nước của mình.

Câu 2 (3.0 điểm)

* Về kĩ năng: Đảm bảo là một đoạn văn nghị luận giải thích, lập luận chặt chẽ, mạch lạc, hành văn trôi chảy, chữ viết rõ ràng, cẩn thận, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, diễn đạt.

* Về kiến thức: HS giải thích để hiểu đúng quan niệm về cách nhìn người của nhân vật ông giáo (cũng là của nhà văn Nam Cao) trong truyện ngắn "Lão Hạc" :

· "Đối với những người ở quanh ta.. không bao giờ ta thương." :

O Không thể nhìn cái vẻ bề ngoài "gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi.." để đánh giá con người mà phải "cố tìm mà hiểu họ".

O Phải đem hết tấm lòng của mình, đặt mình vào hoàn cảnh của người khác để tìm hiểu, xem xét họ một cách đầy đủ, toàn diện, sâu sắc để hiểu được tâm tư, tình cảm của họ, phát hiện ra những vẻ đẹp đáng quý của họ.

O Nếu không "cố tìm mà hiểu họ", ta dễ trở thành tàn nhẫn, lạnh lùng; nếu chỉ nhìn phiến diện thì sẽ có ác cảm hoặc có sự nhận xét sai lầm về người khác.

· Cần phải hiểu được "Khi người ta khổ quá thì người ta chẳng còn nghĩ gì đến ai được nữa" và "cái bản tính tốt của người ta" thường bị "che lấp" bởi "những nỗi lo lắng, buồn đau, ích kỉ"; bởi thế cần có sự cảm thông với họ.

· "Tôi biết vậy, nên tôi chỉ buồn chứ không nỡ giận" : Cách ứng xử bao dung, độ lượng bằng tình thương, lòng nhân ái.

- > Đây là một quan niệm đúng đắn về cách nhìn người, thể hiện một phương diện của chủ nghĩa nhân đạo.

Câu 3 (5, 0 điểm)

* Về kĩ năng: Đảm bảo là bài đoạn văn nghị luận xã hội, lập luận chặt chẽ, có sức thuyết phục, hành văn trôi chảy, trình bày sạch đẹp, không sai chính tả, dùng từ, diễn đạt.

* Về kiến thức: Bài viết đảm bảo các ý sau:

1. Giải thích: Bạo lực học đường là những hành vi thô bạo, tàn nhẫn, bất chấp luật pháp, đạo lí, xúc phạm, trấn áp, gây tổn thương cho người khác trong phạm vi trường học.

2. Thực trạng:

· Bạo lực học đường diễn ra dưới nhiều hình thức: Bạo lực thể xác và bạo lực tinh thần; có xu hướng gia tăng và diễn ra phức tạp ở nhiều nơi.

· Các biểu hiện như: Xúc phạm, lăng mạ, sỉ nhục, chà đạp danh dự, nhân phẩm, làm tổn thương về mặt tinh thần và thể xác.

3. Tác hại:

· Với nạn nhân: Bị tổn thương về thể xác, tinh thần, gây tâm lí nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe, danh dự, đến học tập.

· Với trường học và xã hội: Làm biến thái môi trường giáo dục; làm ảnh hưởng đến trật tự, an ninh xã hội.

· Với gia đình: Gây tâm lí bất ổn, lo lắng, hoang mang..

· Với người gây ra hành vi bạo lực: Phát triển không toàn diện; là mầm mống của tội ác; làm hỏng tương lai của chính mình; bị mọi người lên án, xa lánh, căm ghét.

4. Nguyên nhân:

· Sự phát triển thiếu toàn diện, thiếu hụt về nhân cách, thiếu khả năng kiểm soát hành vi ứng xử của bản thân, thiếu kĩ năng sống, nhận thức sai lệch về quan điểm sống.

· Có những căn bệnh tâm lí hoặc do ảnh hưởng của bạo lực từ cuộc sống, nghiện game và phim ảnh, mạng xã hội..

· Thiếu sự quan tâm giáo dục của gia đình; sự giáo dục trong nhà trường: Nặng về dạy kiến thức văn hóa, chưa thật chú trọng dạy kĩ năng sống cho học sinh.

· Xã hội chưa có sự quan tâm đúng mức, chưa có những giải pháp thiết thực, đồng bộ và triệt để.

5. Giải pháp và liên hệ:

· Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong việc giáo dục học sinh; có biện pháp giáo dục, răn đe, xử lí vi phạm. Tuyên truyền, giáo dục về lối sống nhân ái, ý thức chấp hành luật pháp.

· Bản thân ra sức học tập, hướng vào những hoạt động bổ ích; có lối sống lành mạnh, có quan điểm nhận thức hành động tích cực, đúng đắn; tích cực rèn luyện quan niệm sống tốt đẹp. Đấu tranh, tố cáo những hành vi bạo lực học đường.

=> Khẳng định lại những ảnh hưởng xấu của bạo lực học đường.

Mỗi học sinh cần nhận thức đúng đắn về tác hại của bạo lực học đường, luôn có ý thức xây dựng nếp sống lành mạnh, hòa đồng, đoàn kết.

Câu 4 (10.0 điểm)

* Về kĩ năng:

Đảm bảo một văn bản hoàn chỉnh, không mắc lỗi diễn đạt về các mặt chính tả, dùng từ, đặt câu. Cách lập luận chặt chẽ, thuyết phục, khuyến khích những học sinh có những kiến giải sâu sắc, hợp lí.

