

BÀI 1: KHÁI QUÁT VỀ NHÀ NƯỚC
1. Có mấy hình thái kinh tế - xã hội tồn tại trong lịch sử?
Có 5 hình thái kinh tế xã hội, gồm :(i) Cộng sản (Công xã) nguyên thủy; (ii) Chiếm hữu
Nô lệ; (iii) Phong kiến; (i) Tư bản chủ nghĩa; (v) Xã hội chủ nghĩa.
2. Hình thái kinh tế - xã hội nào chưa có nhà nước?
Công xã nguyên thủy chưa có nhà nước. Vì không có cơ sở cho sự tồn tại của Nhà
Nước; đó là :(i) chế độ tư hữu và (ii) phân chia giai cấp.
3. Có những quan điểm nào lý giải về nguồn gốc ra đời của Nhà nước? Theo quan
điểm của Chủ nghĩa Mác Lenin, Nhà nước ra đời như thế nào?
Có 2 luồng quan điểm lớn; gồm: Học thuyết phi macxit (Thuyết thần học, Thuyết gia
Trưởng, Thuyết bạo lực và Thuyết khế ước xã hội) và Chủ nghĩa Mac Lenin. Theo Chủ nghĩa
Maclenin, thì "Nhà nước chỉ xuất hiện khi xã hội loài người đã phát triển đến một giai đoạn
Nhất định, khi xuất hiện chế độ tư hữu và những mâu thuẫn giai cấp không thể điều hòa
Được"
Theo đó, cơ sở cho sự xuất hiện của Nhà nước là :(i) chế độ tư hữu; (ii) phân chia giai
Cấp.
3. Nhà nước ra đời là do những nguyên nhân nào, theo Chủ nghĩa Mác Lê nin?
Nhà nước ra đời là do :(i) Lực lượng sản xuất phát triển (con người ngày càng hoàn
Thiện hơn về thể lực và trí lực) ; dẫn đến (ii) Kinh tế tự nhiên (hái lượm, săn bắt) chuyển hóa
Thành kinh tế sản xuất (trải qua 3 lần phân công lao động xã hội) ; (iii) Chế độ tư hữu xuất
Hiện; (iv) Xã hội phân hóa giai cấp đối kháng, có lợi ích khác nhau.
4. Nhà nước đầu tiên trong lịch sử là kiểu nhà nước nào?
Nhà nước chủ nô, vì hình thái kinh tế xã hội chiếm hữu nô lệ là hình thái kinh tế xã hội
Đầu tiên có sự xuất hiện của Nhà nước
5. Có tất cả bao nhiêu kiểu nhà nước tồn tại trong lịch sử?
Có tất cả 4 kiểu nhà nước, gồm :(i) Nhà nước chủ nô; (ii) Nhà nước phong kiến; (iii)
Nhà nước tư bản chủ nghĩa; (iv) Nhà nước Xã hội Chủ nghĩa. Tương ứng với mỗi Hình thái
Kinh tế xã hội có Nhà nước, thì sẽ có 1 kiểu Nhà nước
6. Nhà nước ra đời và tồn tại nhằm mục đích gì?
Điều hòa các mâu thuẫn. Xung đột giai cấp trong một vòng trật tự phù hợp với lợi ích
Của giai cấp thống trị; đồng thời đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của xã hội; HAY
NÓI CÁCH KHÁC
Nhà nước ra đời để (i) bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị; (ii) quản lý và duy trì trật
Tự xã hội; (iii) bảo đảm sự thống trị của giai cấp thống trị với các giai cấp, tầng lớp khác
Trong xã hội.
Nhà nước thiết lập và duy trì sự thống trị của mình trên 3 phương diện: Kinh tế, chính
Trị và tư tưởng; thông qua việc nắm giữ: Quyền lực kinh tế; quyền lực chính trị và quyền
Lực về tư tưởng
7. Đặc trưng cơ bản của Nhà nước là gì?
