Ánh nắng xế chiều len qua cửa kính, rải những vệt sáng vàng trên sàn gỗ cũ. Thảo đứng bên kệ sách, tay cầm một cuốn bìa xanh, đặt lên kệ trưng bày rồi lại lấy xuống, chuyển sang một chỗ khác. Không phải vì vị trí kia chưa đẹp. Chỉ là.. Cô thích thế.
Mùi cafe pha trộn với mùi giấy cũ thoang thoảng. Từ bếp, tiếng máy pha chế rì rầm. Quỳnh đang đun thêm một bình trà, dù chẳng có khách nào gọi.
Quán vắng, hai ba bàn có người ngồi rải rác. Một ông già đọc sách ở góc, thỉnh thoảng ho khẽ. Một cô gái trẻ cắm tai nghe, nhìn chăm chú vào màn hình laptop. Thế thôi.
Thảo nhìn ra ngoài cửa sổ. Phố xá cuối tuần vẫn vội vã. Xe máy chạy qua từng đợt, tiếng còi xe thỉnh thoảng vọng vào. Nhưng trong quán, mỗi giây như được kéo dài.
Cô đặt cuốn sách xuống, lau lại mặt kệ đã sạch.
Quỳnh bước ra từ bếp, tạp dề còn ướt một mảng. Cô kéo ghế ngồi xuống bên quầy, lấy điện thoại ra.
"Mày làm xong bài kinh tế lượng chưa?" Thảo hỏi, giọng nhỏ.
"Chưa." Quỳnh lướt điện thoại, mắt không rời màn hình. "Thứ hai nộp mà, nghĩ đến là muốn chết."
Thảo cười khẽ. Học xong ra trường, rồi cũng chẳng dùng đến mấy cái công thức đó.
"Còn mày?" Quỳnh ngẩng đầu lên. "Sáng nay phỏng vấn thế nào?"
Thảo nhún vai. "Trượt."
"Hả?"
"Trượt rồi." Cô lấy chiếc khăn lau, lau lại quầy thu ngân. "Họ bảo sẽ liên lạc lại, nhưng mày biết đấy."
Quỳnh thở dài. "Công ty nào?"
"Một công ty kiểm toán. Lương khởi điểm mười hai triệu."
Điện thoại trong túi áo Thảo rung nhẹ. Cô lấy ra nhìn, thông báo từ ứng dụng tìm việc. Cô vuốt qua, tắt màn hình.
Quỳnh nhìn bạn. "Mày có buồn không?"
Thảo ngẩng lên, mỉm cười. "Có chứ. Nhưng cũng quen rồi."
Im lặng một lúc. Chỉ có tiếng nhạc piano nhẹ từ loa. Và tiếng máy pha chế vẫn rì rầm, như nhịp thở của quán.
"Mày nghĩ sau này mình sẽ làm gì?" Quỳnh hỏi, giọng bỗng nghiêm túc.
Thảo ngừng lau. "Không biết. Kiếm được việc gì thì làm. Mày thì sao?"
"Tao muốn làm thợ bánh. Nhưng nhà không cho. Bảo học kinh tế xong phải đi làm văn phòng, kiếm tiền cho ra hồn."
"Thì cũng đúng chứ."
"Đúng cái gì." Quỳnh cau mày. "Làm cái mình không thích, có hạnh phúc đâu."
Thảo không trả lời. Hạnh phúc là cái gì? Làm điều mình thích, hay làm điều kiếm được tiền?
Chú mèo của quán đi ngang qua, lông đen mượt, đuôi vểnh cao. Nó cọ vào chân bàn ở giữa quán, rồi nhảy lên, cuộn tròn trên ghế.
"Mày thấy không, sống như mèo là sướng nhất." Quỳnh cười khẽ.
"Ừ. Không phải lo tìm việc."
Quỳnh đứng dậy, duỗi người. "Mày đi lau mấy bàn kia đi. Tao vào bếp chuẩn bị đồ."
Thảo gật đầu. Cô lấy khăn lau, đi về phía các bàn trống. Cô lau chậm rãi, không vội.
Trong đầu, những suy nghĩ trôi qua lặng lẽ. Buổi phỏng vấn sáng nay. Câu hỏi của người phỏng vấn: "Em có kinh nghiệm gì chưa?" Rồi ánh mắt của người đó, nhìn cô với vẻ tiếc nuối nhẹ. "Chúng tôi đang cần người có kinh nghiệm."
Thế thì sinh viên mới ra trường làm gì?
Cô lau xong, quay về quầy. Quỳnh đã vào bếp, tiếng chén dĩa kêu leng keng. Thảo ngồi xuống ghế sau quầy, nhìn ra ngoài cửa sổ.
Ánh nắng đã dịch sang bên phải. Bóng cây lay động trên vỉa hè. Một đứa trẻ chạy qua, cầm cây kem. Một cặp đôi đi ngang, tay nắm tay.
Thảo bỗng nghĩ đến Minh. Cậu bạn trai quen trên Tinder ba tháng trước. Họ đã gặp nhau hai lần. Lần đầu uống cafe, lần hai xem phim. Rồi sau đó, tin nhắn thưa dần. Tuần trước, cậu ta nói đang bận công việc, sẽ liên lạc sau. Thảo biết "sau" là không bao giờ.
Cũng chẳng sao, cô cũng không thích cậu ta lắm.
Điện thoại lại rung. Lần này là tin nhắn từ mẹ. "Con ăn cơm chưa?" Thảo nhìn đồng hồ. Bốn giờ chiều.
Cô gõ: "Ăn nhẹ rồi mẹ. Con đang làm việc." Gửi.
Quỳnh bước ra từ bếp, tay cầm một tách cafe. "Mày uống không? Tao pha thừa."
"Uống." Thảo nhận tách cafe nóng, nhấp một ngụm nhỏ. Đắng, nhưng quen.
Quỳnh ngồi xuống bên cạnh. "Mày có thấy cuộc sống mình chán không?"
Thảo nhìn bạn. "Sao bỗng nhiên hỏi vậy?"
"Thì.. Tao nghĩ hoài. Mỗi ngày đi học, đi làm part-time, rồi về ngủ. Sáng dậy lại làm lại. Cứ thế hoài."
"Thì.. Mọi người cũng vậy mà."
"Nhưng có phải ai cũng vui đâu." Quỳnh nhìn ra ngoài cửa sổ. "Có khi nào mày nghĩ, mình đang sống sai cách không?"
Thảo im lặng. Sống sai cách là sao?
"Tao không biết. Nhưng có lẽ, mình chỉ đang cố sống thôi."
Quỳnh gật đầu. "Ừ. Cố sống."
Cửa quán vang lên tiếng chuông nhẹ.
Thảo ngẩng đầu, thấy hai ông già bước vào. Nắng chiều theo sau họ, rọi vào nền gạch cũ.
Ông đi trước cao hơn một chút, vai hơi khom. Áo sơ mi trắng đã phai, quần kaki nâu gấp nếp thẳng tắp. Tay ông xách chiếc cặp da nâu sẫm, góc cặp hơi sờn, vết nứt nhỏ chạy dọc theo mép. Ông dừng lại giữa quán, mắt nhìn quanh.
Ông theo sau mảnh khảnh hơn, tóc bạc trắng. Áo polo xám, quần jean. Tay ông cầm một tập sách mỏng, ngón tay đặt ở trang đang đọc dở.
Quỳnh đang lau bàn, thoáng nhìn lên, rồi lại cúi xuống. Thảo đứng sau quầy, tay đang xếp ly.
Hai ông bước chậm đến bàn gần cửa sổ bên trái quầy. Ông đặt cặp xuống bàn, tiếng "ụp" khẽ vang. Ông mở khóa cặp, lấy ra một cuốn sách dày, bìa nâu cũ kỹ. Tay ông vuốt nhẹ lên bìa sách.
Ông kia ngồi xuống, kéo ghế ra. Tiếng chân ghế cọ trên sàn gỗ. Ông cởi chiếc áo khoác mỏng đang khoác vai, treo lên lưng ghế. Rồi ông đặt tập sách mỏng xuống bàn, mở ra trang đang đọc dở.
Thảo nhìn họ từ xa. Có gì đó khác. Không phải quần áo, mà là cách họ di chuyển, chậm rãi, trang trọng.
Cô lau tay vào tạp dề, bước ra khỏi quầy.
Hai ông đã ngồi xuống. Ánh nắng từ cửa sổ rọi thẳng vào trang giấy.
Thảo đến gần. "Chào các bác ạ. Bác dùng gì ạ?"
Ông mặc áo sơ mi ngẩng lên, mắt nhìn qua tròng kính dày. "Chào cháu. Cho bác hai cafe đen nóng."
Giọng ông trầm, chậm. Mỗi từ được phát âm rõ ràng.
"Dạ. Bác có dùng bánh gì không ạ?"
Ông kia mỉm cười. "Bánh ở đây có loại nào?"
Thảo kể: Bánh flan, bánh su kem, bánh chuối. Ông gật đầu, nói không cần, rồi cảm ơn.
"Dạ. Hai cafe đen nóng. Hai bác đợi chút ạ."
Thảo quay lưng, bước về quầy. Tai cô vẫn nghe được tiếng giấy xào xạo từ bàn đó, tiếng lật trang.
Quỳnh đi ngang qua, ghé tai cô hỏi. "Hai ông kia ai vậy?"
Thảo lắc đầu. "Không biết."
"Trông như dân văn nghệ."
"Sao biết?"
Quỳnh cười khẽ. "Cầm sách cũ rích, mặc đồ cũ kỹ, mà vẫn ngồi thẳng lưng ngay ngắn."
Thảo nhìn lại. Hai ông đang trao đổi gì đó, giọng nói nhỏ. Ông mặc áo sơ mi chỉ vào một dòng chữ trong sách. Ông kia gật đầu, rồi mở tập sách mỏng của mình ra, tìm một trang, chỉ cho ông kia xem.
Cô pha cafe. Tiếng máy rì rầm. Mùi cafe rang bốc lên. Cô để hai tách lên khay, thêm đường và sữa, đặt vào khay một bình trà nhỏ, lấy khăn giấy.
Khi cô bước đến bàn, hai ông đang im lặng. Ông mặc áo sơ mi nhìn ra ngoài cửa sổ, ánh mắt xa xăm. Ông kia đọc sách, ngón tay trỏ chạy dọc theo dòng chữ.
"Dạ, cafe của hai bác ạ." Thảo đặt khay xuống. Tiếng tách chạm mặt bàn, vang nhẹ.
Ông mặc áo sơ mi quay lại. "Cảm ơn cháu."
"Dạ. Bác cần gì thêm cứ gọi cháu ạ."
Ông gật đầu. Thảo rút lui, nhưng cô không về quầy ngay. Cô dừng lại ở bàn bên cạnh, giả vờ lau bàn.
"Bữa nay họ nói nhiều mà không nói ra cái gì." Giọng ông mặc áo sơ mi, buồn bã.
"Thì hội thảo mà, anh. Nói để nói thôi." Giọng ông kia, nhẹ nhàng hơn.
"Năm nào cũng thế. Nói về trách nhiệm, nói về sứ mệnh. Nhưng ra ngoài đời, ai quan tâm?"
Thảo lau bàn chậm lại. Cô không hiểu họ đang nói về cái gì, nhưng giọng ông mang theo một thứ nặng trĩu mà cô chưa từng nghe.
Quỳnh gọi cô từ quầy. Thảo giật mình, bước nhanh về. Nhưng trên đường về, cô quay đầu nhìn lại. Hai ông vẫn ngồi đó, dưới ánh nắng chiều nhạt dần.
Quỳnh đang cầm điện thoại. Thấy Thảo, cô hỏi: "Mày nghĩ hai ông kia đang bàn gì?"
Thảo nhún vai. "Không biết. Chắc chuyện liên quan đến sách."
"Mày có thấy họ.. Lạ không?"
"Lạ sao?"
Quỳnh nhíu mày. "Không biết. Như kiểu.. Giống mấy người trong phim cũ vậy."
Thảo cười khẽ. Nhưng trong lòng, cô lại thấy Quỳnh nói đúng. Hai ông đó như hai nhân vật bước ra từ bức ảnh đen trắng.
Cô đứng sau quầy, tay tiếp tục xếp ly. Nhưng mắt cô vẫn liếc sang bàn hai ông. Họ đang lật sách, đầu cúi xuống, ánh nắng rọi vào tóc bạc của ông kia.
Điện thoại trong túi áo Thảo rung, cô lấy ra nhìn. Tin nhắn từ một ứng dụng tìm việc. "Thông báo: Bạn không được chọn cho vị trí Nhân viên Marketing.."
Cô tắt màn hình. Nhét điện thoại vào túi, thở ra.
Tiếng chuông cửa lại reo. Một khách nữa bước vào. Thảo cúi đầu chào, mỉm cười, và công việc tiếp tục.
Nhưng trong đầu cô, hình ảnh hai ông già ngồi bên cửa sổ cứ đọng lại. Cách họ cầm sách. Cách họ ngồi. Cách họ nói chuyện với nhau, giọng trầm, chậm rãi.
Cô tự hỏi họ là ai? Và tại sao, chỉ nhìn họ vài phút, cô lại thấy trong lòng buồn buồn.
Cửa mở, chuông gió kêu leng keng.
Thảo ngẩng đầu. Hai cô gái bước vào, một người cao, tóc nhuộm nâu sáng, mặc áo hoodie trắng rộng thùng thình. Người kia thấp hơn, kính gọng tròn, áo sơ mi trắng gọn gàng. Cô cao nhìn quanh quán, rồi dừng lại ở bàn gần cửa sổ bên phải, sát bên bàn của hai ông.
"Chỗ này được không chị?"
Cô kia gật đầu, kéo ghế ra ngồi.
Hai người đặt balô xuống bàn. Tiếng khóa kéo mở. Cô cao lôi laptop ra, chiếc máy màu xám, dán sticker anime đủ màu. Cô kia lấy ra một xấp giấy dày, bìa trắng, có chữ viết tay ở góc. Bản thảo.
Cô cao cắm sạc vào ổ cạnh bàn. Laptop bật lên, ánh sáng xanh nhợt chiếu lên mặt. Ngón tay gõ lên bàn phím, lướt nhanh. Cô kia lật bản thảo, đánh dấu bằng giấy note màu vàng ở những trang nhất định.
Thảo nhìn sang bàn hai cô gái. Hai người này khác hẳn hai ông bên kia. Cách họ di chuyển, cách họ sắp xếp đồ đạc, nhanh gọn, hiệu quả.
Quỳnh ghé sang, thì thầm: "Mấy người kia giống dân viết lách nhỉ?"
"Sao biết?"
"Thấy bản thảo kìa."
Đúng. Hai ông mang theo cặp da cũ, sách dày. Còn hai người này, laptop, giấy in trắng tinh, điện thoại đặt úp trên bàn. Hai thế giới.
Cô cao ngẩng đầu, vẫy tay: "Chị ơi, order ạ!"
Thảo bước đến. "Dạ, hai chị dùng gì ạ?"
"Em latte nóng. Chị uống gì?" Cô cao quay sang người kia.
"Cappuccino nhé. Nóng luôn."
"Dạ. Hai chị có dùng bánh không ạ?"
Cô cao lật menu, mắt lướt nhanh. "Brownie có không chị?"
"Dạ có ạ."
"Lấy một cái cho mình nhé." Cô cao cười, quay sang người kia: "Chị ăn được không? Em nhớ chị đang ăn kiêng."
Cô kia gật đầu: "Thôi, hôm nay phá lệ một ngày."
"Oke, vậy lấy một brownie nữa nhé chị."
"Dạ, vâng ạ. Khoảng năm phút nữa em mang ra cho hai chị." Thảo ghi vội vào sổ nhỏ, quay về quầy.
Quỳnh đã đứng sẵn bên máy pha chế. "Nghe được gì không?"
"Không rõ lắm. Nhưng có bản thảo."
"Kiểu nhà văn trẻ á?" Quỳnh tò mò.
"Không biết. Mà.. Hai người này nhìn vui hơn hai ông kia nhiều."
Quỳnh cười khẽ: "Ừ. Hai ông kia nhìn nghiêm túc kinh."
Thảo không nói gì, chỉ mỉm cười. Tay đặt ly lên máy, bấm nút. Hơi nước bốc lên, mùi cà phê lan tỏa. Quỳnh lấy brownie từ tủ kính, xếp lên đĩa nhỏ.
Năm phút sau, Thảo mang khay ra. Đặt latte trước cô cao, cappuccino trước cô kia, brownie ở giữa. "Chúc hai chị ngon miệng ạ."
"Cảm ơn chị nhé!" Cô cao nói, không ngẩng đầu, mắt vẫn dán vào màn hình.
Khánh Vi mở bản thảo, đặt lên bàn giữa hai người. Cô lật đến trang 45, ngón tay chỉ vào một đoạn văn được đánh dấu bằng bút đỏ.
"Em xem đoạn này." Giọng Khánh Vi nhẹ nhàng nhưng rõ ràng. "Cảnh mô tả ở đây hơi.. Chi tiết quá."
Yến Trúc cúi xuống đọc lại. Mắt cô di chuyển qua từng dòng chữ. Môi mím lại.
"Nhưng em cần cảnh đó để thể hiện cảm xúc của hai nhân vật chị ạ."
"Em không cần bỏ hẳn." Khánh Vi lấy bút ra, đánh dấu. "Chỉ cần giảm độ chi tiết. Thay vì năm dòng, em viết lại còn hai dòng. Gợi cảm thay vì miêu tả trực tiếp."
Yến Trúc nhíu mày. Tay cô lật sang trang 46, rồi 47. Cả ba trang đều có dấu đỏ.
"Vậy còn hai cảnh này?"
"Cũng vậy." Khánh Vi gõ nhẹ bút lên giấy. "Đoạn trang 52 thì em nên xóa hẳn."
Yến Trúc không trả lời ngay. Cô nhìn xuống những dòng chữ mình viết. Bản thảo này cô viết gần hai năm.
"Em nghĩ những cảnh đó cần thiết lắm chị ạ." Giọng Yến Trúc nhỏ đi. "Nếu không có, mối quan hệ của hai nhân vật sẽ thiếu.. Thiếu chiều sâu."
Khánh Vi gật đầu. Đã làm biên tập bảy năm, cô gặp không biết bao nhiêu tác giả trẻ như Yến Trúc.
"Chị hiểu ý em. Nhưng em cũng phải hiểu thực tế. Nếu để nguyên như thế này, khả năng xin được giấy phép rất thấp."
"Thấp đến mức nào?"
"Có khi không được."
Yến Trúc thở ra. Cô biết điều này từ đầu. Thể loại cô viết vốn nhạy cảm. Nhưng nghe Khánh Vi nói ra thẳng thừng, cô vẫn cảm thấy như có gì đó siết lại trong ngực.
"Vậy.. Nếu em chỉnh sửa, thì chắc chắn sẽ được duyệt chứ?"
Khánh Vi im lặng vài giây. Cô điều chỉnh kính, ánh mắt nhìn thẳng vào Yến Trúc.
"Không ai dám chắc trăm phần trăm. Nhưng chị làm việc với NXB này lâu rồi. Nếu em làm theo những gì chị nói, khả năng rất cao."
Yến Trúc gật đầu. Tay cô lấy bút, ghi chú vào lề bản thảo. "Trang 45-47: Giảm chi tiết. Trang 52: Xóa hẳn." Nét chữ hơi run.
Khánh Vi quan sát. Cô thấy sự miễn cưỡng trong từng nét bút của Yến Trúc. Nhưng cô cũng thấy sự quyết đoán. Yến Trúc là người thực tế.
"Còn cảnh trang 68." Khánh Vi lật sang. "Cảnh này ổn, nhưng em nên thêm vài dòng miêu tả cảm xúc nội tâm."
"Vâng, em sẽ bổ sung."
Hai người tiếp tục lật từng trang. Khánh Vi chỉ ra những đoạn cần sửa. Yến Trúc ghi chép. Thỉnh thoảng có tranh luận nhỏ, nhưng không gay gắt.
Thảo đứng sau quầy thu ngân, vô tình nghe được một vài câu. "Cảnh nhạy cảm", "giấy phép", "chỉnh sửa". Cô không hiểu rõ họ đang nói về gì, nhưng cảm nhận được tính chuyên nghiệp trong cách hai người làm việc.
"Chị ơi." Yến Trúc ngừng ghi chú, ngẩng đầu lên. "Em có thắc mắc."
"Nói đi."
"Nếu em cứ phải chỉnh sửa, phải cắt bỏ mãi như thế này, thì cuối cùng.. Nó còn là tác phẩm của em nữa không?"
Câu hỏi treo lơ lửng trong không khí.
Khánh Vi không trả lời ngay. Cô nhìn ra ngoài cửa sổ, nơi ánh nắng chiều đang dần tắt.
"Chị hiểu em đang nghĩ gì." Khánh Vi quay lại. "Nhưng em cũng phải hiểu, không có cuốn sách nào đến tay độc giả mà không qua chỉnh sửa. Kể cả những nhà văn lớn, họ cũng phải làm việc với biên tập viên."
"Nhưng họ không phải thay đổi vì.. Luật pháp."
"Đúng." Khánh Vi gật đầu. "Họ thay đổi vì nghệ thuật. Còn em thay đổi vì thực tế. Nhưng kết quả vẫn là một cuốn sách được xuất bản, được đọc. Điều đó có quan trọng không?"
Yến Trúc không biết.
Khánh Vi đóng bản thảo lại.
"Em về sửa trong hai tuần. Xong thì gửi lại cho chị. Chị sẽ đọc kỹ lần nữa trước khi nộp hồ sơ xin phép."
"Vâng."
Quỳnh đi ngang qua, mang thêm nước ra. Cô đặt hai ly lên bàn. Mắt cô liếc qua bản thảo, thấy những dấu đỏ dày đặc. Cô nghĩ, viết văn cũng khổ như học kinh tế lượng.
Thảo nhìn Quỳnh quay về, ra hiệu hỏi nhỏ: "Họ nói gì?"
Thảo gật đầu. Cô nhìn lại hai người phụ nữ trẻ bên bàn. So với hai ông già bên kia, họ trông trẻ hơn, năng động hơn. Nhưng sao cũng thấy.. Mệt mỏi. Một kiểu mệt mỏi khác. Phải viết hay, phải bán được, phải qua được kiểm duyệt.
Thảo tự hỏi, văn học có phải là nghề dễ không? Hai ông già kia nói văn học là sứ mệnh. Hai cô gái trẻ này làm văn học như làm kinh doanh. Vậy đâu mới đúng?
Cô không biết.
* * *
Nếu thấy tác phẩm hay, bạn có thể ủng hộ tác giả bằng cách đọc các tiểu thuyết sau:
Ở bàn bên trái, ông Quân nhìn sang bàn của Yến Trúc và Khánh Vi. Từ đây, ông chỉ thấy được một góc màn hình laptop. Ông nghe thấy tiếng gõ phím, nhanh, đều đặn. Ông nghĩ, đó chắc là âm thanh của văn học thời đại mới.
Ông Thiệp cũng nhìn theo. Ông thì thầm: "Hai cô gái trẻ kia đang làm gì vậy?"
"Không biết." Ông Quân lắc đầu. "Nhưng nghe có vẻ cũng về văn chương."
"Vậy à. Bọn trẻ viết truyện gì?"
"Hừm.. Đam Mỹ."
Hai ông im lặng. Họ không nói gì thêm, nhưng cả hai đều cảm nhận được sự hiện diện của một thế giới văn học khác, ngay bên cạnh họ.
Yến Trúc mở laptop, tạo file mới. Cô gõ dòng đầu tiên: "Bản sửa lần 4 - theo yêu cầu biên tập."
Lần 4 rồi. Mỗi lần đều nghĩ là lần cuối. Nhưng mỗi lần lại có yêu cầu mới.
"Chị ơi." Yến Trúc hỏi thêm. "Sau khi sửa xong, em nộp hồ sơ bao lâu thì biết kết quả?"
"Thường là hai tuần đến một tháng."
"Lâu vậy."
"Đó là thủ tục, em phải quen."
Yến Trúc gật đầu. Cô nghĩ, mình sẽ bắt đầu từ đâu đây. Trang 45 chăng. Cảnh mà cô yêu thích nhất. Cảnh mà giờ phải cắt bớt.
Ngón tay cô đặt lên bàn phím, nhưng chưa gõ. Cô đọc lại đoạn văn cũ trong trang giấy, năm dòng. Khánh Vi bảo chỉ nên còn lại hai dòng.
Làm sao để giữ được cảm xúc nhưng bớt đi ba dòng? Cô thở dài.
Yến Trúc đóng file word lại, ngón tay vẫn còn đặt trên touchpad. Cô nhìn Khánh Vi, rồi nhìn xuống màn hình laptop.
"Chị ơi, chị có đọc tin Trung Quốc phong sát Đam Mỹ không?"
Khánh Vi đang uống một ngụm cappuccino. Cô đặt tách xuống, lau miệng bằng khăn giấy.
"Đọc rồi. Sao?"
"Em lo." Yến Trúc cắn môi. "Nếu Việt Nam cũng.."
"Thì sao?" Khánh Vi mỉm cười. "Em sẽ chuyển sang viết ngôn tình boy-girl à?"
"Không phải chuyện đùa đâu chị." Giọng Yến Trúc nghiêm túc hơn. "Em có bạn ở bên đó, người ta kể là cả ngành sụp đổ trong một đêm. Có người mất cả tỷ."
Khánh Vi gõ nhẹ ngón tay lên mặt bàn.
"Em biết chính sách ở đây khác Trung Quốc không?"
"Biết. Nhưng.."
"Nhưng em vẫn lo."
"Vâng ạ."
Khánh Vi nhìn ra ngoài cửa sổ, nắng chiều đã nghiêng hẳn, rồi cô quay lại.
"Ngành xuất bản này, em à, nó không bao giờ an toàn. Hôm nay em viết Đam Mỹ bán chạy, ngày mai thị hiếu đổi, em cũng phải thay đổi. Đó là luật chơi."
"Nhưng nếu không phải thị hiếu đổi, mà là luật pháp.."
"Thì em làm gì được? Thay đổi thôi."
Yến Trúc im lặng. Tay cô mở Google, gõ vào thanh tìm kiếm: "Trung Quốc phong sát Đam Mỹ". Hàng loạt kết quả hiện ra. Cô lướt qua, đọc lướt vài dòng, rồi đóng tab lại.
"Chị nghĩ em nên làm gì?"
Khánh Vi nhìn thẳng vào mắt Yến Trúc.
"Đa dạng hóa."
"Nghĩa là sao?"
"Nghĩa là đừng chỉ viết một thể loại. Em có tài kể chuyện, em có fanbase, em có khả năng xây dựng nhân vật. Những kỹ năng đó dùng được cho bất kỳ thể loại nào."
Yến Trúc gật đầu chậm rãi.
"Em đang nghĩ viết thêm tiểu thuyết hiện đại. Không phải Đam Mỹ, không phải ngôn tình, chỉ là.. Chuyện đời thường. Chuyện của người trẻ. Chuyện về mơ ước, về thất bại, về tình bạn."
"Ý tưởng hay đấy."
"Nhưng em không biết có bán được không."
Khánh Vi cười.
"Em lại lo về doanh thu rồi."
"Thì phải lo chứ ạ. Nếu không bán được thì em lấy gì sống?"
"Đúng. Nhưng nếu em chỉ lo về doanh thu thì em sẽ viết mãi những thứ an toàn, và một ngày nào đó em sẽ chán, độc giả cũng chán."
"Chị từng lo như em không?"
Khánh Vi đưa tay lên, điều chỉnh chiếc kính. Cô nhìn vào một điểm xa nào đó.
"Có. Lúc mới vào nghề, chị cũng lo lắm. Nhưng rồi chị nhận ra một điều."
"Điều gì ạ?"
"Lo thì vẫn phải làm. Sợ thì vẫn phải bước. Không có cách nào khác."
Yến Trúc mỉm cười.
"Nghe có vẻ là triết lý sống."
"Cũng là triết lý làm sách."
Trên màn hình, một đoạn văn đang được đánh dấu. Yến Trúc lướt chuột, highlight một câu. "Chị xem đoạn này!" Cô nói. "Em thấy nó hơi.. Trực tiếp quá. Có nên giữ không?"
Khánh Vi nhìn vào màn hình, nhíu mày nhẹ. "Đoạn nào?"
"Đoạn hai nhân vật.. Ờ, đoạn này." Yến Trúc chỉ vào màn hình, đọc thầm, môi mím lại.
"À, em nói đoạn H à? Ừ, cần xem lại. Nếu xuất bản giấy thì phải nhẹ hơn. Luật xuất bản bây giờ khó tính lắm."
Thảo đứng đó, vô tình nghe được. Mặt hơi nóng, cô vội quay về quầy.
Quỳnh nhìn theo: "Sao vậy?"
"Không, không có gì." Thảo lắc đầu, cầm khăn lau ly. Nhưng trong đầu vẫn vương vấn.
Quỳnh ghé tai: "Tụi nó nói chuyện gì mà mày đỏ mặt?"
"Không có đâu. Chỉ là.." Thảo do dự. "Nghe kiểu.. Họ đang sửa bản thảo. Có mấy đoạn nhạy cảm."
Quỳnh mở to mắt: "Hả? Kiểu gì?"
"Không biết, không nghe rõ. Nhưng họ bảo phải sửa để xuất bản."
Quỳnh cười khẽ: "Chắc thể loại Ngôn Tình, Đam Mỹ gì đó. Bây giờ mấy thể loại này hot lắm. Tao có mấy đứa bạn cũng đọc."
"Mày có đọc không?"
"Có chứ. Hồi còn cấp ba tao nghiện lắm. Giờ thì ít thôi, bận học. Nhưng thỉnh thoảng vẫn lên Wattpad đọc cho đỡ stress." Quỳnh nhìn sang bàn hai cô gái. "Chắc tụi nó là tác giả với.. Biên tập viên gì đó."
Thảo cũng nhìn theo. Hai người đang trao đổi, giọng nhỏ nhưng tập trung. Cô cao đang ghi chú gì đó vào file Word. Còn cô thấp thì lật bản thảo, chỉ vào từng dòng, giải thích.
Thảo đứng sau quầy, tay cầm khăn nhưng không lau gì cả, chỉ đứng, quan sát. Hai nhóm khách trong quán. Một bên, hai ông lớn tuổi, cặp da, sách cũ, không khí trang trọng. Một bên, hai cô gái trẻ, laptop, bản thảo trắng, giọng nói nhanh. Hai thế giới, cùng một không gian.
Không biết sao, Thảo thấy lạ. Cả hai nhóm đều làm về văn học. Nhưng họ khác nhau hoàn toàn. Hai ông kia, trầm lắng, nặng nề, có chút gì đó u ám. Còn hai cô gái này, sáng sủa, năng động, thoải mái.
Thảo tự hỏi: Văn học có nhiều kiểu như vậy sao? Hồi đi học, cô chỉ biết đến những tác phẩm trong sách giáo khoa. "Chí Phèo", "Vợ nhặt", những cái tên xa lạ, những câu chuyện cô chẳng hiểu lắm, chỉ học thuộc để qua môn.
Còn những gì hai cô gái này đang làm.. Có lẽ khác. Ngôn tình, Đam Mỹ như Quỳnh vừa nói. Cô chưa bao giờ đọc, nhưng biết chúng tồn tại. Và rõ ràng, chúng cũng là văn học. Hay.. Không phải?
Điện thoại trong túi rung, Thảo lấy ra, nhìn nhanh. Thông báo từ ứng dụng tìm việc: "Bạn không được chọn cho vị trí Nhân viên Marketing tại công ty XYZ."
Thảo thở dài, cất điện thoại vào túi. Lại một lần nữa. Buổi sáng nay đã là lần thứ tư trong tháng. Cô không biết mình sai ở đâu. Bằng đại học có, điểm số cũng khá. Nhưng cứ đi phỏng vấn là trượt.
Và giờ, cô đứng đây, trong quán cafe, lau bàn, pha chế, nhận order. Công việc tạm bợ. Lương tháng chỉ đủ trả tiền phòng trọ, tiền ăn, tiền xe. Tương lai mơ hồ.
Nhưng ít nhất, ở đây yên tĩnh. Không ai hỏi: "Em định làm gì trong tương lai?" Chỉ có Quỳnh, người hiểu cô.
Thảo nhìn sang bàn hai cô gái. Họ đang cười, nói gì đó vui vẻ. Họ có việc làm rõ ràng. Có mục tiêu. Có.. Tương lai.
Còn mình?
Quỳnh ghé tai: "Mày nghĩ gì mà nhìn tụi nó hoài vậy?"
"Không, chỉ tự nhiên thấy.. Tụi nó có vẻ biết mình đang làm gì. Không giống mình."
Quỳnh cười: "Ai mà biết đâu. Có khi tụi nó cũng đang loay hoay."
"Có lẽ."
Nhưng Thảo không chắc. Nhìn hai cô gái kia, cô thấy một thứ gì đó mình không có. Không phải tiền bạc, không phải ngoại hình. Mà là.. Sự tự tin. Họ biết mình muốn gì, và đang làm gì để đạt được nó.
Còn mình, chỉ đang.. Trôi.
Quỳnh ghé sát tai Thảo, giọng như gió thoảng qua:
"Mày thấy không, bàn bên kia trông như dân văn nghệ. Nhà văn đấy, một ông tên Quân, một ông tên Thiệp."
"Mày biết họ à?"
Quỳnh lắc đầu, tay vẫn lau bàn.
"Không, chỉ nghe lỏm được tên thôi."
Hai người im lặng, tiếp tục công việc. Thảo sắp xếp lại những tờ menu đã cũ. Quỳnh kiểm tra đồ uống trên quầy. Tiếng máy pha chế rì rầm đều đặn từ bên trong.
Quỳnh bỗng hỏi, giọng như thừa thãi:
"Lần cuối mày đọc sách văn học là khi nào?"
Thảo dừng tay. Câu hỏi đến bất ngờ. Cô nhìn lên những kệ sách trong quán, những cuốn bìa màu sặc sỡ, những cuốn bìa đen trắng cũ kỹ.
"Hồi.. Cấp ba chăng?"
"Nhớ đọc gì không?"
Thảo cười khẽ, một nụ cười gượng.
"Không nhớ. Chỉ nhớ là phải học thuộc."
Cô nhắm mắt lại. Trong đầu hiện lên mờ mờ một căn phòng học. Ánh đèn trắng nhợt. Thầy giáo đứng trước bảng, giọng đều đều. Phấn viết lạo xạo những dòng phân tích. "Vợ nhặt", "Chí Phèo", những con chữ trong sách giáo khoa như những con kiến đen, bò lổm ngổm trên trang giấy vàng.
Cô nhớ một buổi chiều, cô không làm bài tập phân tích "Vợ nhặt". Thầy gọi lên. Cô đứng, hai tay buông thõng, không biết nói gì. Thầy nhìn. Cả lớp nhìn. Rồi câu nói lạnh lùng: "Hai điểm, về chỗ."
Văn học với cô từ đó là một thứ gì đó xa lạ. Như tiếng nói của người nước ngoài.
"Tao cũng vậy." Quỳnh kéo cô về hiện tại. "Toàn những thứ cũ kỹ. Chiến tranh, đói khổ, bi thương. Đời giờ đã khác rồi mà."
Thảo gật đầu, nhưng bỗng có gì đó vương vấn. Cô nhìn về phía bàn ông Quân. Ông đang nói gì đó với ông Thiệp, khuôn mặt nghiêm túc.
"Mà thấy tội cho các ông ấy nhỉ."
Quỳnh ngẩng đầu.
"Tội gì?"
"Cả đời cống hiến, giờ không ai đọc sách của họ nữa."
Quỳnh nhún vai.
"Thì cũng tại các ông viết những thứ xa lạ quá. Ai mà đọc."
Thảo không đáp. Cô nhìn sang bàn bên kia. Yến Trúc đang cười, nói gì đó với Khánh Vi.
"Mấy người kia thì sao?"
Quỳnh lướt mắt qua.
"Viết những thứ ảo ảo. Tao cũng chẳng đọc."
"Vậy mày đọc gì?"
Quỳnh cười.
"Đọc shit gì đâu. Lướt Facebook, xem TikTok, thế thôi."
Cô dừng lại, nhìn Thảo.
"Còn mày?"
Thảo ngập ngừng, rồi mỉm cười.
"Tao.. Cũng vậy."
Hai người im lặng. Im lặng đến một cách kỳ lạ.
Quỳnh bỗng cười phá lên, giọng vui vẻ trở lại:
"Thì ra văn học bây giờ không dành cho người như tụi mình. Nó dành cho người viết và người.. Đang rảnh."
Thảo muốn cười theo, nhưng không cười được. Có gì đó vướng trong cổ họng.
Cô nhìn ra ngoài cửa sổ. Phố xá vẫn vội vã. Xe máy chạy ầm ầm. Ánh nắng chiều dần tắt. Trời chuyển màu xám xịt.
Trong quán, tiếng nói từ hai bàn khách bắt đầu vang lên. Ông Quân nói về một cuốn sách nào đó. Yến Trúc nói về bản thảo. Hai cuộc trò chuyện song song, không giao nhau.
Thảo đứng giữa quầy thu ngân. Giữa hai thế giới. Cô nghe, nhưng không hiểu hết. Cô nhìn, nhưng không thấu hết.
Quỳnh ghé lại, thì thầm:
"Bọn họ nói chuyện như thể văn học là cả thế giới vậy."
Thảo gật đầu. Nhưng trong lòng cô bỗng nảy ra một câu hỏi.
Văn học là gì?
Không phải định nghĩa trong sách giáo khoa. Mà là.. Cái gì đó khác. Cái gì đó mà cô chưa từng chạm đến.
Cô nhìn hai ông. Nhìn hai cô gái trẻ. Rồi nhìn xuống đôi tay mình. Những bàn tay lau chùi, pha chế, phục vụ. Những bàn tay không cầm bút, không viết, không đọc.
Có phải cô đang thiếu một thứ gì đó?
Hay chỉ là cô không cần nó?
Câu hỏi lơ lửng. Không ai trả lời.
Quỳnh đã bước đi, mang thêm nước ra cho khách. Thảo đứng lại một mình sau quầy. Ánh đèn vàng từ trần chiếu xuống. Cô nhìn bóng mình in trên mặt bàn. Bóng mờ mờ, không rõ nét.
Từ bàn ông Quân, tiếng thở dài vọng sang. Từ bàn Yến Trúc, tiếng cười nhẹ. Hai âm thanh trái ngược.
Thảo bỗng thấy mình như đứng giữa hai bờ sông. Và cô không biết nên bơi về phía nào.
Cửa quán mở, một vị khách vào. Thảo giật mình, quay lại công việc, mỉm cười, chào hỏi, nhận order.
Nhưng câu hỏi vẫn đó.
Văn học là gì?
Và tại sao cô bỗng muốn biết?
* * *
Nếu thấy tác phẩm hay, bạn có thể ủng hộ tác giả bằng cách đọc các tiểu thuyết sau:
Ông Quân nhấm ngụm cafe, đặt tách xuống nhẹ. Hơi nóng bốc lên mờ ảo trước mặt ông, rồi tan vào không khí lạnh của máy điều hòa.
"Anh Thiệp có nghe bài tham luận của anh Ngọc Tuấn không?"
Ông Thiệp gật đầu, tay lấy kính ra lau. "Có. Về tiểu thuyết chiến tranh thế hệ mới."
"Thế hệ mới." Ông Quân lặp lại, giọng có gì đó khó nói. "Nghe xong tôi chẳng biết phải nghĩ sao."
Thảo đứng sau quầy thu ngân, tay cầm khăn lau nhưng động tác dừng lại. Cô vô tình nghe được. Quỳnh đang ở bếp, tiếng máy pha chế vẫn rì rầm.
Ông Thiệp đeo kính trở lại, nhìn qua ông Quân. "Sao lại thế? Tôi thấy anh ấy nói cũng có lý mà."
"Có lý." Ông Quân gõ nhẹ ngón tay lên mặt bàn. "Nhưng lý thuyết là một chuyện, thực tế là một chuyện khác."
Ánh nắng chiều lướt qua cửa kính, rọi vào tách cafe của ông. Ông nhìn xuống đó, như tìm kiếm điều gì.
"Anh ấy nói rằng tiểu thuyết chiến tranh cần phải 'hiện đại hóa ngôn ngữ', cần phải 'tiếp cận tâm lý thế hệ trẻ'." Ông Quân nhìn lên. "Nghe thì hay đấy. Nhưng anh Thiệp ạ, chiến tranh không phải thứ để 'hiện đại hóa'. Nó là máu. Là xương. Là những người không về."
Im lặng vài giây. Ông Thiệp nhấm cafe, nuốt chậm.
"Tôi hiểu anh nói gì." Ông Thiệp mở miệng, giọng điềm đạm. "Nhưng nếu không thay đổi cách kể, thì ai đọc? Thế hệ bây giờ họ không trải qua chiến tranh."
"Thì đó." Ông Quân thở dài. "Đó chính là vấn đề. Chúng ta phải thay đổi để họ đọc, hay họ phải cố gắng để hiểu?"
Ông Thiệp không đáp ngay. Ông lấy sổ tay ra, lật qua vài trang ghi chú từ buổi sáng. Chữ viết nghiêng nghiêng, mực xanh phai.
Thảo nhìn sang bàn hai ông. Cô thấy ông Quân ngồi hơi khom, vai như mang nặng một thứ gì đó không nhìn thấy được.
"Buổi sáng nay." ông Thiệp nói: "Có tám bài tham luận. Tôi đếm ra chừng năm bài nói về 'đổi mới', 'tiếp cận thị trường', 'xu hướng trẻ'. Chỉ có ba bài nói về bản chất văn học."
"Anh thấy đấy." Ông Quân gật gật. "Hội thảo bây giờ thành hội chợ. Ai cũng nói về bán sách, về marketing. Còn đâu việc bàn về nghệ thuật, về tư tưởng?"
"Cũng không thể đổ lỗi hoàn toàn." Ông Thiệp khép sổ lại. "Nhà văn cũng phải sống chứ. Nếu viết mà không ai đọc, không ai mua, thì sống bằng gì?"
Ông Quân nhìn ra ngoài cửa sổ. Phố xá chiều thứ bảy đông người qua lại. Xe máy chạy ào ạt. Biển hiệu nhấp nháy.
"Tôi không đổ lỗi ai. Tôi chỉ.. Buồn thôi."
Tiếng tách cafe chạm mặt bàn, nhẹ. Nhưng trong không gian yên tĩnh của quán, âm thanh đó thật rõ ràng.
"Trong hội thảo có một cô gái trẻ." Ông Thiệp chuyển chủ đề, giọng nhẹ nhàng hơn. "Cô ấy hỏi một câu mà tôi thấy hay lắm."
"Câu gì?"
"Cô ấy hỏi: 'Nếu văn học không thể thay đổi thế giới, không thể nuôi sống người viết, không thể thu hút người đọc, thì nó tồn tại để làm gì?'"
Ông Quân nhìn sang bạn. "Rồi ai trả lời?"
"Không ai."
Hai ông im lặng. Thảo cảm nhận được khoảng trống đó, như một cái hố sâu giữa hai câu nói.
"Anh còn nhớ không?" ông Quân bỗng mở miệng, giọng như nhớ lại chuyện xưa: "Năm 2005, chúng ta cùng tham dự hội thảo ở Hà Nội. Lúc đó cũng bàn về tương lai văn học."
"Nhớ chứ." Ông Thiệp mỉm cười mỏng. "Lúc đó còn trẻ. Còn tin rằng văn học sẽ thay đổi đất nước."
"Hai mươi năm rồi." Ông Quân khẽ hít vào hương cafe. "Văn học có thay đổi gì không?"
Ông Thiệp không trả lời.
Quỳnh bước ra từ bếp, mang theo hai ly nước lọc, đặt lên bàn hai ông. Hai ông cảm ơn nhẹ nhàng. Quỳnh gật đầu, quay về quầy, ghé tai Thảo: "Hai ông kia nói gì vậy?"
"Không biết, nghe không rõ lắm. Nhưng có vẻ đang buồn."
"Buồn cái gì?"
"Về.. Văn học."
Quỳnh nhíu mày. "Văn học buồn kiểu gì?"
Thảo lắc đầu.
Ở bàn bên, ông Quân lấy sổ tay của mình ra. Ông lật đến trang đánh dấu.
"Tôi ghi lại mấy câu trong hội thảo sáng nay." Ông nói. "Có một câu khiến tôi nghĩ suốt."
"Câu nào?"
Ông Quân đọc: "'Văn học không chết. Chỉ là hình thức của nó thay đổi theo thời đại.'"
"Ai nói?"
"Một nhà phê bình trẻ."
Ông Thiệp gật gật. "Câu đó đúng mà."
"Đúng." Ông Quân khép sổ lại. "Nhưng nếu hình thức thay đổi đến mức chúng ta không còn nhận ra, thì nó còn là văn học của chúng ta nữa không?"
Câu hỏi lơ lửng. Ông Thiệp nhìn bạn, rồi nhìn xuống tách cafe. Tách của ông cũng đã nguội.
"Anh biết không." ông Thiệp nói chậm rãi: "Có lẽ vấn đề không phải ở văn học. Vấn đề là ở chúng ta. Chúng ta không muốn thay đổi."
Ông Quân không phản bác. Ông chỉ nhìn ra ngoài cửa sổ, nhìn ánh nắng chiều đang dần tắt.
"Hay là cả hai. Văn học thay đổi, nhưng theo hướng mà chúng ta không tin tưởng. Và chúng ta giữ những gì mình tin, nhưng không còn ai quan tâm."
Một chiếc xe buýt chạy ngang qua ngoài phố. Tiếng động cơ rền vang rồi xa dần. Khi im lặng trở lại, không khí trong quán như nặng hơn.
Ông Thiệp uống hết cafe trong tách, vị đắng lan trên lưỡi. Ông đặt tách xuống, nhìn ông Quân.
"Nhưng chúng ta vẫn viết, phải không?"
"Vẫn viết." Ông Quân gật đầu, mỉm cười. "Dù biết rằng có khi chẳng ai đọc."
"Thì viết cho người nào đó đọc. Một người cũng được."
"Một người." Ông Quân lặp lại, như cân nhắc, rồi ông mỉm cười nhạt. "Nếu may mắn."
Thảo đứng sau quầy, tay siết chặt khăn lau. Cô không hiểu tại sao trong lòng bỗng nặng trĩu. Có lẽ vì giọng nói của hai ông. Hoặc vì những khoảng lặng giữa các câu nói.
Cô nhìn sang bàn bên phải, nơi hai cô gái trẻ đang cắm cúi vào laptop và bản thảo. Họ nói chuyện rộn ràng. Thế giới của họ như một màu sắc khác.
Và hai ông ngồi bên trái, trong ánh nắng chiều đang phai, nói về những điều xa xưa, về những gì đã mất.
Ông Quân bỗng chuyển sang chủ đề khác. "Anh Thiệp, tôi định.." Ông dừng lại, như cân nhắc.
"Định gì?"
Ông Quân nhìn vào tách cafe. "Để tôi kể cho anh nghe về cuốn tiểu thuyết tôi vừa viết xong."
Ông Quân gấp cuốn sổ tay lại, cất vào cặp. Ánh mắt ông dừng lại ở chiếc cặp da nâu sẫm, bề mặt đã nhăn nheo. Rồi ông mở lại, lần này lấy ra một xấp giấy dày.
"Anh Thiệp xem giúp tôi."
Giọng ông khác đi, chậm hơn, trầm hơn.
Ông Thiệp đưa tay ra. Xấp giấy chuyển sang, để lại tiếng xào xạo nhẹ. Trang đầu tiên, dòng chữ đánh máy: "MẤY ĐỨA KHÔNG VỀ - Tiểu thuyết".
Thảo đứng sau quầy, tay đang lau một chiếc ly. Cô ngừng lại. Như thể bất cứ động tác nào cũng có thể làm vỡ cái gì đó trong không khí.
Ông Thiệp lật qua vài trang. Ngón tay ông chạm nhẹ lên những dòng chữ.
"Viết về biên giới Tây Nam à?"
"ừ."
Một tiếng "ừ" ngắn. Nhưng Thảo nghe thấy cả một thế giới ở sau nó.
Ông Quân nhấm ngụm cafe. Tách đã nguội. Ông nhăn mặt, nhưng vẫn uống tiếp.
"Tôi viết mấy năm rồi. Bây giờ mới xong."
"Xong rồi định sao?"
Ông Quân không trả lời ngay. Ông nhìn ra ngoài cửa sổ. Nắng chiều đã nghiêng hẳn, chỉ còn vài vệt vàng mỏng trên vỉa hè đối diện.
"Tôi muốn in."
Ông Thiệp ngẩng đầu lên.
"NXB nào nhận?"
"Không."
"Không à?"
"Không có NXB nào nhận." Ông Quân nói, giọng bình thản. "Tôi gửi ba nhà. Chờ bốn tháng. Một nhà trả lời là chủ đề không phù hợp với thị trường. Một nhà bảo quỹ xuất bản năm nay hết rồi. Một nhà im luôn."
Thảo cảm thấy có gì đó siết chặt ở ngực, khó thở.
Ông Thiệp đặt xấp giấy xuống bàn, chậm rãi, cẩn thận.
"Thế anh định tự túc?"
"Ừ. Tự túc."
Tiếng "tự túc" nghe thật nhẹ. Nhưng cách ông nói khiến nó nặng hơn nhiều.
"Một nghìn bản. Chi phí khoảng.. Bảy mươi triệu."
Con số cứ lơ lửng trong không khí. Thảo đứng đó, chiếc ly trong tay đã khô ráo, nhưng cô vẫn cầm.
Bảy mươi triệu.
Cô biết ông Quân đã về hưu. Cô không biết lương hưu là bao nhiêu, nhưng chắc chắn không nhiều.
Ông Thiệp im lặng. Một khoảng lặng dài. Rồi ông hỏi, giọng rất nhẹ:
"Vợ anh biết chưa?"
Ông Quân cười. Một nụ cười không vui.
"Biết. Nhưng không đồng ý."
"Chắc bà ấy lo cho anh."
"Lo là đúng. Nhưng không phải lo cho tôi. Bà ấy lo tiền đó để dành cho.. Nhiều thứ khác." Ông dừng lại, nhấm ngụm cafe nữa. "Tôi phải xin. Xin bà ấy cho phép."
Cái từ "xin" khiến Thảo giật mình.
Một ông già. Một nhà văn. Phải xin tiền vợ để in sách.
Thảo không biết tại sao mình lại thấy đau ở đâu đó trong ngực.
Ông Thiệp lại im lặng. Im lặng của sự bất lực.
"Còn một bản thảo nữa, một tập truyện ngắn." Ông Quân nói, giọng nhỏ đi. "Nhưng chắc chỉ nằm trong ngăn kéo thôi."
"Đừng nói thế."
"Không phải bi quan đâu, anh Thiệp. Là.. Thực tế." Ông dừng lại, ngón tay gõ nhẹ lên mép tách. "Milan Kundera có nói, hầu hết những gì chúng ta viết ra sẽ bị quên lãng gần như tức khắc. Ngay cả những tác phẩm được xuất bản."
Ông không nói tiếp.
Thảo cảm thấy mình muốn bước lại gần, muốn nói gì đó. Nhưng cô không biết phải nói gì. Cô chỉ đứng đó, chiếc ly đã khô từ lâu trong tay.
Quỳnh đi ngang qua, nhìn Thảo, định nói gì đó, nhưng thấy vẻ mặt bạn, lại thôi. Cô chỉ đi thẳng vào bếp, nhẹ nhàng.
Ông Thiệp lật lại mấy trang đầu của bản thảo. Ông đọc thầm. Môi ông mấp máy theo từng dòng chữ.
"Hay lắm." Ông nói. "Anh viết hay lắm."
"Cảm ơn."
"Tôi nói thật."
"Tôi biết."
Họ im lặng. Tiếng nhạc piano từ loa vẫn nhẹ nhàng. Nhưng tất cả như bị đẩy ra xa.
"Anh viết về mấy đứa không về." Ông Thiệp nói. "Về những người lính của anh."
"ừ."
"Những đứa đã hy sinh."
"ừ."
Ông Quân nhìn xuống bàn. Tay ông đặt lên xấp giấy, vuốt nhẹ.
"Anh Thiệp biết không, có đứa mười chín tuổi. Chưa kịp về nhà lấy vợ. Có đứa hai mươi hai, vợ mới sinh con được ba tháng. Có đứa.."
Giọng ông nghẹn lại.
Ông cúi xuống, hai tay che mặt. Không phải khóc. Chỉ là cái cử chỉ của người đang cố giữ lại điều gì đó.
Ông Thiệp không nói gì. Ông chỉ đặt bàn tay lên vai ông Quân. Nhẹ nhàng. Im lặng.
Thảo quay người đi, không phải vì không muốn nhìn, mà vì cô sợ nếu nhìn thêm, mình sẽ không kìm được.
Cô bước vào bếp. Quỳnh đang rửa ly. Nhìn thấy Thảo, cô hỏi:
"Mày sao thế?"
Thảo lắc đầu. Cô không biết phải trả lời sao.
Trong đầu cô, những gì vừa nghe được cứ quay đi quay lại. Bảy mươi triệu. Một nghìn bản. Xin tiền vợ. Mấy đứa không về. Viết bằng tâm huyết. Không có NXB nào nhận.
Cô chưa bao giờ nghĩ về văn học như thế này.
Hồi đi học, văn học với cô chỉ là những bài văn phải học thuộc, những tác phẩm xa xôi không liên quan gì đến cuộc sống. Cô không thích. Cô không hiểu.
Nhưng bây giờ, đứng trong căn bếp nhỏ của quán cafe, nghe tiếng nước rửa chén róc rách, cô bỗng hiểu ra một điều.
Văn học với ông Quân không phải là nghề. Không phải là sở thích.
Văn học với ông là món nợ.
Món nợ với những người đã không về.
Thảo đứng yên. Trong lòng có cái gì đó nặng trĩu, không phải buồn, không phải thương cảm. Mà là một thứ cảm giác khác. Một cảm giác khiến những lo lắng về công việc, về các buổi phỏng vấn của cô bỗng trở nên nhỏ bé, vụn vặt.
Cô bước ra. Hai ông vẫn ngồi đó. Ông Quân đã bình tĩnh trở lại. Ông cầm xấp giấy, cất vào cặp.
"Tôi sẽ đi tìm xưởng in." Ông nói. "Tuần sau chắc sẽ bắt đầu."
"Anh cần giúp gì không?"
"Không. Cảm ơn anh. Tôi tự lo được."
"Khi nào in xong, anh cho tôi mười bản. Tôi sẽ giúp anh.. Quảng bá."
Ông Quân cười. Lần này là nụ cười thật.
"Quảng bá kiểu gì? Chẳng có ai đọc sách chiến tranh đâu, anh Thiệp."
"Vẫn có. Vẫn còn có."
"Có chăng.. Vài người."
"Vài người cũng đủ rồi. Miễn là họ đọc. Miễn là họ nhớ."
Họ im lặng. Rồi ông Quân gật đầu.
"Ừ. Miễn là họ nhớ."
Ông uống hết cà phê trong tách, đắng ngắt, nhưng ông vẫn uống. Không nhăn mặt.
Thảo đứng sau quầy, cô nhìn hai ông, rồi nhìn ra ngoài cửa sổ. Phố xá vẫn đông đúc. Người ta vẫn đi vẫn đến. Xe cộ vẫn chạy.
Nhưng ở đây, trong góc nhỏ của quán cafe sách, có một ông già đang cố gắng giữ lại những ký ức về những người đã không về.
Và không ai biết.
Không ai quan tâm.
Chỉ có một xấp giấy và bảy mươi triệu. Và một nghìn bản sách chắc chắn sẽ nằm đâu đó, trong kho, không ai mua hết.
Thảo cảm thấy cổ họng mình nghẹn lại. Cô nuốt nước bọt. Rồi lại cầm chiếc ly khác lên, lau. Tay cô cử động đều đặn. Nhưng trong đầu, những gì vừa nghe được không thể xóa đi.
Có lẽ đây là lần đầu tiên cô hiểu được một nhà văn.
Không phải qua sách vở. Không phải qua lời giảng của thầy cô. Mà qua một buổi chiều, một tách cafe, và một ông già nói về những người bạn đã mất.
Quỳnh bước ra, mang thêm hai ly nước lọc, đặt lên bàn hai ông.
"Hai ông dùng thêm nước. Hai ông có muốn gọi gì thêm không ạ."
"Cảm ơn cháu. Cho bác ấm trà khác nhé."
"Dạ."
Quỳnh quay lại, ghé tai Thảo:
"Mày có thấy buồn không?"
Thảo gật đầu.
"Tao cũng vậy." Quỳnh nói. "Tự nhiên thấy buồn. Không biết sao."
Hai người đứng đó, nhìn ra hai ông. Và lần đầu tiên trong đời, cả hai đều cảm thấy rằng, có lẽ văn học không phải là thứ xa lạ như họ vẫn nghĩ.
Có lẽ nó là thứ rất gần. Rất đau. Dù không ai đọc.
* * *
Nếu thấy tác phẩm hay, bạn có thể ủng hộ tác giả bằng cách đọc các tiểu thuyết sau:
Ông Quân gấp bản thảo lại, cất vào cặp da. Động tác chậm rãi, cẩn thận. Ông Thiệp nhìn theo, không nói gì. Hai tách trà vừa được châm. Ánh nắng chiều dịch chuyển, bóng cây lay động trên sàn gỗ.
"Anh Thiệp."
Giọng ông Quân vang lên, khẽ khàng hơn lúc nãy. Ông ngẩng đầu nhìn ra ngoài cửa sổ. Phố xá vẫn vội vã. Nhưng trong quán, thời gian ngừng trôi, như thể ai đó vừa bấm nút tạm dừng cuộc đời.
"Nói đi."
"Sáng nay ở hội thảo, có anh trẻ lên phát biểu. Anh ấy nói về xu hướng văn học hiện nay."
Ông Thiệp gật đầu. "Tôi cũng nghe. Anh ta nói thị trường độc giả đã thay đổi, tác giả phải thích ứng."
"Đúng." Ông Quân quay lại nhìn ông Thiệp. "Anh ấy liệt kê những thể loại đang được ưa chuộng. Ngôn tình. Đam mỹ. Xuyên không. Trọng sinh."
Ông Thiệp mỉm cười nhẹ. "Tôi có đọc qua một vài cuốn. Của con gái bạn tôi mang về."
"Anh đọc xong thấy sao?"
Một khoảng lặng. Ông Thiệp nhấc tách cafe, nhớ ra đã cạn, đặt xuống. Tiếng sứ chạm gỗ, âm thanh nhỏ nhoi.
"Thú thật, tôi không hiểu lắm. Không phải vì ngôn ngữ khó, mà vì.. Cách kể chuyện xa lạ quá. Toàn những thế giới ảo, những tình tiết phi lý."
Ông Quân gõ nhẹ bàn tay lên mặt bàn. "Văn chương bây giờ thành hàng hóa rồi, anh Thiệp ạ." Giọng ông to hơn một chút. "Viết gì bán được là viết. Chứ còn đâu tâm huyết, đâu trách nhiệm với độc giả."
Thảo giật mình. Cô nhìn sang bàn của hai ông. Ông Quân nhìn thẳng về hướng bàn bên cạnh.
Quỳnh ghé sát Thảo. "Ông kia nói to quá. Khách bên kia nghe được đó."
Thảo ra hiệu im lặng. Nhưng trong lòng cô cũng bất an.
Từ bàn bên cạnh, Yến Trúc dừng tay gõ phím. Cô thoáng nhìn sang. Khánh Vi cũng ngẩng đầu, hai người trao đổi ánh mắt.
Khánh Vi khép bản thảo lại. Tiếng giấy xào xạc. Cô nói với Yến Trúc, giọng bình thường, to, không hạ thấp: "Em nghĩ thời đại thay đổi thì văn học cũng phải thay đổi chứ chị."
Yến Trúc gật đầu. "Đúng ạ. Cứ mãi viết về chiến tranh, về khổ đau thì ai đọc?" Giọng cô cũng vang hơn.
Ông Thiệp nghe thấy. Ông khẽ nhíu mày, bàn tay đặt lên tách trà, ngón tay gõ nhẹ. Ông nói, giọng nhẹ nhàng nhưng rõ ràng: "Nhưng văn học phải có độ cao về tư tưởng và nghệ thuật chứ. Không thể chỉ viết theo thị hiếu."
Thảo nhìn họ. Cô cảm nhận được một thứ vô hình đang vắt ngang giữa hai bàn. Cô không biết nên làm gì.
Khánh Vi lật trang bản thảo, động tác chậm rãi. Cô không nhìn sang bàn bên. Nhưng lời cô nói như trả lời một câu hỏi vô hình: "Em thấy nhiều tác giả lớn tuổi cũng đang cố bám víu vào những giá trị cũ mà không nhìn thấy thế giới đã thay đổi." Cô dừng lại, nhấp một ngụm cappuccino. "Độc giả bây giờ họ không còn kiên nhẫn với những câu văn dài loằng ngoằng nữa."
Yến Trúc gõ phím. "Người trẻ bây giờ họ cần những câu chuyện giúp họ giải trí. Thỏa mãn cảm xúc của họ."
Ông Quân siết chặt tay, khớp ngón tay kêu lục cục. Ông nhìn sang bàn kia, lần đầu tiên, nhìn thẳng. Hai cô gái trẻ, laptop, bản thảo dày.
Ông quay về phía ông Thiệp. Giọng ông vẫn điềm tĩnh, nhưng có gì đó buồn bã đằng sau: "Văn học không phải để giải trí đơn thuần, anh Thiệp. Văn học phải chạm đến chiều sâu con người. Phải đặt ra câu hỏi về cuộc sống, về số phận."
Ông Thiệp gật đầu. "Anh nói đúng. Nhưng.." Ông dừng lại, nhìn xuống bàn. "Nhưng có phải chúng ta cũng cần tự hỏi, tại sao thế hệ trẻ không đọc những gì chúng ta viết?"
Ông Quân im lặng.
Thảo nghe rõ từng lời. Cô đứng sau quầy, tay bứt rứt chiếc khăn lau. Quỳnh thì thầm: "Bọn họ đang cãi nhau à?"
"Không phải cãi." Thảo lắc đầu. "Nhưng cũng không phải trò chuyện."
Quỳnh nhíu mày. "Vậy là gì?"
Thảo không trả lời.
Ông Quân lấy điện thoại ra, vuốt màn hình. Rồi đưa cho ông Thiệp xem. "Anh nhìn này. Tôi tìm thấy trên mạng. Thể loại ngôn tình bán chạy nhất hiện nay."
Ông Thiệp nhìn vào màn hình. Hàng loạt tựa sách, bìa màu hồng, xanh pastel.
"Tổng giám đốc, anh đừng chạm vào em." Ông Quân đọc to. "Xuyên thành ác nữ phụ, tôi quyết không yêu nam chính." Ông đặt điện thoại xuống. "Đây có phải văn học không, anh Thiệp?"
Ông Thiệp thở dài. "Không biết nữa. Định nghĩa văn học bây giờ.. Mờ nhạt quá."
"Không phải mờ nhạt." Ông Quân lắc đầu. "Là bị bóp méo. Bị thương mại hóa đến tận cùng."
Từ bàn bên, Yến Trúc nghe thấy. Cô dừng tay, nhìn Khánh Vi. Khánh Vi nhếch môi, mỉm cười nhẹ, không vui. Cô nói, giọng bình thản: "Em không biết các bác định nghĩa văn học như thế nào. Nhưng theo em, văn học là những gì chạm đến trái tim người đọc. Bất kể nó mang hình thức nào."
Yến Trúc gật đầu. "Em viết về tình yêu giữa hai con người. Tình yêu đó có thật. Cảm xúc đó có thật. Tại sao nó không phải văn học?"
Khánh Vi bổ sung: "Và nếu hàng chục nghìn người đọc, hàng chục nghìn người yêu thích, thì có lẽ nó đang đáp ứng một nhu cầu nào đó. Một nhu cầu mà văn học 'cao siêu' không đáp ứng được."
Ông Quân nghe thấy. Tim ông đập nhanh. Bàn tay nắm lại. Ông muốn quay sang, muốn nói gì đó. Nhưng ông giữ mình, chỉ nói với ông Thiệp, giọng khàn khàn: "Họ không hiểu. Họ không hiểu gì hết."
Ông Thiệp đặt tay lên cánh tay ông Quân. "Thôi. Đừng căng thẳng. Mỗi người một con đường."
"Nhưng đường của họ đang dẫn văn học đi vào ngõ cụt." Ông Quân nói nhỏ. "Văn học không còn là nghệ thuật nữa. Nó thành công nghiệp. Sản xuất hàng loạt."
Thảo đứng sau quầy, nghe hết. Trong lòng cô trộn lẫn. Một bên, cô thấy hai ông đáng thương. Cả đời cống hiến, giờ bị thời đại bỏ lại. Một bên, cô lại thấy hai cô gái kia cũng có lý. Họ chỉ đang sống, đang làm nghề, đang cố gắng.
Cô tự hỏi: Tại sao họ không thể hiểu nhau?
Quỳnh ghé tai cô. "Bọn họ nói chuyện như thể văn học là cái gì ghê gớm lắm."
Thảo quay sang. "Với họ, có lẽ đúng vậy."
Quỳnh nhún vai. "Mà thật ra ai quan tâm đâu? Mình đi học văn từ cấp một đến cấp ba, ra trường xong rồi làm gì có nhớ đến?"
Thảo không đáp. Nhưng câu nói của Quỳnh cứ vang vọng trong đầu. Ai quan tâm? Ai quan tâm đến văn học? Ai quan tâm đến những người viết? Ai quan tâm đến những người đọc?
Ông Thiệp lấy sổ tay ra. Lật qua vài trang. Giọng ông nhẹ nhàng, như tự nhủ: "Có câu: Nghệ thuật không phải là xa xỉ, mà là nhu cầu. Nhưng bây giờ, có lẽ nó đã thành xa xỉ. Một thứ xa xỉ mà không nhiều người đủ khả năng thưởng thức."
Ông Quân nhìn ông Thiệp. "Vậy chúng ta làm gì? Bỏ cuộc?"
"Không." Ông Thiệp lắc đầu. "Nhưng cũng không nên cứng nhắc. Có lẽ.. Có lẽ phải chấp nhận rằng văn học không còn là một nữa. Nó đã tách ra thành nhiều nhánh. Mỗi nhánh phục vụ một nhóm độc giả khác nhau."
Ông Quân im lặng, suy nghĩ, rồi lắc đầu. "Tôi không chấp nhận được. Văn học phải có chuẩn mực. Phải có giá trị. Không thể cái gì cũng gọi là văn học."
"Vậy ai quyết định chuẩn mực?" Ông Thiệp hỏi. "Chúng ta? Các nhà phê bình? Hay chính người đọc?"
Câu hỏi không có câu trả lời.
Từ bàn bên, Yến Trúc đóng laptop lại. Cô nhìn Khánh Vi. "Chị ơi, em bỗng thấy như mình đang bị phán xét vậy."
Khánh Vi mỉm cười trấn an. "Em đừng nghĩ nhiều. Mỗi thế hệ có cách sống và cách viết của nó."
"Nhưng em cứ cảm giác.. Như thể những gì em viết không có giá trị."
"Giá trị do ai định nghĩa?" Khánh Vi hỏi lại. "Những người không đọc sách của em? Hay hàng trăm nghìn người đã đọc và yêu thích?"
Yến Trúc gật đầu, nhưng trong mắt vẫn có chút lo âu.
Thảo nhìn qua nhìn lại hai bàn. Ông Quân đang nhìn xuống tách trà, vai ông hơi gù. Yến Trúc đang nhìn xuống bản thảo, ngón tay vuốt nhẹ lên trang giấy.
Hai thế giới, cùng một không gian, nhưng xa nhau như hai hành tinh.
Cô bỗng thấy buồn. Không biết buồn cho ai, cho cái gì. Cái gì đó đang vỡ vụn mà cô không biết tên.
Ông Quân đứng dậy. "Tôi đi vệ sinh một chút."
Ông Thiệp gật đầu. Nhìn theo ông Quân bước ra sau quán. Dáng người khom khom, bước chân nặng nề hơn lúc vào.
Ông Thiệp ngồi một mình, nhìn ra ngoài cửa sổ. Phố chiều, nắng tàn, bóng dài. Cuộc đời vẫn trôi. Văn học hay không văn học, cuộc đời vẫn cứ thế trôi.
Ông nghĩ, có lẽ đó mới là vấn đề. Văn học đã không còn là một phần của cuộc đời nữa. Nó đã trở thành một hòn đảo riêng biệt. Và trên hòn đảo đó, có nhiều bộ lạc. Mỗi bộ lạc nói một thứ tiếng, không ai hiểu ai.
Khánh Vi nhìn đồng hồ. "Em ơi, chị phải về rồi. Tối còn họp online với giám đốc."
Yến Trúc gật đầu. "Em cũng về. Tối còn phải sửa bản thảo."
Hai người thu dọn đồ, laptop, bản thảo, dây cắm điện. Họ đứng dậy. Khánh Vi nhìn sang bàn ông Quân. Ông Thiệp đang ngồi một mình, ánh mắt xa xăm. Cô thoáng có cảm giác muốn nói gì đó. Nhưng rồi thôi. Nói gì bây giờ?
Thảo nhìn theo hai người đi ra cửa. Quán vắng hơn. Chỉ còn vài bàn có khách, và bàn của ông Thiệp.
Ông Quân bước ra từ phía sau. Ngồi xuống. "Anh Thiệp à, chúng ta về thôi."
Ông Thiệp gật đầu. "Ừ. Về thôi."
Không ai nói thêm gì về văn học. Không ai nói thêm gì về thế hệ trẻ. Không ai nói thêm gì về tương lai.
