9. Học cách tư duy độc lập Bấm để xem "Bạn có não trong đầu. Bạn có chân trong giày. Bạn có thể tự đưa mình về bất cứ hướng nào bạn chọn. Bạn độc lập, bạn biết điều mình biết và bạn là người quyết định mình sẽ đi đâu." - Dr Seuss Đại đa số chúng ta không thiếu kỹ năng tư duy nhưng kỹ năng tư duy độc lập thì không phải ai cũng có. Tư duy là món quà mà tạo hóa ban tặng cho chúng ta, tôi có, bạn có, nhưng có người chỉ đạt ở mức thông thường, có người lại phát triển nó thành khả năng tư duy độc lập. Kết quả của tư duy độc lập là chúng ta có thể nắm bắt những phương hướng suy luận logic một cách chính xác nhất hay phát hiện ra mâu thuẫn đằng sau logic của người khác. Có khả năng tư duy độc lập không có nghĩa là bạn dám phê bình tất cả. Xã hội ngày nay đánh giá rất cao những người có khả năng tư duy độc lập nhưng cũng có không ít quan điểm sai lầm về loại tư duy này. Có người nghĩ rằng người dám phê bình tất cả, nghi ngờ tất cả là người có tư duy độc lập. Chúng ta từng bắt gặp trên các trang mạng xã hội có những người thường xuyên tuôn ra những lời lẽ hết sức cực đoan, nhiều kẻ chưa hiểu rõ đã hùa theo ủng hộ. Những người như vậy chắc chắn không được coi là người có tư duy độc lập. Người có tư duy độc lập cần có khả năng phán đoán dựa trên một nền tảng tri thức nào đó. Ví dụ khi đi theo một nền tảng giá trị kiên định "nhân tính bản thiện", "nhân tính bản ác", hay "nhân tính không có bản thiện hay bản ác", chúng ta mới có thể đưa ra kết luận cho nhiều vấn đề. Tất cả những tư duy độc lập đều không độc lập hoàn toàn, mà phải xuất phát từ một phán đoán điểm. Các bạn sinh viên không cần phải vội vã tìm cách chứng minh bản thân có khả năng tư duy độc lập, điều này là không cần thiết và cũng không thể. Cũng đừng ảo tưởng rằng chỉ cần đọc hết mấy cuốn sách "khủng", nghiên cứu mấy bài báo chuyên ngành là bạn đã có thể đưa ra những kiến giải xuất chúng. Đây không phải là con đường của người tư duy độc lập, mà chỉ là tâm lý tự huyễn hoặc bản thân mà thôi. Muốn có tư duy độc lập, chúng ta cần học cách đặt câu hỏi, nhưng để đặt được câu hỏi một cách thiết thực, điều quan trọng nhất là phải biết cách phân tích và dự đoán chứ không phải là ra sức phê bình người khác. Trước hết phải loại bỏ quan điểm đánh đồng giữa phê bình người khác với khả năng tư duy độc lập. Sự phê bình không căn cứ trên kết quả phân tích và dự đoán sẽ mang đến những điều tồi tệ và khiến người khác bị tổn thương. Mục đích của tư duy độc lập là để tìm ra chân lý từ những điều chưa đúng, chứ không phải để đả kích, phê bình người khác. Tài sản lớn nhất mà tư duy độc lập mang lại chính là khả năng phán đoán. Có kỹ năng phán đoán độc lập mới có thể đặt ra câu hỏi, có được câu hỏi mới biết được lựa chọn nào là đúng, lựa chọn nào là sai, và dù hậu quả tốt hay xấu, chúng ta cũng phải tự chịu trách nhiệm, không được đổ lỗi cho người khác. Như vậy, chúng ta mới có thể nâng cao được khả năng tư duy của bản thân.
10. Chọn sách như thế nào? Bấm để xem "Lựa sách mà đọc cũng như lựa bạn mà chơi. Hãy coi chừng bạn giả." - Damiron So sánh với việc đi du lịch năm châu, giao kết bè bạn và khám phá thực tiễn, đọc sách là một phương thức giúp bạn tìm hiểu thế giới và mở rộng tầm mắt đúng theo tiêu chí "ngon, bổ, rẻ". Đọc sách cũng là một phương thức rèn luyện tư duy. Bạn đang từ tư duy tuyến tính trở thành tư duy phức tạp. Đặc biệt, đọc sách nhiều và với các thể loại khác nhau là một phương pháp giúp bạn dần xây dựng một tư duy độc lập. Tất nhiên, mỗi người có một nhu cầu và hứng thú đọc sách khác nhau nên không thể bắt ai theo một khuôn khổ nhất định nào được. Chúng ta nên lựa chọn những loại sách phù hợp với bản thân chứ không nên mù quáng chạy theo số lượng. Các bạn nên cân nhắc thời gian đọc 4 thể loại sách sau một cách hợp lý: Sách kỹ năng thông thường: bao gồm các loại sách giúp ích cho việc rèn luyện kỹ năng mềm như các kỹ năng giao tiếp, kinh nghiệm sống, nuôi dưỡng tâm hồn... Các loại sách chuyên ngành: nhuần nhuyễn một chuyên ngành nào đó chính là chìa khóa để bạn sinh tồn trong xã hội ngày nay. Đừng mong sách chuyên ngành có sức hấp dẫn như tiểu thuyết, hãy kiên nhẫn với những cuốn sách "khoai" nhất, chúng sẽ giúp bạn tiến bộ thêm nhiều. Mỗi năm bạn nên đặt mục tiêu đọc một vài cuốn gắn liền với chuyên ngành mình đang học. Các loại sách giúp mở rộng tầm nhìn: những người chỉ có một lối tư duy chuyên ngành thực sự rất đáng sợ. Nếu chỉ có một lối tư duy, bạn sẽ khó lòng suy nghĩ một cách linh hoạt được. Muốn học hỏi được các phương thức tư duy khác, bạn cần chăm chỉ nghiên cứu đa dạng các thể loại sách. Các loại sách trào lưu: Xã hội đang vận động từng ngày từng giờ, bạn cần bắt kịp với xu thế thời đại, nên đừng quên dành thời gian để đọc báo, tạp chí, các chương trình truyền hình dành cho giới trẻ, nắm bắt các trào lưu xã hội. Những điều này có thể ảnh hưởng đến định hướng sau này của bạn trong cuộc sống. Tôi cũng thường mua tùy bút của những người nổi tiếng, vừa để giết thời gian, vừa để học tập văn phong và cách tư duy phân tích vấn đề của họ. Lợi ích tôi thu được không hề nhỏ.