Đặc trưng cơ bản của Nhà nước là những đặc điểm (dấu hiệu) cơ bản giúp phân
Biệt Nhà nước với các tổ chức xã hội khác; dùng để phân biệt nhà nước với các tổ chức xã
Hội khác, gồm:
- Thứ nhất, Nhà nước quản lý dân cư theo đơn vị hành chính lãnh thổ
- Thứ hai, Nhà nước có chủ quyền quốc gia độc lập (Nắm giữ và thực hiện chủ quyền
Quốc gia)
- Thứ ba, Nhà nước thiết lập quyền lực công cộng đặc biệt (Nắm giữ quyền lực công)
Quyền lực công cộng đặc biệt của Nhà nước, thể hiện ở:
(i) Một là, Được thiết lập không hòa nhập với dân cư
(ii) Hai là, Năng lực của Nhà nước quyết định các vấn đề và buộc các tổ chức và các
Nhân trong xã hội phải phục tùng
(iii) Ba là, khả năng chi phối quyền lực của các tổ chức khác trong xã hội
- Thứ tư, Nhà nước có quyền ban hành pháp luật và áp dụng các biện pháp cưỡng
Chế bảo đảm thực hiện pháp luật
- Thứ năm, Nhà nước có quyền phát hành tiền, và có quyền thu thuế, tạo lập ngân
Sách nhà nước
8. Chức năng nhà nước là gì? Dựa trên phạm vi hoạt động của Nhà nước, thì có
Mấy loại chức năng?
Chức năng là những phương diện hoạt động chủ yếu của nhà nước nhằm thực hiện
Nhiệm vụ đặt ra thể hiện ở mục tiêu và những vấn đề cần giải quyết, qua đó thể hiện bản chất
Và vai trò của mình.
Dựa trên phạm vi hoạt động của Nhà nước, thì có 2 loại chức năng: Chức năng đối nội
Và chức năng đối ngoại. Trong đó:
(i) Chức năng đối nội: Quản lý mọi mặt đời sống xã hội và trấn áp các thế lực
Chống đối bảo đảm an ninh trật tự
(ii) Chức năng đối ngoại: Bảo vệ tổ quốc, thiêt lập quan hệ ngoại giao và thực hiện
Nhiệm vụ quốc tế
9. Nhà nước thực hiện chức năng của mình như thế nào?
Nhà nước ra đời để quản lý xã hội, mà Nhà nước quản lý xã hội chủ yếu bằng pháp
Luật; nên để thực hiện hoạt động quản lý của mình; trước hết Nhà nước sẽ XÂY DỰNG
PHÁP LUẬT, tạo thành quyền lập pháp.
Pháp luật ban hành ra rồi, chỉ nằm ở trên giấy, Nhà nước muốn pháp luật đi vào đời
Sống thực tiễn, để mọi người dân đều biết, hiểu đúng, và tự giác thực hiện pháp luật, thì Nhà
Nước phải TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT tạo thành quyền hành pháp.
Trong quá trình thực thi pháp luật, có vi phạm pháp luật xảy ra, Nhà nước phải BẢO
VỆ PHÁP LUẬT, tạo thành quyền tư pháp.
Như vậy, tóm lại, Nhà nước thực hiện chức năng của mình thông qua 3 hình thức
Cơ bản :(i) XÂY DỰNG PHÁP LUẬT; (ii) TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT; (iii)
BẢO VỆ PHÁP LUẬT
10. Hình thức nhà nước là gì? Hình thức nhà nước có mấy yếu tố?
Hình thức Nhà nước là cách thức, phương thức tổ chức thực hiện quyền lực nhà nước;
Gồm 3 yếu tố :(i) Hình thức chính thể; (ii) Hình thức cấu trúc; (iii) Chế độ Chính trị
11. Hình thức chính thể là gì? Có những loại hình thức chính thể nào?
Hình thức chính thể là: Cách thức tổ chức quyền lực nhà nước ở trung ương, hay nói
Cách khác là ở cấp tối cao [3 quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp sẽ thuộc về cơ quan tối
Cao nào: Nghị viện, Chính phủ, Tòa án, Tổng thống, Thủ tướng hay Vua? ]
Được phân thành 2 loại; gồm: Hình thức Chính thể Quân chủ và Hình thức Chính thể
Cộng hòa; trong đó:
Hình thức Chính thể Quân chủ: Quyền lực tối cao (lập pháp, hành pháp và tư pháp)
Tập trung toàn bộ hoặc một phần vào người đứng đầu nhà nước (Vua) theo nguyên tắc
Truyền ngôi, thế tục. Được phân chia thành 2 loại: Quân chủ tuyệt đối và Quân chủ đại
Nghị.
Ví dụ: Thụy điển, Anh, Thái lan, Nhật, ArabSaudia
Hình thức Chính thể Cộng hòa: Quyền lực tối cao (lập pháp, hành pháp và tư pháp)
Tập trung vào trong tay 1 cơ quan hay 1 số cơ quan. Được phân chia thành 2 loại: Cộng hòa
Quý tộc và Cộng hòa Dân chủ; trong đó Cộng hòa Dân chủ chia làm 2 loại: Công hòa Dân
Chủ Nhân dân và Cộng hòa Dân chủ tư sản; trong đó Cộng hòa Dân chủ Tư sản chia làm 3
Loại: Cộng hòa Tổng thống; Cộng hòa Đại nghị và Cộng hòa Lưỡng hệ
12. Hình thức cấu trúc nhà nước là gì? Có những loại hình thức cấu trúc nhà
Nước nào?