Chỉ là hai ông già, ngồi trong quán cafe sách, nhìn chiều tàn. Mệt mỏi. Cô đơn. Và không còn biết nói gì nữa.
Thảo đứng sau quầy, nhìn hai ông. Trong lòng cô nặng trĩu. Cô nghĩ về cuốn sách ông Quân đang cố in. Một nghìn bản. Bảy mươi lăm triệu. Rồi sẽ nằm đâu? Ai sẽ đọc?
Cô nghĩ về hai cô gái vừa rời đi. Họ trẻ, tự tin, có fanbase. Nhưng họ cũng lo lắng, lo về giá trị, lo về việc bị phán xét.
Cả hai phía đều đau. Chỉ là nỗi đau khác nhau.
Và cô, đứng giữa, không thuộc về phía nào. Cô không phải người viết. Cũng không phải người đọc. Cô chỉ là người pha cafe, người lau bàn, người nghe.
Nhưng lạ thay, có lẽ chính vì thế, cô mới thấy rõ. Thấy rõ khoảng cách, thấy rõ nỗi đau, thấy rõ sự cô đơn.
Quỳnh ghé lại. "Mày sao vậy? Sao lặng thế?"
Thảo lắc đầu. "Không sao. Chỉ đang nghĩ."
"Nghĩ gì?"
"Nghĩ về.. Văn học."
Quỳnh cười. "Mày điên à? Đột nhiên quan tâm văn học?"
Thảo mỉm cười. "Có lẽ."
Nhưng trong lòng, cô biết mình không điên. Cô chỉ đang bắt đầu thấy. Thấy có gì đó quan trọng đang mất đi. Thấy có khoảng cách không thể lấp đầy. Thấy có nỗi đau không tên.
Và cô không biết mình có thể làm gì, ngoài việc đứng đó và nhìn.
Hai ông đứng dậy. Ông Quân gập chiếc cặp da lại, tiếng khóa kim loại kêu lách cách. Ông Thiệp gấp tờ báo đã đọc dở, nhét vào túi quần. Họ không vội, động tác chậm rãi, như thể không muốn rời khỏi không gian này.
Thảo bước ra từ quầy. "Hai bác tính tiền ạ."
Ông Quân lấy ví ra, móc hai tờ năm mươi nghìn. "Bao nhiêu cháu?"
"Dạ, hai cafe đen nóng và hai trà là tám mươi nghìn ạ."
Ông đưa tờ tiền, Thảo nhận, đi lấy tiền lẻ. Khi cô quay lại, ông Quân đang nhìn ra kệ sách gần cửa.
"Quán này có bán sách không cháu?"
"Dạ có ạ. Nhưng chủ yếu là sách cũ. Khách đọc rồi để lại hoặc mua về."
Ông Quân bước lại gần kệ. Tay ông chạm nhẹ lên gáy những cuốn sách. Ngón tay lướt qua từng tựa đề. "Lão Hạc", "Vợ chồng A Phủ", "Tắt đèn". Những cái tên ông biết rõ. Những tác phẩm ông từng dạy.
"Bây giờ còn ai đọc những thứ này không?" Ông tự hỏi, giọng nhỏ.
Thảo đứng bên cạnh, không biết nên trả lời thế nào. "Dạ.. Thỉnh thoảng có bác ạ. Nhưng.. Không nhiều."
Ông Quân gật đầu. Ông rút một cuốn ra, bìa vàng đã lem, góc sách cong. "Số đỏ" của Vũ Trọng Phụng. Ông mở ra trang đầu, đọc thầm mấy dòng.
"Hồi còn dạy, bác dạy cuốn này." Ông nói với Thảo. "Học trò nghe xong, một nửa ngủ gật, một nửa nhìn đồng hồ chờ tan học."
Thảo cười khẽ, không biết nên nói gì.
"Cháu có đọc không?"
"Dạ, hồi cấp ba cháu có học. Nhưng.. Cháu không nhớ rõ lắm."
Ông Quân đặt cuốn sách trở lại kệ. "Thôi, cũng bình thường. Đời này người ta bận quá, không có thời gian cho những thứ này nữa."
Ông Thiệp bước lại. "Anh ơi, về thôi. Trời sắp tối rồi."
Ông Quân quay lại, gật đầu. Hai ông đi về phía cửa. Thảo đứng nhìn theo. Bóng họ in xuống sàn gỗ, dài và mỏng.
Trước khi bước ra cửa, ông Quân dừng lại, quay đầu nhìn Thảo.
"Cháu à."
"Dạ?"
"Nếu một ngày nào đó, cháu có thấy một cuốn sách tựa 'Mấy đứa không về', cháu thử đọc nhé. Đó là.. Những người bạn của bác."
Thảo gật đầu. "Dạ, cháu sẽ nhớ ạ."
Ông Quân mỉm cười. Một nụ cười buồn. Rồi ông bước ra cửa, theo ông Thiệp. Chuông gió kêu leng keng. Ánh nắng chiều cuối cùng theo chân họ, rồi cửa đóng lại.
Thảo đứng yên một lúc. Rồi cô quay lại quầy. Quỳnh đang đếm tiền trong ngăn kéo.
"Hai ông kia trả tiền chưa?"
"Rồi."
"Họ nói gì không?"
Thảo ngập ngừng. "Ông ấy bảo.. Nếu cháu thấy cuốn sách tên 'Mấy đứa không về', thì đọc thử."
Quỳnh nhíu mày. "Sách gì vậy?"
"Không biết. Chắc.. Chắc ông ấy viết."
"À." Quỳnh gật đầu, rồi lại cúi xuống đếm tiền. Chuyện đó với cô chỉ là một câu nói thoáng qua, không đáng chú ý.
Nhưng với Thảo, nó nặng hơn thế.
Cô bước lại kệ sách, nơi ông Quân vừa đứng. Những cuốn sách xếp chật, bụi phủ trên gáy. Cô lấy cuốn "Số đỏ" ra, cuốn ông vừa cầm. Mở ra trang đầu.
Những dòng chữ in cũ kỹ hiện ra. Cô đọc vài câu, không hiểu lắm. Ngôn ngữ xa lạ, bối cảnh xa lạ. Nhưng có điều gì đó.. Khiến cô không đặt nó xuống ngay.
Cô đọc tiếp vài dòng nữa. Rồi vài dòng nữa. Từ từ, từng chữ, từng câu.
Quỳnh gọi từ quầy: "Mày làm gì đó?"
"Không có gì. Đọc thử."
"Đọc sách à? Mày bị sao?"
Thảo cười, đặt cuốn sách xuống. "Không biết. Chỉ là.. Tự nhiên muốn đọc thử."
Cô quay về quầy, nhưng trong đầu vẫn vương vấn những dòng chữ vừa đọc. Có gì đó ở đó, thứ mà cô chưa từng chạm đến. Xa lạ, nhưng cũng gần gũi theo một cách nào đó.
Quỳnh nhìn bạn. "Mày thay đổi rồi đó."
"Sao?"
"Từ sáng đến giờ mày cứ nghĩ ngợi gì đó hoài. Không giống mày bình thường."
Thảo không trả lời. Cô cũng không biết mình đang thay đổi gì. Chỉ biết rằng, sau buổi chiều này, có điều gì đó trong cô đã khác đi. Nhỏ nhoi, mơ hồ, nhưng có thật.
Cô nhìn ra ngoài cửa sổ. Phố xá đã tắt hết ánh nắng. Trời chuyển sang màu xám xịt, báo hiệu đêm sắp đến. Đèn đường bắt đầu bật. Người qua lại thưa dần.
Trong quán, chỉ còn một hai bàn khách. Tiếng nhạc piano nhẹ nhàng vẫn vang. Chú mèo cuộn tròn trên ghế, ngủ say. Tất cả đều bình thường như mọi chiều thứ bảy.
Nhưng với Thảo, chiều nay không bình thường. Thảo lấy điện thoại ra, mở ứng dụng ghi chú. Cô gõ vào đó một dòng:
"Mấy đứa không về - Ông Quân."
Rồi cô cất điện thoại vào túi.
Quỳnh nhìn sang. "Mày ghi gì thế?"
"Không có gì. Chỉ nhắc nhở bản thân."
"Nhắc gì?"
Thảo mỉm cười. "Nhắc mình.. Có lẽ đời không chỉ có tìm việc, đi làm, kiếm tiền."
Quỳnh cười. "Vậy còn có gì?"
Thảo ngập ngừng. Cô không biết trả lời chính xác. Nhưng có lẽ.. Có lẽ còn có những câu chuyện. Những câu chuyện cần được kể. Những câu chuyện cần được nghe. Những câu chuyện về con người, về ký ức, về nỗi đau, về hy vọng.
"Không biết." Thảo nói. "Nhưng tao nghĩ.. Có lẽ tao sẽ bắt đầu đọc sách."
Quỳnh mở to mắt. "Nghiêm túc à?"
"ừ."
"Mày bị ảnh hưởng bởi mấy ông già và mấy cô gái kia rồi."
Thảo cười. "Có lẽ."
Quỳnh lắc đầu. "Kỳ quặc. Nhưng thôi, miễn mày vui."
Hai người im lặng. Rồi Quỳnh hỏi, giọng nhỏ hơn:
"Mày nghĩ.. Mình có cần văn học không?"
Thảo quay sang nhìn bạn. Đó là câu hỏi cô cũng đang tự hỏi. Và cô không có câu trả lời chắc chắn.
"Không biết." Cô nói. "Nhưng.. Có lẽ không phải vấn đề là cần hay không cần. Mà là.. Nó có ở đó, cho những ai muốn tìm."
Quỳnh gật đầu chậm rãi. Cô không nói gì thêm. Nhưng có lẽ, trong lòng cô cũng bắt đầu có gì đó thay đổi.
Chiều thứ bảy kết thúc. Quán cafe sách vẫn đó, vẫn vắng, vẫn yên tĩnh. Những cuốn sách vẫn xếp trên kệ, chờ đợi. Tiếng máy pha chế vẫn rì rầm. Cuộc sống vẫn tiếp diễn.
[HẾT]
Nếu thấy tác phẩm hay, bạn có thể ủng hộ tác giả bằng cách đọc các tiểu thuyết sau:
161
0
