Quốc Âm Thi Tập - Nguyễn Trãi

Điệp trận

Làm sứ đi thăm tin tức xuân,
Lay thay cánh nhẹ mười phân.
Nội hoa táp táp vây đòi hỏi,
Doanh liễu khoan khoan kháo lữa lần.
Thục Đế để thành trêu tức,
Phong vương đắp luỹ khóc rân.
Chúa xuân dìu dặt dư ba tháng,
Mắng cầm ve mới đỗ quân.

Cước chú:

Bấm để xem

điệp trận: đàn bướm; Câu 1: mô tả cảnh đàn bướm (điệp) xuất hiện như sứ giả của mùa xuân, đi dò thăm tin tức, báo hiệu sự trở lại của mùa xuân. Hình ảnh bướm làm "sứ" mang tính nhân hóa, tạo nên vẻ đẹp sinh động, tươi mới.
lay: vẻ cánh đập nhẹ nhàng; Câu 2: diễn tả hình ảnh đôi cánh bướm nhẹ nhàng bay lượn, lay động trong không khí, như sự mềm mại và tinh tế của thiên nhiên. "Mười phân" ám chỉ sự hoàn hảo, không chê vào đâu được.
táp táp: vù vù, sà sã;
vây: quây chung quanh;
đòi hỏi: yêu cầu, yêu sách, muốn có
Câu 3: bướm đáp xuống các bông hoa trong vườn, giống như những cuộc gặp gỡ thân tình, hòa nhập với thiên nhiên. "Nội hoa táp táp" có thể hiểu là những cánh hoa trong vườn đung đưa, như thể đòi hỏi sự hiện diện của bướm, tạo nên một khung cảnh sống động.
doanh: trại đóng quân, dinh quan
khoan khoan: thong thả
kháo: khéo
lừa lần: lần lữa, chậm lại
Doanh liễu khoan khoan kháo lữa lần: Hình ảnh "doanh liễu" (rừng liễu) như một doanh trại mà bướm đi "kháo lữa lần" (nhẹ nhàng tuần tra qua từng lớp lá), gợi lên một cảm giác mềm mại, thư thái của cảnh xuân. Bướm như đang thong thả bay quanh, khảo sát vẻ đẹp của mùa xuân.
Thục Đế để thành trêu tức: "Thục Đế" ám chỉ đến cảnh xuân nơi đất Thục, thể hiện sự tươi đẹp nhưng cũng đầy kiêu hãnh của cảnh xuân đang "trêu tức" bướm. Cảnh xuân nơi đây đẹp đến mức có thể gợi lên sự ham muốn khám phá trong lòng người thưởng ngoạn.
Phong vương đắp luỹ khóc rân: "Phong vương" ám chỉ vua gió, người bảo vệ bức tường thành thiên nhiên của mùa xuân, như đắp luỹ để ngăn cản những kẻ không xứng đáng. Khung cảnh này như một sự phòng thủ thiên nhiên trước sự phũ phàng của thời gian.
Chúa xuân dìu dặt dư ba tháng: Câu này chỉ cảnh xuân kéo dài đến ba tháng, tràn đầy sức sống và vẻ đẹp, như thể "chúa xuân" đang thong thả, từ tốn tạo ra một không khí xuân phơi phới. Cảnh xuân ngập tràn, đầy niềm vui và sinh lực.
Mắng cầm ve mới đỗ quân: Khi mùa hè sắp tới, bướm mắng "cầm ve" (ve sầu), ám chỉ tiếng ve như dấu hiệu của mùa hè, chấm dứt cuộc dạo chơi của bướm. Câu này thể hiện sự lưu luyến của bướm với mùa xuân trước khi phải "đỗ quân" và tạm biệt không khí xuân để nhường chỗ cho mùa hè.
Bài thơ sử dụng hình ảnh của đàn bướm để miêu tả khung cảnh mùa xuân sống động và tươi đẹp. Qua đó, tác giả thể hiện tình yêu thiên nhiên, sự hòa quyện giữa bướm và cảnh xuân, đồng thời nhấn mạnh vẻ đẹp huyền diệu, quyến rũ của mùa xuân trước khi chuyển giao sang mùa hè.

 

Miêu

Lọ vằn sinh bởi mãi phương Tây,
Phụng sự Như Lai trộm phép sày.
Hơn chó được ngồi khi diện bếp,
Tiếc hùm chẳng bảo chước leo cây.
Đi nào kẻ cấm buồng the kín,
Ăn đợi ai làm bàn soạn đầy.
Khó miễn sang chăng nỡ phụ,
Nhân chưng chận chuột phải nuôi mày.