11. Đọc sách như thế nào? Bấm để xem "Nhiệm vụ đầu tiên khi đọc sách là hiểu và nắm vững lấy điều đã đọc. Nhiệm vụ thứ hai là suy nghĩ điều đã đọc. Nhiệm vụ thứ ba là ghi chép lại những điều cần nhớ. Và cuối cùng, nhiệm vụ thứ tư là thấy được cuốn sách dạy cho ta điều gì mới, nó có thông báo cho ta những kiến thức mới không; nó có dạy ta một số thủ thuật quan sát, làm việc học tập mới không; nó có gợi cho ta những ý nghĩ mới không; nó có thức tỉnh những tâm trạng và nguyện vọng đặc biệt không." - N. Crupxcaia Câu hỏi "Đọc sách như thế nào?" có thể cụ thể hóa thành rất nhiều câu hỏi nhỏ hơn. 1. Một năm nên đọc bao nhiêu cuốn sách? Ở Việt Nam, văn hóa đọc dường như vẫn chỉ ở giai đoạn đang phát triển và chưa được quan tâm nhiều. Tùy theo lứa tuổi, thời gian và sở thích của mỗi người, mỗi năm các bạn trẻ nên dung nạp khoảng 20 - 30 cuốn sách và tạp chí các loại mới đạt yêu cầu. Tất nhiên, không nên theo đuổi số lượng mà bỏ qua chất lượng. 2. Làm sao để chọn được sách hay theo đúng sở thích của mình? Nhiều bạn sinh viên chỉ mong được ai đó giới thiệu cho những cuốn sách hấp dẫn. Như vậy là khá bị động vì những cuốn người khác cho là thú vị thì chưa chắc đã thú vị với bạn. Vì thế chỉ nên coi ý kiến của họ là tham khảo. Bạn nên dành thời gian để chọn sách một cách kỹ lưỡng, vì trong thời đại thông tin tràn lan như hiện nay, tìm được một cuốn sách chất lượng là không hề dễ dàng. Bạn không nên chọn sách chỉ dựa trên các tiêu chí như tên hay, bìa đẹp mà phải kiểm định giá trị nội dung bên trong. Bạn có thể đến các nhà sách chọn lựa, lên các diễn đàn của các tín đồ đọc sách để tham khảo và có quyết định của riêng mình. 3. Tôi không có đủ thời gian để đọc sách. Đối với những người không yêu sách, họ luôn có thừa thời gian để chơi điện tử, đá bóng, shopping, nhưng khi cầm một cuốn sách trên tay, họ luôn nghĩ rằng mình không đủ thời gian để tỉ mẩn đọc hết từng trang. Những việc chúng ta thích làm thì chúng ta sẵn sàng hy sinh nhiều thời gian hơn mà không thấy phí phạm. Nếu như bồi dưỡng được thói quen đọc sách, nó sẽ trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của bạn, bạn sẽ thấy việc đọc sách có thể tranh thủ bất cứ lúc nào. Khi đi làm rồi, tôi vẫn giữ thói quen mang sách theo mỗi khi đi công tác. Đầu giường ngủ của tôi lúc nào cũng để sẵn sách, tủ sách trong phòng cũng ngày một đầy lên. Nếu như môi trường sống của bạn tràn ngập sách, một ngày nào đó bạn cũng sẽ yêu sách. 4. Đọc một cuốn sách cần bao nhiêu thời gian? Đọc nhanh tốt hay đọc kỹ tốt? Đọc nhanh hay chậm còn tùy thuộc vào mức độ "dinh dưỡng" cuốn sách mà bạn đọc. Nếu đọc phải những cuốn sách dài dòng, tẻ nhạt, chúng ta có thể đọc lướt qua, tổng kết những đặc điểm đã khiến cuốn sách đó trở thành "thảm họa". Điều đó có lợi cho khả năng phân tích và đánh giá của bạn, sau này sẽ trở thành kinh nghiệm quý báu để bạn chọn sách. Với những loại sách uyên thâm, sâu sắc, chúng ta phải tốn thời giờ để "tiêu hóa" hơn, có thể mất 1 – 2 tháng, thậm chí cả năm trời. Kể cả các giáo sư cũng không dám tuyên bố mình có thể đọc Toán học cao cấp hay Triết học đại cương trong một vài ngày được. Khi đọc tiểu thuyết văn học hay các tác phẩm dài hơi về lịch sử nghệ thuật mà không có nhiều thời gian, các bạn có thể sắp xếp thời gian để đọc những phần hay nhất, hoặc phần mình quan tâm nhất trước. 