[Wall-E]

Nếu cứ mỗi lúc buồn

Tôi đi đào giếng

Thay vì viết lung tung

Thì vài hôm đã đủ

Để tưới rừng xanh thêm

Nếu mấy lúc quá buồn

Mà tôi đi cuốc đất

Thay vì khóc rưng rưng

Thì đồng xanh đã sẵn

Để gieo mùa

Phân vân.

Nếu mấy lúc quá buồn

Mà tôi đi nhổ cỏ

Thay vì nói lung tung

Thì đồi hoang sẽ trọc

Như chưa từng mùa xuân

Làm bài xong

Chưa lưu

Máy bỗng nhiên vụt tắt

Có một người thở hắt

Ngoài trời thì đã thu.

Nguyễn Thiên Ngân

Cảm nhận bài thơ Nếu cứ mỗi lúc buồn​

Bài thơ Nếu cứ mỗi lúc buồn là một lời tự sự rất nhẹ mà rất sâu, mang giọng suy tư đầy đặc trưng của Nguyễn Thiên Ngân. Ẩn sau những câu chữ tưởng như hóm hỉnh, giản dị là nỗi tiếc nuối, nỗi xót xa trước những phút yếu lòng của con người – những khoảnh khắc ta không làm được điều có ích chỉ vì buồn quá.

Ngay từ đoạn mở đầu, tác giả đặt ra một giả định rất đẹp: Nếu lúc buồn mà đi đào giếng, trồng cây, tưới rừng thì chỉ vài hôm thôi đã tạo nên một mảng xanh mới trên đời. Nỗi buồn ở đây không được nhìn như kẻ thù, mà như một thứ năng lượng có thể chuyển hóa thành hành động tốt đẹp, chỉ tiếc rằng ta thường không làm được điều đó. Giọng thơ như đang nửa tự trách, nửa ước ao: Giá mà mình dùng nỗi buồn đúng cách.

Đoạn tiếp tục mở rộng bằng những công việc lao động rất đời thường: Cuốc đất, nhổ cỏ, gieo mùa. Nỗi buồn nếu được biến thành hành động sẽ làm cho đồng xanh, đồi núi và cả mùa màng trở nên tươi mới. Nhưng những từ ngữ như phân vân, rưng rưng, lung tung làm lộ ra bản chất thật của con người: Khi buồn, ta thường rối bời, không đủ tỉnh táo để biến buồn thành điều ích lợi. Nỗi buồn cứ thế chồng chất, còn việc đáng làm thì bị bỏ ngỏ.

Cú xoay cuối bài là điểm đắt giá nhất. Chỉ một tình huống rất nhỏ: Làm bài xong rồi quên lưu, máy vụt tắt – một sự cố quen thuộc, nhỏ bé nhưng đủ khiến người ta thở hắt. Câu thở ấy như cái buông xuôi nhẹ, như lời thừa nhận rằng dù có nghĩ bao nhiêu viễn cảnh tốt đẹp, con người vẫn dễ thất bại trước chính cảm xúc của mình. Và ngoài trời thì đã thu – mùa thu tượng trưng cho nỗi buồn, sự lặng, sự rơi rụng. Nó như kết lại bài thơ bằng một tiếng thở dài không nói thành lời.