* Về kiến thức: Bài viết đảm bảo các ý cơ bản sau:

1, Giới thiệu tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận

2, Tóm tắt ngắn gọn câu chuyện

3, Nêu được những chi tiết hé mở trong truyện để có thể tránh được thảm kịch cho Vũ Nương:

· Truyện không phải không hé mở khả năng có thể tránh được thảm kịch đau thương của Vũ Nương:

· Lời con trẻ chứa đựng không ít điều vô lí không thể tin ngay được: "Mẹ Đản đi cũng đi, mẹ Đản ngồi cũng ngồi", "chỉ nín thin thít", "chẳng bao giờ bế Đản cả".. Câu nói đó của đứa trẻ như là một câu đố, nếu Trương Sinh biết suy nghĩ thì cái chết của Vũ Nương sẽ không xảy ra. Nhưng Trương Sinh cả ghen, ít học, đã vô tình bỏ dở khả năng giải quyết tấm thảm kịch, dẫn tới cái chết oan uổng của người vợ.

· Bi kịch có thể tránh được khi vợ hỏi chuyện kia ai nói, chỉ cần Trương Sinh kể lại lời con nói mọi chuyện sẽ rõ ràng.

=>Thể hiện tài năng kể chuyện của Nguyễn Dữ (thắt nút truyện làm cho mâu thuẫn đẩy lên đỉnh điểm tăng sự li kỳ, hấp dẫn cho câu chuyện)

4, Suy nghĩ về cái chết của Vũ Nương:

· Tìm đến cái chết là tìm đến giải pháp tiêu cực nhất nhưng dường như đó là cách duy nhất của Vũ Nương. Hành động trẫm mình tự vẫn của nàng là hành động quyết liệt cuối cùng để bảo toàn danh dự, đối với nàng phẩm giá còn cao hơn cả sự sống.

· Một phụ nữ đức hạnh, tâm hồn như ngọc sáng mà bị nghi oan bởi một chuyện không đâu ở một lời con trẻ, một câu nói đùa của mẹ với con mà phải tìm đến cái chết bi thảm, ai oán trong lòng sông thăm thẳm.

· Câu chuyện bắt đầu từ một bi kịch gia đình, một chuyện trong nhà, một vụ ghen tuông. Vũ Nương lấy phải người chồng cả ghen, nguyên nhân trực tiếp dẫn nàng đến cái chết bi thảm là "máu ghen" của người chồng nông nổi. Không phải chỉ vì cái bóng trên tường mà chính là cái bóng đen trong tâm hồn Trương Sinh đã giết chết Vũ Nương.

· Câu chuyện đau lòng vượt ra ngoài khuôn khổ của một gia đình, nó buộc chúng ta phải suy nghĩ tới số phận mong manh của con người trong một xã hội mà những oan khuất, bất công, tai họa có thể xảy ra bất cứ lúc nào đối với họ mà những nguyên nhân dẫn đến nhiều khi không thể lường trước được. Đó là xã hội phong kiến ở nước ta, xã hội đã sinh ra những chàng Trương Sinh, những người đàn ông mang nặng tư tưởng nam quyền, độc đoán, đã chà đạp lên quyền sống của người phụ nữ. Hậu quả là cái chết thảm thương của Vũ Nương.

· Chiến tranh phong kiến cũng là một nguyên nhân dẫn đến bi kịch của Vũ Nương. Nó gây nên cảnh sinh li rồi góp phần dẫn đến cảnh tử biệt.

· Cái chết của Vũ Nương là lời tố cáo xã hội phong kiến đã dung túng cho cái ác, cái xấu xa đồng thời bày tỏ niềm cảm thông đối với số phận người phụ nữ.

· Bi kịch của Vũ Nương đem đến bài học thấm thía về việc giữ gìn hạnh phúc gia đình.

5, Đánh giá, liên hệ, mở rộng:

· Nghệ thuật xây dựng chi tiết có ý nghĩa trong tác phẩm, tạo tình huống có vấn đề.

· Nỗi đau, số phận của Vũ Nương cũng chính là hình ảnh cuộc sống của người phụ nữ xưa.

· Trân trọng, cảm thông, thấu hiểu của tác giả với người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

· Suy nghĩ của bản thân về cuộc sống gia đình hiện nay.

Lưu ý: Giáo viên cần linh hoạt trong cách cho điểm. Trân trọng những bài viết có tính sáng tạo. Những bài viết không có luận điểm rõ ràng, sa vào phân tích nhân vật, kể lại chuyện chỉ cho không quá 1/3 số điểm.


Câu 1 (4 điểm) :

Viết đoạn văn phân tích hiệu quả nghệ thuật của các biện pháp tu từ được sử dụng trong hai dòng thơ sau:

"Dưới trăng quyên đã gọi hè

Đầu tường lửa lựu lập loè đâm bông"

( "Truyện Kiều" – Nguyễn Du)

Câu 2 (3 điểm) :

Trong truyện ngắn "Làng", Kim Lân luôn để nhân vật chính (ông Hai) dành tình yêu sâu nặng, cảm động hướng về làng Chợ Dầu. Vậy theo em, tại sao nhà văn không đặt tên truyện là "Làng Chợ Dầu" mà lại lấy nhan đề cho truyện là "Làng" .

