Đọc hiểu: Bức thư đạt giải nhất UPU lần thứ 51 năm 2022 - Nguyễn Bình Nguyên

Đề bài:

Đọc văn bản:

"Từ khi được sinh ra từ cơn cựa mình của Mẹ, cháu đã du hành khắp thế gian. Những điều ấm áp cho cháu hạnh phúc và cũng có nhiều điều khiến cháu trăn trở.

Cháu băn khoăn: Một con mèo chết gục trước cửa ngôi nhà, mươi phút sau, nó được hất gọn sang cửa nhà đối diện – Có một ranh giới con người giữa sạch sẽ riêng mình.

Cháu lo lắng: Cũng con phố ấy, ngày hè oi ả, trong khi ai đó nằm điều hòa mát lạnh, thì dưới gầm cầu, góc chợ tạm.. còn bao người thở nghẹn trong lồng ngực -Có một ranh giới con người giữ tiện nghi riêng mình.

Cháu hoang mang: Dòng sông phía thượng nguồn đắp đập làm thủy điện, tiện dụng triệt để sức nước; thì dưới hạ lưu, tập quán của một dân tộc bị tước đi, hoặc cảnh quan của một vùng bị biến đổi - Có một ranh giới con người giữ lợi ích cho riêng mình.

Nhưng hơn ai hết, ông - một nghệ sĩ chọn cho mình cuộc sống không biên giới, hiểu rằng, nhìn từ một phía nào đó, mọi ranh giới đều không tồn tại, phải không?

Trái đất đang nóng lên! Ở châu Phi, châu Mĩ, châu Âu.. mùa hè ngày càng khắc nghiệt. Năm nào cũng có kỷ lục mới được xác lập về nhiệt độ cao hoặc số ngày nắng nóng kéo dài.. Họ nhà gió lên cơn sốt trong khí quyển, trong đại dương, trên biển băng và khắp các lục địa.

Có ngọn gió hoảng loạn lao qua những cánh rừng cuốn theo ngọn lửa tự bùng lên như mất trí. Amazon, Úc châu, Đông Nam Á.. tiếng rít lên thê thảm của những loài vật thét gào.

Có ngọn gió điên cuồng giật cấp 16, 17 - siêu bão chồng siêu bão, lũ lụt, sóng thần, nhà sụp, người chết, cả một vùng đô thị, làng mạc bị xóa sổ.

Có ngọn gió oằn xuống trước người đàn ông quỳ lạy dòng nước lũ trả lại cho mình người vợ và đứa con chưa kịp chào đời; chẳng khác nào sự hủy diệt của chiến tranh, những đứa trẻ ngơ ngác tìm người thân trong đổ nát.. liệu còn ranh giới nào cho những ngôi nhà, vùng miền, quốc gia, phe phái?

Ông đã nghe về tất cả những điều này? Ông cũng biết, trước khủng hoảng khí hậu,

Nếu con người không hành động, thảm họa diệt vong cũng sẽ không ranh giới?

" Bạn cứ nghe tôi chơi nhạc, bạn sẽ hiểu tôi muốn nói gì! "

Hỡi nhạc sỹ tài ba! Cháu khẩn thiết ông lên tiếng kêu gọi con người cứu bầu khí quyển ốm yếu này!"

(Trích Bức thư đạt giải nhất UPU lần thứ 51 năm 2022 của em Nguyễn Bình Nguyên, lớp 9A1, trường THCS Nguyễn Tri Phương, quận Ba Đình, TP. Hà Nội)

Câu 1: Xác định phong cách ngôn ngữ chính của văn bản trên.

Câu 2: Trong đoạn trích có những điều gì khiến tác giả trăn trở?

Câu 3: Nêu tác dụng một biện pháp tu từ trong đoạn trích trên.

Câu 4: Vì sao tác giả liệt kê các thiên tai, khủng hoảng khí hậu trên thế giới, cách liệt kê ấy có gì đáng học tập?

Câu 5: Anh chị có cho rằng "trước khủng hoảng khí hậu, nếu con người không

Hành động, thảm họa diệt vong cũng sẽ không ranh giới?" không? Vì sao?

