[ThanhHằng170204]

Oxytocin Hormone hạnh phúc​

Trong thế giới sinh học đầy những tín hiệu hóa học tinh vi, oxytocin nổi bật như một người đưa tin dịu dàng của sự gắn kết và yêu thương. Được mệnh danh là "hormone hạnh phúc" hay "hormone tình yêu", oxytocin không chỉ đơn giản là một chất dẫn truyền thần kinh. Nó là chất keo vô hình gắn kết con người lại với nhau bằng cảm xúc, sự tin tưởng và lòng trắc ẩn.

Hình 1. Giới thiệu về Hormon hạnh phúc. (Genetica)​

Oxytocin được sản xuất chủ yếu tại vùng dưới đồi của não và được phóng thích thông qua tuyến yên. Lần đầu tiên, khoa học chú ý đến oxytocin nhờ vai trò của nó trong quá trình sinh nở và cho con bú – nơi nó giúp tử cung co bóp và kích thích dòng sữa mẹ chảy ra. Nhưng theo thời gian, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng hormone này còn làm được nhiều điều hơn thế. Oxytocin được tiết ra khi ta ôm ai đó thật chặt, khi yêu thương được bày tỏ, khi đôi mắt gặp nhau trong ánh nhìn ấm áp, hay thậm chí chỉ qua một lời nói dịu dàng. Nó góp phần tạo nên cảm giác an toàn, dễ chịu và kết nối những điều căn bản nuôi dưỡng hạnh phúc nội tại.

Trong các mối quan hệ xã hội, oxytocin đóng vai trò như một chất xúc tác vô hình. Nó làm tăng cảm giác tin tưởng giữa người với người, giúp ta mở lòng hơn, đồng cảm sâu sắc hơn. Các nghiên cứu cho thấy những người có mức oxytocin cao thường dễ thiết lập mối quan hệ bền vững và có xu hướng sống chan hòa, tích cực hơn. Không chỉ giới hạn trong tình yêu đôi lứa, hormone này còn giúp củng cố tình cảm gia đình, tình bạn và cả những tương tác đơn giản hằng ngày.

Điều thú vị là oxytocin không phải chỉ có ở thời điểm hạnh phúc. Nó cũng được cơ thể huy động khi ta cần xoa dịu nỗi đau về cả thể xác lẫn tinh thần. Khi ta bị tổn thương và được ai đó an ủi, cái chạm nhẹ hay lời động viên không chỉ có giá trị tinh thần mà còn kích hoạt cơ thể tiết ra oxytocin, làm dịu đi căng thẳng và đau đớn. Chính vì vậy, hormone này còn được xem như một "liều thuốc" nội sinh cho tâm hồn.

Trong y học, oxytocin đã được ứng dụng dưới nhiều hình thức. Nó được dùng để hỗ trợ chuyển dạ ở sản phụ, kiểm soát chảy máu sau sinh hoặc kích thích tiết sữa. Ngoài ra, một số nghiên cứu đang tìm hiểu việc sử dụng oxytocin để hỗ trợ điều trị các rối loạn tâm lý như trầm cảm sau sinh, rối loạn lo âu hay chứng tự kỷ, nơi mà sự gắn kết cảm xúc và khả năng thấu cảm thường bị suy giảm.

Khi oxytocin quá ít

Mức oxytocin thấp có thể làm giảm khả năng kết nối và đồng cảm với người khác. Những người có nồng độ oxytocin thấp thường gặp khó khăn trong việc thiết lập và duy trì các mối quan hệ xã hội, có xu hướng cảm thấy cô đơn, thiếu tin tưởng vào người khác và thậm chí dễ mắc các rối loạn tâm lý như trầm cảm hoặc lo âu.

Ngoài ra, oxytocin thấp cũng liên quan đến chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD), khi người bệnh gặp khó khăn trong giao tiếp xã hội và biểu đạt cảm xúc. Một số nghiên cứu đang tìm hiểu liệu liệu pháp bổ sung oxytocin có thể giúp cải thiện tình trạng này hay không.

