Phân tích hình tượng nhân vật Tnú trong tác phẩm Rừng Xà Nu

Phân tích hình tượng nhân vật Tnú - Rừng Xà Nu (Nguyễn Trung Thành)

A. Mở bài

Nguyễn Trung Thành là một cây bút nổi bật trong nền văn học Việt Nam giai đoạn kháng chiến chống Mỹ. Các sáng tác của ông mang đậm khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn, nội dung chủ đề tập trung viết về 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, về những vấn đề mang tính trọng đại lịch sử của dân tộc. Quãng thời gian gần chục năm sống và chiến đấu nhiều năm trên chiến trường Tây Nguyên đầy máu và lửa, đã để lại trong ký ức nhà văn nhiều ấn tượng sâu sắc. Đặc biệt sự gắn bó với mảnh đất của rừng xà nu bạt ngàn, cùng với những người anh hùng nơi đây đã trở thành tư liệu quý giá, là nguồn cảm hứng sáng tác bất tận cho Nguyễn Trung Thành, giúp ông tạo ra nhiều tác phẩm văn chương để đời, trong đó nổi bật nhất là "Rừng xà nu". Tác phẩm đã xây dựng thành công hình tượng nhân vật Tnú, người con kết tinh mọi vẻ đẹp của nhân dân Tây Nguyên trên nền tập thể nhân dân anh hùng và hình tượng rừng xà nu hùng vĩ trong những ngày kháng chiến chống Mỹ gay go, ác liệt. Điều đó được thể hiện thông qua đoạn trích sau:

"Câu đầu [..] câu cuối"

II. Thân bài

A. Hoàn cảnh sáng tác + vị trí đoạn trích

"Rừng xà nu" được in trong tập "Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc", là truyện ngắn ra đời vào mùa hè năm 1965 khi đế quốc Mỹ bắt đầu cuộc chiến tranh cục bộ. Trong tình thế căng thẳng, "ngàn cân treo sợi tóc" ấy, nhà văn Nguyên Ngọc đã sáng tác truyện ngắn Rừng xà nu như một hình thức cổ vũ, động viên tinh thần nhân dân đứng lên chống giặc ngoại xâm, bảo vệ vững chắc nền độc lập, tự do cho dân tộc đầy hữu hiệu. Điều đó được thể hiện qua (yêu cầu đề)

B. Phân tích

I. Hoàn cảnh nhân vật Tnú

- Là cậu bé có hoàn cảnh đáng thương, bất hạnh, cha mẹ mất sớm. Lớn lên trong sự cưu mang, nuô dưỡng của dân làng Xô Man

- Tnú được thừa hưởng từ cái nôi truyền thống nhiều phẩm chất tốt đẹp và trở thành một con người mang vẻ đẹp kết tinh của cộng đồng, mà theo lời cụ Mết nói: "Đời nó khổ nhưng bụng nó sạch như nước suối làng ta"

- > Viết

Tnú hiện lên với đầy đủ những phẩm chất và vẻ đẹp của một người anh hùng theo khuynh hướng sử thi, là hình tượng chung, vẻ đẹp tinh thần chung mà cả cộng đồng dân tộc đều hướng tới. Vốn mồ côi cha mẹ từ nhỏ, Tnú lớn lên nhờ sự đùm bọc nuôi dưỡng của dân làng Xô Man có lẽ vì thế mà hơn ai hết "Tnú gắn bó với dân làng và có những phẩm chất của dân làng" . Bản chất của Tnú: Chân thật, tốt bụng. Đúng như lời cụ Mết nói "đời nó khổ nhưng bụng nó sạch như nước suối làng ta" .

II. Phẩm chất

1. Dũng cảm, gan dạ, kiên cường

a) Lúc nhỏ

- Sớm giác ngộ lí tưởng cách mạng

- Còn bé đã xung phong làm nhiệm vụ nuôi giấu cán bộ, khi được anh Quyết hỏi có sợ bị bắn không, Tnú rất khảng khái nhắc lại đúng lời cụ Mết rằng: "Cán bộ là Đảng. Đảng còn núi nước này còn!", thể hiện tấm lòng kiên trung, sớm giác ngộ cách mạng từ những ngày còn thơ bé của Tnú.

- Quyết tâm học chữ cho thật giỏi để làm cách mạng, có lần vì không nhớ nổi chữ mà Tnú đập vỡ bảng, thậm chí lấy đá đập vào đầu đến chảy máu.

- Gan dạ và mưu trí khi đi liên lạc "Không bao giờ đi đường mòn.. leo lên cây cao nhìn quanh một lượt rồi mới xé rừng mà đi, lọt tất cả các vòng vây", rồi qua sông không chọn chỗ nước êm mà cứ chọn chỗ thác mạnh mà bơi ngang để tránh khỏi tầm mắt của lũ giặc.

- Khi bị giặc bắt, Tnú nhanh trí nuốt luôn cả thư, khi bị bắt giam Tnú cũng tìm cách vượt ngục để trở về buôn làng.

- > Viết

Ngay từ khi còn nhỏ Tnú đã thể hiện là một cậu bé gan góc, bướng bỉnh, rắn rỏi, mạnh mẽ. Những ngày ấy làng Xô Man bị kẻ thù khủng bố điên cuồng "không bữa nào nó không đi lùng, không đêm nào chó của nó và súng của nó không sủa vang rừng" . Anh Xút bị giặc treo cổ lên cây vả đầu làng, bà Nhan bị chặt đầu cột tóc treo đầu súng vì đã vào rừng nuôi cán bộ nhưng những điều ấy không khiến cho Tnú sợ hãi. Tnú và Mai là hai đứa trẻ hăng hái nhất vẫn trốn ra rừng nuôi anh Quyết thậm chí đêm chúng còn ngủ lại rừng đề phòng giặc lùng còn có người dẫn cán bộ chạy. Được anh Quyết dạy học chữ, Tnú học thua Mai, nó tức đập vỡ bảng bỏ ra suối ngồi lấy đá đập lên đầu cho máu ròng ròng. Làm liên lạc với anh Quyết, Tnú thường xé rừng mà đi, lựa chỗ thác mạnh mà bơi. Vượt lên trên mặt nước cưỡi lên thác băng băng như một con cá kình. Khi rơi vào sự đột kích của giặc Tnú nuốt luôn lá thư vào bụng kiên quyết không khai, bọn giặc trói, đánh, tra khảo. Mỗi lần chúng hỏi Tnú lại đặt bàn tay lên ngực dõng dạc trả lời: "Nó nằm ở đây" . Sau những lần như thế, tấm lưng nhỏ của Tnú lại vằn thêm những vết dao chém.

b) Khi trưởng thành

- Lãnh đạo dân làng đánh giặc

- Xông vào cứu vợ con khi chứng kiến họ bị tra tấn

- Bị đốt 10 đầu ngón tay vẫn không kêu van

- > Viết

Khi trốn thoát khỏi ngục trở về với dân làng, Tnú đã trở thành một cán bộ cách mạng, trưởng thành về mọi mặt. Anh trở thành người lãnh đạo của dân làng Xô man. Cùng với dân làng Tnú chuẩn bị giáo mác cho cuộc chiến đấu sắp tới. Tnú cũng gặp lại Mai - cô bạn gái năm xưa cùng đi liên lạc, đi tiếp tế cho cán bộ nay trở thành bạn đời của anh. Nhưng hạnh phúc chẳng được bao lâu, giặc kéo đến làng Xô man lùng bắt Tnú nhưng không được. Chúng bắt Mai và đứa con vừa đầy tháng tuổi ra tra tấn. Bọn giặc dùng một cây sắt tra tấn mẹ con Mai. "ở chỗ hai con mắt anh bây giờ là hai cục lửa lớn", Tnú đã không kìm nén được lòng mình, anh chồm lên xông vào bọn giặc với một tiếng thét dữ dội. Nhưng Tnú không cứu được mẹ con Mai, không bảo vệ được tình yêu và giọt máu của mình bởi anh chỉ có hai bàn tay trắng. Cả vợ và con đã bị giặc giết hại, Tnú đã phải chịu đựng nỗi đau mất mát lớn lao.

Tnú đã phải chịu đựng và vượt qua sự tra tấn tàn bạo của kẻ thù. Bọn giặc đã quấn giẻ tẩm dầu xà nu đốt 10 ngón tay Tnú để dập tắt cái "mộng cầm giáo mác" của dân làng Xô man. Trong cuộc đối đầu quyết liệt này, phẩm chất kiên cường của Tnú càng tỏa sáng hơn bao giờ hết. "Mười ngón tay anh cháy như 10 ngọn đuốc. Lửa như cháy trong lồng ngực. Máu mặn chát ở đầu lưỡi. Răng anh đã cắn nát môi anh rồi" . Nhưng Tnú vẫn không kêu một tiếng "Người Cộng sản không thèm kêu van" . Tnú mở mắt nhìn vào kẻ thù trừng trừng đầy căm hận. Hình ảnh 10 ngón tay Tnú rừng rực cháy như 10 ngọn đuốc đã trở thành biểu tượng của một nỗi đau thương và tinh thần bất khuất của con người và mảnh đất Tây Nguyên anh hùng. Mười ngọn đuốc từ tay Tnú đã châm bùng lên ngọn lửa nổi dậy đẩu tranh của dân làng Xô man. Tnú thét lên một tiếng, chỉ một tiếng thội nhưng đã vang dội thành nhiều tiếng thét rung chuyển cả núi rừng. Cả làng Xô man đã đứng dậy. "Cả rừng Xô man ào ào rung động và lửa cháy khắp rừng" . Đau thương và căm thù đã chuyển hóa thành sức mạnh quật cường như một quy luật tất yếu "chúng nó đã cầm súng mình phải cầm giáo" .

2. Sự trung thành tuyệt đối với cách mạng, tính kỉ luật cao

- Bị tra tấn dã man nhưng không khai

- Khi lập được chiến công, được nghỉ một ngày phép về thăm làng, anh đã chấp hành đúng quy định.

- > Viết

Vẻ đẹp thứ hai của Tnú chính là tấm lòng trung thành tuyệt đối với cách mạng, sự căm thù giặc sâu sắc và ý thức tổ chức kỷ luật cao. Sự trung thành với cách mạng thể hiện từ việc Tnú bị giặc bắt ngày bé khi đi đưa thư, chúng tra tấn Tnú dã man nhưng anh hề hé răng lấy nửa chữ, sau 3 năm anh vượt ngục rồi trở về lãnh đạo dân làng chuẩn bị vũ khí đánh giặc. Khi trưởng thành, Tnú lần nữa bị giặc bắt khi cố cứu mẹ con Mai, chúng lấy vải quấn quanh mười đầu ngón tay Tnú, tẩm nhựa xà nu rồi châm lửa đốt, dù "nghe lửa cháy rừng rực trong lồng ngực, lửa cháy trong bụng", dù cắn nát cả đầu lưỡi, nghe thấy vị máu mặn chát, răng đã cắn nát cả môi vì đau đớn thế nhưng Tnú vẫn không hề hé răng kêu lấy một tiếng. Lòng trung thành với cách mạng, lời dạy của anh Quyết "người cộng sản không thèm kêu van" đã ăn vào máu vào tâm hồn Tnú, rèn cho Tnú một ý chí kiên cường, thêm vào đó mối căm thù giặc những kẻ gây nên cái chết của vợ con lại càng khiến Tnú trở nên kiên cường, quyết không chịu nhục nhã, cúi đầu trước bọn giặc tàn ác.

Sau khi được cụ Mết và thanh niên giải thoát bằng chính giáo mác anh và buôn làng mài, Tnú gia nhập lực lượng chính quy. Anh về thăm quê, cấp trên cho chỉ có một đêm, mặc dù nhớ làng bản, nhớ người thân nhưng anh vẫn vui vẻ bởi có chấp hành nghiêm túc nội qui quân đội mới là Tnú. Chính những lúc vui vẻ nhất, anh định đùa nhưng những ánh mắt chờ đợi của mọi người anh lại thôi. Bởi ở anh một lời nói, một hành động đều có thể để lại một tầm ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống và tinh thần của người dân Xô Man.

3. Là người giàu tình cảm với quê hương, gia đình, căm thù giặc sâu sắc

- Với gia đình: Yêu thương vợ con

- Với buôn làng: Yêu thương và gắn bó sâu sắc, có tình nghĩa sâu nặng với con người và bản làng Xô Man

- Với kẻ thù: Căm hận

- > Viết

Một vẻ đẹp nữa không thể không nhắc đến ở Tnú đó là tình cảm gắn bó sâu sắc với quê hương, với gia đình, căm thù giặc sâu sắc. Phải nói rằng vẻ đẹp mang khuynh hướng sử thi của người anh hùng Tnú sẽ là thiếu sót nếu không đề cập đến phương diện tình cảm, tình nghĩa của nhân vật này. Nổi bật nhất và thấy rõ nhất đó chính là tình cảm của Tnú dành cho gia đình, tấm lòng yêu thương mẹ con Mai, cũng như nỗi đau đớn tột cùng khi không thể cứu kịp vợ con. Tnú dù lúc ấy biết rõ rằng nếu anh nhảy ra thì sẽ bị giặc bắt, thế nhưng trước sự nguy nan của người thân Tnú không nghĩ được nhiều như thế, anh quyết hy sinh thân mình để cứu mẹ con Mai. Đôi vòng tay vững vàng rắn chắc như lim ấy của Tnú ôm lấy vợ con đang hấp hối, thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc và trách nhiệm bảo vệ gia đình của một người đàn ông. Bên cạnh tình cảm với gia đình, thì Tnú còn có những tình cảm sâu sắc với quê hương, anh yêu dân làng, yêu làng, nhớ từng kỷ niệm gắn bó với làng Xô Man. Anh đi chiến đấu không chỉ vì mối thù của bản thân mà còn là để bảo vệ làng, bảo vệ mảnh đất quê hương nơi đã nuôi anh khôn lớn, cho anh giác ngộ cách mạng.

4. Nghệ thuật

- Không khí, màu sắc đậm chất Tây Nguyên

- Ngòi bút giàu chất sử thi, ngôn ngữ giản dị, âm hưởng trang trọng..

- Xây dựng thành công hình tượng nhân vật vừa có những nét cá tính sống động, vừa mang những phẩm chất có tính khái quát, tiêu biểu.

III. Kết bài:

Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành là truyện ngắn mang đậm màu sắc sử thi, một câu chuyện ngắn nhưng lại chứa đựng cả cái dữ dội mà hào hùng của thời đại. Thông qua câu chuyện về cuộc đời và số phận của Tnú, nhà văn không chỉ mở ra không khí chiến đấu, ý thức đấu tranh của con người Tây Nguyên mà còn hướng đến phản ánh quá trình trưởng thành của cách mạng miền Nam từ tự giác đến những ngày đồng khởi. Đứng dậy từ những đau thương, mất mát đến tột cùng, Tnú đã trở thành người chiến sĩ cách mạng kiên trung, trở thành niềm tự hào và là tấm gương sáng cho cả cộng đồng làng Xô Man, sự trưởng thành của Tnú cũng chính là quá trình trưởng thành của cuộc cách mạng sau bao thăng trầm, mất mát để hướng đến ánh sáng của thắng lợi.