[Thùy Minh]

Đọc hiểu: Khói bếp chiều ba mươi, Nguyễn Trọng Hoàn​

Con đi xa vẫn nhớ nao lòng

Khói bếp nồng thơm mái rạ

Chiều ba mươi quây quần bên bếp lửa

Nồi bánh chưng nghi ngút trước giao thừa

Ba mươi này mẹ gói bánh chưng chưa

Mâm cỗ tất niên hương tỏa ấm

Ba mươi này mẹ vào ra trông ngóng

Khói bếp xanh quấn quyện trước hiên nhà

Ba mươi này mẹ biết đứa con xa

Lòng canh cánh nhớ quê biết mấy

Khói bếp của chiều xưa thức dậy

Thuở ấu thơ vĩnh viễn đã qua rồi

Khói bếp chiều phơ phất ba mươi

Cứ ám ảnh và thiêng liêng gợi nhớ

Vòng tay mẹ.. và chúng con bé nhỏ

Mà tháng năm vời vợi khôn nguôi

Quê hương và dáng mẹ

Khói bếp, chiều ba mươi..

(Tạp chí Văn học tuổi trẻ, Trang 35 - số 12 năm 2019)

Trả lời câu hỏi:

Câu 1: Bài thơ viết theo thể thơ gì?

Câu 2: Bài thơ nhắc đến hình ảnh nào để gợi lên không khí quê hương vào chiều ba mươi Tết?

Câu 3: Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai và đang thể hiện tình cảm gì?

Câu 4: Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì?

Câu 5: Hình ảnh khói bếp trong bài thơ có ý nghĩa tượng trưng gì?

Câu 6: Nội dung chính của bài thơ là gì?

Câu 7: Hình ảnh "bánh chưng" và "bếp lửa" tượng trưng cho điều gì trong bài thơ?

Câu 8: Nhận xét về tình cảm nhân vật trữ tình dành cho mẹ trong bài thơ.

Câu 9: Thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua bài thơ là gì? Thông điệp đó có ý nghĩa như thế nào với mỗi người?

Câu 10: Từ bài thơ, em có suy nghĩ gì về vai trò của quê hương đối với mỗi người? (viết khoảng 5 dòng)

Gợi ý đọc hiểu:

Câu 1: Bài thơ viết theo thể thơ tự do, không bị ràng buộc bởi quy tắc vần, nhịp cố định, giúp diễn tả cảm xúc tự nhiên, sâu lắng của nhân vật trữ tình.

Câu 2: Bài thơ nhắc đến hình ảnh khói bếp, bếp lửa, nồi bánh chưng, và dáng mẹ, tạo nên không khí ấm áp, thân thuộc của ngày cuối năm ở quê hương.

Câu 3: Nhân vật trữ tình là người con xa quê, đang thể hiện nỗi nhớ da diết, hoài niệm về quê hương và gia đình vào ngày Tết.

Câu 4: Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ quê hương, lòng biết ơn và tình yêu thương gia đình, đặc biệt là hình ảnh người mẹ trong tâm trí người con xa quê.

Câu 5:

Hình ảnh "khói bếp" trong bài thơ mang ý nghĩa tượng trưng cho sự ấm áp, đoàn tụ và tình cảm gia đình. Khói bếp gợi lên không gian ấm cúng của ngôi nhà, nơi cả gia đình quây quần vào những dịp đặc biệt như Tết. Nó không chỉ là hình ảnh vật lý, mà còn là biểu tượng của kỷ niệm, của tình yêu thương và sự chăm sóc của mẹ dành cho con. Đối với người con xa quê, khói bếp trở thành cầu nối ký ức, gợi nhớ về những ngày tháng ấu thơ và nhắc nhở về giá trị thiêng liêng của gia đình và quê hương.

Câu 6: Nội dung chính của bài thơ: Bài thơ diễn tả nỗi nhớ quê hương và mẹ của người con xa quê vào chiều ba mươi Tết. Những hình ảnh quen thuộc như khói bếp, bếp lửa, bánh chưng gợi lại ký ức tuổi thơ và tình cảm gia đình thiêng liêng.

Câu 7:

Hình ảnh "bánh chưng" và "bếp lửa" tượng trưng cho truyền thống, sự sum họp, và hơi ấm gia đình, làm tăng thêm ý nghĩa thiêng liêng của những khoảnh khắc đoàn viên vào ngày Tết.

Câu 8:

Trong bài thơ "Khói bếp chiều ba mươi," tình cảm của tác giả dành cho mẹ hiện lên vô cùng sâu sắc và tha thiết. Đó là tình yêu thương, lòng biết ơn, và nỗi nhớ khắc khoải của người con xa quê dành cho mẹ. Hình ảnh người mẹ hiện lên qua những việc làm tảo tần, quen thuộc như chuẩn bị bếp lửa, gói bánh chưng, trông ngóng con về ngày Tết, thể hiện sự hy sinh và tình yêu bao la của mẹ dành cho gia đình.

Nhân vật trữ tình trong bài thơ cảm nhận rõ sự vắng mặt của mình trong khoảnh khắc đoàn tụ, khiến nỗi nhớ về mẹ và quê hương càng thêm da diết. Bài thơ không chỉ là tiếng lòng của người con đối với mẹ mà còn tôn vinh hình ảnh người mẹ Việt Nam – giản dị, cần cù và luôn là chỗ dựa tinh thần ấm áp nhất. Tình cảm dành cho mẹ trong bài thơ vừa chân thành, vừa thiêng liêng, in sâu trong tâm hồn người con dù ở xa, thể hiện lòng kính yêu và gắn bó khó nguôi.

Câu 9:

- Tác giả muốn gửi gắm thông điệp về tình yêu quê hương, lòng biết ơn đối với cha mẹ, và sự trân trọng những giá trị truyền thống của gia đình.

- Thông điệp của bài thơ giúp khơi dậy trong mỗi chúng ta tình yêu thương sâu sắc đối với gia đình, đặc biệt là mẹ; giúp chúng ta ghi nhớ đậm sâu hình ảnh quê hương trong những ngày Tết, nơi mà con người trở về với những giá trị tinh thần của quá khứ. Nó cũng là lời nhắc rằng mỗi người nên biết yêu quý và chăm sóc những giá trị cũ, những ký ức đẹp mà đôi khi dễ dàng bị lãng quên trong cuộc sống xô bồ, nhắc mỗi người không quên nguồn cội, cần dừng lại, nhìn về gia đình, về những giá trị đã nuôi dưỡng mình, và biết trân trọng những gì giản dị nhưng rất đỗi thiêng liêng..

Câu 10:

Từ bài thơ Khói bếp chiều ba mươi, em nhận thấy quê hương đóng vai trò vô cùng quan trọng trong đời mỗi người, không chỉ là nơi sinh ra mà còn là nguồn cội, là cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn và hình thành nhân cách. Quê hương là nơi gắn bó với những kỷ niệm đẹp, với tình yêu thương của gia đình, đặc biệt là tình mẹ. Dù đi xa, quê hương vẫn là điểm tựa tinh thần, là chỗ dựa vững chắc mỗi khi chúng ta cảm thấy cô đơn hay mất phương hướng. Khói bếp, mâm cơm Tết trong bài thơ chính là hình ảnh tượng trưng cho sự quay về, để nhắc nhở chúng ta về những giá trị cốt lõi không thể quên.