

ĐỀ 1
ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ II
MÔN: NGỮ VĂN 10
ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ II
MÔN: NGỮ VĂN 10
PHẦN 1: ĐỌC HIỂU (6.0 điểm)
Đọc văn bản sau:
TÙNG
I
Thu đến cây nào chẳng lạ lùng,
Một mình lạt thuở ba đông
Lâm tuyền ai rặng già làm khách
Tài đống lương cao ắt cả dùng. "
II
Đông lương tài có mấy bằng mày
Nhà cả đòi phen chống khỏe thay
Cội rễ bền day chẳng động
Tuyết sương thấy đã đặng nhiều ngày."
III
Tuyết sương thấy đã đặng nhiều ngày,
Có thuốc trường sinh càng khỏe thay.
Hổ phách, phục linh nhìn mấy biết,
Dành còn để trợ dân này.
(Nguyễn Trãi toàn tập, Đào Duy Anh, NXB Khoa học xã hội, 1976, tr. 467)
Lựa chọn đáp án đúng nhất:
Câu 1. Bài thơ sử dụng lối gieo vần nào?
A. Vần chân
B. Vẫn lưng
C. Vần liền
D. Vần cách
Câu 2. Bài thơ viết về đề tài gì?
A. Tùng
B. Cúc
C. Trúc
D. Mai
Câu 3. Chủ đề của bài thơ?
A. Cuộc sống thanh cao, đạm bạc
B. Phẩm chất của người quân tử
C. Lí tưởng sống thanh nhàn
D. Sự chán ghét chốn quan trường
Câu 4. Trong bài thơ cây tùng có những đặc điểm gì?
A. Tài đống lương cao, tuyết sương, hổ phách, phục linh.
B. Lạt thuở ba đông, tuyết sương, cội rễ bền, phục linh.
C. Tài đống lương cao, cội rễ bền, hổ phách, phục linh.
D. Lạt thuở ba đông, cội rễ bền, hổ phách, phục linh.
Câu 5. Dòng nào diễn đạt đúng hiệu quả nghệ thuật của phép tu từ so sánh trong câu thơ: Thu đến cây nào chẳng lạ lùng,
Một mình lạt thuở ba đông ?
A. Làm nổi bật nên sức sống mạnh mẽ của cây Tùng
B. Làm nổi bật nên sức sống mạnh mẽ của người quân tử
C. Làm nổi bật nên sức sống mạnh mẽ của nhà thơ Nguyễn Trãi
D. Làm nổi bật nên sức sống mạnh mẽ của thiên nhiên.
Câu 6. Bài thơ nói đến những phẩm chất nào của người quân tử?
A. Nhân, trí, tín
B. Nhân, lễ nghĩa
C. Nhân, trí, dũng
D. Công, dung, hạnh.
Câu 7. Câu thơ "Tuyết sương thấy đã đặng nhiều ngày" giúp ta hiểu gì về tình cảnh của chủ thể trữ tình?
A. Thanh thản, hòa mình vào thiên nhiên
B. Chua xót khi bị triều đình ruồng bỏ
C. Đau đớn trước cảnh nước mất nhà tan
D. Bất bình trước triều đình phong kiến.
Trả lời câu hỏi/ Thực hiện yêu cầu:
Câu 8. Ý nghĩa biểu tượng của cây tùng trong bài thơ là gì?
Câu 9. Bài thơ giúp anh/chị hiểu gì về con người Nguyễn Trãi? Trả lời trong khoảng 5 - 7 dòng.
Câu 10. Qua bài thơ anh/chị rút ra bài học gì?
II. VIẾT (4.0 điểm)
Viết một bài nghị luận văn học phân tích đánh giá nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Thời gian (Văn Cao)
Thời gian qua kẽ tay
Làm khô những chiếc lá
Kỷ niệm trong tôi
Rơi
Rơi
như tiếng sỏi
Trong lòng giếng cạn
Riêng những câu thơ
Còn xanh
Riêng những bài hát
Còn xanh
Và đôi mắt em
Như hai giếng nước
Trong lòng giếng cạn
Riêng những câu thơ
Còn xanh
Riêng những bài hát
Còn xanh
Và đôi mắt em
Như hai giếng nước
GỢI Ý ĐÁP ÁN
Phần I: Đọc hiểu
Câu 1: A, Câu 2: A, Câu 3: B, Câu 4: D, Câu 5: A, Câu 6: C, Câu 7: B
Câu 8: Biểu tượng về phẩm chất của kẻ sĩ quân tử: Sự chịu đựng gian khổ, thử thách, sống kiên cường, thanh cao, được dùng vào việc lớn, giúp ích đất nước.