​

Gợi Ý Đọc Hiểu​

Câu 1: Phong cách chức năng ngôn ngữ chính của văn bản trên là phong cách sinh hoạt.

Câu 2: Những điều tác giả trăn trở là:

- Tác giả băn khoăn: Một con mèo chết gục trước của ngôi nhà, mươi phút sau, nó được hất gọn sang của nhà đối diện - Có một ranh giới con người giữa sạch sẽ riêng mình.

- Tác giả lo lắng: Cũng con phố ấy, ngày hè oi ả, trong khi ai đó nằm điều hòa mát lạnh, thì dưới gầm cầu, góc chợ tạm.. còn bao người thở nghẹn trong lồng ngực - Có một ranh giới con người giữ tiện nghi riêng mình.

- Tác giả hoang mang: Dòng sông phía thượng nguồn đắp đập làm thủy điện, tiện dụng triệt để sức nước; thì dưới hạ lưu, tập quán của một dân tộc bị tước đi, hoặc cảnh quan của một vùng bị biến đổi - Có một ranh giới con người giữ lợi ích cho riêng mình.

Câu 3:

- Biện pháp tu từ được sử dụng trong văn bản trên là phép điệp cấu trúc: "Cháu - Có một ranh giới", được lặp lại 3 lần.

- Tác dụng:

+ Làm tăng sức gợi hình gợi cảm cho đoạn trích, tăng sức biểu cảm và tạo nhịp điệu cho văn bản

+ Thể hiện nỗi trăn trở, băn khoăn của tác giả khi viết về vấn đề môi trường, nhằm nhấn mạnh ranh giới mỏng manh giữa việc tốt và việc xấu, giữa lợi ích cá nhân và điều bất lơi với cộng đồng. Qua đó, tác giả muốn truyền tải thông điệp "Bảo vệ môi trường đến bạn đọc", lời văn giàu biểu cảm như nhắc nhở mỗi chúng ta về hành động trong cuộc sống sinh hoạt thường ngày của mình, liệu hành động thường ngày của ta có ảnh hưởng tới môi trường hay không?

Câu 4:

Theo tôi, tác giả liệt kê các loại thiên tai, khủng hoảng khí hậu nhằm nhấn mạnh sự nghiêm trọng của việc môi trường suy thoái, trái đất đang bị tàn phá nặng nề. Những thiên tai ấy như hồi chuông báo động, nhắc nhở nếu con người không hành động thì sẽ không thể cứu vãn "ngôi nhà lớn" của mình.

Cách liệt kê của tác giả đáng để học tập vì tác giả đã sử dụng nhuần nhuyễn biện pháp tu từ điệp cấu trúc kết hợp với nhấn hóa và các động từ mạnh để thể hiện tính chất nghiêm trọng, khẩn thiết cũng như tâm trạng lo lắng, đau đớn của tác giả khi viết bức thư này. Qua đó ta cũng thấy được thông điệp mà người viết muốn truyền tải: Chính chúng ta phải là người hành động để bảo vệ và khôi phục Trái Đất.

Câu 5:

Em đồng ý với ý kiến "Trước khủng hoảng khí hậu, nếu con người không hành động, thảm họa diệt vong sẽ không ranh giới" vì:

- Nguyên nhân lớn nhất dẫn đến khủng hoảng khí hậu là do con người, do sự khai thác tài nguyên không hợp lý, sự ích kỉ và chỉ biết nghĩ đến lợi ích của con người.

- Khủng hoảng khí hậu sẽ ngày càng nghiêm trọng nếu con người không ngừng tàn phá thiên nhiên, không thay đổi và thực hiện các biện bảo vệ trái đất. Khi khủng hoảng khí hậu ngày càng nặng nề thì sẽ kéo theo một loạt những hậu quả không lường trước được mà đối tượng hứng chịu chính là con người. Sự phẫn nộ, cơn giận của thiên nhiên sẽ dẫn tới thảm họa diệt vong trên diện rộng, không ai có thể chống lại.

Có thể nói, nếu xã hội vẫn còn đầy rẫy những ranh giới như tác giả của bức thư UPU trăn trở thì thảm họa diệt vong không ranh giới sẽ xảy ra với loài người.