Hình thức cấu trúc nhà nước: Cách thức tổ chức nhà nước theo đơn vị hành chính
Lãnh thổ; Cách thức xác lập mối quan hệ giữa các cơ quan nhà nước ở trung ương với ở địa
Phương; gồm:
Nhà nước đơn nhất (Việt Nam, Lào.) : Có 1 lãnh thổ thống nhất, 1 hệ thống pháp luật
Duy nhất, 1 bộ máy chính quyền được tổ chức thống nhất từ trung ương xuống địa phương,
Cư dân mang một quốc tịch thống nhất
Nhà nước liên bang (Ví dụ: Nga, Mỹ, Canada, Úc) : Có 1 lãnh thổ hợp nhất gồm chủ
Quyền liên bang và chủ quyền bang; có 2 hệ thống pháp luật riêng biệt, gồm: Hệ thống pháp
Luật liên bang và hệ thống pháp luật bang; có 2 bộ máy chính quyền độc lập, gồm: Chính
Quyền liên bang và chính quyền bang
13. Chế độ chính trị là gì? Có những loại chế độ chính trị nào?
Chế độ chính trị: Phương pháp, thủ đoạn cai trị của giai cấp thống trị, thể hiện qua
Mức độ cho phép người dân tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước, quản lý xã hội; được
Chi làm hai loại:
(i) Chế độ chính trị dân chủ; theo đó ghi nhận các quyền tự do, dân chủ của người,
Người dân được tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước, quản lý xã hội, được bầu ra các cơ
Quan nhà nước cấp tối cao, các lãnh đạo cấp cao của Nhà nước, được quyết định những vấn
Đề quan trọng nhất của đất nước theo hình thức trưng cầu ý dân
(ii) Chế độ chính trị phản dân chủ; hạn chế tối đa các quyền tự do, dân chủ của người
Dân.
14. Tên gọi chính thức của một nhà nước thường thể hiện điều gì?
Tên gọi chính thức của một nước thường thể hiện hình thức nhà nước; nhưng không
Phải lúc nào cũng thể hiện đủ cả 3 nội dung của hình thức nhà nước:
+ Hình thức chính thể: Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, Cộng hòa Dân
Chủ Nhân dân Lào; Cộng hòa Pháp
+ Hình thức cấu trúc: Nhà nước Liên bang Nga, Nhà nước Hợp chủng quốc Hoa kỳ
+ Chế độ chính trị: Cộng hòa dân chủ nhân dân
11.3 bộ phận của hình thức nhà nước, gồm: Hình thức chính thể, Chế độ Chính
Trị, và Hình thức cấu trúc thể hiện như thế nào trong 1 nhà nước nhất định; có nhất
Thiết Hình thức chính thể này, thì phải đi theo Chế độ chính trị kia không?
Không; 3 bộ phận này thể hiện riêng rẽ, và tùy vào điều kiện, hoàn cảnh, bản chất của
Các Nhà nước khác nhau sẽ khác nhau; như:
Một nhà nước theo chính thể quân chủ; nhưng chế độ chính trị vẫn có thể là dân chủ;
Một nhà nước liên bang, thì chế độ chính trị có thể dân chủ hoặc không dân chủ; một nhà
Nước đơn nhất thì chế độ chính trị có thể dân chủ hoặc không dân chủ.
12. Nêu ví dụ ít nhất 5 nhà nước hiện nay theo Hình thức Chính thể Quân Chủ, và
Hình thức Chính thể Cộng hòa
Chính thể Quân chủ: Thụy điển, Anh, Thái lan, Nhật, ArabSaudia, Monaco,
Malaysia, Oman
Chính thể Cộng hòa: Pháp, Hoa Kỳ, Đức, Liên bang Nga, Việt Nam
13. Nêu ví vụ ít nhất 5 nhà nước hiện nay theo cấu trúc Nhà nước đơn nhất và
Nhà nước Liên bang
Nhà nước đơn nhất: Myanmar, Hàn Quốc, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Việt Nam, Lào
Nhà nước liên bang: Nga, Mỹ, Canada, Úc, Đức, Argentina, Bỉ, Thụy sĩ