- Đầu tiên nhân đầu xuân, năm mới tôi chúc bạn trước nhất là có một sức khỏe dồi dào và mong bạn năm mới sẽ có nhiều hạnh phúc mới, mục tiêu, thành tựu mới và có nhiều cảm hứng về cuộc sống. Chúc bạn luôn ngập tràn niềm vui và phát lộc phát tài. - Xin chào mọi người trong cộng đồng dembuon.vn. Mình là Asahi, mình rất yêu thích đọc (truyện, sách.) và mong muốn viết được một cuốn sách nhưng kĩ năng viết lách thật sự quá kém. Vì vậy mình tham gia cộng đồng thứ nhất là để giao lưu tri thức và dần đần cải thiện kĩ năng viết lách của mình. P/S: -Vì đây là môi trường mạng nên ad xin xưng mình với tôi nhé (bạn nào thấy hơi ớn thi thông cảm) - Kĩ năng viết của mình rất kém nên bạn nào thấy không hay thì thông cảm và góp ý cho mình nha Đôi Nét Về Tư Duy Phản Biện *Định nghĩa: Nói đến định nghĩa tư duy phản biện, thì theo vốn kiến thức của tôi thì trên thế giới thì vẫn chưa có định nghĩa chung và thống nhất nào về tư duy phản biện. Nó có rất nhiều định nghĩa từ vô số các bài nghiên cứu từ hàng nghìn năm trước, nổi tiếng nhất có lẽ là định nghĩa của triết học. Nhưng vì định nghĩa đó quá rộng, quá sâu xa nên với vốn tri thức nghèo nàn của tôi thì quá khó có thể diễn đạt bằng vài dòng văn bản. Nên tôi chỉ nêu ra định nghĩa theo ý hiểu của tôi-định nghĩa ngắn nhất, khá chung chung nhưng không sai. Theo tôi Tư duy phản biện=Tư duy+Phản+Biện (chứng, luận.) Tư duy là gì? Chúng ta hiểu rằng tư duy dùng để chỉ những hoạt động của tinh thần, đem những cảm giác của người ta sửa đổi và cải tạo thế giới thông qua hoạt động vật chất, làm cho người ta có nhận thức đúng đắn về sự vật và ứng xử tích cực với nó. Tư duy là sự phản ánh quá trình nhận thức ở trình độ cao một cách khái quát, tích cực, gián tiếp và sáng tạo về thế giới qua các khái niệm, suy lý và phán đoán. => Nói đơn giản là một quá trình sáng tạo giúp con người học hỏi, rèn luyện để có tri thức biết nhận viết vấn đề và cách giải quyết những vấn đề cũ và mới. - Để dễ dàng hình dung thì hãy coi não bộ ta là một cái máy tính thì tư duy lúc đó chính là phần mềm. Phản biện là gì - Biện chứng là gì? Biện chứng dùng để chỉ những mối liên hệ và sự phát triển của các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội và tư duy Biện luận là gì Biện luân nói một cách ngắn gọn đó là: Hành độngđưa ra lí lẽ để tranh luận phải tráihép biện chứng => Phản biện (tranh luận) là tinh thần "hoài nghi có khoa học", là cách nhìn nhận vấn đề ở nhiều chiều, là phương cách giúp học sinh, sinh viên có được ý thức học tập chủ động, có được suy nghĩ độc lập, sáng tạo =>Nói ngắn gọn, tư duy phản biện là tư duy tự định hướng, tự phát triển, tự giám sát, tự kỷ luật, và tự sửa chữa - Nó được chia thành hai loại tư duy phản biện tự điều chỉnh và tư duy phản biện ngoại cảnh. 1, Tư duy phản biện tự điều chỉnh: Trước một vấn đề nào đó, bản thân mỗi người đều sẽ có những ý kiến chủ quan. Những ý kiến đó có thể đúng, hoặc sai. Tuy nhiên, để đánh giá được điều đó, cần phải có tư duy phản biện tự điều chỉnh. Đây là quá trình bản thân mỗi người tự tranh luận với những quan điểm của chính mình trong nội tâm. Chúng ta sẽ tự mình đánh giá, phản bác lại