5. Tìm kiếm những niềm vui khác khi đọc sách. Quá trình đọc sách không chỉ mang lại cho bạn kiến thức mà còn đem lại nhiều giá trị tinh thần, mở ra các mối quan hệ xã hội như: Giới thiệu sách hay cho bạn bè. Viết lời bình cho những cuốn sách yêu thích và chia sẻ cùng tác giả qua thư từ hay qua các buổi gặp mặt trực tiếp. Tặng sách cho người thân hoặc những người mới quen biết. Điều này sẽ để lại ấn tượng rất tốt. Nếu có kiến thức chuyên sâu về một thể loại sách nào đó, bạn nên mạnh dạn ứng tuyển làm cộng tác viên cho các nhà xuất bản. Điều này sẽ giúp bạn vừa tăng được thu nhập, vừa có cơ hội để luyện tập, trau dồi khả năng tư duy và văn phong của mình.
12. Đọc nhiều sách có giúp bạn nâng cao năng lực cạnh tranh không? Bấm để xem "Ai đọc sách mà không biết được nhiều hơn những điều viết trong sách, người đó mới sử dụng sách có một nửa. Sách làm trí tuệ con người sâu sắc hơn và sáng sủa hơn." - Gotthold Ephraim Lessing Tôi có một cô bạn yêu thích đọc sách từ bé. Hồi còn học trung học, các bạn đều xem cô bạn ấy là người chững chạc và có khả năng hoạch định tương lai cho mình. Trong suốt 4 năm học đại học, cô ấy học hành chăm chỉ, không tham gia một hoạt động tập thể nào, cũng không đi làm thêm. Kết quả là khi ra trường, cô ấy ở nhà ăn cơm bố mẹ gần một năm mà vẫn chưa trúng tuyển vào nơi nào. Câu chuyện trên là ví dụ cụ thể nhất cho việc nếu không biết biến kiến thức thành trải nghiệm thực tế, chúng ta sẽ không thể nắm bắt được cơ hội và nâng cao năng lực cạnh tranh. Đọc sách nhiều và có được bằng cấp mơ ước chứng tỏ bạn rất nỗ lực. Tuy nhiên, những điều đó không đủ để chứng minh năng lực của bạn. Điều quan trọng là bạn phải phân biệt được trình độ và năng lực. Trình độ có thể đo được bằng bằng cấp, nhưng năng lực chỉ có thể chứng minh qua những thành tựu mà bạn đã đạt được trong công việc. Tất nhiên vẫn có một số loại bằng cấp sẽ chứng minh được năng lực của bạn như bằng lái xe, bằng ngoại ngữ... Nhìn vào các loại bằng này, người khác có thể đánh giá xem trình độ của bạn đã đạt đến đâu. Nhưng sách thì không thể. Không ai đánh giá được năng lực của bạn chỉ qua số lượng sách bạn đã đọc. Đọc sách mà tự đào sâu suy nghĩ tìm lời giải đáp, đọc sách mà không đúc rút ra những điều đáng ghi nhớ, đọc sách mà không sử dụng trong hiện thực cuộc sống thì đó chỉ là sự tích lũy về mặt số lượng, chứ không đạt được mục đích của đọc sách cũng như nâng cao năng lực cạnh tranh. Bồi dưỡng và duy trì thói quen đọc sách là điều cần thiết vì chúng giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thế giới, mở rộng tầm nhìn và thanh lọc tâm hồn. Muốn nâng cao năng lực cạnh tranh, chúng ta phải kết hợp nhuần nhuyễn giữa trải nghiệm thực tế phong phú và khả năng tư duy nhạy bén. Đọc sách chính là một phương pháp để nâng cao khả năng tư duy và giải quyết vấn đề.