Về mặt thể chất, oxytocin thấp có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở nữ giới, làm giảm khả năng co bóp tử cung khi chuyển dạ, gây khó khăn trong việc sinh con và cho con bú. Ở nam giới, mức oxytocin thấp có thể liên quan đến sự suy giảm khả năng hình thành mối quan hệ tình cảm hoặc giảm động lực xã hội.

Khi oxytocin quá nhiều

Nghe có vẻ lạ, nhưng quá nhiều oxytocin cũng không hẳn là điều tốt. Mặc dù hormone này thúc đẩy sự gắn kết và tin tưởng, nhưng khi dư thừa, nó có thể dẫn đến sự gắn bó thái quá, thậm chí gây ra sự phụ thuộc vào người khác, khiến một số người trở nên nhạy cảm quá mức với cảm xúc của người xung quanh. Điều này có thể khiến họ dễ bị tổn thương khi đối diện với sự từ chối hoặc xung đột trong các mối quan hệ.

Mức oxytocin quá cao cũng có thể làm tăng tính thiên vị trong nhóm. Một số nghiên cứu cho thấy oxytocin không chỉ thúc đẩy lòng tin và sự hợp tác trong nhóm thân thiết mà còn có thể khiến con người trở nên hoài nghi hoặc xa cách với những người ngoài nhóm. Điều này có thể dẫn đến sự thiên vị, định kiến và thậm chí là thái độ bài xích đối với những người khác biệt.

Ngoài ra, một số nghiên cứu trên động vật cũng chỉ ra rằng mức oxytocin cao có thể làm tăng cảm giác căng thẳng khi đối diện với những tình huống tiêu cực. Thay vì giúp giảm stress, oxytocin có thể làm cho cảm xúc tiêu cực trở nên mãnh liệt hơn trong một số trường hợp, khiến người ta nhớ lâu hơn về những trải nghiệm không vui.

Làm thế nào để giữ oxytocin cân bằng?

Cơ thể con người thường có cơ chế tự điều chỉnh để giữ mức oxytocin ổn định. Tuy nhiên, lối sống cũng có thể ảnh hưởng đến sự sản xuất hormone này. Các hoạt động như ôm, nắm tay, nói chuyện thân mật, thiền định, thực hành lòng biết ơn hay thậm chí chơi đùa với thú cưng đều có thể giúp tăng oxytocin một cách tự nhiên. Đồng thời, tránh những tình huống căng thẳng kéo dài hoặc sự phụ thuộc quá mức vào các mối quan hệ cũng giúp duy trì sự cân bằng của hormone này.

Tóm lại, oxytocin là một phần quan trọng của hạnh phúc và kết nối con người, nhưng nó không phải là một công thức thần kỳ. Giống như bất kỳ hormone nào khác, nó cần được điều hòa ở mức hợp lý để mang lại lợi ích tối ưu cho cả tâm lý và thể chất. Bạn có đang làm điều gì giúp kích thích oxytocin trong cuộc sống hàng ngày không?

Hình 2. Những cách thức để tặng Oxytoxin hiệu quả và cân bằng. (Yogadaily)​

(1) Một trong những cách nhanh nhất để tăng oxytocin là thông qua tiếp xúc cơ thể. Những cái ôm, nắm tay, xoa đầu, vuốt ve hoặc đơn giản là tựa vào nhau cũng đủ để cơ thể bạn tiết ra hormone này. Massage (cả khi bạn là người thực hiện hoặc người nhận) cũng rất hiệu quả trong việc kích thích oxytocin và giảm căng thẳng.

(2) Khi bạn trò chuyện cởi mở, lắng nghe sâu sắc hoặc tâm sự thật lòng với ai đó, oxytocin sẽ được giải phóng. Những khoảnh khắc kết nối tinh thần như vậy giúp nuôi dưỡng mối quan hệ và tạo cảm giác gần gũi, an toàn.