Câu 3 (3 điểm) :

Nói về lòng ghen tị có người cho rằng: "giữa lòng ghen tị và sự thi đua có một khoảng xa cách như giữa xấu xa và đức hạnh" còn Et-môn-đô-đơ khuyên: "Đừng để con rắn ghen tị luồn vào trong tim. Đó là con rắn độc làm gặm mòn khối óc và đồi bại con tim". Hãy phát biểu những suy nghĩ của em về vấn đề nêu trên bằng một bài văn ngắn (không quá một trang giấy thi).

Câu 4 (10 điểm) :

Mối quan hệ giữa bếp lửa đời và Bếp lửa trong thơ Bằng Việt.


Câu 1:

1. Về hình thức:

Đoạn văn phải trình bày rõ ràng, mạch lạc, diễn đạt lưu loát, văn viết có cảm xúc.

2. Về nội dung:

Đoạn văn chỉ ra đầy đủ và phân tích rõ giá trị của các biện pháp tu từ được sử dụng ở hai dòng thơ đã cho, từ đó làm rõ tài năng bậc thầy của đại thi hào Nguyễn Du trong việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật độc đáo để miêu tả cảnh:

- Biện pháp nhân hóa; Quyên đã gọi hè

- > âm thanh tiếng chim cuốc khắc khoải gọi hè báo hiệu bước đi của thời gian

- Biện pháp ẩn dụ: Lửa lưụ

- > hoa lựu nở trong như những đốm lửa.

- Chơi chữ: Điệp âm phụ âm "l" (lửa lựu lập loè) kết hợp với cách sử dụng từ láy tượng hình "lập loè"

- > gợi tả chính xác màu sắc, trạng thái lấp ló, lúc ẩn lúc hiện của bông hoa lựu đỏ trong tán lá dưới ánh trăng.

- > Sự quan sát tinh tế, khả năng sử dụng ngôn ngữ và tài năng tả cảnh bậc thầy của ngòi bút Nguyễn Du đã lột tả được cái hồn của cảnh.

- > Tất cả làm hiện lên một bức tranh mùa hè đẹp, sinh động nơi làng quê yên ả, thanh bình.

Câu 2:

Yêu cầu học sinh lí giải được vì sao Kim Lân không đặt tên truyện là "Làng Chợ Dầu" mà lại lấy nhan đề cho truyện là "Làng".

- Kim Lân không đặt tên cho truyện của mình là "Làng Chợ Dầu", vì nhan đề này thiếu tính khái quát "Làng Chợ Dầu" là một danh từ riêng chỉ một làng quê cụ thể.

Do đó, tình yêu làng được thể hiện cũng chỉ bó hẹp trong phạm vi cá nhân ở một làng quê, một địa phương cụ thể mà thôi

- Nhan đề "Làng" có tính khái quát cao. Làng là danh từ chung chỉ mọi làng quê trên đất nước ta.

Vì vậy, đặt tên truyện là : "Làng", Kim Lân muốn tác phẩm của mình không chỉ thể hiện tình yêu làng yêu nước của một nhân vật ông Hai, mà sâu rộng hơn, tác giả còn muốn nói đến một tình cảm bao trùm, phổ biến – đó là tình yêu làng quê, yêu đất nước – trong mọi người dân Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Pháp trên khắp mọi miền Tổ quốc.

Câu 3:

Yêu cầu chung

* Về kỹ năng:

- Học sinh biết cách làm một bài văn nghị luận xã hội dung lượng không quá một trang giấy viết

- Bố cục bài viết mạch lạc, diễn đạt lưu loát, văn viết có cảm xúc chân thành.

* Về kiến thức:

- Học sinh hiểu đúng nghĩa của nhận định trên: Khuyên con người ta trong cuộc sống không nên ghen tị.

Yêu cầu cụ thể

Bài làm cần đảm bảo những ý sau:

Mở bài: Dẫn dắt giới thiệu 2 ý kiến trên khái quát được ý nghĩa của cả 2 câu nói không nên để cho lòng ghen tị tồn tại dù chỉ là trong suy nghĩ mỗi người.

Thân bài:

- Nêu khái niệm về ghen tị và những biểu hiện của lòng ghen tị.

- Phân biệt giữa ghen tị và thi đua: Giữa ghen tị và thi đua có một khoảng xa cách như giữa xấu xa và đức hạnh.

- Tác hại của lòng ghen tị: Đừng để cho con rắn ghen tỵ luồn vào trong tim.

- Từ đó nhắc nhở mọi người ý thức sống đúng đắn.

Kết bài:

- Khẳng định lại giữa ghen tỵ và thi đua là một khoảng cách và giá trị lời khuyên của Et-môn-đô–đơ.

- Nêu ý thức của mình trong việc trau dồi đạo đức.

Câu 4:

Yêu cầu:

*Hình thức: Kiểu bài nghị luận văn học.

*Nội dung: Học sinh có thể viết theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo những ý sau:

Mở bài:

Cảm nhận chung nhất về bài thơ và tình cảm bà cháu đằng sau hình ảnh bếp lửa.

Thân bài:

- Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc về bà, về những hồi ức đẹp đẽ của tuổi thơ, về tình bà cháu

- Bếp lửa đời:

+ Là hình ảnh quen thuộc trong mỗi gia đình Việt Nam

+ Gợi sức sống, tình cảm gia đình và sự bình yên, no ấm.

- Bếp lửa trong thơ Bằng Việt:

+ Hình ảnh bếp lửa gắn liền với bà khiến cho người đọc liên tưởng đến mối quan hệ kì lạ, thiêng liêng.

+ Nỗi nhớ về bếp lửa được gợi nhớ bằng nhiều giác quan, bằng trí tưởng tượng: Thị giác, cảm giác, khứu giác, xúc giác.. Mọi hình ảnh gắn với bếp lửa đã được tái hiện chân thật, rõ ràng từ một thời kí ức xa xôi.

+ Bếp lửa gắn với bà: Hình ảnh bếp lửa ấp iu.. chính là sự hóa thân của tình cảm bà dành cho cháu.. Nếu bếp lửa củi rơm gắn với cảm nhận về mùi khói, với dư vị sống mũi còn cay, thì bà gắn với tuổi thơ cháu vừa như người chăm sóc vừa như một người bạn lớn.. (dẫn chứng)

+ Những kí ức tuổi thơ ùa về trong tâm tưởng cháu.. Nhớ về bếp lửa, nhắc về bếp lửa là nhắc về bà với những công việc xoay quanh bếp lửa, và tình cảm của một người bà đôn hậu, tần tảo.. (dẫn chứng)

+ Qua dòng hồi tưởng hình ảnh bếp lửa không còn là bếp lửa bình thường mà là một hình ảnh biểu tượng cứ trở đi trở lại trong bài thơ, trong tâm trí cháu với sự hòa quyện tuyệt vời giữa cái ấm áp của bếp lửa đời và bếp lửa lòng người.

(dẫn chứng)

+ Từ bếp lửa, tình cảm của bà đã được hình tượng hóa trở thành ngọn lửa, là một hành trình từ cái đơn sơ giản dị đến những cái thiêng liêng cao cả, từ cái thực đến cái linh hồn.. Bếp lửa trong kí ức tuổi thơ chính là hiện hữu của một tình yêu nồng nàn, đượm đà mà bà dành cho cháu.

+ Trong tình cảm của bà có tình yêu quê hương, đất nước của những người xa quê, nhớ bà là nhớ quê hương đất nước.

Kết bài:

- Hành trình từ bếp lửa đời đến bếp lửa trong thơ Bằng Việt là hành trình của tình yêu, nỗi nhớ, sự biết ơn và sức sống mãnh liệt.

- Bếp lửa trong dòng hồi tưởng nhưng sẽ rực sáng với ngọn lửa tình yêu và niềm tin mãnh liệt, không bao giờ vụt tắt.


Câu 1 (8, 0 điểm).

Văn bản Lỗi lầm và sự biết ơn khép lại với thông điệp: ".. Hãy học cách viết những nỗi đau buồn, thù hận lên cát và khắc ghi những ân nghĩa lên đá".

(Ngữ văn 9, tập 1, trang 160, NXB Giáo dục, năm 2009)

Suy nghĩ của em về vấn đề trên?

Câu 2 (12, 0 điểm).

Niềm vui của nhà văn chân chính là được làm người dẫn đường đến xứ sở của cái đẹp.

Hãy khám phá "xứ sở của cái đẹp" qua văn bản Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long, Ngữ văn 9, tập 1) và Sang thu (Hữu Thỉnh, Ngữ văn 9, tập 2).


I, Yêu cầu chung:

1, Có năng lực cảm thụ văn học, kỹ năng làm bài tốt.

2, Hướng dẫn chấm chỉ nêu một số nội dung cơ bản mang tính định hướng, định tính chứ không định lượng. Giám khảo cần hết sức linh hoạt khi vận dụng hướng dẫn chấm; tránh đếm ý cho điểm một cách máy móc; cẩn trọng và tinh tế đánh giá bài làm của học sinh trong tính chỉnh thể; phát hiện, trân trọng những bài có ý kiến và giọng điệu riêng, có khả năng tư duy sáng tạo, độc lập. Chấp nhận các cách trình bày khác nhau, kể cả không có trong hướng dẫn chấm, miễn là hợp lý, có sức thuyết phục.

3, Tổng điểm của toàn bài là 20, 0 điểm, chiết đến 0, 5 điểm. Hướng dẫn chấm chỉ nêu một số thang điểm chính, giám khảo cần bàn bạc, thống nhất để định ra các thang điểm cụ thể.

II, Yêu cầu cụ thể:

Câu 1 (8, 0 điểm) :

1, Yêu cầu về kỹ năng và tư duy:

- Biết viết một bài văn nghị luận xã hội kết hợp nhiều thao tác lập luận.

- Nêu được những suy nghĩ của cá nhân về vấn đề đặt ra trong đề bài.

- Bài viết có bố cục rõ ràng, chặt chẽ, dùng từ, đặt câu đúng, diễn đạt trong sáng và giàu sức biểu cảm.

2, Yêu cầu về kiến thức:

Thí sinh được tự do nêu lên những ý kiến của mình, triển khai bài viết theo nhiều cách khác nhau, miễn là phù hợp. Sau đây là một số ý mang tính chất định hướng:

A) Nội dung của bức thông điệp:

Hãy sống bao dung, nhân ái, biết tha thứ và ghi nhớ ân nghĩa, ân tình.

B) Suy nghĩ của người viết:

- Bức thông điệp là bài học về lẽ sống đẹp (học sinh dùng lý lẽ và dẫn chứng để lí giải và chứng minh tính đúng đắn của vấn đề).

- Ý nghĩa của bức thông điệp (định hướng, giáo dục.. cho con người về cách sống đẹp).

- Bàn bạc, mở rộng vấn đề và liên hệ thực tế (hiểu, vận dụng bức thông điệp một cách linh hoạt. Ví dụ: Nhân ái, bao dung đúng người, đúng lúc theo chuẩn mực đạo đức của xã hội, thể hiện ân nghĩa, ân tình bằng những cách khác nhau).

3, Biểu điểm:

7 - 8 điểm: Đáp ứng tốt các yêu cầu trên, có năng lực tư duy độc lập, sáng tạo, có thể có một vài lỗi nhỏ về diễn đạt, chính tả.

5 - 6 điểm: Đáp ứng cơ bản các yêu cầu trên, có năng lực tư duy, có một số lỗi về diễn đạt, chính tả.

3 - 4 điểm: Mới đáp ứng được khoảng một nửa yêu cầu, năng lực tư duy độc lập còn hạn chế, phạm nhiều lỗi về diễn đạt, chính tả.

Giám khảo tự chiết các thang điểm còn lại.

Câu 2 (12, 0 điểm) :

1, Yêu cầu về kỹ năng và tư duy:

- Biết viết một bài văn nghị luận văn học kết hợp nhiều thao tác lập luận.

- Bố cục rõ ràng, kết cấu bài viết chặt chẽ, dùng từ đặt câu đúng, diễn đạt trong sáng và giàu sức biểu cảm.

2, Yêu cầu về kiến thức:

A) Giải thích nhận định:

- Các cụm từ: "Nhà văn chân chính", "xứ sở của cái đẹp".

- Nội dung nhận định: Sứ mệnh cao cả của nhà văn là khám phá cái đẹp của cuộc sống và chuyển tải đến người đọc thông qua tác phẩm văn học.

B) "Xứ sở của cái đẹp" trong Lặng lẽ Sa Pa và Sang thu:

- Thiên nhiên (thiên nhiên thơ mộng của vùng núi Sa Pa, của phút giao mùa cuối hạ, đầu thu ở vùng đồng bằng Bắc Bộ).

- Con người (lẽ sống đẹp của các nhân vật trong Lặng lẽ Sa Pa, cảm nhận tinh tế của nhân vật trữ tình trong Sang thu ).

- Nghệ thuật (nhan đề, nhân vật, cốt truyện.. trong Lặng lẽ Sa Pa ; từ ngữ, hình ảnh thơ, biện pháp tu từ, tính triết lý.. trong Sang thu .

Þ Cái đẹp trong tác phẩm văn học đa dạng, phong phú, được kết tinh từ cái đẹp trong cuộc sống, có sức hấp dẫn, thuyết phục bởi nó là kết quả của một quá trình lao động sáng tạo, say mê của nhà văn.

3, Biểu điểm:

11 - 12 điểm: Đáp ứng tốt các yêu cầu trên, có năng lực tư duy độc lập, sáng tạo, có thể có một vài lỗi nhỏ về diễn đạt, chính tả.

9 - 10 điểm: Đáp ứng cơ bản các yêu cầu trên, có năng lực tư duy độc lập, sáng tạo, có thể phạm một số lỗi về diễn đạt, chính tả.

7 - 8 điểm: Đáp ứng cơ bản các yêu cầu trên, năng lực tư duy độc lập, sáng tạo có hạn chế, còn phạm một số lỗi về diễn đạt, chính tả.

5 - 6 điểm: Mới đáp ứng được khoảng một nửa yêu cầu, năng lực tư duy độc lập, sáng tạo còn nhiều hạn chế, phạm nhiều lỗi về diễn đạt, chính tả.

Giám khảo tự chiết các thang điểm còn lại.


Câu 1 (1, 0 điểm).

Viết một đoạn văn ngắn (Khoảng 35 dòng ) nêu cảm nhận của em về đoạn văn sau trong bài "Một thứ quà của lúa non: Cốm" của Thạch Lam:

Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Ai đã nghĩ đầu tiên dùng cốm để làm quà sêu tết. Không còn gì hợp hơn với sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi.. Và không bao giờ có hai màu lại hòa hợp hơn được nữa: Màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền.

(Sách Ngữ văn 7, tập một- NXB Giáo dục )

Câu 2 (3 điểm)

"Mặt trời mọc rồi lặn, mặt trăng tròn rồi lại khuyết nhưng ánh sáng mà người thầy rọi vào ta sẽ còn mãi trong cuộc đời".

(Quách Mạt Nhược)

Viết một bài văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về câu nói trên.

Câu 3 (6 điểm)

Nhận định về giá trị tư tưởng trong sáng tác của đại thi hào Nguyễn Du, có ý kiến viết:

"Nguyễn Du là một con người luôn khắc khoải về con người, về lẽ đời".

(Nguyễn Du toàn tập- Mai Quốc Liên, NXB văn học, 1996 )

Qua tác phẩm "Truyện Kiều" của Nguyễn Du, em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.

* * *

(Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm)


I. Nhận thức đề

Học sinh phải hiểu đúng các yêu cầu của đề:

Câu1: Biết cách trình bày những cảm nhận của bản thân về một trích đoạn văn xuôi: Cảm nhận được những giá trị nội dung và những đặc sắc về nghệ thuật, thể hiện được cảm xúc của người viết

Độ dài của đoạn văn không quá 35 dòng.

