Tác phẩm: Đứa con người vợ lẽ Tác giả: Kim Lân Thể loại: Truyện ngắn Đứa con người vợ lẽ Tư nằm dán mình trên giường. Đầu anh nặng trĩu trên chiếc gối bông cáu ghét. Mắt nhìn trân trân lên sàn nhà, lúc ấy anh không nghĩ ngợi gì. Hai tay nặng nề rời rạc, thỉnh thoảng lại cố gượng đập nhẹ xuống phản, để xua đuổi những nỗi tê tê buồn buồn chạy trong các ống xương. Anh xoat mình lại cho đỡ mỏi. Mắt se sẽ nhắm lại, và lắng nghe những cảm giác chạy trong người. Ruột anh xót như cào. Bụng hóp lại, mặt phờ phạc. Anh thấy cáu kỉnh vẩn vơ, chỉ muốn càu nhàu mấy tiếng. Tư đói quá, đói lả người đi. Đã hai hôm nay rồi, anh chưa có hột cơm nào vào trong bụng. Đồng năm xu mẹ anh cho, anh tiêu phăng ngay từ hôm đầu, tưởng chiều thế nào mẹ cũng về, ai ngờ, bặt tin đi hai hôm. Hai hôm vật lộn với sự đói nó hành hạ, anh chỉ hết nằm lại ngồi, phờ phạc trong mấy gian nhà chật hẹp. Đã có lúc anh lục tung cả hòm xiểng, chung chĩnh trong buồng, ngoài nhà ra để tìm. Biết không có gì, anh vẫn tìm, xem trong nhà có ngô, đỗ nào chăng. Hình như lúc tìm tòi ấy, anh đỡ đói đi chút ít. Thấy khát nước, Tư chống tay ngồi dậy. Anh chợp vội mất cái và lim dim cặp mắt cho đỡ chói. Nắng vàng gay gắp rọi xuống sân, hắt ánh vàng và mùi nồng nực vào mấy gian nhà ngói cổ. Tư uống từng ngụm nước nhỏ. Những dòng nước mát mẻ chạy đến đâu, anh biết đến đấy. Hai hôm nay, anh vẫn uống nước cầm hơi như thế. Tư là con vợ ba. Thầy mẹ anh lấy nhau không phải là đôi bên bố mẹ gả bán, không phải nhà hiếm hoi, không phải tình yêu. Cha anh ơn mẹ anh đến ba mươi tuổi. Mẹ già anh lấy mẹ anh về để có người cáng đáng ruộng đồng. Vốn là người quê mùa, việc ruộng đồng mẹ anh rất thạo. Mẹ già anh rất chiều quý, họ chiều vậy chẳng qua là muốn chạy việc. Thầy anh mất năm trước, mẹ già anh mất năm sau. Nhà không làm ruộng nữa. Các anh của Tư đều đi chợ trên, Tư phải thôi học ở nhà. Hai mẹ con lâm vào cảnh thất nghiệp. Ruộng không có mà làm, đi buôn, buôn xùng buôn xằng thôi cũng không có vốn. Anh em họ mạc thì thờ ơ lạnh nhạt, họ coi như không có mẹ con Tư trong gia đình nữa. Vả lại, dẫu rằng nghèo, nhưng mẹ anh rất khảng khái, không muốn chịu tiếng nhờ ai. Bà đi khâu thuê, vá mướn kiếm gạo về nuôi con. Nhiều khi không có việc làm, mẹ con đành chịu đói. Những hôm ấy, bà thường trốn tránh, bà rất sợ phải nhìn cảnh mẹ con đói khát. Muốn cho mẹ cất gánh nặng, đã nhiều lần Tư xin làm phó nhỏ cho mất hiệu thợ may và sơn guốc, nhưng họ đều từ chối vì dạo này hàng ế, họ hứa đến tháng Tám này sẽ gọi anh làm. Bất đắc dĩ, anh phải đóng vai ăn bám. Tư nghĩ liên miên: Anh thấy một niềm oán trách ngấm ngầm trong thâm tâm. Anh oán cha anh, người đã sinh ra anh mà săn sóc anh không chu đáo. Anh oán một cái gì không tên đã đẩy anh vào cảnh khốn quẫn. Tư nhếch một nụ cười thảm hại. Một ý tưởng chua chát hiện ra trong trí: Là một thằng con vợ lẽ, không phải vì hương khói, chỉ là thằng thừa trong gia đình. Tư thấy bứt rứt khó chịu. Những ý tưởng hỗn loạn trong óc. Anh thong thả nằm xuống, mắt nhắm lại, muốn ngủ đi, để những tư tưởng hắc ám khỏi đến quấy nhiễu. Nhưng không sau ngủ được với các dạ dày. Chợt tiếng ông cả gọi ngoài cổng ngõ. Tư vùng dậy, dạ lớn một tiếng, vội vã ra mở cửa. Tư nhu nhú chào anh. Nhưng ông cả không trả lời. Ông bệ vệ bước vào, khổ người phì nộn khác hẳn với vẻ gầy còm của Tư. Mặt ông tròn và ngắn, lúc nào cũng vui một cách vô tư lự. Nước da hồng hào, trắng nhễ trắng nhại, bóng loảng như bôi dầu. Ông vẫn tự phụ là có vẻ quan dạng lắm. Đi đâu, mặc dầu là ông chủ hiệu vải vùng trên, ông cũng thắng bộ oai ra phết. Lúc nào cũng xách cái cặp phồng tướng, trong đựng toàn quần áo hoặc quà bánh cho con. Ông nghiêm nghị đảo mắt chung quanh nhà một lượt, sẽ cau mặt lại gắt: - Nhà cửa bề bộn thế này thì thôi! Rỗi rãi ta cũng phải cất nhắc chút chứ. Ấy là ông gắt lấy oai thôi. Thực ra ông cũng chẳng quan tâm gì đến nhà cửa. Chẳng có thế mà ở trên chợ về, công chơi tổ tôm ở nhà Quảng Uyển, một nhà gá bạc, luôn hai hôm. Ông trật khăn quẳng lên bàn, rồi nằm thẳng rẵng trên tràng kỷ. Đầu ngửa lên xà nhà, thờ dài sườn sượt, ra dáng mệt nhọc lắm. Ông nói một mình: - Mẹ kiếp, tổ tôm còm mà cũng thua ngót hai chục bạc, đen rấp đen rủi. Tư len lén quét nhà, khẽ xếp những đồ đạc bừa bộn. Xong anh lỉnh xuống bếp ngồi cho đỡ mệt. Trời đã về chiều, ánh nắng nhạt dần, lùi ra gần hết mặt sân. Mặt trời chếch là là xuống sau nhà, những cây cối ngả bóng trên mái. Thỉnh thoảng những bóng cây có giọt nắng rọi qua lại rung động lên vì gió. Mặt ao sau vườn gợn sóng, thổi dạt những váng ngầu lên một góc. Trên cầu tre, một cô gái đang vo gạo, làm sóng sánh những ánh vàng của mặt giời rớt trên các đầu sóng. Mấy cái nhà tranh xám nhô ra khỏi bụi chuối, lá óng như lụa, đang thong thả bốc khói. Những làn khói lặng lẽ bốc lên dật dờ bay theo gió, in lên nền trời xanh ngắt một nét nhẹ nhàng, thanh thoát. Cảnh đẹp như mỉa mai Tư. Anh ngồi phệt xuống đất, lưng dựa vào bức tường vàng xạm vì khói ám. Mắt lờ đờ nhìn làn khói xám vẩn vơ bốc lên trời. Tai nghe tiếng vo gạo sàng sạt trên rá ngoài cầu ao. Tâm trí anh xáo động lên, anh ngao ngán nhìn cái bếp lãnh lẽo của nhà, mất ông đâu rau đen trũi, ngồi lặng lẽ như than thầm với nhau. Nước mắt anh trào ra, âm thầm lăn trên gò má. Trên nhà, ông cả vùng thức dậy. Ông vươn vai, bẻ khục, vặn mình kêu răng rắc. Ông vừa ngáp, vừa gọi: - Tư ơi! - Dạ! - Thoáng cái là lỉnh. Thoáng cái là lỉnh thôi. Tư gượng gạo đứng lên, lệt xệt bước lên trên nhà. Ông vứt một hào ra bàn, dịu giọng: - Đi mua một hào phở! - Vâng! - Đem bát nhà đi. - Vâng! Tư thất thểu lê bước. Tay bưng có bát phở mà mỏi rã rời. Khói bốc lên nghi ngút. Anh thèm quá. Trông những bánh tráng trắng phau mềm dẻo, ẩn hiện trong nước dùng váng sao, những miễng thịt bò thái mỏng tang xếp gọn ghẽ, những hành, mùi, hồ tiêu rắc lên trên, thơm ngào ngạt phả lên mũi anh. Con tìn, con vị như thức dậy, bụng sôi ùng ục, vần lên chuyển xuống. Nước bọt cứ ứa mãi ra, anh ao ước được một bát. Tư đặt phở lên bàn cho anh, rồi lặng lẽ ra ngoài thềm. Ông cả vừa ăn vừa cắm cảu gắt: - Gớm! Phở! Ăn rẳng như đấm vào cổ họng! Tư se sẽ nuốt nước bọt. Thật mỉa mai. Ăn xong, buông đũa buông bát, ông cả vội vã cắp cặp ra đi. Ông còn cay mấy hội bạch cược hôm qua. Ông cả đi rồi, Tư cũng chẳng buồn ra đóng cửa. Anh định đem bát ra chậu ngâm, nhưng lại thôi, là vì anh thấy còn đến lưng bát nước dùng ăn thừa. Lúc khác ai còn giữ lại làm gì! Nhưng lúc này.. Tư đưa "bát phở" lên mũi ngửi, mùi thơm ngào ngạt bốc lên. Anh nếm một hụm, chèm chẹp miệng. Trời ơi, sao mà ngon thế! Anh ước ao giá được một bát cơm nguội trộn ăn thì phải biết! Nghĩ đến cơm nguội, anh lại nhớ đến một hôm, cũng đói như hôm nay. Thân, bạn chí thiết của anh, nèo mãi anh về nhà. Rồi mời anh: - Nhà đi vắng cả, chỗ anh em với nhau, tôi nói thật: Anh ở đây ăn cơm nguội, - cơm nguội thôi - với tôi cho vui nhé. Cái bữa cơm nguội với cà ấy sao mà ngon thế! Tư còn nhớ mãi, có lẽ suốt đời. Tư so sánh ông cả với Thân. Nỗi căm hờn nổi dật trong laongf. Hai mắt anh quắc lên một cách dữ dội. Anh nghiến răng ném mạnh "bát phở" ra sân. Tiếng bát vỡ làm cho lòng anh dịu. Anh bật cười, thấy mình vô lý và hơi tiêng tiếc. Tư thấy mỏi rã rời. Toàn thân run lên. Anh nằm lả xuống. Chiều tàn đã lâu. Cảnh vật thẫm lại. Gió khua lá lao xao. Những lùm cây đen thẫm lắc lư trên nền trời sẫm đục. Thân, một tay ôm gói bọc giấy báo, một tay đẩy mạnh cánh cửa. Một tiếng rít rền trong yên lặng. Anh xăm xăm bước, nhớn nhác nhìn vào mấy gian nhà tối om, miệng lẩm bẩm: - Quái, sao nhà cửa để tối thế này! Thâm im bặt vì biết mình nhỡ lời. Anh thong thả bước lên nhà. Đặt gói lên bàn. Tư vẫn nằm rũ trên tràng kỷ không biết bạn đến, Thân lay bạn: - Tư! Tư! Tư thều thào: - Thân đấy à? - Ừ, Tư ngủ à? Giọng Tư nhỏ, đầy mệt nhọc: - Không.. Thân vào tôi cũng biết.. nhưng mệt.. quá.. Thân ái ngại nhìn bạn trong bóng tối. Đoạnh anh nói rất nhẹ nhàng: - Tôi đem cho Tư ít hạt mít đây. Tư ăn đi! Tư cảm động quá. Nước mắt chảy ròng ròng, anh nghẹn ngào: - Thân tốt với tôi quá! - Ồ! Anh. Đôi bạn thân ngồi âm thầm trong bóng tối. Tiếng Tư nhai hạt mít trong im lặng. Tư chợt nghĩ đến mẹ, anh ngóc đầu bảo bạn: - Thân cất đi cho tôi một nửa nhé! Anh định tâm để dành cho mẹ. Thân ôn tồn nói: - Ừ, còn nhiều anh ạ! Tư lại nghĩ đến mình, đến tương lai. Một tương lai mờ mịt của đứa con vợ lẽ. Anh thở dài não nuột. - Gì thế anh? - Không. Hai người im lặng.