những điều chủ quan trong tư duy bước đầu của mình. Tự hoàn thiện và đưa ra nội dung phản biện hoàn chỉnh nhất. 2, Tư duy phản biện ngoại cảnh: Trong một cộng đồng, mỗi cá thể sẽ có những cách suy nghĩ, lập luận khác nhau. Từ đó, quan điểm, ý kiến cũng sẽ lệch nhau và có thể sẽ lệch đi so với chân lý. Nhiều người cùng đưa ra những ý nghĩ riêng dựa trên những thông tin ngoại cảnh có được từ nhiều nguồn khác nhau. Sau đó mỗi người sẽ cùng nhau phân tích, đánh giá và phản bác để đưa ra kết luận chính xác - Đơn giản hóa cho những ai chưa hiểu: - Tư duy phản biện là sự "hoài nghi có khoa học", là luôn đặt ra những câu hỏi để phát triển bản thân về: + Tự định hướng (là tất cả về sự lựa chọn, tính linh hoạt và trách nhiệm) : Bạn đã bao giờ mường tượng về người mà mình sẽ trở thành hay chưa? Đã bao giờ bạn thiết tha muốn thực hiện bằng được một việc gì? Hay bạn có hình dung nào về việc bạn sinh ra để dành cho điều gì chưa? +Tự phát triển (sự đi lên về mặt tri thức, kĩ năng sống;sự phát triển theo hướng tích cực về tính cánh, sức khẻo.) + Tự kỷ luật bản thân (– còn được gọi là tự chủ – là khả năng chống lại sự cám dỗ và điều chỉnh hành vi của bản thân để bạn luôn đi đúng hướng và đảm bảo hoàn thành mục tiêu đã đặt ra) + Tự giám sát, Tự sửa chữ (là sự theo dõi, quan sát hoạt động mang tính chủ động thường xuyên, liên tục và sẵn sàng tác động bằng các biện pháp tích cực để buộc và hướng các hoạt động của đối tượng chịu sự giám sát đi đúng quỹ đạo, quy chế nhằm đạt được mục đích) Với các kĩ năng tối thiểu: - Kỹ năng phân tích: Khi đã quan sát đầy đủ các khía cạnh, sự vật, sự việc và xác định vấn đề trọng tâm thì kỹ năng phân tích là rất quan trọng. Kỹ năng này giúp bạn tìm ra những thông tin quan trọng, liên quan trực tiếp đến vấn đề, loại bỏ thông tin không liên quan một cách khách quan, không thiên vị. - Kỹ năng suy luận: Suy luận cũng là một kỹ năng quan trọng trong tư duy phản biện, nó giúp bạn đưa ra kết luận về những thông tin bạn đã tổng hợp và phân tích. Người có kỹ năng suy luận có thể phát triển câu trả lời từ những thông tin hạn chế mình có được, từ đó nhanh chóng đưa ra kết luận để trình bày với người khác. - Kỹ năng giao tiếp: Mọi nỗ lực phân tích, suy luận vấn đề của bạn đều sẽ trở thành vô nghĩa nếu bạn không biết cách trình bày rõ ràng, thuyết phục với người khác. Vì vậy mà trong tư duy phản biện, kỹ năng giao tiếp đóng vai trò rất quan trọng, nhất là trong các buổi họp ý tưởng, tìm ra giải pháp xử lý vấn đề. Nếu muốn ý kiến phản biện của mình được mọi người nhìn nhận, xem xét thì bạn cần luyện tập khả năng giao tiếp. - Kỹ năng giải quyết vấn đề: Sau khi đã nhìn nhận, phân tích, suy luận và nghĩ ra các giải pháp thì tiếp theo bạn phải biết cách chọn ra một hoặc một vài phương án tốt nhất để giải quyết vấn đề. Với kỹ năng giải quyết vấn đề, bạn phải lựa chọn *Vài nét về tư duy phản biện 1. Khái quát Tư duy phản biện (Critical thinking) là khả năng suy nghĩ rõ ràng và có lập luận đúng đắn về niềm tin bạn tin vào hay những gì bạn đang làm. Nó bao gồm khả năng vận dụng suy nghĩ độc lập (independent thinking) và suy nghĩ phản chiếu (reflective