Cước chú:
Miêu: mèo
lọ: đâu cần
vằn: mèo mướp có lông vằn vện
Như Lai: phật tổ Như Lai
diện: đối diện với, hướng mặt về, xây mặt về
sày: thày chùa
bảo: dạy, nói cho biết
chước: cách, phương cách
khó miễn sang: khó khổ và sang giàu
chăng: chẳng
chưng: bởi vì
chận chuột: tức chuột

 

Trư

Dài hàm nhọn mũi cứng lông,
Được dưỡng vì chưng có thửa dùng.
Lỗi hoà đàn: tinh Bắc Đẩu,
Lang một điểm: thuỵ Liêu Đông.
Chân khi mặt nước, chưa hay lạt,
...
Tiện chẳng hay bề biến hoá,
Giương hai con mắt lại xem rồng.

Cước chú:
trư: con lợn
dưỡng: nuôi
thửa dùng: dùng đến
lỗi: nhầm, lầm
hòa: tất cả, tất thảy
tinh Bắc Đẩu: sao Bắc Đẩu
lang: loang, các màu xen lẫn nhau thành vệt lớn
thụy: điềm lành
Liêu Đông: địa danh, tên quận được lập từ thời chiến quốc, tần, hán đến Nam Bắc Triều.
lạt: nhạt

Bấm để xem

"Dài hàm nhọn mũi cứng lông,": Miêu tả về hình dáng bên ngoài của con lợn với hàm dài, mũi nhọn và lông cứng cáp.
"Được dưỡng vì chưng có thửa dùng.": Con lợn được nuôi dưỡng không phải để làm cảnh mà vì nó có giá trị sử dụng cho con người.
"Lỗi hoà đàn: tinh Bắc Đẩu,": Con lợn là một trong những con vật được định vị trong văn hoá, đôi khi được gắn với một vị trí cao cả, như sao Bắc Đẩu (một chòm sao quan trọng trong thiên văn học).
"Lang một điểm: thuỵ Liêu Đông.": Con lợn được xem như một biểu tượng liên quan đến sự thịnh vượng, hưng vượng, với hình ảnh "Liêu Đông" là một vùng đất phía Đông, ngụ ý sự dồi dào và phồn vinh.
"Chân khi mặt nước, chưa hay lạt,": Con lợn có thể không nhanh nhẹn và hoạt bát như các loài khác, nhưng không vì thế mà giảm giá trị của nó.
"Tiện chẳng hay bề biến hoá,": Con lợn không phải là loài vật có khả năng biến hóa, linh hoạt.
"Giương hai con mắt lại xem rồng.": Tuy rằng bình thường, con lợn vẫn có khả năng nhìn thấy những thứ cao quý, ở đây tượng trưng là rồng – biểu tượng của sự cao sang.

 

Thái cầu

Truyền tin chẳng lọ nhọc thanh đồng,
Cổi lòng xuân làm sứ thông.
Năm thức phơi phơi đuôi phượng mở,
Tám lòng ỉm ỉm chữ nhàn phong.
Dõi qua ngàn liễu vương tơ bạc,
Bay tịn lòng hoa động bóng hồng.
Nẻo đến tin đâu đều hết có,
Nâng niu ai nỡ để tay không.

Cước chú:

Bấm để xem

thái cầu: quả cầu ngũ sắc
chẳng lọ: đâu cần, chẳng cần
nhọc: làm cho mệt nhọc, làm phiền đến
thanh đồng: tiên đồng của Tây Vương Mẫu, chuyên làm sứ giả đi báo tin.
-> Câu 1: Không cần đến thanh đồng để truyền tin.
cổi: giải sầu, giải phiền
Câu 2: Thả lòng xuân làm sứ giả truyền thông tin.
thức: màu
phơi phơi :(vẻ rực rỡ) bày lồ lộ ra trước mắt.
Câu 3: Năm nét đẹp tựa như đuôi phượng xòe
Câu 4: Sự yên bình, tĩnh lặng trong tâm tư được so sánh với ngọn gió nhẹ.
Câu 5: Ánh nhìn xuyên qua rừng liễu rũ những sợi tơ bạc.
Câu 6: Lòng hoa khẽ động, hình bóng hồng thoáng hiện.
Câu 7: Đường đến đều có dấu tin tức.
Câu 8: Ai nỡ để tay mình trống trải.
Bài thơ Thái cầu của Nguyễn Trãi thể hiện nỗi niềm khao khát và tâm sự sâu sắc trong tình yêu. Nguyễn Trãi đã diễn tả một tình yêu nồng nàn, tinh tế nhưng cũng đầy khát khao.

 

Nghiễn trung ngưu

Đằm chơi bể học đã nhiều xuân,
Dời đến trên yên nằm quải chân.
Mạy mọ hôm dao lòng mặc khách,
Kỳ mài ngày tháng của thi nhân.
Khoẻ cày ruộng thánh đà nhiều khóm,
Được dưỡng sào văn vô số phần.
......

Cước chú:
đằm: đắm mình trong
yên: an lành, ổn định
quải: xoải chân, duỗi chân ra
Mạy mọ: rờ rẫm, lần mò
dao : buổi sáng
mặc khách: khách bút mực, như tao nhân, thi nhân, văn nhân.

kỳ mài :(đen) mài mực, (bóng) chỉ việc tiêu hao thời gian.

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem