Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh bản mới 2023

Phân tích bài thơ "Sóng" của Xuân Quỳnh bản mới 2023.​

* * * "Những ngày không gặp nhau

Biển bạc đầu thương nhớ

Những ngày không gặp nhau

Lòng thuyền đau rạn vỡ.."

(Thuyền và biển)

* * * "Ôi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm không ngủ được.."

(Sóng)​

Với "Sóng", "Thuyền và biển".. Xuân Quỳnh đã góp một giọng thơ tình hồn nhiên, trong sáng, thiết tha, làm phong phú thêm, tô đẹp thêm nền thơ tình của dân tộc. Cũng như "Thuyền và biển", "Sóng" đã trở thành lời ca ngọt ngào, say đắm, ngân nga mãi trong hồn người, hóa thân thành kỷ vật trong hành trang của nhiều bạn trẻ ít nhiều mơ mộng trên lộ trình đi tới ngày mai.

Khổ đầu bài thơ, Xuân Quỳnh chọn những cặp từ có giá trị biểu cảm, đặt trong cấu trúc đối ứng thượng, hạ song hành để diễn tả trạng thái của sóng trên các đại dương bao la, đồng thời nó làm ta liên tưởng đến những biến thái tâm tình của trái tim bồi hồi, giao cảm:

"Dữ dội và dịu êm

Ồn ào và lặng lẽ"

Từ trực cảm ấy, nhà thơ tạo nên một hình ảnh nhân hóa biểu đạt suy cảm về một hiện tượng tự nhiên trong vũ trụ. Vần thơ gợi lên một không khí mơ hồ, bâng khuâng. Hỏi sông, hỏi sóng hay tự hỏi mình về sự huyền bí của đất trời, biển cả, về sự huyền diệu của cõi tâm linh:

"Sông không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể"

Hành trình của sóng từ muôn dòng sông đổ về các đại dương cũng như hành trình của lứa đôi, của mận, đào trên nương dâu, bãi lúa, sau lũy tre xanh, đi tìm tình yêu, mơ ước tạo dựng cuộc đời hạnh phúc. Sóng, từ một hiện tượng tự nhiên đến trong thơ xuân quỳnh, nó biến thành một biểu tượng, một hình ảnh sóng đôi sóng nhớ bờ cũng như em nhớ anh. Tình thương nỗi nhớ ấy bồi hồi, sâu nặng lắm cả trong mơ còn thức.

Nhìn và nghe sóng reo, biển hát, nữ sĩ cảm nhận mối tương đồng kỳ diệu giữa vũ trụ và nhân sinh. Liên tưởng ấy đã nâng cảm xúc thơ trở nên dào dạt để nói về sự vĩnh hằng của sóng.. câu thơ cảm thán ngọt ngào, thiết tha; vừa mang màu sắc hoài niệm, vừa man mác, xa vời, bâng khuâng..

"Ôi con sóng ngày xưa

Và ngày sau vẫn thế!"

Sóng bất diệt cùng đại dương bao la, nó cũng tựa như tình yêu là chuyện muôn thuở của con người, con gái trai đôi lứa xưa nay. Xuân quỳnh sáng tạo ra một liên tưởng đầy thi vị, khẳng định sự thật của cõi nhân sinh: Tình yêu trường tồn với con người trên trái đất. Tình yêu là hoa thơm, trái ngọt, là khát vọng của gái trai, làm xao xuyến, rung động bồi hồi trong ngực trẻ. Hai chữ bồi hồi diễn tả nhịp đập con tim đang ngất ngây say trước men tình ái, đang xao xuyến trong hương vị ngọt ngào mà tình yêu đem đến cho anh và em, cho mọi lứa tuổi thanh xuân:

"Nỗi khát vọng tình yêu

Bồi hồi trong ngực trẻ"

Đại dương, sóng bể là muôn trùng, vô hạn. Người đời, xưa và nay, trong tồn tại và khám phá, đại dương vẫn huyền bí và huyền diệu. Cũng như tình yêu của em và anh là vô cùng sâu sắc, mãnh liệt. Từ biên độ cảm xúc dạt dào, từ cái vô cùng của vũ trụ, cái mênh mông của đại dương, em đắm chìm trong tình yêu suy tư về đôi ta, với bao băn khoăn, trăn trở. Nhắc lại hai lần em nghĩ về anh, em - em nghĩ về biển lớn, lời thơ vang lên như một điệp khúc thiết tha, ngọt ngào. Xuân Quỳnh thổ lộ tấc lòng mình, con tim mình, nói lên một tình yêu say mê, nồng nàn và say đắm:

"Trước muôn trùng sóng bể,

Em nghĩ về anh, em

Em nghĩ về biển lớn

Từ nơi nào sóng lên?"

Lúc cái tôi trữ tình xuất hiện, vần thơ của Xuân Quỳnh xôn xao như tiếng sóng, biểu lộ chân thành nỗi niềm tâm sự; lời nguyện cầu càng trở nên tha thiết. Ba chữ em vây lấy một chữ anh trong mối lương duyên!

Từ nơi nào sóng lên? Gió bắt đầu từ đâu? Khi nào ta yêu nhau? Ba câu hỏi tu từ nối tiếp như ba làn sóng dưới lòng sâu, trên mặt nước diễn tả tế nhị và hồn nhiên trạng thái tâm hồn, tình huống yêu đương, giao cảm rất chân thực và điển hình cho mọi lứa đôi. Đây là khổ thơ hay nhất trong bài thơ. Nó gợi ra nhiều hư ảo, mênh mang chứa chan thi vị:

"Sóng bắt đầu từ gió

Gió bắt đầu từ đâu

Em cũng không biết nữa

Khi nào ta yêu nhau?"

Như một thiếu nữ ngây thơ, nhiều mơ mộng, lặng lẽ ngắm biển xanh, nghe sóng rì rào hát bài ca ngàn năm của biển mà suy ngẫm về mối tình đầu. Lòng xôn xao theo sóng, ít nhiều băn khoăn muốn được giãi bày, được tâm sự, tìm lời giải đáp cho chính lòng mình câu hỏi muôn năm cũ khi nào ta yêu nhau? Điều đã qua đâu dễ trả lời? Cái đã biết đâu dễ nói lại? Cái giây phút rạo rực giao hòa, giao duyên, giao cảm giữa hai trái tim, hai tâm hồn, cái khoảnh khắc kỳ diệu có phải duyên nhau thì thắm lại; cặp trai gái nào có thể nói được rõ ràng? Câu thơ bình dị, ý thơ hồn nhiên, trong sáng như tâm hồn của em.

Nhà thơ Thế Lữ đã viết:

"Cái thuở ban đầu lưu luyến ấy.

Ngàn năm chưa dễ đã ai quên?"

Cái giây phút, cái khoảnh khắc thiêng liêng ban đầu lưu luyến ấy đã khắc sâu vào tim lứa đôi, nhưng đâu dễ trả lời cho câu hỏi khi nào ta yêu nhau? - Tình yêu là thế đấy! (Lời của một ca khúc). Nó kỳ diệu và huyền bí như sóng, gió đại dương bao la!

Sóng là một bài thơ tình đặc sắc. Xuân quỳnh đã chọn thể thơ năm chữ để nói về một tình yêu đẹp. Nó là chuyện muôn đời, là khát vọng của tuổi trẻ. Có băn khoăn, có nỗi nhớ thiết tha, cũng có nhiều cách trở. Nhà thơ ca ngợi một tình yêu chung thủy, tình yêu của lứa đôi hòa nhập trong biển lớn tình yêu của đồng loại. Bao trùm lên bài thơ là hương vị ngọt ngào của tình yêu và niềm tin vào con người và cuộc sống.

Giọng thơ của Xuân Quỳnh giàu nhạc điệu, đa thanh, lúc ngọt ngào thiết tha, luc bâng khuâng sâu lắng. Ở đời, ai mà chẳng khát khao được xây dựng một tổ ấm, một tình yêu sắt son, thủy chung. Đoạn thơ trên của Xuân Quỳnh để lại trong lòng người đọc nhiều dư vị. Nó xứng đáng là những câu thơ tình sáng giá.