thinking). Người có tư duy phản biện thường có thể: - Hiểu sự gắn kết logic giữa các quan điểm. - Nhận dạng, phát triển và đánh giá các lập luận. - Tìm ra những sự không nhất quán và lỗi sai phổ biến trong cách lập luận. - Giải quyết các vấn đề một cách hệ thống. - Nhận dạng sự liên quan và tầm quan trọng của các ý tưởng. - Xem xét cách lập luận và sự đúng đắn trong quan điểm, niềm tin của người khác. => Người có trí nhớ tốt và biết nhiều thứ về cơ bản không hẳn là sẽ có tư duy phản biện tốt. Người có tư duy phản biện có thể suy luận ra những hệ quả từ những gì họ biết và biết cách sử dụng thông tin để giải quyết vấn đề, đồng thời tìm kiếm những nguồn thông tin liên quan để tăng hiểu biết của mình về vấn đề đó. - Lưu ý: Mặc dù các kỹ năng tư duy phản biện có thể được sử dụng để vạch trần những thiếu sót và cách lập luận sai lầm, nhưng tư duy phản biện cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phối hợp để đưa ra các cách lập luận đúng đắn và có tính xây dựng. Tư duy phản biện giúp chúng ta thu nạp kiến thức, tăng mức độ thấu hiểu lý thuyết đã biết, củng cố các lập luận, nâng cao hiệu quả xử lý công việc và giải quyết vấn đề. =>Tư duy phản biện hay tư duy phân tích là một quá trình tư duy biện chứng gồm phân tích, đánh giá, giải thích, và xây dựng lại những suy nghĩ của mình trên những thông tin đã có theo các cách nhìn khác cho vấn đề đã đặt ra nhằm làm sáng tỏ và khẳng định lại tính chính xác của vấn đề. Lập luận phản biện phải rõ ràng, logic, đầy đủ bằng chứng, tỉ mỉ và công tâm. 2 Tầm quan trọng của tư duy phản biện - Tư duy phản biện là kỹ năng tư duy cần thiết cho mọi lĩnh vực. Khả năng suy nghĩ rõ ràng và có lý trí rất quan trọng bất kể chúng ta đang làm gì. Nếu bạn làm việc trong lĩnh vực giáo dục, tài chính, quản trị hay pháp lý, thì tư duy phản biện hiển nhiên cực kỳ quan trọng. Nhưng kỹ năng này không chỉ giới trong một lĩnh vực cụ thể nào cả. Khả năng tư duy tốt và giải quyết vấn đề một cách có hệ thống là "tài sản" quý giá trong mọi lĩnh vực, nghề nghiệp. Tư duy phản biện rất quan trọng trong nền kinh tế tri thức khi nó được thúc đẩy bởi thông tin và công nghệ. Nền kinh tế mới đặt ra những nhu cầu ngày càng tăng vào các kỹ năng vận dụng trí óc linh hoạt và khả năng phân tích thông tin, tích hợp các nguồn kiến thức đa dạng vào giải quyết vấn đề. Tư duy phản biện tốt thúc đẩy những kỹ năng tư duy này và rất quan trọng trong môi trường làm việc không ngừng thay đổi. Tư duy phản biện cải thiện các kỹ năng thuyết trình và ngôn ngữ. Suy nghĩ rõ ràng và có hệ thống có thể cải thiện cách mà chúng ta diễn đạt các ý tưởng. Đối với phân tích cấu trúc logic của văn bản, tư duy phản biện cũng tăng khả năng hiểu rõ những gì đã được viết. Tư duy phản biện thúc đẩy sáng tạo. Tìm ra giải pháp sáng tạo cho một vấn đề không chỉ cần đến các ý tưởng mới. Bản thân các ý tưởng mới này cũng bắt buộc phải hữu ích và liên quan đến vấn đề đang cần được giải quyết. Tư duy phản biện đóng vai trò cốt lõi trong việc đánh giá các ý tưởng mới, lựa chọn những ý tưởng tốt nhất và điều chỉnh chúng nếu cần thiết. Tư duy phản biện rất quan trọng đối với quá trình phản