Câu 2: -Học sinh biết cách làm một bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lý

- Viết một bài văn ngắn không quá hai trang giấy thi, có bố cục rõ ràng, lý lẽ, lập luận phải khúc triết

- Văn viết có cảm xúc

Câu3: Hiểu dúng nhận xét về tư tưởng trong sáng tác của Nguyễn Du: Với đôi mắt nhìn thấu cuộc đời và trái tim yêu thương đã giúp ông có quan điểm nhân văn sâu sắc. Nếm trải nhiều nỗi cơ cực, nhà thơ luôn day dứt, băn khoăn, luôn muốn tìm lời giải cho số phận con người trước cuộc đời dâu bể trầm luân. Nhà thơ đã viết những trang thơ thấm đẫm sự khắc khoải về nhân tình thế thái. Tư tưởng này của Nguyễn Du được thể hiện sâu sắc trong tác phẩm "Truyện Kiều".

Bằng những hiểu biết về giá trị nhân đạo của Truyện Kiều học sinh phải làm sáng tỏ được ý kiến trên.

II. Yêu cầu cụ thể

1. Về kỹ năng

- Hiểu đúng yêu cầu đề bài. Biết cách viết đoạn văn biểu cảm, bài văn nghị luận, bố cục rõ ràng, diễn đạt sáng rõ, không mắc lỗi về diễn đạt, dùng từ, đặt câu

2. Về kiến thức

Câu1: Học sinh trình bày được các ý sau:

- "Một thứ quà của lúa non: Cốm" của Thạch Lam được in trong tập "Hà Nội băm sáu phố phường". Bằng một ngòi bút tinh tế, giàu chất thơ, vừa biểu cảm vừa tả, vừa kể vừa suy ngẫm, bình luận và với một tâm hồn nhạy cảm, tấm lòng trân trọng, tác giả đã phát hiện được nét đẹp văn hóa dân tộc trong thứ sản vật giản dị mà đặc sắc: Cốm làng Vòng

(0, 25 điểm)

- Câu mở đầu của đoạn đã khái quát những giá trị đắc sắc chứa đựng trong hạt cốm rất bình dị khiêm nhường: Thức quà riêng biệt của đất nước, thức dâng của những cánh đồng lúa, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. (0, 25 điểm)

- Những câu văn mang tính khẳng định: "Không còn gì hợp hơn.. Và không bao giờ.."; phép so sánh đặc sắc với hình ảnh cụ thể: "Màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già"; câu văn đối xứng "một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc", tác giả diễn tả và bình luận về phương diện giá trị văn hóa của cốm gắn liền với tục lệ sêu tết: Việc dùng cốm làm lễ vật sêu tết thật thích hợp và có ý vị sâu xa, bởi cốm là thức dâng của đất trời, mang trong nó hương vị vừa thanh nhã vừa đậm đà của đồng quê nội cỏ, nó rất thích hợp với việc lễ nghi của một xứ sở nông nghiệp lúa nước.

Thứ lễ vật ấy lại sánh cùng với quả hồng biểu trưng cho sự gắn bó hài hòa trong tình duyên đôi lứa. Qua đoạn văn chúng ta thấy Thach Lam không chỉ trân trọng hạt cốm mà còn trân trọng cả những tập quán có tính truyền thống mang bản sắc văn hóa Việt Nam chứa đựng trong hạt cốm. (0, 5 điểm)

Câu2: Học sinh cần có được những ý cơ bản sau trong bài viết:

A. Giải thích ý kiến (0, 5 điểm)

- "Mặt trời", "mặt trăng" là những vì tinh tú của đất trời, có chức năng tỏa sáng. "Mọc", "lặn", "tròn", "khuyết" là quy luật của chúng.

- Quách Mạt Nhược đã khéo léo khi sử dụng cách nói tương phản- sự tương phản hai nguồn ánh sáng: Một nguồn sáng của tự nhiên chỉ chiếu sáng từng lúc, một nguồn sáng "còn mãi" là nguồn sáng từ người thầy của ta. Qua đó, để làm nổi bật công ơn to lớn của người thầy.

B. Bàn luân (1, 5 điểm)

- Khẳng định ý kiến trên là đúng

- Thầy, cô là người cha, người mẹ thứ hai của chúng ta. Hành trình cuộc đời của mỗi người đều có những người thầy, và mỗi người thầy sẽ lưu lại trong ta một dấu ấn, chiếu rọi vào cuộc đời ta những nguồn ánh sáng riêng: Ánh sáng của tri thức văn hóa; ánh sáng của ước mơ, hoài bão, lý tưởng; ánh sáng của tình yêu thương, ý chí, nghị lực, niềm tin.. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn dạy cho học sinh cách làm người, dìu dắt, nâng đỡ học sinh trưởng thành không chỉ về nhận thức mà còn về tâm hồn, tình cảm, nhân cách.. Chính vì thế nguồn sáng mà người thầy chiếu rọi sẽ còn mãi trong cuộc đời mỗi người.