Câu 9: Qua bài thơ "Tùng" chúng ta hiểu hơn về con người của tác gia Nguyễn Trãi: Phẩm chất nhân cách thanh cao, một người anh hùng, một nhà thơ, nhà quân sự kiệt xuất; tấm lòng yêu nước thương dân luôn trăn trở trước vận mệnh của đất nước
Câu 10:
HS trả lời theo quan điểm riêng và có lí giải phù hợp, có sức thuyết phục cao.
Gợi ý (học sinh có thể trả lời 1 trong 2 bài học sau)
Bài học:
- Bài thơ giúp thức tỉnh ý chí của thế hệ trẻ hiện nay cần cố gắng hơn nữa để khắc phục những mặt yếu kém, tạo thêm ý chí kiên cường, chí khí vững chắc bảo vệ nền độc lập nước nhà.
- Cuộc sống đầy những biến cố thăng trầm, gặp nhiều trở ngại, nhưng không được nhụt trí, con người cần tự bồi dưỡng lý tưởng sống cho mình.
Phần II. Viết
a . Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận
Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề
b. Xác định đúng yêu cầu của đề .
Ý nghĩa, giá trị của tác phẩm Thời gian của Văn Cao.
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm
HS có thể viết bài nhiều cách trên cơ sở kết hợp được lí lẽ và dẫn chứng để tạo tính chặt chẽ, logic của mỗi luận điểm; đảm bảo các yêu cầu sau:
* Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm
* Đặc điểm về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:
Về nội dung
- Thông điệp Văn Cao muôn gửi tới chúng ta qua bài thơ Thời gian
+ Thời gian không vô hình, thời gian là khối vật chất có thể cân, đong, đo đếm được, nó trôi chảy nhẹ nhàng lặng lẽ, ta có thể cảm nhận được qua "kẽ tay".
+ Thời gian vô cùng nghiệt ngã, thời gian có thể làm biến đổi tất cả, làm cho cuộc đời và kỉ niệm của con người tàn tạ, thậm chí bị xóa nhòa, đi vào cát bụi, rơi vào quên lãng: Thời gian qua kẽ tay / làm khô những chiếc lá / Ki niệm trong tôi / Rơi / như tiếng sỏi / trong lòng giểng cạn.
+ Riêng thơ, nhạc và tình yêu (cái đẹp của cuộc sống) thì bất chấp thời gian, vượt qua quy luật của thời gian, ở lại với đời "xanh" mãi mãi: Riêng những câu thơ / còn xanh / Riêng những bài hát / còn xanh / Và đôi mắt em / như hai giếng nước.
Bài thơ ngắn, hình tượng ẩn dụ có sức khái quát cao thể hiện quan niệm sâu sắc về thời gian của nghệ sĩ Văn Cao: Thời gian làm khô chiếc lá đời người nhưng lại làm tươi xanh chiếc lá thơ, chiếc lá nhạc, chiếc lá tình yêu.
- > Bài thơ giúp ta hiểu hơn về quan niệm thời gian, đồng thời hiểu thêm giá trị của Cái Đẹp qua những vần thơ chan chứa tình yêu cuộc sông của người nghệ sĩ đa tài.
- Những suy cảm của bản thân về thời gian và cuộc sống:
+ Con người sống trong thời gian, sông cùng thời gian, không có cuộc sống nào không có quan hệ với thời gian. Có người chạy đua với thời gian, sống tích cực chói chang, có người bị thời gian bỏ mặc, sống mỏi mòn vô nghĩa (dẫn chứng).
+ Tốc độ dòng thời gian trôi đi trong không gian sống của chúng ta là luôn như nhau, nhưng mỗi người, mỗi lúc lại có các cảm giác và cảm nhận khác nhau là do tâm thế và tinh thần của mỗi người, do những hoàn cảnh và tác động khác nhau từ môi trường sống.
Về nghệ thuật:
- Kết cấu độc đáo: Số câu trong mỗi đoạn không ổn định, đoạn đầu bốn câu và đoạn cuối ba câu. Số câu trong mỗi đoạn theo hướng giảm dần. Đó là cái lạ của bài thơ, xét về cấu trúc đoạn và văn bản.
- Câu thơ độc đáo: Vắt dòng, cũng có thể hiểu 12 dòng ấy chỉ có một câu vì toàn bộ bài thơ không có dấu chấm cuối câu. Có câu theo cấu trúc đặc biệt như: "Rơi".
- Nhịp điệu của câu thơ cũng lạ thường và rất linh hoạt. Chẳng hạn như: "Rơi / như / tiếng sỏi / trong lòng giếng cạn." Có thể ngắt nhịp cho câu này là 2/2/4..
- > Thời gian trôi qua rất nhanh và không bao giờ dừng lại, thời gian từ từ lặng lẽ tàn phá dần từng phần cuộc đời của con người. Chỉ có văn học nghệ thuật và những kỉ niệm đẹp về tình yêu là có sức sống lâu dài và không bị thời gian hủy hoại.