chiếu bản thân. Để kiểm soát cuộc sống và làm nó trở nên có ý nghĩa, chúng ta cần nhận dạng rõ giá trị bản thân và tỉnh táo khi ra quyết định. Tư duy phản biện chính là thứ sẽ giúp bạn thực hiện những điều này một cách hợp lý. Tư duy phản biện tốt là nền tảng của khoa học và dân chủ. Khoa học đòi hỏi việc sử dụng lập luận trong thử nghiệm và xác nhận các lý thuyết. Việc vận hành hiệu quả hơn của nền dân chủ tự do cũng đòi hỏi các công dân có cách suy nghĩ lý trí về các vấn đề xã hội để lan tỏa những giá trị đúng đắn và vượt qua những khuynh hướng và định kiến sai lầm. => Tóm lại: Tư duy phản biện là một nhân tố quan trọng của tất cả mọi lãnh vực nghề nghiệp chuyên môn và mọi chuyên ngành khoa học (qua dẫn ra những câu hỏi chấp nhận được, những nguồn minh chứng hay tiêu chí, v. V). Trong khuôn khổ của chủ nghĩa hoài nghi khoa học, quá trình tư duy phản biện liên quan đến việc thu thập và diễn giải thông tin một cách thận trọng và dùng nó để đạt đến một kết luận có thể biện minh được rõ ràng. Những khái niệm và nguyên tắc của tư duy phản biện có thể áp dụng cho mọi bối cảnh nhưng chỉ bằng cách cân nhắc kỹ bản chất của sự ứng dụng đó. Tư duy phản biện được coi là quan trọng trong mọi lãnh vực khoa học là vì nó tạo điều kiện cho người ta phân tích, đánh giá, giải thích, và xây dựng lại những suy nghĩ của mình, bằng cách đó làm giảm rủi ro vận dụng, hay hành động, hay suy nghĩ với một niềm tin sai lầm. Tuy nhiên, ngay cả với những kiến thức về phương pháp đặt câu hỏi và lập luận logic, người ta vẫn có thể phạm sai lầm do thiếu năng lực vận dụng hay do những đặc điểm tính cách như tự coi cái tôi của mình là trung tâm vũ trụ. Tư duy phản biện bao hàm việc xác định rõ những định kiến, thiên vị, tuyên truyền, tự lừa dối, xuyên tạc, và những thông tin sai lạc. V. v. Với những kết quả nghiên cứu trong tâm lý học tri nhận, một số nhà giáo dục tin rằng nhà trường cần phải tập trung vào việc dạy cho sinh viên những kỹ năng về tư duy phản biện và nuôi dưỡng trong họ những phẩm chất cốt lõi của hoạt động trí tuệ. Tư duy phản biện đóng vai trò như một nhân tố quan trọng để thúc đẩy cá nhân phát triển toàn diện. Người có tư duy phản biện có thể suy luận ra những hệ quả từ những gì họ biết và biết cách sử dụng thông tin để giải quyết vấn đề, đồng thời tìm kiếm những nguồn thông tin liên quan để tăng hiểu biết của mình về vấn đề đó. Con người không ngừng đặt ra các câu hỏi như phản biện là gì, vai trò của phản biện, cách rèn luyện kỹ năng phản biện như thế nào, ví dụ về tư duy phản biện.. Từ đó họ cố gắng tìm kiếm câu trả lời và đưa ra quyết định đúng đắn cho bản thân. Bên cạnh đó chủ thể có tư duy phản biện thường có thể hiểu sự gắn kết logic giữa các quan điểm, đưa ra lập luận, nhận dạng, phát triển và đánh giá các lập luận đúng sai và biết cách tìm ra những sự không nhất quán và lỗi sai phổ biến trong cách lập luận. Đối với mỗi vấn đề chủ thể có tư duy phản biện sẽ đưa ra cách giải quyết các vấn đề một cách hệ thống. Nhận dạng sự liên quan và tầm quan trọng của các ý tưởng. Xem xét cách lập luận và sự đúng đắn trong quan điểm, niềm tin của người khác. Ngoài ra chỉ khi con người có kiến thức, có sự tự tin, có tư duy phản biện thì mới dám đứng lên thể hiện quan điểm của bản thân mình. 3. Đặc điểm của tư duy phản biện là gì? Người có tư duy phản biện thường có khả năng: - Xác định vấn đề, đặt câu hỏi: Đầu tiên bạn phải xác định rõ vấn đề và câu hỏi chính cho vấn đề này. Vấn đề càng rõ ràng, càng thu hẹp thì càng dễ cho bạn tìm ra câu trả lời và giải pháp. Hãy tận dụng tối đa khả năng quan sát, nhận định để xác định chính xác vấn đề. - Thu thập dữ liệu, ý kiến và lập luận: Sau khi đã xác định vấn đề, bạn cần tìm kiếm thật nhiều thông tin liên quan đến vấn đề và thu thập nhiều ý kiến, lập luận khác nhau để có cái nhìn toàn diện về vấn đề. Nên lựa chọn những nguồn đáng tin cậy, có uy tín để thu thập được thông tin chất lượng. - Phân tích và đánh giá dữ liệu: Dữ liệu thu thập về đôi khi là rất nhiều, không phải dữ liệu nào cũng quan trọng. Vì vậy trong bước này bạn cần đánh giá và lựa chọn dữ liệu quan trọng, liên quan trực tiếp với vấn đề, nhìn nhận lại các ý kiến đánh giá có đúng hay không. - Xác định các giả định: Dựa trên dữ liệu đã phân tích, bạn có thể đưa ra những giả định cho cách giải quyết vấn đề. Trong bước này, bạn có thể tận dụng tối đa tư duy logic và sáng tạo để suy nghĩ ra nhiều giả định khác nhau. - Xác lập ý nghĩa cho từng giả thuyết: Các giả định đã đưa ra thì bạn cần xem xét lại về ý nghĩa của chúng, giả thuyết nào có khả năng đem lại kết quả tốt nhất trong hoàn cảnh hiện tại. Bạn cần xác lập cho từng giả thuyết đã lập ra, không nên bỏ sót giả thuyết nào. - Đưa ra quyết định/ đi đến kết luận: Đây là bước quan trọng nhất vì nó mang tính quyết định. Bạn cần xem xét lại toàn bộ vấn đề, hoàn cảnh, môi trường xung quanh và các giải pháp đã đưa ra một lần nữa, xác định ưu nhược điểm của từng giải pháp. Cuối cùng là kết luận về vấn đề gốc rễ và đưa ra giải pháp tốt nhất. - Bày tỏ quan điểm cá nhân: Để ý kiến của bạn được mọi người công nhận thì hãy chuẩn bị thật kỹ trong đầu về những điều mình tin là đúng, chuẩn bị cách trả lời cho các câu hỏi phản biện. Và hãy mang tâm thế tự tin, trình bày rõ ràng, không e sợ để thuyết phục người khác. => Người có trí nhớ tốt và biết nhiều thứ về cơ bản không hẳn là sẽ có tư duy phản biện tốt. Người có tư duy phản biện có thể suy luận ra những hệ quả từ những gì họ biết và biết cách sử dụng thông tin để giải quyết vấn đề, đồng thời tìm kiếm những nguồn thông tin liên quan để tăng hiểu biết của mình về vấn đề đó. - Lưu ý: Mặc dù các kỹ năng tư duy phản biện có thể được sử dụng để vạch trần những thiếu sót và cách lập luận sai lầm, nhưng tư duy phản biện cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phối hợp để đưa ra các cách lập luận đúng đắn và có tính xây dựng. Tư duy phản biện giúp chúng ta thu nạp kiến thức, tăng mức độ thấu hiểu lý thuyết đã biết, củng cố các lập luận, nâng cao hiệu quả xử lý công việc và giải quyết vấn đề. 4. Rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện Tích cực trau dồi kiến thức cho bản thân Người có tư duy phản biện thường có khả năng ăn nói tốt, có thể tranh luận với người khác một cách dễ dàng. Tuy nhiên, để lập luận tốt chúng ta cần không ngừng trau dồi kiến thức tổng quát, nắm vững thông tin đa dạng về tất cả các lĩnh vực có liên quan đến ngành nghề mình đang làm việc và cả những ngành nghề không thuộc công việc của mình. Tập thói quen quan sát và học hỏi nhiều kiến thức để khi tranh luận thì mình luôn là người nắm rõ các thông tin chính xác để làm người khác thuyết phục. Có một tầm nhìn khách quan – Muốn có tư duy phản biện tốt, các bạn cần có cái nhìn khách quan về một vấn đề nào đó, không nghĩ hay giải quyết vấn đề theo cảm tính hay đặt cái tôi quá nhiều để nhìn nhận một vấn đề. Hãy bỏ cái nhìn chủ quan và thay thế bằng suy nghĩ khách quan, có như vậy thì bạn mới có thể lập luận vấn đề một cách chính xác. Tập thói quen đặt câu hỏi – Khi giải quyết một vấn đề thì cần có thêm những câu hỏi tự đặt ra để nó trở nên hoàn thiện hơn. Nhìn nhận vấn đề dưới nhiều góc độ để phòng tránh mọi trường hợp không hay có thể xảy ra ngoài suy nghĩ của mình. Đây cũng là cách để giải quyết mọi vấn đề một cách chỉn chu, tránh sai sót. – Khi nhận diện một vấn đề nào đó, đầu tiên là chúng ta nắm rõ thông tin chính xác về vấn đề gì? Về ai? Về điều gì? Liên quan đến lĩnh vực gì? Sau đó, dựa trên những cơ sở khoa học và logic, hãy lên những câu hỏi để làm rõ vấn đề. Tại sao A mà không phải B, A đúng hay B đúng, nếu là A thì kết quả thế nào, B thì kết quả thế nào, cái nào mới là cái đúng và chính xác. Từ đó rút ra kết luận và nguyên nhân cho vấn đề trên. 5, Kết luận Tư duy phản biện là tư duy tự định hướng, tự kỷ luật, cố gắng lập luận ở mức chất lượng cao nhất theo cách công bằng. Những người suy nghĩ chín chắn luôn cố gắng sống hợp lý, hợp tình, thấu tình đạt lý. Họ nhận thức sâu sắc về bản chất vốn có khiếm khuyết trong suy nghĩ của con người khi không được kiểm soát. Họ cố gắng làm giảm sức mạnh của các khuynh hướng hướng tâm và tập trung vào xã hội của họ. Họ sử dụng các công cụ trí tuệ mà tư duy phản biện mang lại - các khái niệm và nguyên tắc cho phép họ phân tích, đánh giá và cải thiện tư duy. Họ làm việc siêng năng để phát triển các đức tính trí tuệ bao gồm trí tuệ liêm chính, trí tuệ khiêm tốn, trí tuệ văn minh, trí tuệ đồng cảm, ý thức công bằng trí tuệ và niềm tin vào lý trí. Họ nhận ra rằng dù họ là nhà tư tưởng có kỹ năng đến đâu, họ luôn luôn có thể cải thiện khả năng lý luận của mình và đôi khi họ sẽ trở thành con mồi của những sai lầm trong lý luận, sự phi lý của con người, các thành kiến, thành kiến, xuyên tạc, các quy tắc và điều cấm kỵ của xã hội chưa được chấp nhận một cách rõ ràng, tư lợi và vụ lợi. Họ cố gắng cải thiện thế giới bằng bất cứ cách nào họ có thể và đóng góp vào một xã hội văn minh, hợp lý hơn. Đồng thời, họ nhận ra sự phức tạp thường có khi làm như vậy. Họ tránh suy nghĩ một cách đơn giản về các vấn đề phức tạp và cố gắng cân nhắc một cách thích hợp các quyền và nhu cầu của những người khác có liên quan. Họ nhận ra sự phức tạp trong việc phát triển với tư cách là nhà tư tưởng, và cam kết thực hành suốt đời để tự hoàn thiện bản thân. Chúng là hiện thân của nguyên tắc Socrate: Cuộc sống không được khám phá không đáng sống, Theo Linda Elder, tháng 9 năm 2007