C. Liên hệ thực tiễn (1, 0 điểm)

- Học sinh có thể nói về truyền thống tôn sư trọng đạo của dân tộc Việt Nam (Nhất tự vi sư, bán tự vi sư, xã hội dành riêng một ngày trong năm để tôn vinh người thầy, ngày 20-11;) nhưng thật đáng buồn là truyền thống ấy đang có nguy cơ mai một và biến đổi về tính chất.. (học sinh cần phân tích nguyên nhân và bày tỏ suy nghĩ của mình trước thực trạng ấy)

Câu3

Học sinh phải hiểu được yêu cầu của đề bài, lập được ý cơ bản sau trên cơ sở những hiểu biết về "Truyện Kiều", từ đó lấy được những dẫn chứng phù hợp làm sáng tỏ ý kiến:

- Nguyễn Du là một người tài hoa nức tiếng nhưng cũng là người chịu nhiều nỗi thăng trầm trong cuộc đời. Là người thuộc tầng lớp quý tộc, Nguyễn du luôn quan tâm đến tầng lớp bình dân, những con người cùng khổ trong xã hội phong kiến. Đọc tác phẩm của ông, trước hết ta thấy tấm lòng yêu thương của nhà thơ dành cho những số phận con người bất hạnh và ông đã suy tư trăn trở trước nỗi đau của họ như chính nỗi đau của mình.

- Ca ngợi vẻ đẹp tài sắc, đạo đức nhân cách con người: Vẻ đẹp của Thuý Vân, Thuý Kiều.. tấm lòng hiếu thảo, thuỷ chung son sắc của Thuý Kiều, tấm lòng trọng nghĩa của Từ Hải..

- Yêu thương, cảm thông với những con người đau khổ, những bi kịch tài sắc: Nàng Đạm Tiên tài hoa bạc mệnh; Thuý Kiều phải từ bỏ tình yêu trong sáng dấn thân vào con đường lưu lạc, tủi hờn, cô đơn và bất hạnh

- Vạch trần bản chất tàn bạo và vô nhân tính của giai cấp thống trị, tố cáo bọn lưu manh buôn thịt bán người. Lên án thế lực đồng tiền, lên án lễ giáo phong kiến.

- Đồng tình với những ước mơ, khát vọng chính đáng của con người về quyền sống, tình yêu, cuộc sống tự do và công lý.

- > Tư tưởng nhân đạo sâu sắc là một trong những yếu tố làm nên sức sống lâu bền của tác phẩm "Truyện Kiều" trong các thế hệ bạn đọc.


Câu 1 :(2, 0 điểm)

Đọc đoạn văn sau:

"Hỡi lão Hạc ơi! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết.. Một người như thế ấy!.. Một người đã khóc vì đã chót lừa một con chó!.. Một người nhịn ăn để lại tiền làm ma, bởi không muốn liên lụy hàng xóm, láng giềng.. Con người đáng kính ấy giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn..

Không! Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn, hay vẫn đáng buồn nhưng đáng buồn theo một nghĩa khác."

(Trích "Lão Hạc" - Nam Cao)

A/ Theo em, đoạn văn trên là lời độc thoại hay độc thoại nội tâm? Giải thích ngắn gọn lí do.

Từ nội dung đoạn trích và toàn tác phẩm, hãy tìm hàm ý của câu được in đậm trong đoạn văn.

Câu 2 :(2, 0 điểm)

Bài thơ "Quê hương" của Đỗ Trung Quân có đoạn:

"Quê hương mõi người chỉ một,

Như là chỉ một mẹ thôi.

Quê hương nếu ai không nhớ,

Sẽ không lớn nổi thành người"

Dựa vào ý thơ trên, em hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 300 từ) bàn về vai trò của quê hương, đất nước đối với đời sống tâm hồn mỗi người.

Câu 3 :(6, 0 điểm)

Cảm nhận của em về hình ảnh người phụ nữ Việt Nam qua các tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương" của Nguyễn Dữ và "Truyện Kiều" của Nguyễn Du.


Câu 1 :(2, 0 điểm)

A/ (1, 0 điểm)

- Đoạn văn là lời độc thoại nội tâm.

- Lí do: Đây là lời của nhân vật "tôi" (ông giáo) nói với chính mình, và không được biểu đạt thành lời (vì không có dấu hiệu gạch đầu dòng).

B/ (1, 0 điểm)

- Hàm ý của câu "Cuộc đời quả thật mỗi ngày một thêm đáng buồn.." là:

+ Sự ngỡ ngàng, thất vọng của ông giáo trước việc làm và nhân cách của lão Hạc (hiểu lầm).

+ Nỗi bi quan, chán nản của ông giáo trước cuộc đời và thế thái nhân tình.

- Hàm ý của câu "Không! Cuộc đời.. nghĩa khác ." là:

+ Sự khẳng định mãnh mẽ, niềm tin tưởng của ông giáo về nhân cách cao đẹp của lão Hạc- nhân cách của một người lao động lương thiện.

+ Nỗi buồn, nỗi xót xa cho số phận, cuộc đời tăm tối, bế tắc của người nông dân trong xã hội cũ.

Cách cho điểm:

Phần a: 1, 0 điểm (mỗi ý cho 0.5 điểm)

Phần b: 1, 0 điểm (nói đúng hàm ý của mỗi câu cho 0, 5 điểm).

Câu 2 :(2, 0 điểm)

Yêu cầu về kĩ năng

Học sinh hiểu đúng yêu cầu của đề bài; biết cách làm bài văn nghị luận xã hội; bố cục ba phần rõ ràng; lập luận chặt chẽ, mạch lạc; không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

Yêu cầu về kiến thức

Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau song phải thể hiện rõ vai trò quan trọng của quê hương đối với mỗi con người. Cụ thể đảm bảo các ý cơ bản sau:

Nêu được các vấn đề cần nghị luận

- Ý nghĩa từ đoạn thơ: Quê hương giống như người mẹ của mỗi người, nếu không biết yêu quê hương, gắn bó với quê hương, con người ta sẽ không lớn lên thành người đúng nghĩa.

