Đi san mặt đất Thể loại: Thần thoại, văn học dân gian *** Ngày xưa, từ rất xưa.. Người già không nhớ nổi Mấy năm mấy nghìn đời Ngày xưa từ rất xưa.. Người trẻ không biết tới Mấy nghìn, mấy vạn năm Người mặt đất ăn chung Cùng đi và cùng ở Trồng bắp [1] trên núi cao Uống nước từ bụng đá Người mặt đất sống chung Cùng ở và cùng đi.. *** * * * Bầu trời nhìn chưa phẳng Mặt đất còn nhấp nhô Phải đi san mặt đất Kiếm con trâu sừng cong Chọn con trâu sừng dài Đẽo con trâu cái ách Đục lỗ ách luồn dây Chão [3] dẻo làm dây cày Thừng dài làm dây bừa Trâu cày, bừa san đất Chẳng quản gì nhọc mệt San đất là việc chung Người tìm hang Chuột Chũi [4] Gọi hắn, hắn rung râu: "- Suốt ngày trong lòng đất Tôi có thấy trời đâu!" Người lại tìm Cóc, Ếch Đứa tặc lưỡi ngồi nhìn Đứa thì kêu ộp oạp: "- Chân tay tôi đều ngắn San mặt đất sao nên? Để chúng tôi gọi lên Xin trời đổ nước xuống!" Giống nào cũng không đii Người gọi nhau làm lấy Nhiều sức, chung một lòng San mặt đất cho phẳng Nhiều tay chung một ý San mặt đất, làm ăn.. *Chú thích: 1. Bắp: Ngô. 2. San: Làm cho bằng phẳng. Cũng nói san phẳng (nhiều vùng miền Nam nói: Ban, ban bằng). 3. Chão: Thừng to và dài, dẻo 4. Chuột Chũi: Động vật có vú, to như chuột cống, hình thù giống chuột (trừ đuôi teo, bé), ở hang, ban ngày không lên mặt đất, ăn sâu bọ. Đồng bào Tây Bắc thườn gọi là con dúi. (Đi san mặt đất – Thần thoại dân tộc Lô Lô Hợp tuyển thơ văn Việt Nam, Tập VI, NXB Văn học – 1979) >>> Đôi lời giới thiệu: - Nghệ thuật: Đi san mặt đất là truyện thần thoại bằng thơ của dân tộc Lô Lô, sử dụng thể thơ năm chữ, ngôn ngữ đơn giản, hình ảnh gần gũi. Các nhân vật trong bài thơ trên đều là những con vật có thật nhưng đã được nhân hóa và có khả năng phi thường. - Thể loại: Văn bản thuộc nhóm thần thoại về nguồn gốc vũ trụ và các hiện tượng tự nhiên - Nội dung: Kể lại quá trình loài người đi san mặt đất. Qua đó cho thấy công lao to lớn của con người trong việc cải tạo thiên nhiên và khát vọng chinh phục thiên nhiên của người xưa. - Ý nghĩa: Thể hiện quan niệm, cái nhìn của người xưa về thế giới tự nhiên và tình cảm yêu mến, ngợi ca của tác giả đối với công ơn của thế hệ cha anh đi trước.