(3) Vuốt ve hoặc chơi đùa với thú cưng (đặc biệt là chó và mèo) có thể kích thích cơ thể tiết oxytocin, giúp bạn cảm thấy nhẹ nhõm và bình yên hơn. Tình cảm qua lại giữa người và vật nuôi tạo ra sự kết nối rất đặc biệt.

(4) Thực hành thiền định, đặc biệt là các bài thiền về lòng từ bi (loving-kindness meditation), giúp tăng nồng độ oxytocin trong máu. Khi bạn hướng sự tử tế đến bản thân và người khác, não bộ ghi nhận sự tích cực đó và phản hồi bằng cảm giác dễ chịu.

(5) Nói lời cảm ơn, viết nhật ký biết ơn hoặc đơn giản là suy nghĩ về những điều bạn trân trọng trong cuộc sống đều giúp tăng oxytocin. Hành động này không cần cầu kỳ – đôi khi chỉ là cảm ơn ai đó vì một điều nhỏ bé.

(6) Cùng nhau cười, kể chuyện vui, chơi trò chơi hay thậm chí là đùa giỡn nhẹ nhàng cũng có thể tạo ra sự gắn kết mạnh mẽ và làm tăng oxytocin. Nụ cười không chỉ mang lại niềm vui mà còn là cầu nối của trái tim.

(7) Nghe nhạc yêu thích, hát cùng nhau hoặc tham gia một nhóm hát (như karaoke, hợp xướng) cũng có thể làm tăng oxytocin. Âm nhạc có khả năng kết nối cảm xúc rất mạnh, đặc biệt khi ta chia sẻ nó với người khác.

(8) Khi bạn giúp đỡ ai đó một cách vô điều kiện dù là người quen hay người lạ. Cơ thể bạn tiết ra oxytocin như một phần thưởng nội tại. Hành động tử tế mang lại cảm giác ấm lòng không chỉ cho người nhận mà cả người cho đi.

(9) Oxytocin được giải phóng mạnh trong những khoảnh khắc thân mật, đặc biệt là khi có sự kết nối cảm xúc thật sự giữa hai người. Điều này giải thích vì sao người ta cảm thấy gắn bó hơn sau khi có những trải nghiệm thân mật.

(10) Ăn cùng người thân yêu, trong không gian ấm áp, vui vẻ cũng giúp tăng oxytocin. Trái lại, ăn uống vội vàng hoặc căng thẳng sẽ khiến bạn không nhận được lợi ích này.

=> Những điều trên đây bạn có thể xem thêm ở hình 2 và tự áp dụng những cách nào phù hợp với bản thân nhất nha.

​

Tóm lại, cũng như mọi hormone khác, oxytocin không phải là chìa khóa vạn năng. Nó có thể thúc đẩy sự gắn bó trong nhóm thân thiết, nhưng cũng có thể khiến ta dè dặt với người ngoài. Bản thân oxytocin không tạo ra hạnh phúc, mà nó phản ánh và khuếch đại những gì chúng ta đang cảm nhận. Vì vậy, sống trong một môi trường tích cực, có những mối quan hệ lành mạnh và trao đi sự tử tế mới là điều thực sự giúp hormone hạnh phúc này phát huy trọn vẹn vai trò của mình.

Trong guồng quay của cuộc sống hiện đại, ta có thể đã quên đi sức mạnh của một cái ôm, một cái nắm tay, hay một cuộc trò chuyện chân thành. Nhưng cơ thể thì không bao giờ quên. Mỗi hành động tử tế, mỗi giây phút kết nối thật lòng đều âm thầm đánh thức oxytocin như một lời nhắc rằng hạnh phúc đôi khi bắt đầu chỉ từ một cái chạm nhẹ nhàng.

Cảm ơn các bạn đã ghé xem bài viết, chúc mọi người vui vẻ và hạnh phúc nha.