- Bàn luận về vai trò của quê hương, đất nước đối với đời sống tâm hồn mỗi người:

+ Quê hương, đất nước đem đến cho con người giá trị vật chất và tinh thần, nuôi sống con người cả về thể xác lẫn tâm hồn.

+ Thiếu quê hương, không yêu thương và gắn bó với quê hương thì tâm hồn con người mất đi những nguồn tình cảm quan trọng mà trong đời ai cũng cần có; mất đi niềm tự hào khi thành công, hạnh phúc; mất đi niềm an ủi khi thất bại, khổ đau.

+ Phê phán những người không có tình cảm gắn bó với quê hương, đất nước.

Đánh giá chung, liên hệ.

Câu 3: (6, 0 điểm)

Yêu cầu về kĩ năng

Học sinh hiểu đúng yêu cầu của đề bài; vận dụng tốt các kĩ năng làm văn, tổng hợp kiến thức để viết bài văn nghị luận văn học; bố cục ba phần rõ ràng; lập luận chặt chẽ, mạch lạc; dẫn chứng phang phú, tiêu biểu; không mắc các lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp; khuyến khích những bài viết sáng tạo.

Yêu cầu về kiến thức:

Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau trên cơ sở hiểu rõ yêu cầu của đề, nắm chắc nội dung tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương" của Nguyễn Dữ và "Truyện Kiều" của Nguyễn Du. Bài viết phải làm nổi bật hình ảnh người phụ nữ có nhiều vẻ đẹp nhưng số phận bất hạnh. Cụ thể cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

Giới thiệu được vấn đề cần nghị luận (Hình ảnh người phụ nữ Việt Nam qua hai tác phẩm).

Cảm nhận chung: Người phụ nữ trong xã hội phong kiến là người có nhiều vẻ đẹp nhưng số phận khổ đau bất hạnh.

Phân tích cụ thể:

* Người phụ nữ mang nhiều vẻ đẹp đáng quí:

- Vẻ đẹp hình thức:

+ Vũ Nương: Vẻ đẹp thuần hậu, dịu dàng.

+ Thúy Kiều: Vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.

- Vẻ đẹp tài năng phẩm chất:

+ Vũ Nương tính tình thùy mị nết na, biết giữ gìn khuôn phép, đảm đang, hiếu thuận với mẹ chồng, coi trọng danh dự, phẩm giá của mình.

+ Thúy Kiều thông minh sắc sảo, có đủ tài cầm, kì, thi, họa, hiếu thảo với cha mẹ, giàu lòng trắc ẩn, giàu đức hi sinh, vị tha cao thượng, có ý thức sâu sắc về nhân phẩm của mình.

(Học sinh chọn một số dẫn chứng tiêu biểu để phân tích sâu)

* Người phụ nữ có số phận bất hạnh khổ đau: Họ bị chà đạp, vùi dập không thương tiếc, cuộc đời trôi nổi.

- Vũ Nương bị nghi oan thất tiết nên bị chồng ruồng rẫy, mắng nhiếc đuổi đi, hạnh phúc gia đình tan vỡ, nàng phải tìm đến cái chết.

- - Nàng Kiều tài sắc hiếu hạnh hiếm có cũng chỉ là một món hàng không hơn không kém. Nàng phải trải qua 15 năm dâu bể, nếm trải tất cả những nỗi khổ đau cùng cực nhất của con người: Gia đình bị vu oan, nàng phải bán mình, tình yêu tan vỡ, cốt nhục lìa tan, buộc phải tiếp khách làng chơi, bị đánh đập dã man, oan uổng, bị làm nhục, bị lừa gạt.. Thân xác bị đọa đày, nhân phẩm bị chà đạp, quá đau đớn tủi nhục, nàng đã phải hai lần tìm đến cái chết.

(Học sinh chọn một số dẫn chứng tiêu biểu để phân tích sâu).

* Vì sao người phụ nữ lại có số phận bất hạnh như vây? Do chế độ phong kiến cổ hủ lạc hậu, bất công ngang trái. Ở đó sinh mạng con người bị coi rẻ, nhân phẩm bị chà đạp, nhất là con người tài hoa, nhan sắc. Người phụ nữ là một trong những nạn nhân đau khổ nhất của chế độ phong kiến.

Khái quát nâng cao:

- Người phụ nữ trong hai tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương" và "Truyện Kiều" hội tụ những vẻ đẹp đáng quý nhất và cũng là đầy đủ những gì đau khổ tủi nhục nhất của con người. Họ là đại diện tiêu biểu của hình ảnh người phụ nữ Việt Nam trong xã hội cũ.

- Viết về người phụ nữ, các nhà văn nhà thơ đã đứng trên lập trường nhân sinh để bênh vực cho họ đồng thời lên tiếng tố cáo gay gắt với các thế lực đã gây ra nỗi đau khổ cho họ.

* Giám khảo cho điểm tối đa khi bài viết đảm bảo tốt hai yêu cầu về kiến thức và kĩ năng làm bài, cần trân trọng những bài viết sáng tạo, có chất văn.