13. Nên chăm chỉ làm thêm hay chăm chỉ học hành? Bấm để xem "Đầu tư vào tri thức đem lại lợi nhuận cao nhất." - Benjamin Franklin Sinh viên không chỉ có nhiệm vụ học cho thật tốt mà còn mang trong mình nỗi lo về học phí và chi phí sinh hoạt. Dù các trường đều có các khoản trợ giúp làm vơi bớt gánh nặng của sinh viên như học bổng, vay vốn ưu đãi, miễn giảm học phí, trợ cấp hàng tháng... nhưng chỉ là một phần. Cá nhân tôi rất ủng hộ các bạn sinh viên đi làm thêm – sử dụng đôi tay và khối óc của mình để bù đắp một phần chi phí sinh hoạt giúp cha mẹ. Với những bạn có điều kiện gia đình khá giả hơn, đi làm thêm là cơ hội để tích lũy thêm kinh nghiệm thực tế, gia tăng cơ hội cạnh tranh sau này. Có bạn lại nghĩ liệu dùng thời gian học đại học để làm thêm với giá rẻ bèo có lãng phí không? Khi chọn công việc làm thêm, điểm qua điểm lại cũng chỉ có mấy việc như phát tờ rơi, đưa báo, bán hàng, PG – PB, gia sư... Quả thực làm những công việc này tốn thời gian, đôi khi thật mất mặt, mà thu nhập chẳng đáng là bao và không học hỏi được gì nhiều. Theo tôi, viết cụm từ "đã từng có kinh nghiệm làm công việc phát tờ rơi" vào CV xin việc hay không không quan trọng bằng việc trả lời được các câu hỏi: 1. Tờ rơi thiết kế thế nào để tăng sức thu hút, không bị người đi đường vứt bỏ ngay khi vừa nhận được? 2. Bến xe buýt, chung cư và cổng trường, địa điểm nào phát tờ rơi hiệu quả hơn? 3. Thời điểm tốt nhất để phát tờ rơi là khi nào? 4. Những người như thế nào sẽ thích nhận tờ rơi? Họ có phải là đối tượng khách hàng cần hướng tới không? 5. Làm thế nào để tìm được đối tượng kinh doanh tiềm năng giữa một đám đông người qua lại? 6. Làm thế nào để tránh xảy ra va chạm khi gặp đối thủ cạnh tranh tại cùng một địa điểm? Vậy đấy, những việc tuy nhỏ nhưng ẩn chứa rất nhiều điều đáng học hỏi trong đó, mà bạn không dễ dàng nhìn thấy. Hiện nay, không ít bạn sinh viên rất hứng thú với công việc bán thời gian ở văn phòng, vì các nguyên nhân: Công việc tương đối ổn định, thù lao cũng khá khẩm hơn. Có thể trực tiếp rèn luyện nhiều kỹ năng. Có thể coi là bước đệm cho một công việc trong tương lai. Cơ hội làm việc bán thời gian ở văn phòng yêu cầu các bạn sinh viên phải có năng lực và kỹ năng nhất định nào đó. Những công việc đơn giản như gia sư, bán báo, phát tờ rơi, giao hàng, kinh doanh, cộng tác viên báo chí, quét dọn vệ sinh, quản lý thư viện... thì yêu cầu đơn giản hơn và dễ dàng tìm kiếm hơn. Đi gia sư có lẽ là công việc nhiều bạn sinh viên chúng ta lựa chọn nhất. Mức giá trả cho một giờ dạy chỉ ở mức trung bình nhưng công việc này cũng đòi hỏi kỹ năng giao tiếp, kỹ năng truyền đạt và một kiến thức nền tảng cần thiết. Những điều này sẽ rất có lợi cho công việc của bạn sau này. Điều quan trọng nhất của việc bồi dưỡng năng lực không phải là bạn làm nghề gì, mà là trong quá trình làm bạn học hỏi và tư duy được những điều gì. Khi tìm việc làm thêm ở các trung tâm môi giới việc làm, các bạn cần lưu ý để không bị lợi dụng. Một số nơi yêu cầu bạn đặt cọc tiền trước, sau đó lại khất lần khất lượt hoặc lấy lý do để "phủi tay" các bạn. Hoặc có nơi bắt ép các bạn phải làm thêm những công việc không đúng với hợp đồng thỏa thuận ban đầu hoặc tùy tiện bắt lỗi để trừ lương do đa phần các bạn sinh viên chưa nắm rõ các quy định về sử dụng lao động. Ghi nhớ những điều này, các bạn sẽ tránh nhận phần thua thiệt về mình. Những điều này sẽ vẫn còn giá trị khi bạn thực sự bươn trải và kiếm sống.
14. Chung sống cùng bạn bè khó hay dễ? Bấm để xem "Ba chiếc chìa khóa dẫn tới cuộc sống mãn nguyện: quan tâm tới người khác, dám làm vì người khác, chia sẻ cùng người khác" - William Arthur Ward Trước khi học đại học, nhiều bạn chỉ quen sống trong sự chiều chuộng của cha mẹ nên khi phải ở ký túc xá hay thuê nhà, họ mới gặp rắc rối vì phải chung sống với người khác trong môi trường tập thể. Khi sống trong môi trường như vậy, bạn sẽ phải học cách suy nghĩ cho người khác và tôn trọng sự riêng tư của họ. Sống trong một tập thể như ký túc xá dễ xảy ra mâu thuẫn giữa những tính cách khác nhau. Mâu thuẫn "châm ngòi" từ những chuyện rất vặt vãnh rồi sau đó bị nhân lên do tính cách bồng bột của các bạn trẻ. Có bạn vô tình không quan tâm tới cuộc sống của bạn cùng phòng nửa đêm vẫn "tám" điện thoại, "cày" game ầm ĩ, rác vứt khắp phòng, tùy tiện dùng đồ của người khác... Sự vô tâm này thật khó chấp nhận, nhưng nếu nói thẳng thì sợ mất lòng, còn nhắc khéo thì có vẻ như không mấy hiệu quả. Theo kinh nghiệm chung sống thì khó có thể uốn nắn được những bạn trẻ này, vì từ bé họ đã quen nhận sự chăm sóc vô điều kiện của cha mẹ, chưa bao giờ phải quan tâm đến người khác. Vậy làm cách nào để đối phó với những người bạn cùng phòng vừa vô tâm lại vừa cứng đầu như vậy? Tôi có hai lời khuyên: Thứ nhất, tổng hợp ý kiến của các bạn cùng phòng khác để cùng nhau đưa ra những quy định về cách sống và giao tiếp trong phòng. Thứ hai, đưa vấn đề này ra cán bộ lớp hoặc ban quản lý ký túc xá, tổ chức một buổi thảo luận chung, sau đó thống nhất một bản nội quy ký túc xá, yêu cầu mọi thành viên thực hiện nghiêm túc. Thực ra, mâu thuẫn trong thói quen sinh hoạt rất dễ giải quyết, chỉ cần chuyển phòng là mọi việc sẽ ổn thỏa. Nguy hiểm hơn, đã có không ít bạn bị lây nhiễm thói quen sống tiêu cực từ các bạn cùng phòng như chơi điện tử, đánh bài, lô đề, tám chuyện... tối ngày. Ảnh hưởng là điều không thể tránh khỏi khi bạn ở chung một môi trường với những bạn như vậy nhưng đừng vì thế mà dễ dãi với bản thân, vứt bỏ sự nỗ lực. Bạn cũng không nên coi thường họ, khi có thời gian nên đi "giao lưu" cùng họ (tất nhiên phải có chừng mực nào đó), chắc chắn bạn sẽ biết thêm được nhiều điều mới đấy. Thực ra giao tiếp với các bạn ở chung phòng chỉ là một phần trong kỹ năng giao tiếp xã hội mà bạn cần rèn luyện. Hãy cố gắng sống chân thành với người khác, nhất là bạn học của chúng ta. Nhưng cũng cần phải nhanh nhạy đoán biết khi nào nên đối xử chân thành được, khi nào lại thực dụng, với ai thì chân thành và phù phiếm với những ai... Bởi vì trong xã hội có đủ các hạng người, không nên chỉ dùng một phương thức để giao tiếp với tất cả. Khi học được cách chung sống với các bạn trong phòng, bạn sẽ có thêm kinh nghiệm về đối nhân xử thế. Học cách giao tiếp là một quá trình học hỏi không ngừng và đầy khó khăn. Trên chặng đường đó, bạn có thể bị hiểu nhầm, bị coi thường, bị bắt nạt, bị tổn thương. Không ít bạn trẻ kể rằng họ luôn đối xử thật lòng với người khác nhưng người khác lại không đối xử với họ như vậy? Tình huống này vô cùng phổ biến vì ai cũng coi trọng sự cho đi của bản thân mà coi nhẹ sự cho đi của người khác. Biết đâu trong lúc bạn đang than thở như vậy lại có ai đó khác cũng đang oán trách bạn. Chỉ có một bí quyết cho bạn, đó là: đừng buồn phiền vì hiểu lầm nhỏ nhặt trong giao tiếp. Hãy cứ tin tưởng, cho đi và giúp đỡ người khác. Đừng mong chờ sự biết ơn từ họ, vì cái được lớn nhất của bạn là sự thanh thản trong tâm hồn.
15. Giao tiếp với ai, bạn dễ trở thành người như vậy Bấm để xem "Hãy chậm rãi khi chọn bạn, và càng chậm hơn khi thay bạn." - Benjamin Franklin Tính cách của mỗi người là kết quả của một quá trình tương tác với hoàn cảnh xung quanh. Thích giao tiếp với ai, bạn càng có xu hướng trở thành người như vậy. Muốn trở thành một người có suy nghĩ độc lập, chúng ta càng nên tiếp xúc và kết bạn với những người có tư duy như vậy. Vậy những người nào thường có suy nghĩ độc lập? Làm thế nào để xây dựng một mối quan hệ tốt đẹp với họ? Những người thích đọc sách hay thích đi du lịch có phải là những người thích tư duy độc lập không? Thường những người tư duy độc lập thích đọc sách, thích du lịch, thích giao lưu, nhưng tiêu chuẩn quan trọng đó là: Họ dám chịu trách nhiệm với sự lựa chọn của mình. Một người bạn có đầu óc tư duy không phải là người có thể lắng nghe bạn hay luôn tán đồng quan điểm với bạn. Bạn khó tìm người đó ở xung quanh mình nhưng không thiếu nếu bạn bỏ công sức ra để tìm kiếm trên mạng xã hội. Mỗi người họ đều có vòng kết nối của riêng mình. Bạn không cần phải tìm kiếm tất cả những người mạnh về tư duy, mà chỉ nên tập trung vào đôi ba người bạn thực sự quan tâm và ấn tượng. Thời đại Internet với rất nhiều phương thức tương tác cá nhân đã mở ra cho bạn rất nhiều cơ hội. Bạn có thể tìm thấy họ qua các đặc điểm như sau: 1. Họ từng ra sách có chất lượng. 2. Khi đọc được một cuốn sách hay, hãy tìm kiếm tác giả đó qua Facebook, Twitter hay blog. Những người bạn trong danh sách của họ phần nhiều sẽ là người có tính cách giống họ. 3. Họ thích tổng kết những điều đã trải qua trong cuộc sống, công việc và chia sẻ trên trang cá nhân. 4. Họ thích đọc sách và thường xuyên giới thiệu sách cho bạn bè. 5. Cuộc sống của họ phong phú nhiều màu sắc, thậm chí những điều nhỏ bé của họ cũng khiến cho người khác cảm thấy thích thú và vui vẻ. 6. Họ ăn nói ôn hòa, thấu tình đạt lý, dám thừa nhận sai lầm, nhưng cũng rất kiên trì theo đuổi quan điểm cá nhân của mình. Vậy làm thế nào để bạn tương tác với những người đó? Đầu tiên, bạn cần hiểu một cách đúng đắn: Muốn học cách tư duy độc lập không phải là nhất định chỉ kết bạn với những người như vậy, tôi nói rằng quen với nhiều người có tư duy độc lập thì xác suất bạn trở thành người như vậy sẽ lớn hơn mà thôi. Thứ hai, không nhất thiết phải làm bạn với những người như vậy, vì có lẽ họ cũng rất bận rộn. Bạn chỉ cần quan tâm đến họ, dung nạp những tư duy và góc nhìn mà họ chia sẻ. Dần dần, bạn sẽ học được cách tư duy độc lập. Thứ ba, hãy phân tích cách thức đặt vấn đề và giải quyết vấn đề của họ. Họ quản lý tiến độ công việc của mình ra sao? Làm thế nào để họ khắc phục được sự trì trệ của bản thân? Họ thích thể loại sách gì, thích thảo luận về chủ đề gì, làm thế nào để họ giữ được sự cân bằng giữa cuộc sống và công việc? Học cách quan sát chính là một cách để bạn học tập từ họ.
16. Nên học tiếp thạc sỹ hay đi xin việc? Bấm để xem "Những người kén cá chọn canh rất bất hạnh; chẳng thứ gì làm họ thỏa mãn." - La Fontaine Học thạc sỹ hay đi xin việc? Rất nhiều bạn sinh viên đã băn khoăn câu hỏi này khi vừa nhận tấm bằng tốt nghiệp đại học. Rất nhiều bạn muốn học lên thạc sỹ không phải vì muốn chuyên tâm nghiên cứu chuyên ngành mình đã học mà vì họ chưa sẵn sàng để thích ứng với xã hội. Họ muốn qua thời gian học thạc sỹ để trì hoãn thời gian hòa nhập, và để làm đẹp thêm cho bộ hồ sơ xin việc của mình. Học thạc sỹ hay đi tìm việc do bạn quyết định. Chúng đều không phải là mục tiêu cuối cùng của cuộc đời chúng ta. Mục tiêu cuối cùng và lớn nhất là khiến cho bản thân và gia đình chúng ta hạnh phúc, thạc sỹ hay công việc chỉ là hai con đường khác nhau để hướng tới mục tiêu nên thật khó để phán đoán xem con đường nào tốt hơn. Cuộc đời được tạo thành từ những lựa chọn, mỗi lựa chọn đều có cái giá của nó, đã chọn A thì phải từ bỏ B. Bạn phải phân tích xem A hay B là phù hợp trong điều kiện hiện tại. Điều trớ trêu là dù chọn A hay B thì bạn đều có thể thành công hoặc thất bại, không có lựa chọn nào là an toàn tuyệt đối cả. Tôi cảm thấy rất kỳ lạ khi thấy nhiều bạn sinh viên tiêu tốn bao nhiêu thời gian chỉ để phân tích hơn thiệt của việc học thạc sỹ và tìm việc. Thậm chí có bạn còn đặt là một lô những giả thiết dạng như: Nếu như phải chuẩn bị thi đầu vào thạc sỹ thì sẽ không thể chuẩn bị hồ sơ và đi phỏng vấn; nếu như chuẩn bị đi phỏng vấn, thì không thể ôn thi đầu vào được. Ôi, cái vòng luẩn quẩn! Tại sao họ không tận dụng khoảng thời gian đó để chứng minh sự lựa chọn của mình là đúng đắn? Tôi từng biết có bạn sinh viên tốt nghiệp Học viện Ngoại giao, trên tay vừa cầm thông báo nhập học thạc sỹ mà vẫn có trong tay tờ giấy tuyển dụng của 3 – 4 công ty có tiếng, trong khi vẫn có thời gian đi du lịch, tận hưởng cuộc sống. Ai nói với bạn rằng trong thời gian luyện thi thạc sỹ chỉ có thể làm được một việc đó thôi? Ai nói với bạn rằng toàn bộ thời gian và công sức nên dồn cho một lựa chọn duy nhất mới có thể mang đến hiệu quả tối ưu? Đừng tự tạo ra những cái bẫy logic cho chính mình, sau đó lãng phí thời giờ để suy xét, thời gian đó đủ để bạn viết được một bản CV tốt và gửi đến cả tá công ty rồi. Với 24 tiếng mỗi ngày, bạn cần 8 tiếng để ngủ nghỉ, 2 tiếng để ăn uống, 2 tiếng để vui chơi, 10 tiếng để học tập, kể cả như vậy, bạn vẫn còn 2 tiếng để chuẩn bị tìm việc. Thi thạc sỹ và tìm việc vẫn có thể làm cùng một lúc, đã có rất nhiều người vừa đi học vừa đi làm mà vẫn sắp xếp được thời gian ổn thỏa đấy thôi. Đừng tốn quá nhiều thời gian để suy xét vì đó chỉ là giai đoạn bạn né tránh hiện thực và phó mặc thời gian trôi mà bạn không hay biết. Dẫu bạn không gặp may trong kỳ thi đầu vào thạc sỹ thì bạn vẫn có thể đi tìm việc. Đừng tự tưởng tượng ra xem nếu thi trượt thì hậu quả sẽ thảm họa thế nào. Đừng giẫm lại vết chân của những người đã thất bại chỉ vì tự đặt ra những giả thiết đen tối. Hãy luôn nhớ rằng: Cuộc đời không bị điều khiển bởi một lựa chọn duy nhất. Con người thường hay quy kết thất bại của hiện tại là do sự lựa chọn sai lầm ở quá khứ, mà quên rằng lựa chọn quan trọng nhất để quyết định tương lai là phải lập tức đưa ra lựa chọn ngay từ thời điểm hiện tại.
17. Lựa chọn phương hướng học thạc sỹ tốt nhất Bấm để xem "Người không mạo hiểm điều gì, không làm gì, không có gì, chẳng là gì. Anh ta có thể tránh được đau buồn và thống khổ, Nhưng anh ta không thể học hỏi, cảm nhận, thay đổi, trưởng thành hay thực sự sống." - William Arthur Ward Lấy được tấm bằng thạc sỹ thì nhất định sẽ tìm được một công việc tốt? Chưa chắc. Với nhiều công việc hiện nay, tấm bằng thạc sỹ chưa thể chứng minh cho thực lực của bạn, chỉ những kinh nghiệm thực tiễn và tiềm năng mà bạn thể hiện mới đủ sức thuyết phục các nhà tuyển dụng. Thử suy nghĩ thêm: Nghiên cứu sinh của các trường nổi tiếng sẽ "có giá" hơn chăng? Điều này thì chắc chắn. Các trường nổi tiếng thường có số lượng học viên tương đối lớn, điều này đồng nghĩa với việc bạn sẽ có cơ hội để làm quen với nhiều người hơn và có thể nhận được sự chia sẻ, giúp đỡ sau khi tốt nghiệp. Ở Việt Nam, các trường nổi tiếng thường tập hợp được một đội ngũ giảng viên rất chất lượng, nên bạn có nhiều cơ hội để được đào tạo bài bản hơn. Trước kia, khi quyết định thi lên thạc sỹ, tôi cũng lựa chọn thi tại trường mà mình đang học vì thành tích chuyên ngành khi đó của tôi không có gì nổi trội, thi trường mình đã quen học sẽ cảm thấy chắc ăn hơn. Lựa chọn này có ba điểm tốt: Một là tiện cho việc ôn tập, hai là sẽ nắm rõ các thông tin liên quan đến chuyên ngành và thầy cô hướng dẫn trong trường; ba là xác định mục tiêu học các môn chuyên ngành tốt hơn. Nếu bạn không ngại mạo hiểm, quyết tâm lựa chọn các trường danh tiếng và chuyên ngành "khó nhằn", thì điều duy nhất bạn có thể làm là dốc toàn lực cho việc ôn tập để đưa mình đến gần với mục tiêu hơn. Nếu như lựa chọn thi chuyên ngành hoàn toàn khác với chuyên ngành mà mình học đại học là điều không hề dễ. Hãy sớm bổ sung cho mình hệ thống kiến thức và lý luận cốt lõi. Chỉ khi nền tảng chuyên ngành vững vàng, bạn mới chắc chân để tiến cao hơn. Có một số bạn lựa chọn thi cao học không phải do ý nguyện của bản thân, mà xuất phát từ sự thúc ép của cha mẹ. Nghe theo lựa chọn của cha mẹ là đúng hay sai? Điều này chưa thể quyết định được. Khi có những ý kiến bất đồng, tốt nhất là cả gia đình nên chia sẻ bình đẳng và tính toán cặn kẽ để đưa ra lựa chọn đúng đắn nhất. Sau khi tìm hiểu chuyên ngành mà mình định thi, các bạn hãy xem xét các nhân tố dưới đây để đánh giá một cách khách quan những rủi ro có thể xảy ra:
18. Tại sao tôi không muốn đi làm? Bấm để xem "Thật khó mà suy nghĩ cao cả khi người ta chỉ nghĩ tới việc kiếm sống." - Jean Jacques Rousseau Nếu như có thể lựa chọn, tôi chắc chắn rằng có không ít các bạn sinh viên muốn sống mãi những ngày tháng sinh viên vô ưu vô lo, không muốn đi làm. Không chỉ các bạn sinh viên, những người đi làm lâu năm muốn bỏ việc cũng rất nhiều. Chọn công việc cũng là chọn trách nhiệm, lý do khiến nhiều người không muốn tìm việc đa phần là vì lo sợ bản thân không thể cáng đáng được những thử thách và áp lực trong công việc. Tôi hoàn toàn hiểu được tâm lý của các bạn sinh viên mới ra trường. Khi chưa có sự chuẩn bị về kiến thức và kỹ năng, nay đột nhiên bị "quẳng" vào một môi trường hoàn toàn xa lạ, câu chuyện trở nên thật khủng khiếp và đủ để khiến chúng ta gục ngã. Thực ra nguyên nhân gục ngã không phải do áp lực công việc mà do nỗi sợ hãi vô hình kia. Thất bại rồi thì sao chứ? Không chỉ riêng bạn, ai cũng phải vượt qua cửa ải này! Khi sắp thi tốt nghiệp đại học, một hôm tôi chợt thẫn thờ suy nghĩ, không biết sau này mình sẽ làm gì và phải bắt đầu từ đâu. Nhưng một thời gian sau, tôi đã biết mình phải làm gì: Viết một tập hồ sơ và dốc toàn lực để tìm việc, kể cả công việc "tép riu", không đúng với sở trường, tôi cũng không bỏ qua. Có một số bạn không muốn đi làm không phải vì không có công ty nào chịu nhận, mà vì họ không thích những công ty đó, tâm lý của họ là: "Không tìm được công việc tốt thì thà thi lên cao học còn hơn!" Với những bạn trẻ này, tôi có một lời khuyên: Xã hội đang ngày càng mở cửa, chắc chắn sẽ có nhiều cơ hội việc làm, nhưng những công việc thuộc nhóm ngành dịch vụ cao cấp, trong môi trường văn phòng lại rất ít. Cộng thêm tình trạng lạm phát đang lan rộng, tìm được một công việc hoàn toàn vừa ý lại càng khó. Có hai con đường dẫn chúng ta đến với mục tiêu: Một là nhảy vọt, hai là từng bước tiến lên. Thực tế thì hầu hết chúng ta chỉ có thể lựa chọn phương án hai khi chưa có một kỹ năng đặc biệt nào đó khiến người khác ngưỡng mộ, chưa hiểu biết thật rõ lĩnh vực hoặc công việc mà mình yêu thích. Nếu như chúng ta chỉ dán mắt vào các công ty trong bảng xếp hạng Fortune và mơ tưởng thì khó mà tìm được công việc mơ ước. "Làm việc trước, chọn việc sau" là một kế sách không hề tồi. Bởi trước hết bạn phải học cách đối mặt với hoàn cảnh khó khăn, chứ không phải chờ đợi đến khi được đặt vào một môi trường mơ ước mới xuất phát. Chí tiến thủ phải được rèn luyện qua giông bão, chứ không phải qua những ngã rẽ khi gặp khó khăn. Tôi từng nghe chuyện của một cậu sinh viên vừa ra trường kể lại rằng mẹ cậu có người quen làm tuyển dụng cho một công ty phần mềm nổi tiếng ở Hà Nội. Cậu chỉ cần đến phỏng vấn vài ba câu là chắc chắn được nhận vào làm với lương tháng xấp xỉ 15 triệu. Không ngờ cậu ấy nhất mực từ chối, còn nói với mẹ rằng sẽ tự thân vận động, không cần nhờ đến sự trợ giúp hay mối quan hệ nào. Mẹ cậu giận dữ, bạn bè chê cười nói cậu ngốc nghếch. Trong thị trường việc làm đang ngày càng khắc nghiệt như hiện nay, hành động như cậu bạn này thật hiếm hoi. Khi nghe tôi kể lại câu chuyện này, mỗi người có một đánh giá khác nhau. Có người cho rằng cậu sinh viên nên nghe theo sự sắp xếp của mẹ, rồi sau này đủ lông đủ cánh muốn làm gì cũng được. Nhưng cũng có không ít người ngưỡng mộ cậu, cho rằng thanh niên nên tự xây dựng tương lai của chính mình, không nên nhờ vào các mối quan hệ. Thực ra, việc nên hay không nên dựa vào các mối quan hệ không phải là vấn đề quá quan trọng. Điều cốt lõi nhất ở đây là: Bạn có muốn làm công việc đó và có đủ khả năng để đảm đương hay không? Tôi từng đọc hoặc nghe đâu đó những câu đại ý như: "Trong thời đại này, thôi thì cố làm lụng lấy một vài tỷ để con mình sau này sung sướng vậy!" Ngẫm kỹ câu nói này bạn sẽ thấy nó chứa đựng rất nhiều vấn đề. Hóa ra bố mẹ bán mồ hôi, sôi nước mắt chỉ để con cái của mình hưởng thụ cả đời hay sao? Khi cha mẹ có ý nghĩ như vậy thì con cái sẽ không thoát khỏi tâm lý dựa dẫm, không có ý chí vươn lên. Như vậy thật đáng tiếc biết bao. Lý do lớn nhất để chúng ta chăm chỉ làm việc là để thể hiện giá trị của bản thân và đóng góp cho xã hội. Vì thế, các bạn trẻ đừng ngại tự chủ. Nếu bạn có khả năng, hãy tìm cơ hội để thể hiện khả năng của mình, đừng tự mình biến thành gánh nặng của gia đình và xã hội.
